Αυτή η διδακτορική διατριβή αφορά στην εννοιολογική και λειτουργική ολοκλήρωση των Συστημάτων Υποστήριξης Ομαδικών Αποφάσεων και Διαχείρισης Οργανωσιακής Γνώσης. Η προτεινόμενη προσέγγιση αποτελεί μια καινοτόμο προσπάθεια συγκερασμού και διεύρυνσης των δυνατοτήτων που παρέχονται από υπάρχουσες τεχνικές και των δύο παραπάνω επιστημονικών περιοχών, με στόχο τόσο την πληρέστερη κάλυψη των ολοένα αυξανόμενων αναγκών των χρηστών που εμπλέκονται σε σχετικά προβλήματα, όσο και την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της γνώσης ενός οργανισμού. Λαμβάνοντας υπόψη τη διατυπωμένη ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η διατριβή επιχειρεί τη σύνθεση αρχών και τεχνικών από διάφορα πεδία έρευνας, υποστηρίζοντας ότι η διαχείριση γνώσης και η λήψη αποφάσεων δε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως χωριστές διαδικασίες. Προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνεται ένα πλαίσιο ολοκλήρωσής τους. Αναγνωρίζοντας ότι σε αυτού του είδους τα περιβάλλοντα σημαντικό ρόλο παίζει η ενεργή συμμετοχή των ληπτών αποφάσεων στις διαδικασίες διανομής της γνώσης, η προτεινόμενη προσέγγιση προτείνει επίσης ένα πλαίσιο ενίσχυσης της συμμετοχής τους στις σχετικές διαδικασίες. Το προτεινόμενο πλαίσιο ολοκλήρωσης υποστηρίζεται από ένα πρωτότυπο εργαλείο λογισμικού, το οποίο αναπτύχθηκε στα πλαίσια της διατριβής. Στο προτεινόμενο εργαλείο, η ολοκλήρωση των διαδικασιών λήψης ομαδικών αποφάσεων και διαχείρισης οργανωσιακής γνώσης επιτυγχάνεται μέσω ενός Γράφου Συζήτησης, ο οποίος απεικονίζει το διάλογο που αναπτύσσεται μεταξύ των εμπλεκομένων στη λήψη μιας απόφασης. Ο βασισμένος σε επιχειρηματολογία διάλογος δομείται και αξιολογείται βάσει κοινά αποδεκτών Πλαισίων Λήψης Αποφάσεων και Μηχανισμών Αξιολόγησης. Οι λειτουργίες του προτεινόμενου εργαλείου, καθώς και η οργάνωση των σχετικών δεδομένων και γνώσης βασίζονται σε ένα πρωτότυπο μοντέλο οντολογίας, το οποίο επίσης αναπτύχθηκε στα πλαίσια της διατριβής. Η συνολική προσέγγιση υποστηρίζει και διευκολύνει τόσο την ομαδική λήψη αποφάσεων, όσο και την απόκτηση, εκμαίευση, επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή της οργανωσιακής γνώσης. / Decision making is widely considered as a fundamental organizational activity that comprises a series of knowledge management tasks. Admitting that the quality of a decision depends on the quality of the knowledge used to make it, it has been widely argued that the enhancement of the decision making efficiency and effectiveness is strongly related to the appropriate exploitation of all possible organizational knowledge resources. Taking the above remarks into account, this PhD thesis presents a human-centred, multidisciplinary approach for the integration of Group Decision Support and Organizational Knowledge Management Systems. Towards this end, a conceptual framework that properly interweaves concepts, theories and practices from the Knowledge Management, Argumentation Theory, Decision Making and Multicriteria Decision Aid disciplines is first introduced. Acknowledging that in collaborative settings the decision makers’ active participation in the knowledge sharing processes is of major importance, the proposed approach also introduces a framework for the leveraging of their participation in the related processes. Furthermore, in order to functionally integrate the decision support and knowledge management processes, a software tool that fully supports the above two frameworks was developed. The core component of the proposed tool is a Discourse Graph that serves the visualization of the argumentative discourses taking place between the involved parties. In order to better support decision making, these discourses are structured and evaluated according to a set of commonly accepted Decision Making Frameworks and a set of Scoring Mechanisms that comply with broadly used Multicriteria Decision Aid models and techniques. Being based on a well-defined ontology model, the proposed approach enables the members of a group to collaborate and accomplish a common understanding. Furthermore, it facilitates the capturing of the organizational knowledge in order to augment teamwork in terms of knowledge acquisition, elicitation, processing, storage and sharing, thus further enhancing the decision making quality.

H παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για σύγχρονα, βασισμένα στη γνώση, Συστήματα Υποστήριξης Συνεργασίας. Η προτεινόμενη προσέγγιση εστιάζει στο μοντέλο αναπαράστασης της συνεργασίας, καθώς και στο μοντέλο επιχειρηματολογίας που υιοθετείται κατά περίπτωση. Σε πρακτικό επίπεδο, αναπτύχθηκε και προτάθηκε ένα σύστημα υποστήριξης συνεργασίας, του οποίου η καινοτομία έγκειται στην ικανότητα δυναμικής προσαρμογής και απεικόνισης μιας συνεργασίας. Το σύστημα αυτό επιτρέπει την ελεύθερη, μηχανικά υποστηριζόμενη μετάβαση και εναλλαγή περιβαλλόντων συνεργασίας, όπου οι οντότητες, οι πράξεις και οι παρεχόμενοι μηχανισμοί προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της τρέχουσας αναπαράστασης. Σε θεωρητικό επίπεδο, η επιχειρηματολογία εξετάζεται ως μια συγκεκριμένη λειτουργία συνεργασίας και διεξάγεται μελέτη σχετικά με τα διαφορετικά μοντέλα επιχειρηματολογίας. Στο πλαίσιο της μελέτης αυτής, αναδείχθηκε και προτάθηκε η αξία της σύνθεσης και συσχέτισης μεταξύ επιχειρημάτων ως μια δομή που φέρει συγκεκριμένη σημασία και αποτελεί αντικείμενο αξιοποίησης. Έτσι, η διατριβή επεκτείνει ένα γενικό μοντέλο επιχειρηματολογίας, το οποίο αρχικά ανάγεται και αναλύεται σε ένα γραφοθεωρητικό μοντέλο, ώστε να περιγραφεί ένας αποδοτικός τρόπος αξιοποίησης τέτοιων δομών σε υπολογιστικό επίπεδο. Τέλος, έχοντας αναγνωρίσει την κοινωνική διάσταση της συνεργασίας αλλά και τα κενά στα αντίστοιχα συστήματα, η διατριβή προτείνει ένα πλαίσιο που εκμεταλλεύεται τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες των συστημάτων συνεργασίας, προκειμένου να εκμεταλευτεί το σχηματισμό ομάδων χρηστών σε μια κοινότητα. / This thesis concerns the development of innovative solutions for modern, knowledge-based Collaboration Support Systems. The proposed approach focuses on the representation model of collaboration, and the argumentation model adopted for various cases. On a practical level, a collaboration support system was developed and proposed. Its innovation lies in the ability to adapt and visualize a collaborative session; the system allows the arbitrary, machine supported transition and switch between environments, where entities, actions and the provided mechanisms adapt in order to meet the needs of the current representation. On a theoretical level, argumentation is considered as a particular mode of collaboration and a study is conducted on different argumentation models. In this study, the value of the composition and the inter-association between arguments is explored, as a structure that carries specific semantics and constitutes an asset under exploitation. Thus, the thesis extends a general argumentation model, which is initially reduced and analyzed as a graph-theoretic model, in order to describe an effective way of assessing such structures on a computational level. Finally, having recognized the social aspects of collaboration as well as the limitations in respective systems, the thesis proposes a framework that exploits the characteristics of collaboration support systems, in order to take advantage of the formation of user groups in a community.

Η ραγδαία ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού και η ταχύτατη διείσδυσή του σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου είναι έκδηλη. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας των κινητών τηλεφώνων νέας γενιάς και των αντίστοιχων δικτύων, η πρόσβαση στον Παγκόσμιο Ιστό μέσω κινητών συσκευών δεν γίνεται μόνο περιστασιακά, αλλά πολλές φορές αποτελεί τον πρωτεύοντα τρόπο πρόσβασης. Επομένως, η ανάγκη αξιοποίησης των δυνατοτήτων των κινητών τηλεφώνων και αυτών που προσφέρει το Web2.0 είναι συνεχώς αυξανόμενη. Σε αυτό το πλαίσιο, η παροχή κάθε προσφερόμενης υπηρεσίας των Συστημάτων Υποστήριξης Επιχειρηματολογίας στο Web και στις κινητές συσκευές, φαίνεται αρκετά υποσχόμενη. Αυτό μπορεί να γίνει είτε δημιουργώντας τις αντίστοιχες Mobile εφαρμογές, είτε δημιουργώντας υπηρεσίες, οι οποίες είναι απόλυτα προσβάσιμες και από τις συσκευές κινητών τηλεφώνων. Στα πλαίσια της Διπλωματικής εργασίας προσπαθήσαμε να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα που δίνει ένα κινητό τηλέφωνο, όσον αφορά την ευχρηστία, την ευκολία πρόσβασης και τη χρήση του Web2.0, δημιουργώντας μία Mobile εφαρμογή που παρέχει σε χρήστες κινητού τηλεφώνου, με λειτουργικό σύστημα Windows Mobile, τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε ένα συγκεκριμένο Σύστημα Υποστήριξης Επιχειρηματολογίας, το CoPe_it!. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρούμε να συνεισφέρουμε στην προσπάθεια διεύρυνσης των πιθανών χρήσεων του συγκεκριμένου συστήματος. Σε πρώτη φάση μελετήθηκε η εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού από το Web1.0 στο Web2.0 και οι προσφερόμενες σε αυτόν υπηρεσίες. Έπειτα παρουσιάστηκε η ανάπτυξη του Κινητού Παγκόσμιου Ιστού και το πώς μέσα από τις τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και τις καθημερινές συνήθειες του μέσου ανθρώπου, οδηγούμαστε στην ανάγκη ύπαρξης δυνατότητας μεταφοράς κάθε είδους δραστηριότητας και προσφερόμενων υπηρεσιών από το Web στο Mobile Web. Στη συνέχεια μελετήθηκαν τα Συστήματα Υποστήριξης Επιχειρηματολογίας, ξεκινώντας από την ανάλυση κάποιων βασικών εννοιών, συνεχίζοντας με τα μοντέλα διαχείρισης επιχειρημάτων και καταλήγοντας σε εμπεριστατωμένη έρευνα των αντιστοίχων ηλεκτρονικών εργαλείων υποστήριξης που είναι διαθέσιμα είτε απλά ως ηλεκτρονικές εφαρμογές, είτε ως on-line Web-based εφαρμογές. Έπειτα αποκαλύπτεται το κενό που υπάρχει στο αντίστοιχο πεδίο του Mobile Web από την έλλειψη αντίστοιχης εφαρμογής, με μοναδικό «φωτεινό» σημείο την ύπαρξη εφαρμογών παραπλήσιου ενδιαφέροντος. Τέλος, παρουσιάστηκε η όλη διαδικασία ανάπτυξης της on-line κινητής εφαρμογής, Mobile CoPe_it!, αφού προηγήθηκε εκτενής παρουσίαση του ήδη υπάρχοντος μητρικού συστήματος. / --