Η οικονομική μεγέθυνση αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους κλάδους της οικονομικής επιστήμης. Έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών μεγάλων ερευνητών και έχει συμβάλει στην δημιουργία της νέας θεωρίας της οικονομικής μεγέθυνσης. Οι κλασικοί οικονομολόγοι προσπάθησαν να διερευνήσουν τα φαινόμενα της οικονομικής μεγέθυνσης, ωστόσο η διαδικασία αυτή ατόνησε εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλων μαθηματικών τεχνικών και μεθόδων αλλά και εξαιτίας, της έλλειψης κατάλληλων στατιστικών στοιχείων. Η ανάπτυξη των μαθηματικών υποδειγμάτων της οικονομικής μεγέθυνσης άρχισε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και συμπίπτει με την προσπάθεια ανασυγκρότησης και ανάπτυξης των κατεστραμμένων από τον πόλεμο οικονομιών. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η κατασκευή διαφόρων βάσεων δεδομένων αλλά και η εισαγωγή νέων μαθηματικών τεχνικών έδωσαν ώθηση, τόσο στην θεωρητική, όσο και στην εμπειρική έρευνα. Σκοπός της εργασίας μας είναι να μελετήσουμε την θεωρητική και την εμπειρική βιβλιογραφία της οικονομικής μεγέθυνσης και στην συνέχεια να εξετάσουμε τους προσδιοριστικούς παράγοντας της οικονομικής μεγέθυνσης και της σύγκλισης χρησιμοποιώντας δεδομένα για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για κάποιες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. / Economic growth constitutes one of the most dynamic developed sectors in economic science. A large number of researchers are interested to this subject and they have contributed to the development of New Growth Theory. Classical economists tried to find out the subject of economic growth, but this procedure was inefficient owing to the lack of applicable mathematical techniques, appropriate methods and data. The development of mathematical models about economic growth started just after the World War II and is related to the process of reconstruction and development of blasted economies as a result of the war. In the middle of 1980, the variety of data bases was constructed and the innovation of new mathematical methods boosted theoretical and empirical research. Our objective is to contemplate theoretical and empirical literature of economic growth and apart from that to find out the determinants of economic growth and convergence using data from countries which are members of the European Union and OECD.

Το αντικείμενο μελέτης της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση των προσδιοριστικών παραγόντων του ρυθμού μεγέθυνσης των επιχειρήσεων δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο των χρηματοοικονομικών περιορισμών. Η εμπειρική ανάλυση βασίστηκε σε ένα δείγμα από διαστρωματικά δεδομένα για 546 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα το έτος 2003 και έχουν συλλεχθεί από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη στο πλαίσιο της έρευνας BEEPS (Business Environment and Enterprise Performance Surveys). Εκτιμήθηκαν τρία εμπειρικά υποδείγματα που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την προσέγγιση της οικονομικής επίδοσης των επιχειρήσεων (firm performance). Ειδικότερα, η επίδοση της επιχείρησης μετράται σε όρους μεταβολής α) των περιουσιακών στοιχείων (investment), β) των πωλήσεων (sales) και γ) του εργατικού δυναμικού (employment). Τα οικονομετρικά υποδείγματα (Probit και Multinomial Logit) επιλέχτηκαν με σκοπό να προσεγγίσουν ακριβέστερα την φύση της καθεμιάς εξαρτημένης μεταβλητής. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της οικονομετρικής ανάλυσης βρέθηκε ότι οι περιορισμοί ρευστότητας διαδραματίζουν έναν κρίσιμο ρόλο στις αποφάσεις που αφορούν την επένδυση της επιχείρησης. Το εύρημα αυτό δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται στην περίπτωση των δεικτών επίδοσης που αφορούν τις πωλήσεις και την απασχόληση. Να σημειωθεί ότι σημαντικά είναι τα ευρήματα αναφορικά με τον ρόλο άλλων μεταβλητών όπως η χρήση νέων τεχνολογιών και η ύπαρξη φαινομένων διαφθοράς. / The objective of this study is to investigate the role of investments and financial constraints on firms’ growth in Greece. The data come from the BEEPS (Business Environment and Enterprise Performance Surveys) and the empirical analysis uses 545 greek firms during 2003. The firms’ performance is measures in terms of fixed assets, sales and employment. The econometric models that are used are probit and multinomial logit in order to better estimate the control variable. The results from the econometric analysis show that financial constraints play an important role in investments decisions. This finding is not significant when firms’ performance is measured in terms of sales and employment. The empirical findings about technology and corruption are statistical significant.

Ο ρόλος του εμπορίου στην οικονομία και τα οφέλη που επιφέρει είναι σχεδόν τόσο παλιά, όσο και η ίδια η οικονομική επιστήμη. Τις τελευταίες δεκαετίες ο ρόλος της απελευθέρωσης του εμπορίου και τα υποθετικά οφέλη που προκύπτουν από αυτό επεκτάθηκε και θεωρείται ένας από τους επιταχυντές της οικονομικής μεγέθυνσης, αλλά και πρωταρχική πηγή σύγκλισης των οικονομιών των κρατών. Μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο η σταδιακή απελευθέρωση των αγορών και πρόσφατα το «δόγμα» της παγκοσμιοποίησης άνοιξε νέους ορίζοντες στο διεθνές εμπόριο και προώθησε την δημιουργία εμπορικών συνασπισμών μεταξύ των χωρών παγκοσμίως. Σε μια εν δυνάμει παγκόσμια αρένα συναλλαγών η γνώση για την επιρροή που μπορεί να ασκήσει στην προώθηση της οικονομικής μεγέθυνσης αποτελεί κρίσιμο ζήτημα. Παρά τη μεγάλη προσπάθεια που έχει αφιερωθεί στη μελέτη του ζητήματος, υπάρχουν λίγα πειστικά στοιχεία σχετικά με την επίδραση του εμπορικού ανοίγματος στο εισόδημα των κρατών και στη σύγκλιση της οικονομικής τους μεγέθυνσης. Η παρούσα διατριβή έχει ως θεματικό πυρήνα τη διερεύνηση της επίδρασης που είχε η Σύνοδος της Βαρκελώνης το 1995, στη σύγκλιση της οικονομικής μεγέθυνσης των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου. Για τον έλεγχο της ύπαρξης της σύγκλισης αρχικά εφαρμόστηκαν οι έλεγχοι του Dickey-Fuller και Philips-Perron. Κατόπιν στα πλαίσια της ενδογενούς θεωρίας υιοθετήθηκε η ανάλυση με πάνελ παρατηρήσεις. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν την παρουσία σύγκλισης μετά τη σύνοδο και με την μεταβλητή του εμπορικού ανοίγματος να συμβάλει σημαντικά. / The role of commerce in economy and the benefits incurred by it, are almost as old as the science of economy itself. Over the last decades, the role of free trade police and the potential benefits of it expanded and this considered to be one of the main factor of economic growth as well as the primary source of convergence of the economies of nations. After the second world war, the gradual free trade policy and recently the “dogma” of globalization opened new horizons in the international commerce and encouraged the establishment of commercial coalitions between countries worldwide. In an existing global arena of transactions, the insight on the influence it can exert in promoting the economic development, remains a crucial matter. In spite of the great effort given on the study of the issue, there is little convincing evidence for the influence of the trade gap concerning the income of nations and the convergence of the economic development. The present dissertation has its thematic core on the study of the influence which the Barcelona summit had in 1985 on the convergence of the economic growth of the Mediterranean countries. To ensure the existence of this convergence initially Dickey – Fuller’ s and Phillips – Perron’s proof techniques were applicable. Then, in the scope of the endogenous theory the analysis through panel observations was adopted. The results proved the existence of convergence after the summit, with the variable of the trade gap contributing significantly.

Κύριο αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να εξετασθεί και να αξιολογηθεί η επίδραση ποικίλων παραγόντων στην πορεία μεγέθυνσης των επιχειρήσεων. Για την πραγματοποίηση της έρευνας χρησιμοποιείται ένα σύνολο δεδομένων για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους ελληνικούς τομείς μεταποίησης και υπηρεσιών κατά την διάρκεια της χρονικής περιόδου 1995-2001. Η ενδοκλαδική δυναμική μεγέθυνση των επιχειρήσεων αναλύεται στο πλαίσιο της στοχαστικής θεωρίας της μεγέθυνσης, η οποία εκφράζεται κυρίως από το νόμο του Gibrat. Σε αυτό το πλαίσιο, το αρχικό μέγεθος των επιχειρήσεων θεωρείται ως κρίσιμη μεταβλητή για την διερεύνηση της συμπεριφοράς μεγέθυνσης των επιχειρήσεων. Παράλληλα, η παρούσα διατριβή διερευνά εάν κάποιοι παράγοντες - όπως είναι το μέγεθος και η ηλικία των επιχειρήσεων, η διατήρηση της μεγέθυνσης των επιχειρήσεων, η ύπαρξη χρηματοδοτικών περιορισμών και η ένταση χρησιμοποίησης Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) - διαδραματίζουν οποιοδήποτε ρόλο στη μεγέθυνση των επιχειρήσεων. Η διδακτορική διατριβή αποτελείται από 6 κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο προσφέρει μια σύντομη εισαγωγή στο θέμα της διατριβής. Το κεφάλαιο 2 προσφέρει μια εκτενή παρουσίαση της θεωρητικής και εμπειρικής βιβλιογραφίας αναφορικά με την μεγέθυνση των επιχειρήσεων. Το κεφάλαιο 3 διερευνά τη δυναμική διαδικασία μεγέθυνσης των επιχειρήσεων στο πλαίσιο του νόμου του Gibrat και λαμβάνει υπόψη την πιθανή διατήρηση της μεγέθυνσης με την πάροδο του χρόνου, χρησιμοποιώντας ένα σύνολο δεδομένων από 3685 επιχειρήσεις που λειτουργούν στον ελληνικό τομέα μεταποίησης. Σε αυτό το εμπειρικό κεφάλαιο, εφαρμόζοντας την Μέθοδο των Ελαχίστων Τετραγώνων και την Δέλτα Μέθοδο, τα αποτελέσματα προτείνουν ότι στο συνολικό δείγμα οι μικρές επιζούσες επιχειρήσεις παρουσιάζουν μία υψηλότερη εν δυνάμει μεγέθυνση σε σχέση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Η ταξινόμηση των επιχειρήσεων σε 4 κατηγορίες μεγέθους και σε 4 κατηγορίες ηλικίας αποδίδει ενδιαφέροντα ευρήματα. Συγκεκριμένα, παρατηρείται για τις μικρές, τις μίκρο και τις νέες επιχειρήσεις μία τάση διατήρησης των ποσοστών μεγέθυνσής τους στις επόμενες χρονικές περιόδους. Από την άλλη πλευρά, οι πορείες μεγέθυνσης των μεγάλων, μεσαίων και ηλικιωμένων επιχειρήσεων ακολουθούν έναν τυχαίο περίπατο. Στο κεφάλαιο 4 εξετάζονται οι πορείες μεγέθυνσης 4975 επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό τομέα των υπηρεσιών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο των ΤΠΕ. Η συγκεκριμένη εμπειρική ανάλυση χρησιμοποιεί τη Γενικευμένη Μέθοδος Ροπών συστήματος εφαρμόζοντας ξεχωριστές εκτιμήσεις για κάθε έναν από τους 14 διαθέσιμους κλάδους των υπηρεσιών. Τα αποτελέσματα προτείνουν ότι οι πορείες μεγέθυνσης των επιχειρήσεων εμφανίζονται να είναι ετερογενείς ανάλογα με τον τύπο ΤΠΕ των κλάδων και ότι η δυναμική διαδικασία μεγέθυνσης των επιχειρήσεων στις υπηρεσίες που σχετίζονται με ΤΠΕ μπορεί να μην απεικονίζει την αντίστοιχη που ισχύει στην μεταποίηση. Στο κεφάλαιο 5 εξετάζεται η επίδραση των χρηματοδοτικών περιορισμών στην μεγέθυνση 1734 επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό τομέα μεταποίησης. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη εμπειρική ανάλυση διερευνά πιθανούς παράγοντες που επηρεάζουν την δυνατότητα πρόσβασης των επιχειρήσεων σε εξωτερική χρηματοδότηση, χρησιμοποιώντας την Γενικευμένη Μέθοδο Ροπών συστήματος για την εκτίμηση των υπό εξέταση υποδειγμάτων μεγέθυνσης. Ταξινομώντας τις επιχειρήσεις σε 3 ηλικιακές ομάδες επιχειρήσεων και σε 2 μεγάλες ομάδες κλάδων με κριτήριο την έντασή τους σε ΤΠΕ, αποδεικνύεται ότι στους μη-ΤΠΕ κλάδους οι νέες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα χρηματοδότησης σε σχέση με τις πιο ηλικιωμένες επιχειρήσεις. Αντίθετα, στους ΤΠΕ κλάδους οι νέες επιχειρήσεις εμφανίζονται να είναι ικανές να αποκτήσουν όμοια πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση όπως οι ηλικιωμένες επιχειρήσεις. Στο τελευταίο κεφάλαιο συνοψίζονται αρχικά τα βασικά ευρήματα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα τρία εμπειρικά κεφάλαια της διατριβής, κατόπιν διατυπώνονται κάποιες προτάσεις αξιοποίησης των ευρημάτων της παρούσας διατριβής στο πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής, μετέπειτα αναφέρονται κάποιοι περιοριστικοί παράγοντες που παρουσιάστηκαν κατά την εκπόνηση της διατριβής, και τέλος προτείνονται κάποιες κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα. / The main objective of the present thesis is to examine and evaluate the impact of various factors on the growth patterns of firms. In doing so, we make use of a dataset on firms that operate in the Greek sectors of manufacturing and services during the period 1995-2001. Intra-industry growth dynamics of firms are analyzed in the context of the stochastic theory of growth, which is expressed mainly by Gibrat’s Law. In this framework, initial firm size is considered as a critical variable for the investigation of the behaviour of firm growth. At the same time, the present thesis investigates whether relevant factors - such as firm size, firm age, persistence of firm growth, financing constraints, Information and Communication Technologies (ICT) - play any role in the growth process of firms. The thesis consists of 6 chapters. The first chapter provides a short introduction in the subject of thesis. Chapter 2 provides an extensive empirical and theoretical literature review on firm growth. Chapter 3 investigates the dynamic growth process of firms in the context of Gibrat’s Law and considers the potential persistence of firm growth over time, using a dataset of 3685 firms that operate in the Greek manufacturing sector. In this empirical chapter, applying the OLS and the delta method, the results suggest for the total sample that small surviving firms have a higher potential of growth than larger ones. The classification of firms in 4 size groups and 4 age groups yields interesting findings. In particular, it is observed that the growth rates of micro, small and young firms tend to persist in subsequent periods. On the other hand, the growth patterns of medium, large and old firms follow a random walk. Chapter 4 examines the growth patterns of 4975 firms that act in the Greek service sector, focusing particularly on the role of ICT. This empirical analysis uses the GMM system technique to estimate separately each of the 14 available disaggregated service industries. The results show that the firm growth patterns are heterogeneous for different ICT groups of industries and the dynamic growth process of firms in ICT-related services might not resemble the firm growth patterns holding in manufacturing. Chapter 5 examines the impact of financing constraints on the growth of 1734 firms that operate in the Greek manufacturing sector. At the same time, this empirical analysis investigates possible factors that affect the ability of firms to have access to external finance, using the GMM system method in order to estimate the examined growth models. By classifying firms in 3 age groups and in 2 major groups of industries with respect to their intensity in the use of ICT, it is found that young firms face greater financing constraints than their older counterparts. On the contrary, in ICT sectors young firms appear to be able to acquire similar access to external finance as the older firms. The last chapter, summarizes the main findings of the three empirical chapters, points at relevant policy implications, limitations and directions for further research.