Στην παρούσα εργασία στόχος μας είναι να προσεγγίσουμε το μύθο του Φιλοκτήτη στη δραματική μορφή του. Για το σκοπό αυτό θα αξιοποιήσουμε κατά το δυνατόν τις μαρτυρίες αναφορικά με την επική παράδοση, όπως μας σώζονται από πολύ μεταγενέστερες πηγές. Η σχέση ανάμεσα στο έπος και το δράμα είναι πολυεπίπεδη και πολύσημη· ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο διακριτά είδη, που λειτουργούν κάποιες φορές σαν συγκοινωνούντα δοχεία, υπάρχει ένα μαγνητικό πεδίο, μια κλίμακα αλληλεπίδρασης που κυμαίνεται από την έλξη ως την άπωση. / --

Οι Επτά επί Θήβας του Αισχύλου, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην αρχαία Αθήνα το 467 π.Χ. και βραβεύτηκαν ως μέρος της τετραλογίας Λάϊος, Οιδίπους, Επτά επί Θήβας και του σατυρικού δράματος Σφιγξ, σε μια εποχή όπου η δημοκρατία έχει εγκαθιδρυθεί στην Αθήνα, αλλά έχουν αφήσει έντονα ίχνη σε αυτήν και την πολιτική της οι Περσικοί πόλεμοι. Στην εργασία αυτή θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε και να αναδείξουμε τις σχέσεις της τραγωδίας των Επτά επί Θήβας με αποσπάσματα της προσωκρατικής σκέψης, ξεκινώντας από τα έπη του Ησιόδου, που οι μελετητές θεωρούν σημαντικά ως υπόστρωμα αυτού του έργου, και φτάνοντας μέχρι τον Πρωταγόρα, που η δράση του αρχίζει την εποχή που πρωτοπαρουσιάστηκε το έργο. Παρόλο που οι μελετητές δεν έχουν ασχοληθεί συχνά με αυτό το ζήτημα, φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία για την ερμηνεία αυτής της τραγωδίας, γι’ αυτό το λόγο θα επιμείνουμε σε αυτήν την έρευνα και θα προσπαθήσουμε να δείξουμε πώς ο Αισχύλος χρησιμοποιεί όχι μόνο τους διάφορους μύθους αλλά και φιλοσοφικούς στοχασμούς της εποχής του, για να τους μετουσιώσει σε θέατρο. / --

Από τις εμφανίσεις φαντασμάτων στην αρχαιοελληνική λογοτεχνία, άλλες παρουσιάζονται ως ιστορικά γεγονότα, όπως οι εμφανίσεις φαντασμάτων στον Ηρόδοτο, ενώ άλλες υπηρετούν τους σκοπούς του δημιουργού, ενσωματωμένες σε αμιγώς λογοτεχνικά έργα. Η έρευνά μας, επικεντρωμένη στην δεύτερη ομάδα, εξετάζει επιφάνειες φαντασμάτων στον Όμηρο και την αττική τραγωδία, συγκεκριμένα δε αυτές του Πατρόκλου (Ἰλ. Ψ 59-108), του Δαρείου (Πέρσ. 598-842), της Κλυταιμήστρας (Εὐμεν. 94-139) και του Πολυδώρου (Ἑκ. 1-58). Η επιλογή των συγκεκριμένων περιπτώσεων υπαγορεύεται αφενός από την προαναφερθείσα κοινή λογοτεχνική φύση τους, και αφετέρου από την ομοιότητα στα χαρακτηριστικά των σκηνών, δηλαδή των συνθηκών εμφάνισης (χρόνος, χώρος, κατάσταση του ζωντανού δέκτη), της όψης και της συμπεριφοράς των φαντασμάτων (άυλη εμφάνιση, διατήρηση της μορφής, γνωστικό επίπεδο των φαντασμάτων) και της λειτουργίας τους ως λογοτεχνικών χαρακτήρων. Ειδικότερα, ως προς τις συνθήκες εμφάνισης παρατηρείται ισχυρή σύνδεση των φασματικών χαρακτήρων με την νύχτα και τα όνειρα, με την μοναχικότητα του ζωντανού στον οποίο εμφανίζονται, ενώ ο τόπος της εμφάνισης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ευχέρεια που παρέχει στο φάντασμα να επιτύχει την ικανοποίηση των αιτημάτων του. Αναφορικά με την όψη και την συμπεριφορά τους, η έρευνα αποκάλυψε ότι, παρά την άυλη φύση τους (γνωστή ήδη από τους ακυρωμένους εναγκαλισμούς Αχιλλέα-Πατρόκλου στην Ἰλιάδα και Οδυσσέα-Αντίκλειας στην Ὀδύσσεια), οι ψυχές των νεκρών διατηρούν την μορφή του ζωντανού εαυτού τους, ενίοτε φέροντας και τα θανατηφόρα τραύματά τους. Κατά παρόμοιο τρόπο, η συνομιλία μαζί τους εκτυλίσσεται συνήθως σε φυσιολογικές συνθήκες, σαν να πρόκειται δηλαδή για ζωντανό, με εξαίρεση την άγνοιά τους για ορισμένα γεγονότα του Επάνω κόσμου, κυρίως για όσα έχουν συμβεί κατά την παραμονή τους στον Άδη. Τέλος, το αίτημα του φαντάσματος για ταφή ή εκδίκηση εις βάρος του δολοφόνου του (παράμετροι που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση), αποσκοπεί στην αποκατάσταση της τάξης (όσον αφορά το ίδιο το φάντασμα και την διαχείριση του νεκρού σώματός του) και, συνεπώς, προωθεί την πλοκή. / Of the appearances of ghosts in the ancient Greek literature, some are incorporated in historical works (such as in the work of Herodotus), whereas others are part of sheer literary works. Our dissertation focuses on four instances from the second category: the ghosts of Patroclus (Iliad 23.59-108), Darius (Aesch. Persae 598-842), Clytemnestra (Aesch. Eumenides 94-139) and Polydorus (Eurip. Hecuba 1-58). The selection of these instances is not only based on their literary context, but mainly on the correspondence on the matters of conditions, in which they make their appearance, on their look and behaviour and, finally, on their function. Particularly, it seems that there is a close connection between ghosts and the night and dreams, as well as with the loneliness of the living person, who meets them. They also seem to appear in places that facilitates the fulfillment of their demand. As for their look, despite their insubstantial nature (known already from the Iliad and Odyssey), the ghosts maintain the appearance of their body, in the case of the biaiothanatoi bearing the wounds, that caused their death. Their knowledge of the Upper World varies, as they sometimes ignore facts, which have happened after their death. Finally, their demand for burial or vengeance against their murderers aims to the instauration of order and, because of its importance, advances the plot.