Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε το θέμα της φωνηεντικής ιεραρχίας στην Ελληνική και τις διαλέκτους της και ο ρόλος της στην αντιμετώπιση της χασμωδίας. Η χασμωδία δημιουργείται στην ελληνική λόγω της γειτνίασης φωνηέντων και λύνεται μέσω φωνολογικών διαδικασιών όπως η έκθλιψη, η αφαίρεση, η εισαγωγή / επένθεση, η συνίζηση, η τροπή, η φωνηεντική αρμονία, η αφομοίωση κ.ά.Υπάρχουν όπως αναφέρθηκε μέσω και παραδειγμάτων και οι περιπτώσεις διατήρησης της χασμωδίας. Εξετάσαμε την κλίμακα ηχηρότητας η οποία καθορίζει τον ισχυρό ή ασθενή χαρακτήρα του φωνήεντος ανάλογα με τη θέση που κατέχει στην εν λόγω κλίμακα. Το ποιο από τα φωνήεντα θα φύγει εξαρτάται από τη θέση που κατέχει στην κλίμακα ισχύος ή κλίμακα ηχηρότητας. Η εν λόγω κλίμακα καθορίζεται ως η ακόλουθη: a > o > u > e > i ή i > e. Εξετάσαμε επίσης τον τρόπο με τον οποίο η ισχύς αυτή επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως η σύνταξη, το είδος του λόγου, ο τόνος, ο βαθμός ανοίγματος των φωνηέντων, η θέση τους στη λέξη, ο τόπος άρθρωσής τους, το λόγιο στοιχείο, ο μορφολογικός ρόλος, η σημασιολογία καθώς και ο παράγοντας σύνθεση, και επομένως είναι αυτοί οι παράγοντες βάσει της έρευνάς μας και πάντα με βάση τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας που φαίνεται ότι καθορίζουν την ισχύ ή όχι της ιεραρχίας και τη διατήρηση ή όχι του φαινομένου της χασμωδίας. Επίσης αναφέρθηκε ότι και στα αρχαία ελληνικά αλλά και σε διαλέκτους της ελληνικής συμβαίνουν διαδικασίες φωνολογικές με σκοπό την αντιμετώπιση της χασμωδίας - ενώ παρατηρούμε ταυτόχρονα ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα με αποτέλεσμα να έχουμε και διατήρηση της χασμωδίας. Αναφέρονται παραδείγματα - όσο αυτό είναι δυνατό μέσα από την έρευνα και τις πηγές - ούτως ώστε μέσα πάντα από τα ίδια τα γλωσσολογικά δεδομένα, μέσα από τα κείμενα, να αποδεικνύεται κατά πόσον ισχύουν οι κανόνες και οι θεωρητικές θέσεις. Ξεκινούμε λοιπόν από τη μια μεριά από τις θεωρητικές θέσεις, τους κανόνες και από την άλλη όμως ταυτόχρονα αντλούμε πληροφορίες για το βαθμό εφαρμογής τους από τα ίδια τα γλωσσικά δεδομένα της ελληνικής και των διαλέκτων και από δεδομένα σε παλαιότερες χρονικές φάσεις αποδεικνύοντας μέσα από αυτό και μέσα από την κανονικότητα των φαινομένων διαχρονικά, τη συνέχεια της γλώσσας μας. / The present study explores the validity of vowel hierarchy in Greek and its dialects, as well as its role in dealing with hiatus. Hiatus emerges in adjacent vowels and it is resolved through phonological processes such as vowel deletion, vowel epenthesis, fusion, substitution, vowel harmony, assimilation etc., though there are instances in which hiatus is retained. The Sonority Scale (SS) is also investigated given that the (SS) determines the strong or weak status of the vowel, which, in turn, is driven by the position of the vowel in the SS. In other words, vowel loss is governed by its degree of sonority. In most, studies the vowel SS is considered to be the following: a > o > u > e > i ή i > e. Moreover, we examined the extent to which vowel sonority and the SS are circumscribed by other extra-phonological and phonological factors, such as the syntax, the semantics and the morphology of the language, the general linguistic context, the position of the vowels on the vowel space/ triangle, as well as their place of articulation. Additionally, we discuss phonological processes which repair hiatus occuring in Ancient Greek and its dialects and we test the conditions under which this happens. We present interesting data which lead us to adopt specific theoretical approaches regarding the vowel hierarchy. Finally, we evaluate the validity of the vowel hierarchy in the diachrony of Greek.

Η παρούσα εργασία διερευνά την αντιληπτικότητα δύο κατηγοριών διμελών συμφωνικών συμπλεγμάτων του τύπου [φρακτικό + φρακτικό] και [φρακτικό + υγρό] σε αρχικές και ενδιάμεσες, τονισμένες ή άτονες συλλαβές λέξεων της ελληνικής από 26 πληροφορητές, φυσικούς και αλλόγλωσσους (με μητρική γλώσσα την αλβανική και βουλγαρική) ομιλητές της ΚΝΕ. Η εκτεταμένη ποικιλία που χαρακτηρίζει τα εμπειρικά δεδομένα συντελεί στην υιοθέτηση της Θεωρίας του Βέλτιστου σε συνδυασμό με το μοντέλο των Πολλαπλών Παράλληλων Γραμματικών. Μετά την ολοκλήρωση της πειραματικής διαδικασίας κατέστη εμφανές ότι το σύστημα της εκάστοτε μητρικής γλώσσας των αλλόγλωσσων ασκεί επιρροή στην επίτευξη του υψηλότερου δυνατού επιπέδου γλωσσομάθειας της ΚΝΕ είτε ως μητρικής - στην περίπτωση των δίγλωσσων ομιλητών - είτε ως δεύτερης / ξένης γλώσσας. / This paper examines the perception of two-member [obstruent + obstruent] and [obstruent + liquid] consonant clusters in word-initial and word-medial, stressed or non stressed syllables in Modern Greek words by 26 informants, native speakers and Albanian and Bulgarian [as L1] speakers of Greek. Due to the extensive variation of the experimental data we use the frame work of Optimality Theory in combination with the model of Multiple Parallel Grammars. At the end of the experimental process it became obvious that the phonological system of L1 influences the acquisition or learning at the highest possible level (that of an adult native speaker) of Greek either as L1 – in the case of bilingual speakers - either as L2, second / foreign language learning.

Αντικείμενο μελέτης της εργασίας είναι η διαχρονία της ανύψωσης φωνηέντων στη Νεότερη Ελληνική. Αρχικά, παρουσιάζεται η ιστορική πορεία του φαινομένου και διατυπώνεται μια πρόταση για τη χρονολόγησή του. Κατόπιν, εξετάζονται συγχρονικά οι όροι εφαρμογής και η γεωγραφική κατανομή του φαινομένου στη Νέα Ελληνική και επιχειρείται μια σύγκριση των ελληνικών δεδομένων με δεδομένα άλλων γλωσσών. Επίσης, υιοθετείται μια ανάλυση στο πλαίσιο της Θεωρίας του Βέλτιστου και συζητώνται τα μειονεκτήματά της. Τέλος, με αφετηρία την ανύψωση φωνηέντων της Ελληνικής, θίγονται ορισμένα θεωρητικά θέματα σε σχέση με τη φωνολογική μεταβολή και τους τρόπους με τους οποίους αυτή εξαπλώνεται. / This study examines the diachrony of vowel raising in Greek. First, it presents the historical evolution of this phenomenon and deals with its dating. Then, it describes the conditioning environment of raising and its geographical distribution in Modern Greek. Moreover, Greek data is compared to relevant cross-linguistic data. An Optimality theoretic analysis is presented and its drawbacks are discussed. Last but not least, it is argued that the Greek phenomenon under scrutiny can contribute to a better understanding of sound change and how it spreads.