<p>U disertaciji je opisan namenski projektovan bežični senzorski čvor namenjen za praćenje parametara životne sredine. Razvijeno rešenje se odlikuje malom cenom i dimenzijama, širokom primenom i minimalnim utocajem na životnu sredinu u poređenju sa primerima iz literature. Koristi se prikupljanje energije sunca iz okoline i superkondenzator za napajanje, što utiče na povećanje životnog veka i smanjivanje troškova održavanja. Izvršena testiranja su potvrdila funkcionalnost predloženog rešenja i mogućnost praćenja različitih parametara korišćenjem komercijalnih i namenski projektovanih senzora. Unapređeno, modularno, rešenje rešava uočena ograničenja i povećava broj parametara životne sredine koji se mogu pratiti.</p> / <p>The dissertation describes a specially designed WSN node for application in<br />environmental monitoring. The developed solution is characterized by low price and<br />dimensions, wide application and minimal environmental impact compared to<br />example in literature. Solar energy harvesting and supercapacitor are used as power<br />supply, which increase node lifetime and reduce maintenance costs. The performed<br />tests confirmed the functionality of the proposed solution and the ability to monitor<br />various environmental parameters using commercial and specially designed sensors.<br />The new enhanced solution, with modular design, solves the observed limitations and<br />increases the number of environment parameters that can be monitored.</p>

<p>U ovoj doktorskoj disertaciji predložen je i analiziran metod koji kombinuje primenu entropije odabranih obeležja mrežnog saobraćaja i Takagi-Sugeno-Kang (TSK) neuro-fazi modela u detekciji DoS napada. Entropija je primenjena jer omogućava detekciju širokog spektra statističkih anomalija uzrokovanih DoS napadima dok TSK neuro-fazi model daje dodatni kvalitet u konačnom određivanju tačaka početka i kraja napada povećavajući odnos ispravno i pogrešno detektovanih napada.</p> / <p>In this thesis a new method for DoS attack detection is proposed. This method<br />combines the use of entropy of some characteristic parameters of network traffic<br />and Takagi-Sugeno-Kang (TSK) neuro-fuzzy model. Entropy has been used because<br />it enables detection of wide spectar of network anomalies caused by DoS attacks,<br />while TSK adds new value to final detection of the start and the end of an attack<br />increasing ratio between true and false detections.</p>

<p>Cilj ovog rada je ispitivanje mogućnosti primene koncepta neuronskih mreža i postupka odzivne povr&scaron;ine za modelovanje cross-flow mikrofiltracije suspenzija kvasca. Drugi cilj je bio ispitivanje pobolj&scaron;anja procesa primenom Kenics statičkog me&scaron;ača kao promotora turbulencije. Primena statičkog me&scaron;ača ispitana je i sa energetskog stanovi&scaron;ta, a ne samo sa aspekta povećanja fluksa permeata. Svi eksperimenti izvedeni su u uslovima recirkulacije i koncentrisanja napojne suspenzije.</p><p>Dobijeni rezultati ukazuju da se pobolj&scaron;anje mikrofiltracije može se ostvariti primenom statičkog me&scaron;ača bez primene dodatne opreme. Tokom eksperimentalnog rada porast fluksa iznosio je između 89,32% i 258,86% u uslovima recirkulacije napojne suspenzije u zavisnosti od odabranih eksperimentalnih uslova, dok je u uslovima koncentrisanja napojne suspenzije porast fluksa imao vrednosti od 100% do 540% u istom eksperimentalnom opsegu.</p><p>Koncept neuronskih mreža daje veoma dobre rezultate fitovanja posmatranih odziva.<br />Pored primene ovog koncepta ispitana je i mogućnost procene uticaja pojedinih<br />eksperimentalnih promenljivih na odzive primenom jednačine Garsona i metode jačine sinapsi koje povezuju neurone. Rezulati ovog ispitivanja u saglasnosti su sa regresionom analizom.</p><p>Za detaljniju analizu uticaja eksperimentalnih promenljivih na posmatrane odzive primenjen je postupak odzivne povr&scaron;ine funkcije. Prvi korak u ovom segmentu istraživanja bio je određivanje uticaja srednjeg prečnika pora membrane na proces mikrofiltracije. Najbolji rezultati dobijeni su za membranu srednjeg prečnika 200 nm, po&scaron;to kod većih prečnika pora dolazi do izraženijeg unutra&scaron;njeg prljanja koje rezultuje manjim vrednostima fluksa permeata tokom proces mikroflitracije.</p><p>Dalja istraživanja usmerena su na ispitivanje uticaja pojedinih eksperimentalnih promenljivih ali i njihovih interakcija za odabranu membranu (srednji prečnik pora 200 nm). Rezultati fitovanja eksperimentalnih podataka dobijeni za jednu membranu bolji su u poređenju sa rezultatima kada su fitovani eksperimentalni rezultati za sve tri kori&scaron;tene membrane. Sa energetske tačke gledi&scaron;ta primećeno je da je najbolje raditi u umerenom opsegu protoka napojne suspenzije. Kao kranji cilj primene postupka odzivne povr&scaron;ine urađena je optimizacija vrednosti eksperimentalnih promenljivih, primenom postupka željene funkcije. Optimalni uslovi rada dobijeni u uslovima recirkulacije napojene suspenzije su transmembranski pritisak 0,2 bara, koncentracija napojne suspenzije 7,54 g/l i protok 108,52 l/h za maksimalne vrednosti specifične redukcije potro&scaron;nje energije. Sa sruge strane u uslovima koncentrisanja napojne suspenzije eksperimentalne promenljive imale su vrednosti transmembranski pritisak 1 bar, koncentracija napojne suspenzije 7,50 g/l i protok 176 l/h za maksimalne vrednosti specifične redukcije potro&scaron;nje energije.</p> / <p>The aim of this work was to investigate<br />possibilities of applying neural network and<br />response surface methodology for modeling crossflow<br />microfiltration of yeast suspensions. Another<br />aim was to investigate the improvement of process<br />using Kenics static mixer as turbulence promoter.<br />Experimental work was performed on 200, 450 and<br />800 nm tubular ceramic membranes. The use of<br />static mixer was also examined from an energetic<br />point of view not only its influence on permeate<br />flux. All experiments were done in recirculation and<br />concentration mode.<br />The results clearly show that the<br />improvement of cross-flow microfiltration of yeast<br />suspensions performances can be done with static<br />mixer without any additional equipment. In<br />experimental work, flux increase had values<br />between 89.32% and 258.86% for recirculation of<br />feed suspension depending on experimental values<br />of selected variables while in concentration mode<br />this improvement was in range between 100% and<br />540% for the same range of experimental variables.<br />Neural networks had excellent predictive<br />capabilities for this kind of process. Besides<br />examination of predictive capabilities of neural<br />networks influence of each variable was examined<br />by applying Garson equation and connection<br />weights method. Results of this analysis were in<br />fairly good agreement with regression analysis.<br />For more detailed analysis of variables influence on<br />the selected responses response surface<br />methodology was implemented. First step was to<br />investigate the influence of membrane pore size on<br />the process of microfiltration. The results suggested<br />that the best way to conduct microfiltration of yeast<br />suspensions is by using the membrane with mean<br />pore size of 200 nm, because bigger mean pore size<br />can lead to more prominent internal fouling that<br />causes smaller flux values.<br />Further investigations of microfiltration<br />process were done in order to investigate influences<br />of variables as well as their interactions and it was<br />done for the membrane with pore size of 200 nm.<br />Results for this membrane considering regression<br />analysis were considerably better compared with<br />results obtained for modeling all three membranes.<br />From the energetic point of view it was concluded<br />that it is optimal to use moderate feed flows to<br />achieve best results with implementation of static<br />mixer.<br />As the final goal of response surface<br />methodology optimization of process variables was<br />done by applying desirability function approach.<br />Optimal values of process variables for<br />recirculation of feed suspension were<br />trasmembrane pressure 0.2 bar, concentration 7.54<br />g/l and feed flow 108.52 l/h for maximal values of<br />specific energy reduction. On the other side for<br />concentration of feed suspension these variables<br />had values of 1 bar, 7.50 g/l and 176 l/h</p>

<p>U radu su prvi put za proveru teorija nastajanja i gumolike elastičnosti polimernih mreža primenjeni modelni poliuretanski sistemi čiji su čvorovi veoma stabilni izocijanurat(heksahidro-1,3,5-triazin- 2,4,6-trion) prstenovi. Rad obuhvata: (1) Sintetezu nekoliko serija homogenih poli(uretan-izocijanuratnih) mreža, na bazi 2.4-TDI i poli(oksipropilen)diola, dvoetapnim postupkom u masi, tj. ciklotrimerizacijom teleheličnih diizocijanata uz katalizator Polycat 41. (2) Sintezu manje savr&scaron;enih mreža sa nekom definisanom koncentracijom visećih lanaca koja je postignuta uvodenjem monoola dietilenglikol- monometiletra u toku pripreme prepolimera. (3) Odredivanje povoljnih reakcionih uslove svih etapa sinteze uz primenu i modifikaciju postojećih analitičkih postupaka za karakterizaciju svojstava reakcionih komponenti i praćenja reakcija umrežavanja. (4) Procenu mogućih bočnih reakcija u toku nastajanja mreža jer one mogu značajno uticati na raspodelu različitih fragmenata u mrežama praćenjem koncentracija reakcionih proizvoda kod modelnih reakcija u rastvoru uz isti diol i isti katalizator i odgovarajuće mono-funkcionalne izocijanatne komponente. (5) Karakterizaciju svojstava i strukturnih parametara modelnih mreža i to primenom postupaka ekstrakcije i bubrenja, diferencijalne skanirajuće kalorimetrije, fotoelastičnih merenja, dinamičko-mehaničke spektroskopije i merenja napon-istezanje. Izborom nominalne Mn diola od 400 do 4000 postigne gustina umreženja 0.1x10^-4mol/cm³ do 10x10^-4mol/cm³ sa rasponom temperatura staklastog prelaza od -60&deg;C do +30&deg;C. Za procenu strukturnih parametara mreža primenjena je teorija granajućih procesa sa kaskadnom zamenom za slučaj nastajanja mreža ciklotrimerizacijom i dvoetapni postupak. U zavisnosti od konverzije NCO grupa u mrežama izračunate su masa po monomernoj jedinici, maseni udeo, broj po monomernoj jedinici, koncentracija po jedinici zapremine, Mn, Mw, Mz i Mw/Mn kako za elastično aktivne, osnovne i viseće lance tako i zamolekule sola. Ključni ekspehmentalni podaci koji su kori&scaron;ćeni za proveru teorija nastajanja bio sadržaj gela dobijen vi&scaron;estrukim ekstrakcijama, a za teorije gumolike elastičnosti ravnotežni modul dobijen iz fotoelastičnih merenja. Provera teorija gumolike elastičnosti se zasnivala se u nalaženje vrednosti pred- faktora 3 (tzv. faktora pamćenja) u jednačini koja daje vezu ravnotežnog modula elastičnosti i koncentracije elastično aktivnih lanaca mreže koji ukazuje na način fluktuacije cvorova mreže. Fotoelastična merenja su omogućila da se preko njih parameter pred-faktor 3 proceni pri malim deformacijama. Potvrden je koncept stvarnih mreža sa delimično potisnutim fluktuacijama čvorova uz aditivni doprinos zapletenosti lanaca modulu elastičnosti prema Langley-Graesley konceptu zarobljenih prepletaja.</p> / <p>In this thesis polymer network formation theories and rubber elasticity of polymer networks on model polyurethane systems having as a junction very stable isocyanurate(hexahidro-1,3,5-tгiazin-2,4,6- trion) rings are for the first time investigated. The work contains: (1) Synthesis of homogenious series of several poly(urethane-isocyanurate) networks based on poly(oxypropylene)diol and 2.4-TDI by two stages procedures in bulk i.e. cyclotrimerization of telechelic diisoicyanates with Polycat 41 as catalyst. (2) Synthesis of less perfect networks with some concentration of dangling chains obtained by introduction of monofunctional component diethyleneglycolmonomethylether during prepolymer formation. (3) Determination of optimal reaction conditions for both stages of the synthesis. (4) Estimation of possible side reaction during network formation because of theirs important influence on nework fragment distribution. (5) Caracterization of networks structure and properties by swelling and multiply extraction, differential scanning calorimetry, photoelastical measurements, dynamic-mechanical spectroscopy and stress-strain measurements. By using the different Mn of diols (400 - 4000) the network density from<br />0.1x10^-4mol/cm³ to 10x10^-4mol/cm³ and glass transition temperatures from -60&deg;C to +30&deg;C was achieved. For network structure determinations the theory of branching processes with cascade substitution was used. Mass per monomer unit, mass fraction, number per monomer unit, concentration per unit volume, Mn, Mw, Mz and Mw/Mn for elastically active network chains, backbone chains, dangling chains and sol molecules In the dependence on NCO groups conversion are calculated. Crucial experimental data for examination of network formation theories was the gel content and for rubber<br />elasticity theories the equilibrium modulus received from photoelastical measurement. The estimation of rubber elasticity theories was based on the analysis of the front factor 3 in the equation which gives the relation between the equilibrium modulus and concentration of elastically active network chains. It is estimated the additive contribution of chain entanglements to the equilibrium modulus, especially in the case of high networks density according to Langley-Graesley theory of trapped entanglements.</p>

<p>U ovoj doktorskoj disertaciji razvijen je novi algoritam za operativno planiranje rekonfiguracije distributivnih mreža. Cilj ovog algoritma jeste određivanje skupa konfiguracija distributivnih mreža, čijim se uzastopnim primenama optimizuje njihov rad tokom određenog vremenskog perioda. U ovoj doktorskoj disertaciji predložen je novi algoritam za rešavanje navedenog problema, a koji je zasnovan na metodi Lagranžove relaksacije.</p> / <p>This PhD thesis proposes a new algorithm for the operation planning of the<br />distribution network reconfiguration. The aim of this algorithm is to determine<br />the set of the distribution network topologies (configurations) which optimizes<br />the distribution network operations during the given time period. In order to<br />enable processing of the real-life distribution networks, this PhD thesis<br />proposes a new algorithm for the operation planing of the distribution network<br />reconfiguration which is based on the Lagrange relaxation approach.</p>

<p>U disertaciji su opisani postupci sinteze ekspresivnog govora<br />korišćenjem parametarskih pristupa. Pokazano je da se korišćenjem<br />dubokih neuronskih mreža dobijaju bolji rezultati nego korišćenjem<br />skrivenix Markovljevih modela. Predložene su tri nove metode za<br />sintezu ekspresivnog govora korišćenjem dubokih neuronskih mreža:<br />metoda kodova stila, metoda dodatne obuke mreže i arhitektura<br />zasnovana na deljenim skrivenim slojevima. Pokazano je da se najbolji<br />rezultati dobijaju korišćenjem metode kodova stila. Takođe je<br />predložana i nova metoda za transplantaciju emocija/stilova<br />bazirana na deljenim skrivenim slojevima. Predložena metoda<br />ocenjena je bolje od referentne metode iz literature.</p> / <p>In this thesis methods for expressive speech synthesis using parametric<br />approaches are presented. It is shown that better results are achived with<br />usage of deep neural networks compared to synthesis based on hidden<br />Markov models. Three new methods for synthesis of expresive speech using<br />deep neural networks are presented: style codes, model re-training and<br />shared hidden layer architecture. It is shown that best results are achived by<br />using style code method. The new method for style transplantation based on<br />shared hidden layer architecture is also proposed. It is shown that this<br />method outperforms referent method from literature.</p>

<p>Istraživanja u okviru teze imaju za cilj dobijanje polimernih mreža kod kojih se regulacijom sirovinskog sastava i uslova sinteze mogu menjati svojstva siloksanskih materijala u skladu sa krajnjom primenom. Osnovni cilj istraživanja ove teze je razvoj novih postupaka sinteze hibridnih siloksanskih nanokompozita na osnovu različitih prekursora mreža. Takođe, ispitan je i uticaj različitih tipova funkcionalizacije povr&scaron;ina nanopunila silicijum(IV) oksida (sa hidrofobnom i hidrofilnom povr&scaron;inom) na svojstva kompozitnih materijala za specifične namene. Nanokompoziti na osnovu polimernih mreža se uglavnom koriste u onim primenama gde tradicionalne polimerne mreže ne mogu da zadovolje potrebe koje se pred njih stavljaju. Zato je potrebno razviti postupak koji bi omogućio dobijanje materijala na osnovu polimernih mreža sa pobolj&scaron;anim mehaničkim, elastičnim i toplotnim svojstvima. Motivacija je vođena potrebom razvoja novih kompozitnih materijala koji imaju jedinstvena mehanička, toplotna, termomehanička svojstva sa mogućno&scaron;ću da pomognu u re&scaron;avanju problema okoline, kao &scaron;to su problem sa prostorom, sa automobilima, u elektronici i infrastrukturi, i naravno, oni će biti veliki izazov u nauci materijala i industriji.<br />Siloksanske mreže su dobijene od &alpha;, &omega;-divinil poli(dimetilsiloksana) i poli(metil-hidrogen<br />siloksana) u odnosu 60/40; 50/50 i 40/60. Nanokompoziti su sintetisani dodavanjem različitih sadržaja nanopunila silicijum(IV) oksida (1, 2, 5, 10 i 20 mas.%). Za potvrdu pretpostavljenog mehanizma reakcije umrežavanja siloksana kori&scaron;ćena je FTIR spektroskopija. TEM analiza je kori&scaron;ćena za procenu topologije i potvrdila je dobru disperziju punila u polimernom matriksu. Dodavanje nanopunila pobolj&scaron;ava mehanička svojstva dobijenih materijala i povećanje vrednosti prekidne jačine za kompozite sa hidrofobnim silicijum(IV)oksidom je veće u poređenju sa kompozitima sa hidrofilnim punilima, &scaron;to je očekivano zbog bolje kompatibilnosti hidrofobne matrice i hidrofobnih punila. Termogravimetrijska analiza kori&scaron;ćena je za analizu uticaja vrste funkcionalizacije silicijum(IV) oksida na termičku stabilnost siloksanskih elastomernih<br />materijala. Kao &scaron;to se i očekivalo, porast sadržaja nanopunila povećava termičku stabilnost dobijenih hibridnih materijala. Uticaj punila na temperature faznog prelaza siloksanskih materijala analiziran je diferencijalnom skenirajućom kalorimetrijom. Zbog slabije kompatibilnosti hidrofilnog punila i hidrofobne matrice primećeno je smanjenje vrednosti Tm, a najmanja vrednost temperature topljenja primećena je za uzorak sa najvećim udelom hidrofilnog punila.<br />Uticaj nanopunila na mehaničke i termičke karakteristike dobijenih materijala biće detaljno analiziran, pri čemu je potvrđeno pobolj&scaron;anje mehaničkih svojstava siloksanskih elastomera dodatkom nanopunila. U cilju razvoja novih biokompatibilnih materijala i pobolj&scaron;anja svojstava biorazgradivosti siloksanskih materijala biće sintetisani ABA blok kopolimeri koji se sastoje od segmenata poli(dimetilsiloksana) i poli(laktida). Kao makroinicijator za sintezu blok kopolimera kori&scaron;ćen je polidimetilisiloksan, pa je polimerizacija laktida inicirana hidroksilnim grupama siloksana. Poli(laktid) se odlikuje veoma dobrim mehaničkim svojstvima i biorazgradivo&scaron;ću, dok se kopolimerizacijom sa siloksanima utiče na mehanička svojstva kao i na svojstva povr&scaron;ine sintetisanog kopolimera.</p> / <p>Research in the thesis aims to obtain polymeric networks in which the regulation of the raw<br />material composition and the conditions of the synthesis can alter the properties of the silicone<br />materials in accordance with the final application. The main goal of the research of this thesis is<br />the development of new procedures for the synthesis of hybrid silicone nanocomposites based on<br />different precursors. The influence of different types of surface functionalisation of nanofillers<br />(with hydrophobic and hydrophilic functionalised surface) on the properties of composite<br />materials for specific purposes was investigated. Nanocomposites based on polymer networks are<br />mainly used in those applications where traditional polymer networks cannot meet the needs that<br />are expected. It is therefore necessary to develop a process that would enable the production of<br />materials based on polymeric networks with improved mechanical, elastic and thermal properties.<br />Motivation is driven by the need to develop new composite materials that have unique<br />mechanical, thermal, thermo-mechanical properties with the ability to help solve environmental problems, such as space problems, cars, electronics and infrastructure, and of course they will be<br />a challenge in the material science and industry. Siloxane networks were prepared from &alpha;,&omega;-<br />divinyl poly(dimethylsiloxane) and poli(methyl-hydrogen siloxane) with a ratio 60/40; 50/50 and<br />40/60. Nanocomposites were synthesised with the addition of different contents of silica<br />nanofiller (1, 2 5, 10 and 20 wt%). For the confirmation of the presumed mechanism of siloxane<br />crosslinking reaction FTIR spectroscopy was used. TEM analysis was used for topology<br />evaluation and confirmed good dispersion of the fillers into the polymer matrix. Addition of<br />nanofillers increased the mechanical properties of obtained materials and greater increase of the<br />tensile strength for the composites based on hydrophobic silicon(IV)-oxide was assessed,<br />compared with the hydrophilic ones. It was expected due to better compatibility of hydrophobic<br />silicone matrix and hydrophobic filler particles. Thermogravimetric analysis was used for the<br />evaluation of the influence of the types of silicon(IV)oxide functionalisation, on the thermal<br />degradation of elastomeric materials. As it was expected the increases of nanofillers content<br />increased the thermal stability of obtained hybrid materials. The influence of fillers on the phase<br />transition temperatures of siloxanematerials was analysed with the differential scanning<br />calorimetry. Due to the lower compatibility of hydrophilic filler and hydrophobic matrix<br />decreasing of Tm values was observed, and the lowest value of melting temperature was noticed<br />for the sample with the highest loading of hydrophilic filler.<br />In order to develop new biocompatible materials and improve the biodegradability properties of<br />silicone materials, ABA types of block copolymers consisting of segments of<br />poly(dimethylsiloxane) and poly(lactide) was synthesized. As a macroinitiator for the synthesis of<br />the block copolymer, poly(dimethylisiloxane) was used, so the lactide polymerization starts from<br />the hydroxyl groups of siloxanes. Poly(lactide) is characterized by poor mechanical properties<br />and biodegradability, while copolymerization with silicones will affect the mechanical and<br />surface properties of the synthesized copolymer.</p>

<p>Polazeći od prostog aukcijskog algoritma (SAP) za izbor izvršioca u<br />bežičnim senzorskim i aktuatorskim mrežama u ovoj disertaciji su<br />uvedena dva poboljšanja tog algoritma (multi-hop komunikacija i<br />lokalizacija). Predloženo je i pet novih aukcijskih agregacionih<br />algoritama koji koriste tehniku agregacije da bi smanjili<br />komunikacione troškove. Treća grupa doprinosa ove disertacije se<br />odnosi na primenu aukcija za poboljšanje postojećeg iMesh algoritma<br />za pronalaženje izvršioca. Eksperimentalni rezultati pokazuju<br />svojstva algoritama i njihove prednosti u odnosu na postojeće.</p> / <p>Two improvements of the simple auction protocol (SAP) for the task<br />assignment in wireless sensor and actuator networks is proposed in this<br />dissertation (multi-hop communications and localization). Five new auction<br />aggregation algorithms for the task assignment are proposed with the goal to<br />minimize the communication costs. One of the auction aggregation algorithms<br />is also used to improve existing iMesh service discovery algorithm.<br />Experimental results show the characteristics of the proposed algorithms and<br />advantages over the existing ones.</p>

<p>This Ph.D. thesis addresses topics related to overlay networks, their de_nition,<br />formalization and applications. Descriptions of the Chord and Synapse protocols using<br />the ASM formalism is presented, and both a high-level and a re_ned proof of the<br />correctness of the Chord formalization is given. A probabilistic assessment of the<br />exhaustiveness of the Synapse protocol is performed. An updated version of the<br />Proposal of metadata schemata for movable cultural heritage as well as a Proposal of<br />metadata schemata for describing collections are provided. Based of the Chord protocol, a Distributed catalog of digitized collections of Serbian cultural herigate is implemented.</p> / <p>Doktorska disertacija se bavi temama vezanim za prekrivajuće mreže, njihovom<br />definicijom, formalizacijom i primenama. Dati su opisi Chord i Synapse protokola<br />kori&scaron;ćenjem ASM formalizma, kao i dokaz korektnosti formalizacije Chord protokola<br />na visokom nivou, kao i njegovo profinjenje. Izvr&scaron;ena je verovatnosna ocena uspe&scaron;nosti pretrage pomoću Synapse protokola. Predstavljena je ažurirana verzija Predloga sheme meta podataka za pokretna kulturna dobra, kao i Predlog sheme meta podataka za opis kolekcija. Implementiran je Distribuirani katalog digitalizovanih kolekcija kulturne ba&scaron;tine Srbije zasnovan na Chord protokolu.</p>

<p>U okviru disertacije, kori&scaron;ćenjem ve&scaron;tačkih neuronskih mreža razvijeni su modeli za predviđanje količina ambalažnog i biorazgradivog komunalnog otpada u Republici Srbiji do kraja 2030. godine. Razvoj modela baziran je na zavisnosti između ukupne potro&scaron;nje domaćinstva i generisane količine dva posmatrana toka otpada. Pored toga, na bazi zavisnosti sa bruto domaćim proizvodom (BDP), definisan je i model za projekciju zastupljenosti osnovnih opcija tretmana komunalnog otpada u Republici Srbiji za isti period. Na osnovu dobijenih rezultata, stvorene su polazne osnove za procenu potencijala za reciklažu ambalažnog otpada, kao i za procenu u kojoj meri se može očekivati da određene količine biorazgradivog otpada u narednom periodu ne budu odložene na deponije, &scaron;to je u skladu sa savremenim principima upravljanja otpadom i postojećim zahtevima EU u ovoj oblasti.</p> / <p>By using artificial neural networks, models for prediction of the quantity of<br />packaging and biodegradable municipal waste in the Republic of Serbia by<br />the end of 2030, were developed. Models were based on dependence<br />between total household consumption and generated quantities of two<br />observed waste streams. In addition, based on dependence with the Gross<br />Domestic Product (GDP), a model for the projection of share of different<br />municipal solid waste treatment options in the Republic of Serbia for the same<br />period, was created. Obtained results represent a starting point for assessing<br />the potential for recycling of packaging waste, and determination of<br />biodegradable municipal waste quantities which expected that in the future<br />period will not be disposed at landfills, in accordance with modern principles<br />of waste management and existing EU requirements in this area.</p>