Στην παρούσα εργασία στόχος μας είναι να προσεγγίσουμε το μύθο του Φιλοκτήτη στη δραματική μορφή του. Για το σκοπό αυτό θα αξιοποιήσουμε κατά το δυνατόν τις μαρτυρίες αναφορικά με την επική παράδοση, όπως μας σώζονται από πολύ μεταγενέστερες πηγές. Η σχέση ανάμεσα στο έπος και το δράμα είναι πολυεπίπεδη και πολύσημη· ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο διακριτά είδη, που λειτουργούν κάποιες φορές σαν συγκοινωνούντα δοχεία, υπάρχει ένα μαγνητικό πεδίο, μια κλίμακα αλληλεπίδρασης που κυμαίνεται από την έλξη ως την άπωση. / --

Η παρούσα διδακτορική διατριβή κινήθηκε γύρω από έναν κεντρικό άξονα: την ιστορία και την κριτική της λογοτεχνίας στα δύο μεγάλα γένη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας (επική και λυρική ποίηση). Στόχος της είναι η εξέταση της αρχαίας λογοτεχνικής κριτικής στο αριστοτελικό corpus με βάση το στερεότυπο κείμενο, προκειμένου να μελετηθούν αναλυτικά η λειτουργία, η σπουδαιότητα και τα όριά της. Μπορεί ο Αριστοτέλης να ασκεί αμιγώς λογοτεχνική κριτική στο Περὶ ποιητικῆς, στα κεφ. 1-12 του τρίτου βιβλίου του Περὶ ῥητορικῆς, στα βιβλία Α, α, Λ του Μετὰ τὰ Φυσικὰ και ενίοτε σε κάποια άλλα συγγράμματά του, αλλά η παρούσα εργασία στοχεύει στην περαιτέρω ανάλυση, στο μέτρο του δυνατού, όλων των αναφορών του σε κάποιον επικό ή λυρικό ποιητή και στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Η εργασία διαρθρώνεται σε επτά κεφάλαια, ακολουθούν τα συμπεράσματα (8ο κεφάλαιο), έπεται η βιβλιογραφία (πρωτογενής και δευτερογενής) και δύο ευρετήρια παραθεμάτων (αρχαίων και νεότερων κύριων ονομάτων) που βοηθούν στην ανάγνωσή της. / The present doctoral thesis was motivated by a central axis: the history and the criticism of literature in the two big genres of ancient Greek literature (epic and lyric poetry). The main objective of this dissertation is the examination of ancient literary criticism of the corpus of Aristotle which is based on the stereotyped text, so that the function, the importance and its limits are studied analytically. Aristotle exerts constructive literary criticism in the Poetics, in third book of Rhetoric (chapters 1-12), in the books A, a, L of Metaphysics and occasionally in some of his other works, however, the present approach aims at the further analysis, as much as possible, of all reports on an epic or lyric poet and the inference of useful conclusions. The research is divided into seven chapters, the conclusions (ch. 8), the bibliography (primary and secondary) and two indeces passages (ancient and new principal names) that help the interpretation.

Η παρούσα εργασία έχει ως θέμα τις συνθήκες ναυσιπλοΐας και την έκφραση του ναυτικού βιώματος στις ελληνικές περιοχές κατά την περίοδο μεταξύ των μέσων του 9ου και του τέλους του 6ου αιώνα π.Χ. Η βάση εκκίνησης της έρευνας ήταν τα ομηρικά έπη, ενώ για την επεξεργασία του θέματος χρησιμοποιήθηκαν αρχαιολογικά και γραμματειακά δεδομένα προερχόμενα από τη συγκεκριμένη εποχή, αλλά και στοιχεία σχετικά με το θέμα προερχόμενα από προγενέστερες ή μεταγενέστερες εποχές. Επίσης συχνά έπρεπε να ανατρέξουμε σε πληροφορίες προερχόμενες από περιοχές εκτός του ελληνικού κόσμου, ώστε να μπορέσουμε να σχηματίσουμε την αναγκαία γενική εικόνα εντός της οποίας έγινε η πραγματεία του θέματος. Αρχικά, εξετάζονται τα ναυπηγικά δεδομένα, με βάση γραμματειακές πηγές (κυρίως, την περιγραφή του τρόπου ναυπήγησης της σχεδίας του Οδυσσέα), πρωτογενή ευρήματα (ναυάγια) και απεικονίσεις ή ομοιώματα καραβιών. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζεται το ομηρικό λεξιλόγιο για τα καράβια: λέξεις για τη μορφή, το σχήμα, τα δομικά στοιχεία, την πλεύση με κουπιά και με πανί, τα συστήματα διεύθυνσης, τον κατάπλου, ώστε να σχηματίσουμε μια όσο το δυνατόν λεπτομερή εικόνα για τα πλοία της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Στο τρίτο κεφάλαιο, η έρευνα εστιάζει στο το φυσικό περιβάλλον εντός του οποίου έπλεαν τα καράβια της ομηρικής εποχής: καιροί, ρεύματα, μορφολογία των ακτών, ορατότητα• επιπλέον, θα εξετάσουμε τις στρατηγικές πλεύσης που καθορίζονταν από το φυσικό περιβάλλον. Στο τέταρτο κεφάλαιο προσπαθούμε να διακρίνουμε τα κίνητρα που οδηγούσαν τους ναυτικούς στην επιλογή της μίας ή της άλλης διαδρομής, καθώς και να εξετάσουμε κάποιες βασικές ρότες. Στο πέμπτο κεφάλαιο διερευνώνται οι γενικότερες αιτίες που οδηγούσαν τους ανθρώπους της ομηρικής εποχής στο θαλάσσιο ταξίδι. Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο, και μέσα στο πλαίσιο του θαλάσσιου ταξιδιού, εξετάζονται είναι οι σχέσεις που συνδέουν τον Οδυσσέα με την Ιθάκη, καθώς και η θέση της Ιθάκης στην αντίληψη των ναυτικών της αρχαιότητας. / The subject of this dissertation is the conditions of navigation and the expression of nautical experience in Greek societies between the middle of the 9th and the end of 6th centuries B.C. The base of the research is the Homeric epic. The main tools of research were archaeological and literary data from this era; also, we used relevant complementary evidence from earlier and subsequent ages. From time to time it was necessary to use the informatory context of non-Greek societies, in order to enlighten some obscure points and construct the big picture of our subject. At first, we discuss the construction of a ship, using literary sources (mainly, the account of raft building, in the second book of Odyssey), archaic ship relics and ship images or clay models. In the second chapter, we discuss the Homeric nautical vocabulary: words for the shape, the form, the construction of a ship, the sailing, the rowing, the rudder, the rigging and the harborage. The natural environment is the subject of the third chapter; weather, sea currents, coastlines, visibility from the sea and in the sea; besides, we tried to figure out the navigation strategies of Homeric era sailors in this environment and in these conditions. Consequently, we attempted to discern and understand the motives of a sailor to follow a sea route and we try to describe some of these routes. In the fifth chapter, we discuss the main reasons of sea venturing in Homeric era. Finally, we tried to look into the links between Odysseus and Ithaca, as well as the place of Ithaca in Greek nautical cosmos.