<p>U radu se proučava nastanak i razvitak televizije u svetu i u Jugoslaviji i osnivanje Televizije Novi Sad. Prve godine rada Televizije Novi Sad (1970 -1980) izučavane su kroz prizmu razvoja programa i auditorijuma, informativnu, kulturnu i obrazovnu funkciju, kao i kroz emisije zabavnog i sportskog karaktera. U radu su predstavljeni i svi faktori od značaja za osnivanje i razvoj Televizije Novi Sad: inicijativa za osnivanje, neizostavno tada&scaron;nja politička situacija, povoljne okolnosti za napredak inicijative, kao i raspoložive frekvencije za emitovanje programa u Vojvodini.<br />Ciljevi ovog istraživanja su da se ukaže na značaj osnivanja Televizije Novi Sad i njenu ulogu u razvoju medijske situacije u AP Vojvodini, kao i da se izvr&scaron;i analiza problema i prioriteta razvoja Televizije Novi Sad, odnosno političkih, dru&scaron;tvenih, kulturnih i informativnih razloga za osnivanje Televizije Novi Sad. Na ovaj način podaci koji su obrađeni, ostaju kao trajni istorijski presek, koji može poslužiti kao osnova nekih daljih istraživanja medijskog života u Pokrajini.<br />U istraživanju su analizirani ne samo razlozi za pokretanje i materijalna osnova i finansijska pomoć dru&scaron;tvenopolitičke zajednice Televizije Novi Sad i njena funkcija, koncepcija i fizionomija programa, već i &scaron;iroke političke konsultacije, informativne i komunikacijske obaveze dru&scaron;tvenopolitičke zajednice prema svom stanovni&scaron;tvu i politički, privredni i kulturni život u Pokrajini. Struktura gledalaca u Pokrajini, kulturni afiniteti i specifičnosti, ustavne promene u položaju, statusu i funkciji socijalističke AP Vojvodine, kao bitni faktori, takođe imaju svoje mesto u istraživanju.<br />Kori&scaron;ćeni su podaci iz zvaničnih i ličnih arhiva, kao i istraživanja i iskustva Centra za istraživanja javnog mnjenja, programa i auditorijuma, statut Televizije Novi Sad i konkretni primeri iz prakse kroz novinske članke objavljane u dnevnom listu &bdquo;Dnevnik&ldquo;.<br />Ovaj rad ima značaj u kontekstu razumevanja dana&scaron;njih uslova i stanja u kojem se medijski svet u AP Vojvodini nalazi. Značajno je i to &scaron;to su sublimirani upravo oni podaci, dokumenta i zabeležena iskustva o Televiziji Novi Sad koji bi u najvećoj meri bili izgubljeni ili prepu&scaron;teni zaboravu i uni&scaron;tenju.</p> / <p>In this dissertation the origin and progress of television in the world and in the former Yugoslavia, respectively the foundation of the Television of Novi Sad are examined. The first years of broadcasting of the Television of Novi Sad (1970-1980) are analysed through the prism of its informative, cultural and educative function; the progress of programmes&nbsp; and audiences as well as through entertaining and sports shows. Besides, all the factors are presented in this thesis which are significant for the foundation and progress of the Television of Novi Sad : the initiative for the foundation, the political situation of the time, adequate circumstances for the advancement of the initiative and the available broadcasting frequencies in the Autonomous Province of Vojvodina.<br />The aims of this research are to draw attention to the importance of the establishment of the Television of Novi Sad as playing a great part in the improvement of the situation regarding the media in the Autonomous Province of Vojvodina, moreover to analyse the problems and priorities of the progress of the Television of Novi Sad, respectively the political, social, cultural and informative reasons for its foundation. Thus, the processed data represent a permanent historical review , which may serve as a basis for further researches on the media of the Autonomous Province of Vojvodina.<br />During this research, beside the reasons for its launching, it was not only the financial basis and function of the Television of Novi Sad or the conception and physiognomy of its programmes that was analysed but also the wide political consultations, the informative and communicational duties of socio-political societies towards the civilian population, and the political, cultural and agricultural life in the Autonomous Province of Vojvodina. The structure of viewers, the cultural specificity and affinities, the constitutional changes in the status and function of the socialist Vojvodina as significant factors are as well part of this research.<br />The data and information was collected and used from various sources, such as: official and personal archives; researches and experience of the Centre for Public-Opinion Poll, Programmes and Audiences; the statutes of the Television of Novi Sad, furthermore particular examples from practice extracted from articles published in the daily paper &lsquo;Dnevnik&rsquo;.<br />This dissertation is of considerable importance in the context of understanding the status of the media in the Autonomous Province of Vojvodina today. Moreover, it is also a significant fact that exactly those data, documents and recorded experience are gathered here, which would all the way fall into oblivion or decay.</p>

Geza Kon wurde am 2. August 1873 als Sohn eines Rabbiners im ungarischen Csongrad geboren. Er entstammte einer bekannten askenasischen Familie. Diese siedelte bald nach seiner Geburt nach Zemun (bei Belgrad) über. Seine erste Anstellung bekam Geza Kon 1889 bei dem bekannten serbischen Buchhändler Friedrich Breslauer in Belgrad. Ab 1894 wurde er für sieben Jahre der Geschäftsführer bei dem ebenfalls berühmten Buchhändler Arsa Pajevic in Novi Sad.

Geza Kon wurde am 2. August 1873 als Sohn eines Rabbiners im ungarischen Csongrad geboren. Er entstammte einer bekannten askenasischen Familie. Diese siedelte bald nach seiner Geburt nach Zemun (bei Belgrad) über. Seine erste Anstellung bekam Geza Kon 1889 bei dem bekannten serbischen Buchhändler Friedrich Breslauer in Belgrad. Ab 1894 wurde er für sieben Jahre der Geschäftsführer bei dem ebenfalls berühmten Buchhändler Arsa Pajevic in Novi Sad.

<p>Cilj &ndash; Prvi cilj istraživanja je kreiranje modela podataka i implementacija informacionog sistema zasnovanog na modelu za potrebe vrednovanja publikovanih naučno-istraživačkih rezultata. Model bi bio primenjen u CRIS UNS informacionom sistemu, kao podr&scaron;ka sistemu vrednovanja.<br />Drugi cilj istraživanja je utvrđivanje u kojoj meri i na koji način se može automatizovati proces evaluacije koji se zasniva na različitim pravilima i pravilnicima.<br />Metodologija &ndash; Kako bi se definisalo pro&scaron;irenje CERIF modela neophodno je bilo identifikovati različite aspekte podataka koji su prisutni u evaluaciji naučno-istraživačkih publikacija. Stoga, zarad potreba istraživanja, odabrana su i analizirana su dokumenta koja predstavljaju različite nacionalne pravilnike, okvire i smernice za evaluaciju.<br />Za modelovanje specifikacije arhitekture sistema za vrednovanje kori&scaron;ćeni su CASE alati koji su bazirani na objektno-orijentisanoj metodologiji (UML 2.0). Za implementaciju pro&scaron;irenja CERIF modela u CRIS UNS sistemu kori&scaron;ćena je Java platforma i tehnologije koji olak&scaron;avaju kreiranje veb aplikacija kao &scaron;to su AJAX, RichFaces, JSF itd. Pored navedene op&scaron;te metodologije za razvoj softverskih sistema kori&scaron;ćeni su primeri dobre prakse u razvoju informacionih sistema. To se pre svega odnosi na principe kori&scaron;ćene u razvoju institucionalnih repozitorijuma, bibliotečkih informacionih sistema, informacionih sistema naučno-istraživačke delatnosti, CRIS sistema, sistema koji omogućuju evaluaciju podataka itd.<br />Ekspertski sistem koji bi podržao automatizaciju procesa evaluacije po različitim pravilnicima odabran je na osnovu analize postojećih re&scaron;enja za sisteme bazirane na pravilima i pregleda naučne literature.<br />Rezultati &ndash; Analizom nacionalnih pravilnika i smernica dobijen je skup podataka na osnovu kojeg je moguće evaluirati publikovane rezultate po odabranim pravilnicima.<br />Razvijen je model podataka kojim se predstavljaju svi podaci koji učestvuju u procesu evaluacije i koji je kompatibilan sa CERIF modelom podataka.<br />Predloženi model je moguće implementirati u CERIF kompatibilnim CRIS sistemima, &scaron;to je potvrđeno implementacijom informacionog sistema za vrednovanje publikovanih naučno-istraživačkih rezultata u okviru CRIS UNS.<br />Ekspertski sistem baziran na pravilima može biti iskori&scaron;ćen za potrebe automatizacije procesa evaluacije, &scaron;to je potvrđeno predstavom i implementacijom SRB pravilnika u Jess sistemu baziranom na pravilima.<br />Praktična primena &ndash;Zaključci proiza&scaron;li iz analize pravilnika (npr. poređenje sistema i definisanje metapodataka za vrednovanje) se mogu primeniti pri definisanju modela podataka za CERIF sisteme i za sisteme koji nisu CERIF orijentisani.<br />Sistem za podr&scaron;ku vrednovanju publikovanih naučno-istraživačkih rezultata je implementiran kao deo CRIS UNS sistema koji se koristi na Univerzitetu u Novom Sadu čime je obezbeđeno vrednovanje publikovanih naučno-istraživačkih rezultata za različite potrebe (npr. promocije u naučna i istraživačka zvanja, dodele nagrada i materijalnih sredstava, finansiranje projekata, itd.), po različitim pravilnicima i komisijama.<br />Vrednost &ndash; Dati su metapodaci na osnovu kojih se vr&scaron;i vrednovanje publikovanih rezultat istraživanja po raznim nacionalnim pravilnicima i smernicama. Dat je model podataka i pro&scaron;irenje CERIF modela podataka kojim se podržava vrednovanje rezultata istraživanja u CRIS sistemima. Posebna prednost pomenutih modela je nezavisnost istih od implementacije sistema za vrednovanje rezultata istraživanja. Primena predloženog pro&scaron;irenje CERIF modela u CRIS sistemima praktično je pokazana u CRIS sistemu Univerziteta u Novom Sadu. Sistem za vrednovanje koji se bazira na pro&scaron;irenju CERIF modela pruža i potencijalnu interoperabilnost sa sistemima koji CERIF model podržavaju. Implementacijom informacionog sistema za vrednovanje, vrednovanje naučnih publikacija je postalo olak&scaron;ano i transparentnije. Potvrda koncepata da se ekspertski sistemi bazirani na pravilima mogu koristiti za automatizaciju vrednovanja, otvara totalno novi okvir za implementaciju informacionih sistema za podr&scaron;ku vrednovanja postignutih rezultata istraživanja.</p> / <p>Aim &ndash; The first aim of the research was creation of data model and implementation of information system based on the proposed model for the purpose of evaluation of published research outputs. The model is applied in CRIS information system to support the system for evaluation.<br />The second objective was determination of the manner and extent in which the evaluation process that is based on different rules and different rulebooks could be automated.<br />Methodology - In order to define the extension of the CERIF model, it was necessary to identify the various aspects of data which is relevant in evaluation of scientific research publications. Therefore, documents representing different national regulations, frameworks and guidelines for evaluations were selected and analyzed.<br />For the modeling of the system architecture, CASE tools were used, which are based on object-oriented methodology (UML 2.0). To implement the extension of the CERIF model within the CRIS UNS system, JAVA platform and technologies that facilitate creation of web applications such as AXAJ and RichFaces were used. In addition to this general methodology for development of software systems, best practice examples from the information systems development are also used. This primary refers to the principles used in development of institutional repositories, library information systems, information systems of the scientific-research domain, CRIS systems, systems that enable evaluation of data, etc.<br />The expert system that supports automation of the evaluation process by different rulebooks was selected based on analysis of the existing solutions for rule based systems and examination of scientific literature.<br />Results - By analysis of the national rulebooks and guidelines, a pool of data was gathered, which served as a basis for evaluation of published results by any analyzed rulebook.<br />A data model was developed, by which all data involved in the evaluation process can be represented. The proposed model is CERIF compatible.<br />The proposed model can be implemented in CERIF compatible CRIS systems, which was confirmed by the implementation of an information system for evaluation of published scientific research results in CRIS UNS.<br />An expert system based on rules can be used for the needs of automation of the evaluation process, which was confirmed by the presentation and implementation of the Serbian Rulebook by Jess.<br />Practical application - The conclusions raised from the analysis of rulebooks (e.g. Comparison of systems and defining metadata for evaluation) can be applied in defining the data model for CERIF systems and for systems that are not CERIF oriented.<br />The system for support of evaluation of published scientific research results was implemented as part of the CRIS UNS system used at the University of Novi Sad, thus providing evaluation of published scientific research results for different purposes (e.g. promotion in scientific and research titles, assignment of awards and material resources, financing of projects, etc.), according to different rulebooks and commissions.<br />Value &ndash; Metadata is provided on which basis the evaluation of published research results by various national rulebooks and guidelines is conducted. A data model and an expansion of the CERIF data model that supports the evaluation of the research results within CRIS systems are given. A special advantage of these models is their independence of the implementation of the system for evaluation of research results. The application of the proposed extension of the CERIF model into CRIS systems practically is demonstrated in the CRIS system of the University of Novi Sad. The system that implements an expansion of the CERIF model provides a potential interoperability with systems that support CERIF model. After the implementation of the information system for evaluation, the evaluation of scientific publications becomes easier and more transparent. A confirmation of the concept that the expert systems based on rules can be used in automation of the evaluation process opens a whole new framework for implementation of information systems for evaluation.</p>

<p>U ovoj studiji su predstavljeni rezultati taksonomskog, fitogeografskog i ekolo&scaron;kog istraživanja urbane flore Novog Sada sa posebnim osvrtom na uče&scaron;će alohtonih vrsta, i&scaron;čezlih i ugroženih taksona i prirodne resurse lekovitog bilja. Sprovedene taksonomske analize su komparativno rađene na ukupnoj urbanoj flori (850) i flori ruderalnih stani&scaron;ta (344) Novog Sada. Zabeleženi su i&scaron;čezli i ugroženi biljni taksoni na teritoriji grada Novog Sada. Ukupno 79 vrsta se smatra da je nestalo sa područja grada Novog Sada do<br />dana&scaron;njeg period,a &scaron;to je 8,04% od ukupnog broja vrsta. Utvrđeno je&nbsp; 115 (12,85%) vrsta koje su ugrožene na području grada Novog Sada. Od ukupno 895 vrsta ruderalne flore invazivne vrste&nbsp; su zastupljene sa 74 predstavnika (8,25%). Analizom ukupne flore evidentirano je 123 lekovitih biljaka. Iz ukupne flore izdvojene su biljke sa etarskim uljem, alkaloidima, fenolima i vitaminima koje koristi zvanična medicina. Od ukupnog broja taksona, izdvojeno je 23 medonosne biljke, 25 krmnih biljaka, 60 ukrasnih vrsta, 35 industrijskih, 68 alergijskih biljaka i 7 vrsta koje vezuju tlo. Analizom odabranih biljnih organa invazivnih vrsta&nbsp; (<em>Solidago gigantea, Iva xanthifolia, Amorpha futicosa, Fallopia<br />japonica i Ailanthus altissima</em>)&nbsp; utvrđen je ukupni sadržaj fenola i flavonoida.<br />Najveći sadržaj analiziranih ukupnih sekundarnih biomolekula (fenola i flavonoida) je utvrđen u&nbsp;<em> Fallopia japonica, Ailanthus altissima&nbsp; i&nbsp; Amorpha fruticosa</em>.&nbsp; Antiradikalsko delovanje&nbsp; ispitivanih ekstrakata je utvrđeno na nivou neutralizacije reaktivnih kiseoničnih vrsta (OH, NO i DPPH radikala). Antiradikalsko delovanje na nivou neutralizacije&nbsp; OH radikala odnosno najsnažnije &bdquo;skevindžer&ldquo; delovanje ispoljeno je od strane ekstrakta lista <em>Fallopia japonica</em>&nbsp; (IC50=10,89 &mu;g/ml)&nbsp; dok je ne&scaron;to manju aktivnost pokazala&nbsp;cvast pomenute vrste (IC50=14,87 &mu;g/ml).</p> / null / <p>Results of taxonomy, phitogeogrphical and ecological analysis of ruderal flora of Novi Sad with special attention in alien species and medicinal plant as natural resorces of&nbsp; ruderal flora are presented in this Thesis. Floristic review involving, taxonomy,&nbsp; phitogeographical and ecological analysis of total (895) and ruderal flora (344) of Novi Sad. Extincted (79) and endangered (115) species were recorded in the urban flora of Novi Sad. Invasive species (74) were recorded in total flora (8,25 %).<br />Analysis&nbsp; of the total urban flora of Novi Sad as potential natural resorces recorded 123 medicinal herbs (32 alien and 91 native), 23 nectar and polen rich plants, 25 forage crops, 60 ornamental, 35 plants for industrial use, 68 allergic i 7 soil errosion control plants.<br />The analysis of sampled plant organs of invasive species (Solidago gigantea, Iva xanthifolia, Amorpha futicosa, Fallopia japonica i Ailanthus altissima) were determined total phenolic compounds and flavonoids. Antioxidant activity of plant extracts&nbsp; was determined at the level of neutralizing reactive oxygenspecies (OH,&nbsp; NO and DPPH radicals). The Content of total phenolics and flavonoids were determinated in&nbsp; Fallopia japonica, Ailanthus altissima&nbsp; and Amorpha fruticosa. The best values of OH radical&nbsp; neutralization indicated leaves of&nbsp; Fallopia japonica&nbsp; (IC50=10,89 &mu;g/ml) and flowers (IC50=14,87 &mu;g/ml).</p>

<p>Нови Сад је смештен на левој обали Дунава, на супротној страни од Петроварадинске тврђаве, на три геоморфолошка елемента - инундационој равни, алувијалној тераси и лесној тераси. Повољан географски положај, природни и друштвени фактори Новог Сада имали су велики значај у одређивању његових функција у време настајања, као и у првим фазама развоја. Свака фаза у развоју Новог Сада је остављала траг, сем у функцијама, и у демографској и морфолошкој структури града. Промене значаја појединих функција у граду имале су за последицу и повећање броја становника. У периоду од 1869. до 2002. године становништво је увећано девет пута. Повећање је у највећој мери последица досељавања. Овакав демографски ток је довео до градње станова и до јачања стамбене функције у граду. Новосадске функције имају велики утицај на становништво ближе и даље околине. Утицај новосадских функција делује као pull фактор и доводи до промене природне, механичке и економске структуре насеља. Ове промене нису једнаке за сва насеља, тако да се формира гравитационо подручје са три гравитационе зоне. Као последица утицаја Новог Сада и глобалне ситуације у земљи долази до промена функцијских типова насеља у гравитационом подручју.</p> / <p>Novi Sad je smešten na levoj obali Dunava, na suprotnoj strani od Petrovaradinske tvrđave, na tri geomorfološka elementa - inundacionoj ravni, aluvijalnoj terasi i lesnoj terasi. Povoljan geografski položaj, prirodni i društveni faktori Novog Sada imali su veliki značaj u određivanju njegovih funkcija u vreme nastajanja, kao i u prvim fazama razvoja. Svaka faza u razvoju Novog Sada je ostavljala trag, sem u funkcijama, i u demografskoj i morfološkoj strukturi grada. Promene značaja pojedinih funkcija u gradu imale su za posledicu i povećanje broja stanovnika. U periodu od 1869. do 2002. godine stanovništvo je uvećano devet puta. Povećanje je u najvećoj meri posledica doseljavanja. Ovakav demografski tok je doveo do gradnje stanova i do jačanja stambene funkcije u gradu. Novosadske funkcije imaju veliki uticaj na stanovništvo bliže i dalje okoline. Uticaj novosadskih funkcija deluje kao pull faktor i dovodi do promene prirodne, mehaničke i ekonomske strukture naselja. Ove promene nisu jednake za sva naselja, tako da se formira gravitaciono područje sa tri gravitacione zone. Kao posledica uticaja Novog Sada i globalne situacije u zemlji dolazi do promena funkcijskih tipova naselja u gravitacionom području.</p> / <p>Novi Sad placed on the left side of the shore of Danube, on contrary side of Petrovaradin&#39;s fortress, at three geomorphologic elements: inundation ravine, alluvial terace and loess terrace. Great importance for destiny functions of Novi Sad has had its good geographic situation natural and social factors. For development of Novi Sad have had great importance the phase of development. Each phase have left a trace in functions, in demographic and in morphologic structure of the city. The change of importance individual functions in the city influenced on the increase of number population. In the period 1869-2002 year population in advanced nine times. Immigration influenced on the increase number of flat and on the strengthening housing function in Novi Sad. Functions of Novi Sad influence on population in surroundings settlements. Functions of Novi Sad effect like pull factor and change natural, mechanical and economic structure of population this settlements in surroundings. This change isnt same on all settlements, because Novi Sad have had gravitation area with three gravitation zones. As result of Novi Sad and situation in the state is change functional type of settlement in gravitation area in Novi Sad.</p>

<p>U ovoj disertaciji primenjen je novi pristup koji za razvojni potencijal grada i urbanog turizma&nbsp;uzima kreativnost. Važno je razumeti i shvatiti da život gradu daju njegovi stanovnici i &scaron;to je&nbsp;bolji kvalitet života u gradu, bolji će biti njegovi građani, a i sam grad će oživeti. Mnogi&nbsp;gradovi gube bitku sa destruktivnim silama, jer su se pomirili sa mi&scaron;lju da su problemi toliko&nbsp;veliki i da se sa njima ne može izaći na kraj, pogotovo ako svi planski instrumenti i finansije&nbsp;nisu u najboljem redu. A to nije tačno, jer se uvek može uraditi jo&scaron; ne&scaron;to, malo, skriveno&nbsp;možda, ali vrlo značajno. Budućnost predstavlja posvećenost sa konstantnim inoviranjem. Ovo&nbsp;zahteva fleksibilnost&nbsp; i prilagođavanje,&nbsp; a nikako&nbsp; potrebu za sigurno&scaron;ću&nbsp; u starim načinima&nbsp;re&scaron;avanja problema i suočavanja sa izazovima. A tome služi kreativnost. Kreativnost se postiže&nbsp;kada se vidi &scaron;ta se može postići na održivosti grada sa vrlo malo sredstava. Tu leži ključ&nbsp;urbane akupunkture, jednostavne, brze metode, kojom se oslobađa velika energija i izaziva&nbsp;trenutno socijalno zadovoljstvo. Iskustva iz sveta govore da svaki grad, pa i milionski, može&nbsp;popraviti kvalitet života za svoje građane u periodu od 3 do 4 godine.</p> / <p>In this dissertation is applied creativity as a new approach to the urban tourism development. It is important to understand and realize that the life of the city depends of its citizens. If the city provides better quality of life to them, the citizens will be more satisfied and inspired by the&nbsp; city and the city will revive. Many cities are losing the battle with the destructive forces, as they assume that the problems are so big and that it is not possible to cope with them, especially if urban planning instruments and finances are not right. However, some&nbsp; urban experiences from the world show a proof that it is not true. It is always possible to something else, something little, maybe hidden, but significant for sustainability of the city. The future demands full dedication with constant innovation.&nbsp; That&nbsp; requires&nbsp; flexibility, risk and disallowance of a need&nbsp; for security that is found&nbsp; in&nbsp; old ways&nbsp; of solving problems&nbsp; and dealing&nbsp;with&nbsp; challenges.&nbsp; There&nbsp; the creativity is needed. Creativity is achieved when we see what can be done for urban sustainability with very few resources. Here lies the key&nbsp; of&nbsp; urban acupuncture, simple, fast methods, which releases energy and causes a large&nbsp; immediate&nbsp; social satisfaction. Some examples&nbsp; from the world show that every city,&nbsp; can improve the quality of life for its citizens, in a few years even the one of more then million inhabitants.</p>

<p>Tema ovog rada je istraživanje savremenih arhitektonskih praksi formiranih u Novom Sadu u periodu od 1980. do 2010. godine. Na osnovu teorijskog polazišta, proučavanja savremenih međunarodnih kretanja - Venecijanskog bijenala arhitekture kao referentnog događaja, kao i istraživanja lokalnog konteksta &ndash; Novog Sada, metodom ankete izvršena je detaljna analiza praksi 145 novosadskih arhitekata. Sintezom dobijenih rezultata sagledan je proces tranformacije osnovnih oblika delovanja, kao i formiranja savremenih arhitektonskih praksi.</p> / <p>The topic of this PhD thesis are contemporary architectural practices, founded in<br />Novi Sad in the period between 1980 and 2010. Based on theoretical stance, the<br />study of contemporary international trends- Architecture Biennale in Venice as a<br />reference event, and the research of the local context- Novi Sad, by applying survey<br />as a method, a detailed analysis of practices of 145 architects from Novi Sad has<br />been conducted.Through a synthesis of the results, it was possible to assess the<br />transformation process of the elementary forms of activities, as well as formation of<br />contemporary architectural practices.</p>

Rezension des von Vesna Peno herausgegebenen Werks über Musikalien aus dem Kloster Hilandar

<p>Uvod: Vi&scaron;eplodne trudnoće se javljaju u 1,5% svih trudnoća nakon spontane koncepcije, dok nakon postupaka vantelesne oplodnje ovaj postotak u Evropi iznosi preko 20% uz velike varijacije među zemljama. U na&scaron;oj sredini, stopa vi&scaron;eplodnih trudnoća nakon postupaka vantelesne oplodnje iznosi daleko iznad 30%. Pojava hipertenzivnog sindroma u trudnoći, gestacijskog dijabetesa, operativnog zavr&scaron;avanja trudnoće, prevremenog porođaja, male porođajne telesne mase, neurolo&scaron;kih sekvela kod rođene dece i gotovo svih drugih komplikacija po majku i plod, kao i celokupno opterećenje zdravstvenog sistema vi&scaron;estruko su veći kod vi&scaron;eplodnih u odnosu na jednoplodne trudnoće i udeo navednih komplikacija raste sa brojem plodova. Sa druge strane deca iz postupaka vantelesne oplodnje čine i do 4,5% sve živorođene dece u pojedinim zemljama, &scaron;to uz činjenicu da infertilitet pogađa 16-18% parova u na&scaron;oj sredini daje ovoj pojavi posebnu dimenziju i činije i dru&scaron;tvenim problemom. Perinatalni ishodi trudnoća iz postupaka vantelesne oplodnje su u velikoj meri kompromitovani visokom stopom multiplih trudnoća, koje se danas smatraju komplikacijom, a ne uspehom postupaka vantelesne oplodnje. Jednoplodne trudnoće iz postupaka vantelesne oplodnje u većim studijama pokazuju diskretno slabije perinatalne ishode u odnosu na one spontano začete, dok kod vi&scaron;eplodnih trudnoća ova korelacija nije jasno izražena i dokumentovana, uz prisutnu dilemu da li je vi&scaron;eplodnost sama po sebi ili način koncepcije glavni problem u zapaženoj pojavi. Cilj rada: Uporediti perinatalne ishode vi&scaron;eplodnih trudnoća nastalih postupcima vantelesne oplodnje i spontano začetih kao i perinatalne ishode jednoplodnih i vi&scaron;eplodnih trudnoća iz postupaka vantelesne oplodnje. Pored navdenog cilj rada je i ukazati sveobuhvatnost navedenog problema i na moguća re&scaron;enja za smanjenje njihove učestalosti. Materijal i metode: Kombinacijom retrospektivne opservacione studije i prospektivne longitudinalne kohortne studije u periodu analizom perinatalnih ishoda pacijentkinja porođenih na Klinici za ginekologiju i aku&scaron;erstvo Kliničkog centra Vojvodine u periodu od od 01.01.2008. do 31.12.2010. godine, studija je analizirala i poredila perinatalne ishode kod 174 spontano začete vi&scaron;eplodne trudnoće, 163 vi&scaron;eplodne trudnoće nastale postupkom vantelesne oplodnje, kao i 155 jednoplodnih trudnoća začete postupkom vantelesne oplodnje. Analizirani parametric bili su telesna masa novorođenčeta, dostignuta gestacijska starost, vrednosti Apgar skora, učestalost hipertenzivnog sindroma kod majke i brojni drugi parametri perinatalnog ishoda. Uzeti od strane obučenih kliničara i uno&scaron;eni u posebno dizajniranu bazu podataka, rezultati su statistički analizirani u program JMP ver 9.0 (SAS publisher) uz kori&scaron;ćenje ANOVA analize za testiranje statističke značajnosti između srednjih vrednosti kontinuiranih varijabli, dok je statistička značajnost razlike učestalosti kategorijskih varijabli je određivana Pearsonovim &chi;2 testom. Rezultati: Jednoplodne ART trudnoće uz prosečnu starost od 33,5 godine, prosečnu gestacijsku starost na porođaju od 38,26 gn, udeo prevremenih porođaja od 12,9%, prosečnu telesnu masu od 3258 g, AS u prvom minutu od 8,35 i u petom minutu od 9,2, stopu carskog reza od 65,81%, udeo GDM-a od 7,1%, anemije od 41,94% i preeklampsije od 4,52%, ima sve relevantne parametre perinatalnog ishoda statistički značajno (p&lt;0.0001) superiornije od kako ART tako i non ART blizanačkih trudnoća. ART blizanačke trudnoće pokazale su prosečnu starost majke od 32,9 godina, prosečnu gestacijsku starost na porođaju od 35,6 gn, udeo prevremenih porođaja od 58,27%, prosečnu telesnu masu od 2374 g, AS u prvom minutu od 7,45 i u petom minutu od 8,65, stopu carskog reza od 83,7%, udeo GDM-a od 15,11%, anemije od 78,42% i preeklampsije od 12,23%, dok su non ART blizanačke trudnoće pokazale prosečnu starost majke od 28,8 godina, prosečnu gestacijsku starost na porođaju od 36,08 gn, udeo prevremenih porođaja od 49,71%, prosečnu telesnu masu od 2433 g, AS u prvom minutu od 7,75 i u petom minutu od 8,75, stopu carskog reza od 58,33%, udeo GDM-a od 7,02%, anemije od 67,84% i preeklampsije od 11,11%. Pored godina majke i udela carskog reza koji su bili vi&scaron;i u ART blizanačkim trudnoćama (&lt;0.0001), kao i blago veće pojavi poremećaja količine plodove vode (p=0,033), gotovo svi ostali pokazatelji toka i ishoda trudnoće bili su komparabilni u navedenim grupama. Diskusija i zaključak: Studija je pokazala da su tok i ishod vi&scaron;eplodnih trudnoća nastalih spontano i postupcima vantelesne oplodnje ekvivalentni u gotovo svim pokazateljima uz sličnu prosečnu telesnu masu i gestacijsku starost novorođenčadi, kao i da su svi navedeni parametri ovih vi&scaron;eplodnih trudnoća bez obzira na način koncepcije upadljivo i podjednako lo&scaron;iji u poređenju sa jednoplodnim trudnoćama iz postupka vantelesne oplodnje. Izuzimajući vi&scaron;eplodnost kao factor rizika deca iz postupaka vantelesne oplodnje su generalno zdrava. Sama vi&scaron;eplodnost, a ne način koncepcije predstavljaju problem, koje se sa pravom smatra najvećom komplikacijom vantelesne oplodnje. Dodatna analiza iskustava drugih zdravstvenih sistema ukazuje da jedino &scaron;iroka i sveobuhvatna implementacija strategije vraćanja samo jednog embriona (Single embryo transfer &ndash; SET) može da dovede do smanjivanje stope multiplih trudnoća nakon postupaka vantelesne oplodnje, i sledstvenih komplikacija, a bez ugrožavanja samog uspeha vantelesne oplodnje. Iskustva drugih zdravstvenih sistema ukazuju da je uspe&scaron;na implementacija SET-a jedino moguća uz angažovanje celog dru&scaron;tva, zajedno sa brojnim legislativnim merama iz domena nadzora, kontrole i finansiranja postupaka vantelesne oplodnje. Obim i način finansiranja postupaka vantelesne oplodnje od strane države (uz vi&scaron;e besplatnih poku&scaron;aja za infertilne parove) uz obaveznu upotrebu SET-a, i sistema krioprezervacije na osnovu primera iz prakse predstavlja ključ u borbi za smanjenje problema vi&scaron;eplodnih trudnoća nakon postupaka vantelesne oplodnje.</p> / <p>Introduction: Multiple pregnancies occur in 1.5% of all pregnancies after spontaneous conception and in more than 20 % of all pregnancies concieved after assisted reproductive technologies in Europe, with large variations between countries. In our setting, the rate of multiple pregnancies after the ART is well above 30%. The occurrence of hypertensive syndrome in pregnancy, gestational diabetes, operative delivery, premature birth, low birth weight, neurological and developmental impairment in children, and almost all the other complications for the mother and fetus, as well as the entire burden of the health system are several times higher in multiple pregnancies compared with singleton pregnancies. Incidence of&nbsp; forementioned complications rises with number of fetuses. On the other hand, children from in vitro fertilization procedures make up 4.5% of all live births in some countries, which together with the fact that infertility affects aproximately 16-18% of couples in our country gives an extra dimension to this phenomenon and makes it not just medical but wider social problem. Perinatal outcomes of pregnancies after assisted reproductive technologies (ART) are greatly compromised by the high rate of multiple pregnancies, which are now considered to be a complication rather than success of ART procedures. ART Singleton pregnancies have, in larger studies, show discretely lower perinatal outcomes compared with those conceived spontaneously, while for the multiple pregnancies, this correlation is not clearly expressed and documented. There remains dilemma whether multiplicity itself or the way of conception (ART vs. non ART) constitutes a major problem in the observed differences regarding perinatal outcome of ART pregnancies. Objective: To compare the perinatal outcomes of multiple pregnancies conceived by In vitro fertilization (IVF) and spontaneously and perinatal outcomes of IVF conceived singleton and multiple pregnancies. Additional aim of this thesis is to point out the complexity of this problem and offer possible solutions. Materials and Methods: Design of a study was a combination of retrospective and prospective observational longitudinal cohort study. Analysis included pregnancies which had delivery at the Department of Gynecology and Obstetrics, Clinical Center of Vojvodina in the period from 1.01.2008. to 31.12.2010. The study analyzed and compared the perinatal outcomes in 174 spontaneous conceived multiple pregnancies, 163 multiple pregnancies resulting from IVF procedures, and 155 singleton pregnancies conceived by IVF procedure. Analyzed parameters were newborns birth weight, gestational age at delivery, the value of the Apgar score, occurrence of hypertensive syndrome in pregnancy, gestational diabetes, as well as numerous parameters of perinatal outcome. Taken by trained clinicians and were entered into a specially designed database, the results were statistically analyzed in JMP ver 9.0 software (SAS publisher) using ANOVA analysis to test the statistical significance between the mean values of continuous variables, while the statistical significance of the difference in frequency of categorical variables was assessed by Pearsons &chi;2 test. Results: ART singleton pregnancies had an average mothers age of 33.5 years, the average gestational age at birth of 38.26 gestational weeks (gw), preterm delivery rate of 12.9%, average birth weight 3258 g, Apgar score (AS) in the first minute 8.35, and in the fifth minute 9.2, cesarean section rate 65.81%, Gestational diabetes (GDM) in 7.1% pregnancies, anemia occurred in 41.94% of pregnancies, while preeclampsia was observed in 4.52% of all pregnancies. All relevant parameters of perinatal outcome were significantly (p&lt;0.0001) superior to both ART and non-ART twin pregnancies. ART twin pregnancy showed the average mothers age of 32.9 years, the average gestational age at birth of 35.6 gw, the preterm delivery rate 58.27%, the average body weight newborns 2374 g, AS in the first minute of 7.45, and in the fifth minute of 8.65, the cesarean section rate of 83.7%, GDM in 15.11% of all pregnancies, anemia occurred in 78.42% and preeclampsia in 12.23% of pregnancies, while the non-ART twin pregnancy showed an average mothers age of 28.8 years, the average gestational age at birth of 36.08 gw, the preterm delivery rate of 49.71%, the average body weight of 2433 g, AS in the first minute of 7.75 in the fifth minute 8.75, the caesarian section rate of 58.33%, GDM-a occurred in 7.02%, anemia in 67.84% and preeclampsia in 11.11% of pregnancies. Except for maternal age and the caesarean section rate, which were significantly higher in ART twin pregnancies (p&lt;0.0001), as well as small increase in proportion of amniotic fluid volume disorders (p = 0.033), almost all other parameters of perinatal outcome of were comparable in these groups. Discussion and Conclusion: The study showed that the course and outcome of multiple pregnancies conceived spontaneous and after IVF procedures are equivalent in almost all parameters with similar average body weight and gestational age at birth, and that all these parameters of multiple pregnancies regardless of the conception mode are equally worse compared with singleton pregnancies from IVF procedures. With the exception of multiplicity as a risk factor children from in vitro fertilization procedures are generally healthy. Multiplicity itself and not the mode of conception presented a problem, which is rightly considered the major complication of IVF today. Additional analysis of the experiences of other health system indicates that only a broad and comprehensive implementation of strategy to return only one embryo (SET&ndash;single embryo transfer) can lead to a reduction of the rate of multiple pregnancies after IVF procedures, and the accompanying complications, without compromising IVF success. The experience of other health systems indicate that a successful implementation of SET is only possible with the involvement of the whole society, along with a number of legislative measures in the field of monitoring, control and reimbursement of assisted reproduction procedures. The scope and funding of an IVF procedures (with more free attempts for infertile couples, reimbursed by public health) with mandatory use of SET, and good cryopreservation programs are, based on examples in other countries who had successfully dealt with his problem, is the key in reducing the problem of multiple pregnancies after IVF procedures.</p>