<p>Докторска дисертација &bdquo;Принципи учеће регије као&nbsp;оквир за израду стратегије развоја туризма у Новом&nbsp;Саду&ldquo; односи се на простор Новог Сада и околине.&nbsp;<br />Концепт туристичке учеће регије је мулти-стејкхолдерски међусекторски приступ решавању&nbsp;проблема у циљу побољшања перформанси малих и&nbsp;средњих предузећа &nbsp;и људских ресурса туристичке&nbsp;привреде на нивоу дестинације. Програм истраживања&nbsp;обухвата:&nbsp; теоријско објашњење и дефинисање&nbsp;принципа туристичке учеће регије,&nbsp; идентификовање&nbsp;стејкхолдера туризма Новог Сада,&nbsp; дефинисање&nbsp;карактеристика и ресурса дестинације Нови Сад,&nbsp;анализа окружења туристичке привреде Новог Сада,&nbsp;идентификовање потреба и шанси дестинације Новог&nbsp;Сада за учењем&nbsp; (утврђивањем веза између стилова&nbsp;лидерства, димензија учеће организације и задовољства&nbsp;послом) и&nbsp; указивање на доступне фондове и&nbsp;иницијативе за повећање капацитета дестинације.</p> / <p>Doktorska disertacija &bdquo;Principi učeće regije kao&nbsp;okvir za izradu strategije razvoja turizma u Novom&nbsp;Sadu&ldquo; odnosi se na prostor Novog Sada i okoline.&nbsp;<br />Koncept turističke učeće regije je multi-stejkholderski međusektorski pristup rešavanju&nbsp;problema u cilju poboljšanja performansi malih i&nbsp;srednjih preduzeća &nbsp;i ljudskih resursa turističke&nbsp;privrede na nivou destinacije. Program istraživanja&nbsp;obuhvata:&nbsp; teorijsko objašnjenje i definisanje&nbsp;principa turističke učeće regije,&nbsp; identifikovanje&nbsp;stejkholdera turizma Novog Sada,&nbsp; definisanje&nbsp;karakteristika i resursa destinacije Novi Sad,&nbsp;analiza okruženja turističke privrede Novog Sada,&nbsp;identifikovanje potreba i šansi destinacije Novog&nbsp;Sada za učenjem&nbsp; (utvrđivanjem veza između stilova&nbsp;liderstva, dimenzija učeće organizacije i zadovoljstva&nbsp;poslom) i&nbsp; ukazivanje na dostupne fondove i&nbsp;inicijative za povećanje kapaciteta destinacije.</p> / <p>Doctoral dissertation &ldquo;The Learning Area Principles as a&nbsp;Framework for the Development of Tourism Development&nbsp;Strategy of Novi Sad&rdquo; refers to Novi Sad and its&nbsp;surroundings. The learning area concept is a multi-stakeholder inter-sectoral approach to problem solving in&nbsp;order to enhance the performance of SME&rsquo;s and human&nbsp;resources of tourism sector on destination level. The research consists of: theoretical background and explanation of tourism learning area principles, identification of tourism stakeholders in Novi Sad, defining the characteristics and resources of Novi Sad as a tourism destination, environmental analysis of tourism sector of Novi Sad, identification of learning needs and opportunities of Novi Sad (examining the links between leadership styles, dimensions of learning organization and job satisfaction) and indicating funds and initiatives for enhancing destination capacities that are available.</p>

<p>U disertaciji su detaljno istraženi uzroci, tok, dinamika i posledice<br />transformacija društvene i prostorne strukture Novog Sada u periodu<br />tranzicije. Kroz multidisciplinarni pristup analizi kompleksnih<br />urbanih fenomena, uspostavljene su korelacije i definisane kauzalne<br />veze između složenih političkih, ekonomskih, institucionalnih i<br />društvenih reformi i urbanih promena, dajući naučni doprinos<br />razumevanju specifičnog konteksta razgradnje socijalističkog i geneze<br />postsocijalističkog grada u okolnostima kašnjenja tranzicionih procesa.<br />Istraživanje predstavlja osnovu za utvrđivanje teorijskih, metodoloških<br />i formalnih principa i smernica za dugoročno planiranje budućih<br />intervencija u gradkom prostoru, kao i teorijsku i analitičku bazu za<br />osmišljavanje određenih segmenata politike urbanog razvoja.</p> / <p>The thesis encompasses а detailed investigation of the causes, course<br />dynamics and outcomes of social and spatial restructuring conducted in Novi<br />Sad during the transitional period. Through a multidisciplinary approach to the<br />analysis of complex urban phenomena, it establishes correlations and defines<br />causal relationships between complex political, economic, institutional and<br />social reforms and urban changes, providing a scientific contribution to<br />understanding mechanisms of context-specific deconstruction of socialist urban<br />matrix and post-socialist city genesis in the circumstances of delay in<br />transitional processes. The thesis provides an insight needed for further<br />investigation of theoretical, methodological and formal principles and guidelines<br />for long-term planning of future interventions in urban space, as well as a<br />theoretical and analytical basis for developing certain segments of urban<br />development policy.</p>

<p>Zbog visoke stope morbiditeta i mortaliteta od kardiovaskularnih bolesti, udeo lekova za terapiju kardiovaskularnih bolesti značajno učestvuje u ukupno utro&scaron;enoj količini lekova u svetu. Evidentan je porast potro&scaron;nje lekova za kardiovaskularne bolesti. Radi postizanja &scaron;to je moguće vi&scaron;eg stepena racionalizacije terapije u većini zemalja stručna tela donose farmakoterapijske smernice kako bi se mogućnost pogre&scaron;nog lečenja svela na najmanju moguću meru. Na ovaj način lekaru-praktičaru pružena je sigurnost pravilnog izbora i najadekvatnijeg postupka u datim okolnostima. Ciljevi ovog istraživanja bili su: 1) izračunavanje ukupne vanbolničke potro&scaron;nje lekova za lečenje kardiovaskularnih bolesti na teritoriji Novog Sada i njeno poređenje sa propisivanjem u Republici Srbiji i u zemljama sa razvijenom farmakoterapijskom praksom; 2) analiza strukture propisanih lekova za lečenje kardiovaskularnih bolesti (grupa C prema ATC klasifikaciji) po grupama i njeno poređenje sa propisivanjem u Republici Srbiji i u zemljama sa razvijenom farmakoterapijskom praksom; 3) analiza strukture propisanih lekova po dijagnozama i provera usklađenosti sa farmakoterapijskim smernicama; 4) komparacija propisanih lekova sa morbiditetnom statistikom kardiovaskularnih bolesti; 5) analiza farmakoekonomskih aspekata propisivanja lekova za kardiovaskularne bolesti. Sprovedeno istraživanje spada u IV fazu kliničkih ispitivanja-farmakoepidemiolo&scaron;ko, retrospektivno, opservaciono. Podaci su prikupljeni na osnovu izve&scaron;taja iz elektronske baze podataka za period od 6 meseci (01. 01. 2012 &minus; 01. 07. 2012), na teritoriji grada Novog Sada. Na osnovu ovih podataka na teritoriji grada Novog Sada analizirana je upotreba lekova za kardiovaskularne bolesti na 100% uzorku stanovnika. Ispitivanje se sastojalo iz dva dela. Prvi deo obuhvata prikupljanje, obradu i analizu podataka o ukupno propisanoj količni lekova za kardiovaskularne bolesti na teritoriji grada Novog Sada. U drugom delu istraživanja kori&scaron;ćenjem podataka dobijenih iz državne &bdquo;Apoteke Novi Sad&ldquo; detaljnije je analizirana upotreba lekova za lečenje kardiovaskularnih bolesti izdatih na recept. Upotreba lekova analizirana je: prema uzrastu i polu pacijenata, prema dijagnozama za koje su lekovi propisani i prema ceni. Sruktura upotrebe lekova po indikacijama za dijagnoze kod kojih je ukupna upotreba propisanih lekova bila veća od 1 DDD/1000stanovnika/dan upoređena je sa postojećim nacionalnim vodičima i sa upotrebom u zemljama sa razvijenom farmakoterapijskom praksom, odnosno sa međunarodnim vodičima. Ovi podaci upoređeni su sa morbiditetnom statistikom na teritoriji grada Novog Sada. Ukupno propisana količina lekova za kardiovaskularne bolesti u posmatranom periodu iznosila je 399,79 DDD/1000st/dan. Od te količine, preko polovine (201,11DDD/1000st/dan) propisivanih lekova za kardiovaskularne bolesti su lekovi koji deluju na sistem renin-angiotenzin, slede blokatori kalcijumskih kanala, zatim blokatori beta-adrenergičkih receptora, a na četvrtom mestu po ukupno propisanoj količini su lekovi za terapiju bolesti srca. Od najče&scaron;ćih dijagnoza za koje su propisivani lekovi za kardiovaskularne bolesti, najzastupljenije su bile arterijska hipertenzija, a potom ishemijska bolest srca. Upotreba lekova za kardiovaskularne bolesti u vanbolničkoj sredini na teritoriji grada Novog Sada (399,79 DDD/1000st/dan) vi&scaron;a je u odnosu na zemlje u okruženju (Hrvatsku, Crnu Goru), a niža u odnosu na zemlje sa razvijenom farmakoterapijskom praksom. U odnosu na zemlje sa razvijenom farmakoterapijskom praksom postoje odstupanja u pogledu strukture propisivanja. Struktura propisivanja lekova za kardiovaskularne bolesti odstupa od važećih nacionalnih vodiča o racionalnoj upotrebi lekova za kardiovaskularne bolesti u Republici Srbiji. Istovremeno struktura propisanih lekova nije u skladu sa morbiditetnom statistikom kardiovaskularnih bolesti prema zvaničnim podacima. Među 10 najče&scaron;će propisanih lekova nalaze se i skupi lekovi, koji imaju adekvatne, a mnogo jeftinije paralele. Nedovoljno i neracionalno lečenje kardiovaskularnih bolesti verovatno su jedan od značajnih razloga za visoku smrtnost od kardiovaskularnih bolesti u Srbiji.</p> / <p>Due to high rates of morbidity and mortality from cardiovascular diseases, the share drugs for the treatment of cardiovascular diseases significantly contributes to a total utilization among drugs in the world. There is an evident increase in the consumption of drugs for cardiovascular diseases. In order to achieve as much as possible a higher level of rationalization of therapy in most countries the professional bodies making pharmacotherapeutic guidelines to the possibility of the wrong treatment was reduced to a minimum. In this way, the physician-practitioner provided the security proper selection and the most appropriate procedure in the circumstances. The objectives of this study were: 1) the calculation of the total outpatient consumption of drugs for the treatment of cardiovascular diseases on the territory of Novi Sad and its comparison with the prescribing in the Republic of Serbia and the countries with developed pharmacotherapeutical practice; 2) analysis of the structure of prescribed drugs for the treatment of cardiovascular diseases (group C according to the ATC classification) by the groups and its comparison with the prescribing in the Republic of Serbia and the countries with developed pharmacotherapeutical practice 3) analysis of the structure of prescribed drugs per diagnosis and verification of compliance with pharmacotherapeutic guidelines; 4) comparison of prescribed drugs with morbidity statistics cardiovascular diseases; 5) analysis of pharmacoeconomic aspects of prescribing drugs for cardiovascular diseases. A research conducted among the phase IV clinical trials-pharmacoepidemiological, retrospective observational. Data were collected on the basis of a report from the electronic database for the period of 6 months (01. 01. 2012 - 01. 07. 2012), on the territory of the city of Novi Sad. Based on these data on the territory of the city of Novi Sad analyzed the use of drugs for cardiovascular diseases at 100% sample of the population. The research consisted of two parts. The first part comprises the collection, processing and analysis of data on the total quantity of the prescribed cardiovascular drugs on the territory of the city of Novi Sad. In the second part of this research using data from the public &quot;Pharmacy Novi Sad&quot; is a more detailed analysis of the utilization of drugs for the treatment of cardiovascular diseases of prescription. The utilization of drugs is analyzed: according to the age and sex of patients, in diagnosis for which the drugs prescribed and to the cost. Structure of the use of drugs by indications for diagnosis in which the total utilization of prescribed drugs was greater than 1 DDD/1000inhabitants/day was compared with the existing national guidelines and use in countries with developed pharmacotherapeutical practice, and with international guidelines. These data were compared with morbidity statistics on the territory of the city of Novi Sad. Total amount of prescribed drugs for cardiovascular diseases in the examined period was 399.79 DDD/1000inh/day. Of this amount, more than half (201.11 DDD/1000inh/day) were drugs acting on the renin-angiotensin system, followed by calcium channel blockers, beta adrenergic receptor blockers, and fourth in total prescribed quantity drugs for treatment of heart diseases. Of the most common diagnosis for which drugs for cardiovascular diseases were prescribed, the most common were arterial hypertension, and then ischemic heart disease. The use of drugs for cardiovascular diseases in outpatient environment on the territory of the city of Novi Sad (399.79 DDD/1000inh/day) is higher compared to neighboring countries (Croatia, Montenegro), and lower than in countries with developed pharmacotherapeutical practice. Compared to countries with developed pharmacotherapeutical practice there are variations in terms of the structure of prescribing. Structure of prescribing of drugs for cardiovascular diseases deviates from the existing national guidelines on rational use of drugs for cardiovascular diseases in the Republic of Serbia. At the same time the structure of prescribed drugs is not in compliance with morbidity statistics cardiovascular diseases according to official data. Among the 10 most commonly prescribed drugs are costly drugs, that have adequate, and much cheaper parallels. Insufficient and irrational treatment of cardiovascular diseases are probably one of the major reasons for the high mortality from cardiovascular diseases in Serbia.</p>

<p>Uzorci zemlji&scaron;ta iz pov&scaron;inskog sloja dubine 0 - 10 cm<br />prikupljeni su sa 121 lokacije na gradskom području Novog<br />Sada. Ispitivano područje obuhvatilo je povr&scaron;inu (4 x 5)km²,<br />koja je podeljena na mrežna polja veličine (400 x 400) m^2&nbsp;i u&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />svakom polju uzet je po jedan uzorak. Za 121 uzorak<br />gradskog zemlji&scaron;ta Novog Sada ispitana su fizičko-hemijska<br />svojstva zemlji&scaron;ta, ukupni i pristupačni sadržaj metala (As,<br />Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn) i njihova prostorna raspodela.<br />Konturne mape prostorne raspodele metala u zemlji&scaron;tu<br />dobijene su kori&scaron;ćenjem interpolacijske metode običnog<br />kriginga. Za pojedine uzorke izvr&scaron;eno je razdvajanje čestica<br />po veličinama frakcionisanjem u vodi pomoću sita različitih<br />veličina i identifikovani su minerali prisutni u frakciji prah +<br />glina. Aktivnosti radionuklida &bdquo;unsupported&rdquo;²¹⁰Pb i ¹³⁷Cs<br />određene su za jedan deo uzoraka zemlji&scaron;ta u Novom Sadu i<br />za uzorke zemlji&scaron;ta pored fabrike akumulatora u Somboru.<br />Ispitana je i vertikalna distribucija stabilnog i radioaktivnog<br />Pb u zemlji&scaron;tu.</p><p>Na 14 lokacija u Novom Sadu prikupljeno je 35 uzoraka<br />snega direktno sa asfaltnih puteva i sa zemljanih povr&scaron;ina u<br />okolini puteva i na pe&scaron;ačkim ostrvima. Raspodela čestica po<br />veličinama i ukupne koncentracije metala (Al, Ca, Cu, Fe, K,<br />Na, Mn, Ni, Pb, Zn) određene su analizom filtriranih uzoraka,<br />a za 4 uzorka ispitana je morfologija čestica i urađena<br />semikvantitativna analiza čestica u suvoj materiji.</p><p>Prilikom obrade rezultata merenja primenjene su metode<br />deskriptivne statistike i multivarijacione statističke analize u<br />cilju identifikacije izvora zagađenja i određivanja povezanosti<br />između samih metala i drugih parametara.</p> / <p>A total of 121 surface soil samples were collected&nbsp;across the central part of Novi Sad covering a surface&nbsp;area (4 km x 5 km). The physicochemical properties,&nbsp;pseudo total and available metal concentrations (As,&nbsp;Co, Cr, Cu,&nbsp; Mn, Ni, Pb, and Zn) were determined.&nbsp;Contour maps of spatial distribution of the investigated&nbsp;metals were obtained using ordinary&nbsp; kriging&nbsp;interpolation method. Separation of different particle&nbsp;<br />size fractions by wet sieving&nbsp; and identification of&nbsp;minerals in the clay and silt fraction for some soil&nbsp;samples were performed.&nbsp; Specific activities of&nbsp;radionuclides &ldquo;unsupported&rdquo; ²¹⁰Pb and ¹³⁷Cs were&nbsp;measured in forty soil samples collected in urban area&nbsp;of Novi Sad and industrial area of Sombor (near a&nbsp;battery manufacturer).&nbsp; Vertical distribution of stable and&nbsp;radioactive&nbsp; Pb for&nbsp; two samples from the industrial soil&nbsp;was examined.</p><p>Thirty five snow samples were collected at fourteen&nbsp;locations near crossroads in Novi Sad. The samples&nbsp;were taken directly from the road surface and from the&nbsp;ground surface in the vicinity of roads and on&nbsp;pedestrian islands. Particle size distribution and &nbsp;total&nbsp;concentration of the metals (Al, Ca, Cu, Fe, K, Na, Mn,&nbsp;Ni, Pb, Zn) were &nbsp;determined for filtered samples. Semi-quantitative analysis of the particles was &nbsp;conducted and&nbsp;morphology of the particles was examined for dry&nbsp;matter of four snow samples.&nbsp;</p><p>Methods of descriptive and multivariate statistics and&nbsp;geostatistics were carried out for &nbsp;the analysis and&nbsp;interpretation of the data.</p>

<p>Основни циљ ове дисертације је истраживање утицаја температуре ваздуха на&nbsp;сезоналност морталитета становништва у Новом Саду. Однос између температуре&nbsp;ваздуха и морталитета становништва истраживан је у периоду од 1897. до 2009. године.&nbsp;Током анализе, а у циљу бољег уочавања сезоналних промена морталитета&nbsp;становништва, посматрана временска серија је подељена &nbsp;на неколико периода. Први&nbsp;период се односи на крај 19. и прву половину 20. века (1897-1952), други период&nbsp;обухвата другу половину 20. века (1953-1997), а трећи период чини 1998-2009. година.</p><p>У раду је анализиран утицај температуре ваздуха на морталитет укупног&nbsp;становништва, морталитет становништва према полу и морталитет становништва старог&nbsp;65 и више година, а у периоду 1998-2009. године, у анализу су укључени и узроци смрти&nbsp;становништва. Посебно је анализиран кардиоваскуларни морталитет и морталитет&nbsp;становништва изазван респираторним болестима, док су остали узроци смрти&nbsp;посматрани заједно.</p><p>За анализу утицаја температуре ваздуха на сезоналност морталитета коришћене су&nbsp;различите статистичке методе као што су корелациона и регресиона анализа (графички&nbsp;приказане на дијаграму растурања), t-тест, релативни ризик и коефицијент сезоналне&nbsp;варијације морталитета. Код анализе морталитета према полу коришћен је и однос&nbsp;шанси.</p><p>Резултати добијени у овом раду показују да је морталитет становништва у Новом&nbsp;Саду већи током зимског периода године. У периоду 1897-1952. године није пронађена&nbsp;статистички значајна повезаност између температуре ваздуха и морталитета&nbsp;становништва, док је у другој половини 20. века (1953-1997) и у периоду 1998-2009.&nbsp;године уочена статистички значајна негативна корелација између температуре ваздуха и&nbsp;морталитета становништва, а регресиона анализа показује да се са растом температуре&nbsp;ваздуха морталитет становништва смањује. &nbsp;У периоду 1998-2009. године пронађена је и&nbsp;статистички значајна негативна корелација између морталитета кардиоваскуларних&nbsp;болести и температуре ваздуха, као и између морталитета респираторних болести и&nbsp;температуре ваздуха, док код осталих узрока смрти није уочена статистички значајна&nbsp;веза. Код &nbsp;анализе утицаја температуре ваздуха на морталитет становништва према полу&nbsp;нису уочене велике разлике између мушкараца и жена. За разлику од морталитета укупног становништва, код старог становништва (65+), као најугроженије категорије, статистички значајна негативна корелација јавља се од &nbsp;почетка посматране временске серије, а регресиона анализа такође показује да са растом температуре ваздуха морталитет старог становништва опада.</p><p>Анализа у раду показала је да се уочени сезонални образац морталитета постепено&nbsp;мења. Разлике између морталитета становништва у зимском пероду у односу на периоде&nbsp;пре и после зиме, се постепено смањују. Ове промене праћене су и променом просечне&nbsp;температуре ваздуха. На основу добијених резултата може се закључити да промене&nbsp;просечне температуре ваздуха утичу на промену и баланс морталитета по месецима у&nbsp;току године.</p> / <p>Osnovni cilj ove disertacije je istraživanje uticaja temperature vazduha na&nbsp;sezonalnost mortaliteta stanovništva u Novom Sadu. Odnos između temperature&nbsp;vazduha i mortaliteta stanovništva istraživan je u periodu od 1897. do 2009. godine.&nbsp;Tokom analize, a u cilju boljeg uočavanja sezonalnih promena mortaliteta&nbsp;stanovništva, posmatrana vremenska serija je podeljena &nbsp;na nekoliko perioda. Prvi&nbsp;period se odnosi na kraj 19. i prvu polovinu 20. veka (1897-1952), drugi period&nbsp;obuhvata drugu polovinu 20. veka (1953-1997), a treći period čini 1998-2009. godina.</p><p>U radu je analiziran uticaj temperature vazduha na mortalitet ukupnog&nbsp;stanovništva, mortalitet stanovništva prema polu i mortalitet stanovništva starog&nbsp;65 i više godina, a u periodu 1998-2009. godine, u analizu su uključeni i uzroci smrti&nbsp;stanovništva. Posebno je analiziran kardiovaskularni mortalitet i mortalitet&nbsp;stanovništva izazvan respiratornim bolestima, dok su ostali uzroci smrti&nbsp;posmatrani zajedno.</p><p>Za analizu uticaja temperature vazduha na sezonalnost mortaliteta korišćene su&nbsp;različite statističke metode kao što su korelaciona i regresiona analiza (grafički&nbsp;prikazane na dijagramu rasturanja), t-test, relativni rizik i koeficijent sezonalne&nbsp;varijacije mortaliteta. Kod analize mortaliteta prema polu korišćen je i odnos&nbsp;šansi.</p><p>Rezultati dobijeni u ovom radu pokazuju da je mortalitet stanovništva u Novom&nbsp;Sadu veći tokom zimskog perioda godine. U periodu 1897-1952. godine nije pronađena&nbsp;statistički značajna povezanost između temperature vazduha i mortaliteta&nbsp;stanovništva, dok je u drugoj polovini 20. veka (1953-1997) i u periodu 1998-2009.&nbsp;godine uočena statistički značajna negativna korelacija između temperature vazduha i&nbsp;mortaliteta stanovništva, a regresiona analiza pokazuje da se sa rastom temperature&nbsp;vazduha mortalitet stanovništva smanjuje. &nbsp;U periodu 1998-2009. godine pronađena je i&nbsp;statistički značajna negativna korelacija između mortaliteta kardiovaskularnih&nbsp;bolesti i temperature vazduha, kao i između mortaliteta respiratornih bolesti i&nbsp;temperature vazduha, dok kod ostalih uzroka smrti nije uočena statistički značajna&nbsp;veza. Kod &nbsp;analize uticaja temperature vazduha na mortalitet stanovništva prema polu&nbsp;nisu uočene velike razlike između muškaraca i žena. Za razliku od mortaliteta ukupnog stanovništva, kod starog stanovništva (65+), kao najugroženije kategorije, statistički značajna negativna korelacija javlja se od &nbsp;početka posmatrane vremenske serije, a regresiona analiza takođe pokazuje da sa rastom temperature vazduha mortalitet starog stanovništva opada.</p><p>Analiza u radu pokazala je da se uočeni sezonalni obrazac mortaliteta postepeno&nbsp;menja. Razlike između mortaliteta stanovništva u zimskom perodu u odnosu na periode&nbsp;pre i posle zime, se postepeno smanjuju. Ove promene praćene su i promenom prosečne&nbsp;temperature vazduha. Na osnovu dobijenih rezultata može se zaključiti da promene&nbsp;prosečne temperature vazduha utiču na promenu i balans mortaliteta po mesecima u&nbsp;toku godine.</p> / <p>The main aim of this dissertation is to investigate the temperature-related human&nbsp;mortality in Novi Sad, for the period from 1897 until 2009. In order to detect temporal sesonal&nbsp;changes during time, research period was split in three parts. First period is related to the end&nbsp;of 19th century and first half of 20th century (1897-1953), second period covers second half of&nbsp;20th century (1953-1997) and third period is related to 1998-2009.</p><p>In this dissertation impact of air temerature on human mortality of total population,&nbsp;than mortality by sex and mortality of old population (population aged 65 and over) is&nbsp;scrutinised. In the period 1998-2009 in analyses and causes of death are &nbsp;included. Three group&nbsp;of cause of death are investigated: cardiovascular disease, respiratory disease and all other&nbsp;causes of death are observed together.</p><p>Several different statistical methods were used for analysis of impact of air temperature&nbsp;on seasonal variation of human mortality: correlation and regression analysis (presented at&nbsp;scatter diagram), t-test, relative risk and coefficient of seasonal &nbsp;variation of mortality. The&nbsp;odds-ratio was used in the chapter related to mortality by sex.</p><p>Results for Novi Sad, show that human mortality in higher during winter period. In the&nbsp;period 1897-1952 statistical analysis does not show significant relation between air&nbsp;temperature and human mortality, while in the period of second half of 20th century &nbsp;(1953-1997) and period 1998-2009 statistical analysis indicated strong negative correlation between&nbsp;air temperature and human mortality and according to results of regression analysis increasing&nbsp;of air temperature is related with decreasing mortality. In the period from 1998 to 2009&nbsp;statistical analysis show significant and negative correlation between cardiovascular mortality&nbsp;and air temperature, as well as mortality from respiratory disease and air temperature. Analysis&nbsp;of relation between other causes of death and air temperature does not show any significant&nbsp;correlation. There is no clear difference between male and female in the temperature-related&nbsp;mortality patterns. The most vulnerable group is population aged 65 and over. From the&nbsp;beginning of the observed period, statistical analysis indicates strong negative correlation&nbsp;between mortality of old population and air temeprature and regression coefficient demonstrate&nbsp;that increasing air temperature is followed with decreasing mortality.</p><p>Analysis in this thesis shows changes of seasonal pattern of mortality. Differences&nbsp;between mortality in winter and non-winter period (preceding and following period) are&nbsp;decreasing. During the time, this changes are followed by fluctuation of air temperature.&nbsp;According to results presented in this dissertation it can &nbsp;be concluded that changes of air&nbsp;temperature are connected with changes of &nbsp;distribution of mortality by month, during the year.</p>

<p>Filtri predstavljaju nezaobilazan deo svakog mikrotalasnog uređaja. Skorašnji veoma brz razvoj bežičnih sistema pred mikrotalasne filtre postavlja nove zahteve kao što su visoke performanse, kompaktnost i rad na više proizvoljno odabranih učestanosti koje se mogu nezavisno kontrolisati.<br />Naučni doprinos ove doktorske disertacije predstavlja pet novih konfiguracija mikrotalasnih multi-band filtara koji su realizovani u mikrostrip arhitekturi. Od toga tri konfiguracije predstavljaju dual-band filtre, a preostale dve konfiguracije tri-band filtre. Filtri su realizovani korišćenjem fraktalnih krivih i/ili savijenih &lambda;/4 rezonatora, i to u klasičnoj tehnologiji štampanih ploča i u višeslojnoj tehnologiji nisko-temperaturne zajedno pečene keramike.<br />Detaljno je analiziran i opisan način rada predloženih filtara. Filtri su fabrikovani, a njihove performanse izmerene i upoređene sa drugim rezultatima dostupnim u literaturi. Pokazano je da predložene filtre karakteriše mogućnost nezavisne kontrole propusnih opsega što je iskorišćeno za realizaciju dual-band filtara koji rade na WLAN 2.4/3.5 GHz opsezima i tri-band filtara koji rade na WLAN 2.4/3.5/5.2 GHz opsezima. Štaviše, predložene tri-band strukture predstavljaju najmanje tri-band filtre do danas predložene u literaturi.</p> / <p>Filters are indispensable components in any microwave device. Recent rapid development of wireless systems posed new demands to microwave filters, such as high performance, compact size and the ability to simultaneously operate on several independently selected frequencies.<br />Scientific contribution of this dissertation are five novel microwave multi-band filters realized in microstrip architecture. Out of the five, three configurations are dual-band filters, while the remaining two are tri-band filters. Filters are designed using fractal curves and/or folded &lambda;/4 resonators, in the conventional printed circuits technology or in low-temperature cofired ceramics technology.<br />Operating principles of the proposed filters have been analyzed and explained in detail. Their performances have been measured and compared to other recently published results. It has been shown that the proposed filters allow independent control of the passbands. This has been used to design dual-band filters operating at WLAN frequencies of 2.4/3.5 GHz and tri-band filters operating at WLAN frequencies of 2.4/3.5/5.2 GHz. Moreover, the proposed tri-band filters are the most compact tri-band filters published so far.</p>

<p>Ispitivana je zavisnost brzine fronta udarnih talasa u T-cevi od vi&scaron;e parametara. Izvr&scaron;eno je povezivanje ICCD kamere sa spektrometrom. Ispitane su karakteristike celokupnog sistema i izvr&scaron;ena je njegova optimizacija i kalibracija. Izmerene su &Scaron;tarkove polu&scaron;irine 45 spektralnih linija OII, 13 spektralnih linija Si II i 14 spektralnih linija Si III. Dobijene vrednosti su upoređene sa vrednostima koje se mogu naći u literature, kao i sa teorijskim vrednostima. Urađena je detaljna analiza rezultata iz ovog rada kao i svih dostupnih prethodno dobijenih eksperimentalnih podataka.</p> / <p>The dependence of shock front velocity on different parameters was examined. The ICCD camera was mounted on the spectrometer. The characteristics of the whole system were examined and the system was optimized and calibrated. The Stark halfwidths of 45 O II spectral lines, 13 Si II spectral lines and 14 Si III spectral lines were measured. The obtained values were compared with the data available in the literature, as well as with theoretical values. A detailed analysis of both the experimental results given in this dissertation and previously published experimental data was done.</p>

<p>This theses is dedicated to the study of generalized diagonal dominance and its<br />various beneflts. The starting point is the well known nonsingularity result of strictly diagonally dominant matrices, from which generalizations were formed in difierent directions. In theses, after a short overview of very well known results, special attention was turned to contemporary contributions, where overview of already published original material is given, together with new obtained results. Particulary, Ger&bull;sgorin-type localization theory for matrix pencils is developed, and application of the results in wireless sensor networks optimization problems is shown.</p> / <p><span class="fontstyle0">Ova teza je posvećena izučavanju generalizovane dijagonalne dominacije i njenih brojnih prednosti. Osnovu čini poznati rezultat o regularnosti strogo dijagonalnih matrica,<br />čija su uop&scaron;tenja formirana u brojnim pravcima. U tezi, nakon kratkog pregleda dobro poznatih rezultata, posebna pažnja je posvećena savremenim doprinosima, gde je dat i pregled već objavljenih autorovih rezultata, kao i detaljan tretman novih dobijenih rezultata. Posebno je razvijena teorija lokalizacije Ger&scaron;gorinovog tipa generalizovanih karakterističnih korena i pokazana je primena rezultata u problemima optimizacije bežičnih senzor mreža.</span></p>

<p>Predmet istraţivanja ove doktorske disertacije jesu metafore tela i prostora u stvarala&scaron;tvu savremene vel&scaron;ke spisateljice Sare Voters. Istraţivanje se usredsreĊuje na prvih pet romana iz njenog opusa, objavljenih u periodu od 1998. do 2009. godine. Romani Usne od somota, Srodne du&scaron;e i Dţeparo&scaron; spadaju u neoviktorijansku prozu, dok su romani Noćna straţa i Mali stranac sme&scaron;teni u period za vreme i nakon Drugog svetskog rata. Uloga protagoniste u njenim romanima najĉe&scaron;će se dodeljuje lezbejskim likovima, pa se njeno stvarala&scaron;tvo moţe shvatiti kao poku&scaron;aj da se navedene istorijske epohe rekonstrui&scaron;u tako da se omogući predstavljanje lezbejskih likova i lezbejske seksualnosti. Istovremeno, njeni romani doprinose &scaron;irem predstavljanju lezbejske tematike u savremenoj knjiţevnoj produkciji. Osnovni cilj istraţivanja jeste da se ispita uloga telesnih i prostornih metafora u obradi teme istopolne ljubavi, ali i znaĉaj ovih metafora za ĉitav niz drugih tema.<br />Istraţivanja tela i prostora predstavljaju izuzetno plodnu i dinamiĉnu oblast savremene kritiĉke teorije. Ovi pojmovi dospevaju u ţiţu kritiĉkog interesovanja u drugoj polovini dvadesetog veka, mada je njihovo prisustvo u oblastima nauĉnih istraţivanja znatno duţe, pa rasprave o telu i telesnosti nalazimo jo&scaron; u klasiĉnoj filozofiji. Prostor je pak sve do druge polovine dvadesetog veka prevashodno bio predmet matematiĉkih i geografskih istraţivanja, dok je u humanistiĉkoj tradiciji bio shvaćen tek kao pasivna i statiĉna pozadina istorijskih dogaĊaja. Istraţivanje polazi od istorijskog pregleda kljuĉnih teorijskih pristupa telu, poĉev od platonistiĉke dualistiĉke tradicije,&nbsp;preko kartezijanskog dualizma, sve do savremenih poststrukturalistiĉkih teorija, a teorijsko upori&scaron;te analize telesnih metafora ĉine teorije Mi&scaron;ela Fukoa i Dţudit Batler. Analiza romana se usredsreĊuje na motiv transodevanja, metaforu duha, ali i na skup konkretnih telesnih slika kojima se spisateljica iznova vraća. Potom se razmatraju savremena teorijska poimanja prostora, pri ĉemu se istraţivanje oslanja i na relevantna istorijska, knjiţevnoistorijska i sociolo&scaron;ka istraţivanja. Ovaj teorijski okvir sluţi da se ispitaju predstave kuće, zatvora, ludnice i britanske prestonice, te interakcija lezbejskih likova s ovim lokalitetima<br />&nbsp;</p> / <p>The aim of this doctoral thesis is to explore the corporeal and spatial metaphors in the fiction of Sarah Waters, a contemporary Welsh novelist. The critical focus of the thesis is on Waters‟s first five novels, published between 1998 and 2009. Tipping the Velvet, Affinity and Fingersmith belong to the neo-Victorian genre, while Night Watch and The Little Stranger are set in the period during and after the Second World War. In Waters‟s fiction, the role of protagonist is mostly reserved for lesbian characters and her oeuvre can be perceived as an attempt to rewrite the chosen historical periods in ways which provide for the representation of lesbian characters and lesbian sexuality. In addition, her novels make a significant contribution towards wider literary representation of lesbian issues in the contemporary context. The main goal of this research is to analyze the role of corporeal and spatial metaphors in the portrayal of same-sex relationships, class tensions and other relevant themes in Waters‟s work.<br />The issues of body and space are undoubtedly at the centre of contemporary critical interest and theoretical debates that surround them are diverse and wide-ranging. However, while the history of theoretical interest in the body dates back to the classical tradition, spatiality only came to prominence in the second half of the twentieth century, when a surge of critical interest can be observed marking the beginning of the so-called spatial turn. The thesis therefore&nbsp;starts by providing a brief historical overview of the key theoretical approaches to the body, including the mind/body debate in the classical Platonic tradition, Cartesian dualism and contemporary poststructuralist theory. The theories of Michel Foucault and Judith Butler are then used as the main theoretical framework for the analysis of corporeal metaphors, which focuses on the motif of cross-dressing, the spectral metaphor, as well as a range of recurrent corporeal images in Waters‟s writing. In the following chapters, the focus shifts to contemporary theoretical approaches to spatiality and relevant sociological, cultural and historical research, which are used to explore the representations of home, prison, asylum and urban space, as well as the interaction between the lesbian protagonists and their surroundings.</p>

<p>U ovom istraţivanju bavimo se kategorijom koncesivnosti u francuskom, italijanskom i srpskom jeziku. Ovoj kategoriji pristupamo sa stanovi&scaron;ta sintakse i semantike: utvrĊujemo inventar formalnih sredstava i sintakstiĉkih postupaka kojima se koncesivnost formalizuje u posmatranim jezicima, a pritom analiziramo i semantiĉki sadrţaj tih struktura. Cilj ove studije jeste da se najpre ustanove razliĉiti postupci izraţavanja koncesivnosti na svim sintaksiĉkim nivoima, a zatim, u skladu sa kontrastivnim pristupom, da se utvrde i sistematizuju strukturne podudarnosti i nepodudarnosti u francuskom, italijanskom i srpskom jeziku, kao i da se utvrdi stemen semantiĉke ekvivalencije izmeĊu njih. Na teorijskom planu, rezultati ovog istraţivanja objedinjuju postojeća lingvistiĉka saznanja o ovoj problematici, a na praktiĉnom planu moguća je njihova primena u nastavi francuskog i italijanskog jezika kao stranih jezika, kao i u prevodilaĉkoj praksi.<br />GraĊa za ovo istraţivanje ekscerpirana je iz dela napisanih na francuskom jeziku, i njihovih objavljenih prevoda na italijanski i srpski jezik.<br />U prvom delu rada daje se pregled teorijskih stavova francuskih, italijanskih i srpskih lingvista o kategoriji koncesivnosti, kao i o njenom odnosu sa drugim semantiĉkim kategorijama, pre svega sa kategorijom kauzalnosti. U drugom delu rada navodi se inventar konstrukcija i leksiĉkih sredstava kojima se koncesivnost iskazuje u tri posmatrana jezika. Pri tom se pravi poseban osvrt na upotrebu glagolskih naĉina u zavisnim koncesivnim reĉenicama. Centralni deo rada predstavlja deo u kome se ustanovljeni inventar analizira na primerima iz korpusa. Pri tom se posebna paţnja posvećuje onim sredstvima za koja korpus beleţi upotrebe koje do sada nisu zabeleţene u literaturi. Zakljuĉna razmatranja sistematizuju dobijene rezultate, i ukazuju na mogućnosti daljih istraţivanja u ovom domenu.</p> / <p>This research deals with the category of concessionality in French, Italian and Serbian. This category is approached from the point of view of syntax and semantics: the research establishes the inventory of formal means and syntactic procedures by which concessionality is formalized in the languages being analyzed, while the semantic content of these structures is also analyzed in the process. The goal of this study is to first identify various procedures for expressing concessionality at all syntactic levels and then, in accordance with the contrastive approach, to determine and systematize the structural congruences and incongruences in French, Italian and Serbian, as well as to determine the level of semantic equivalence among them. At the theoretical level, the results of this study merge the existing linguistic knowledge on this issue, while at a practical level they enable its application in teaching French and Italian as foreign languages, as well as in doing professional translation.<br />The corpus for this research was complied from literary titles written in French, as well as from their published translations into Italian and Serbian.<br />The first part of the thesis provides an overview of theoretical approaches to the category of concessionality by various French, Italian and Serbian linguistcs, as well as of its relationship with other semantic categories, in particular with the category of causality. The second part enumerates the inventory of constructions and lexical means by which concessionality is being expressed in the three languages being analyzed. In doing so, a particular focus is placed on the use of the verbal category of mood in subordinate clauses of concession. The central part of the thesis is the one in which the identified inventory is analyzed on the examples from the corpus. In this part, a special attention is given to the means found in the corpus the use of which has so far not been mentioned in reference titles. Concluding remarks systematize the results and point at possible directions for further research in this field.</p>