<p>A design methodology to mitigate timing problems due to long wire delays is proposed. The timing problems are taking care of at architecture level instead of layout level in this design method so that no change is needed when the whole design goes to backend design. Hence design iterations are avoided by using this design methodology. The proposed design method is based on STARI architecture, and a novel initialization mechanism is proposed in this paper. Low frequency global clock is used to synchronize the communication and PLLs are used to provide high frequency working clocks. The feasibility of new design methodology is proved on FPGA test board and the implementation details are also described in this paper. Only standard library cells are used in this design method and no change is made to the traditional design flow. The new design methodology is expected to reduce the timing closure effort in high frequency and complex digital design in deep submicron technologies.</p>

A design methodology to mitigate timing problems due to long wire delays is proposed. The timing problems are taking care of at architecture level instead of layout level in this design method so that no change is needed when the whole design goes to backend design. Hence design iterations are avoided by using this design methodology. The proposed design method is based on STARI architecture, and a novel initialization mechanism is proposed in this paper. Low frequency global clock is used to synchronize the communication and PLLs are used to provide high frequency working clocks. The feasibility of new design methodology is proved on FPGA test board and the implementation details are also described in this paper. Only standard library cells are used in this design method and no change is made to the traditional design flow. The new design methodology is expected to reduce the timing closure effort in high frequency and complex digital design in deep submicron technologies.

<p>Kvalitet života u vezi sa zdravljem kod starih je najznačajniji aspekt kvaliteta života uop&scaron;te, a<br />merenje kvaliteta života ima značajno mesto u praksi zdravstvene za&scaron;tite i naučnoistraživačkom<br />radu. Cilj istraživanja je bio da se primenom modifikovanog McMaster Health Index Questionnaire<br />utvrde fizička, socijalna i emotivna dimenzija kvaliteta života starih, kao i da se defini&scaron;e validni<br />instrument za procenu kvaliteta života u vezi sa zdravljem kod starih u na&scaron;im uslovima. Istraživanje<br />je sprovedeno u periodu 1998-2000 u obliku studije preseka, putem anketnog upitnika na uzorku<br />stanovni&scaron;tva Novog Sada starosti 60 i vi&scaron;e godina (n=373). Inicijalni anketni upitnik je poslužio za<br />analizu pojedinih domena zdravlja a iz njega su korelacionim analizama izdvojeni ajtemi za &scaron;est<br />skala: fizičko funkcionisanje, samozbrinjavanje, osećanje u vezi korisnosti u dru&scaron;tvu, osećanja u<br />vezi života, socijalno funkcionisanje i samoprocena. Za svaku skalu i za ukupni indeks kvaliteta<br />života (QOL-OLD indeks) je izračunat transformisani skor (ranga 0-100) kao i uticaj pojedinih<br />skala na ukupni indeks kvaliteta života u odnosu na zdravlje. Indeks kvaliteta života QOL-OLD<br />(ranga 0-100) predstavlja sumarnu numeričku vrednost dobijenu iz svih &scaron;est domena. Za svaku<br />skalu kao i za sumarni Indeks utvrđena je pouzdanost i validnost pomoću svetski prihvaćenih<br />kriterijuma za Cronbach Alpha vrednost. Analizom je izdvojeno &scaron;est skala koje imaju uticaj na<br />kvalitet života starih i utvrđeno je da je uticaj fizičkog zdravlja, posmatran kroz skalu fizičkog<br />funkcionisanja i skalu samozbrinjavanja, dominantan i čini 39,3% u globalnom kreiranju indeksa<br />kvaliteta života. Svaki domen kao i ukupni QOL-OLD indeks je analiziran u odnosu na neke<br />sociodemografske determinante za koje se pokazalo da imaju uticaj na pojedine domene kao i na<br />ukupni kvalitet života u odnosu na zdravlje kod starih. Izdvajanjem ajtema iz modifikovanog<br />McMaster Health Index Questionnaire dobijen je skraćeni i validan upitnik za procenu kvaliteta<br />života starih u populaciji ali iza procenu kvaliteta života kod pojedinaca iste starosti.</p> / <p>Health related quality of life of the elderly is the most important aspect of quality of<br />life concept in general, and it&#39;s measurement has an important place in health care<br />practice and scientific work. The aim of this study was to determine physical, social<br />and emotional dimension of health related quality of life among elderly, using<br />modified McMaster Health Index questionnaire, as well as to construct valid<br />instrument for health related quality of life assessment among elderly for our<br />theritory. Cross sectional study was performed during 1998-2000. through poll, on the<br />Novi Sad population sample aged 60 and above (n=373). Initial questionnaire was<br />used for the purpose of analysis of certain health domains, and by using correlation<br />analysis to extract items for six scales: physical functioning, selfcare, social<br />usefulness, emotions about life, social functioning and self perception. Transformed<br />score (range 0-100) was calculated for each scale separatly and for total health related<br />quality of life index (QOL-OLD) as well as percentage influence of each scale on<br />QOL-OLD index. Health related quality of life index (QOL-OLD) presents summar<br />numeric value calculated from all six domains. For each scale and for QOL-OLD<br />validity and reliability was determined using Cronbach alpha value. Analysis<br />extracted six scales which influence quality of life among elderly, and results showed<br />that physical health, covered with physical functioning scale and selfcare scale, has<br />dominant influence (39,3%) in creating global QOL-OLD index. Each domain and<br />QOL-OLD index was analyzed considering some socio-demographic determinants<br />which showed impact on single domains and on total QOL-OLD index. Extracting<br />items from initial modified McMaster Health Index Questionnaire enabled<br />construction of shortened and valid questionnaire for assessment health related quality<br />of life among elderly in the population but also for individuals of same age.</p>

<p>Простор&nbsp; Старог&nbsp; Влаха&nbsp; и&nbsp; Рашке,&nbsp; као&nbsp; средиште&nbsp; прве&nbsp; српске државе,&nbsp; располаже&nbsp; значајним&nbsp; природним&nbsp; и&nbsp; антропогеним туристичким вредностима. &nbsp;</p><p>Природни&nbsp; потенцијали,&nbsp; као&nbsp; важан&nbsp; ресурс&nbsp; развој а&nbsp; овог простора,&nbsp; огледа&nbsp; се&nbsp; у&nbsp; рељефној&nbsp;&nbsp; разноликости,&nbsp; климатској повољности,&nbsp; богатству&nbsp; хидрографских&nbsp; објеката, куриозитетним свој ствима биљног и животињског света. Антропогене&nbsp; туристичке&nbsp; вредности&nbsp; имају&nbsp; значај ну&nbsp; и вишеструку&nbsp; улогу&nbsp; у&nbsp; валоризациј и&nbsp; и&nbsp; регионализациј и туристичко-географских&nbsp; потенцијала&nbsp; Старог&nbsp; Влаха&nbsp; и Рашке.&nbsp; Оне&nbsp; се,&nbsp; као&nbsp; богато&nbsp; културно&nbsp; наслеђе,&nbsp; пре&nbsp; свега, огледају&nbsp; у&nbsp; амбијенталним&nbsp; и&nbsp; пејзажним&nbsp; вредностима урбаних&nbsp; и&nbsp; руралних&nbsp; целина,&nbsp; етнографском&nbsp; наслеђу (ношња,&nbsp; игра&nbsp; и&nbsp; обичај и),&nbsp; споменичком&nbsp; наслеђу представљеном&nbsp; верским&nbsp; објектима&nbsp; и&nbsp; споменицима&nbsp; из различитих периода бурне историје.</p><p>Анализом&nbsp; поменутих&nbsp; вредности,&nbsp; уз&nbsp; квалитетно конципирање&nbsp; економске&nbsp; политике&nbsp; и&nbsp; места&nbsp; туризма&nbsp; у&nbsp; слопу ње,&nbsp; као&nbsp; и&nbsp; изградњом&nbsp; одговарујуће&nbsp; материј алне&nbsp; базе&nbsp; за развој&nbsp;&nbsp; туризма,&nbsp; овај&nbsp;&nbsp; простор&nbsp; издвој ио&nbsp; би&nbsp; се&nbsp; из&nbsp; групе нај неразвиjенијих&nbsp; у нашој&nbsp; земљи.</p> / <p>Prostor&nbsp; Starog&nbsp; Vlaha&nbsp; i&nbsp; Raške,&nbsp; kao&nbsp; središte&nbsp; prve&nbsp; srpske države,&nbsp; raspolaže&nbsp; značajnim&nbsp; prirodnim&nbsp; i&nbsp; antropogenim turističkim vrednostima. &nbsp;</p><p>Prirodni&nbsp; potencijali,&nbsp; kao&nbsp; važan&nbsp; resurs&nbsp; razvoj a&nbsp; ovog prostora,&nbsp; ogleda&nbsp; se&nbsp; u&nbsp; reljefnoj&nbsp;&nbsp; raznolikosti,&nbsp; klimatskoj povoljnosti,&nbsp; bogatstvu&nbsp; hidrografskih&nbsp; objekata, kuriozitetnim svoj stvima biljnog i životinjskog sveta. Antropogene&nbsp; turističke&nbsp; vrednosti&nbsp; imaju&nbsp; značaj nu&nbsp; i višestruku&nbsp; ulogu&nbsp; u&nbsp; valorizacij i&nbsp; i&nbsp; regionalizacij i turističko-geografskih&nbsp; potencijala&nbsp; Starog&nbsp; Vlaha&nbsp; i Raške.&nbsp; One&nbsp; se,&nbsp; kao&nbsp; bogato&nbsp; kulturno&nbsp; nasleđe,&nbsp; pre&nbsp; svega, ogledaju&nbsp; u&nbsp; ambijentalnim&nbsp; i&nbsp; pejzažnim&nbsp; vrednostima urbanih&nbsp; i&nbsp; ruralnih&nbsp; celina,&nbsp; etnografskom&nbsp; nasleđu (nošnja,&nbsp; igra&nbsp; i&nbsp; običaj i),&nbsp; spomeničkom&nbsp; nasleđu predstavljenom&nbsp; verskim&nbsp; objektima&nbsp; i&nbsp; spomenicima&nbsp; iz različitih perioda burne istorije.</p><p>Analizom&nbsp; pomenutih&nbsp; vrednosti,&nbsp; uz&nbsp; kvalitetno koncipiranje&nbsp; ekonomske&nbsp; politike&nbsp; i&nbsp; mesta&nbsp; turizma&nbsp; u&nbsp; slopu nje,&nbsp; kao&nbsp; i&nbsp; izgradnjom&nbsp; odgovarujuće&nbsp; materij alne&nbsp; baze&nbsp; za razvoj&nbsp;&nbsp; turizma,&nbsp; ovaj&nbsp;&nbsp; prostor&nbsp; izdvoj io&nbsp; bi&nbsp; se&nbsp; iz&nbsp; grupe naj nerazvijenijih&nbsp; u našoj&nbsp; zemlji.</p> / <p>The&nbsp; region&nbsp; of&nbsp; Stari&nbsp; Vlah and&nbsp; Raska,&nbsp; as&nbsp; the&nbsp; centre of&nbsp;&nbsp; the&nbsp; very first&nbsp; Serbian&nbsp; state,&nbsp; has&nbsp; important&nbsp; natural&nbsp;&nbsp; and&nbsp; anthropogenic tourist values.</p><p>The&nbsp; variety&nbsp; of&nbsp;&nbsp; relief ,&nbsp; climate&nbsp; advantage,&nbsp; hydrographic objects&rsquo;&nbsp; wealth,&nbsp; very&nbsp; rare&nbsp; characteristics&nbsp; of&nbsp; flora&nbsp; and&nbsp; fauna make&nbsp; natural&nbsp;&nbsp; potentials,&nbsp; as&nbsp; a&nbsp; very&nbsp; important&nbsp; resource&nbsp; of&nbsp;&nbsp; this regi on&rsquo;s devel opment.</p><p>The&nbsp; anthropogenic&nbsp; tourist&nbsp; values&nbsp; have&nbsp; an&nbsp; important&nbsp; and multiple&nbsp; role&nbsp; concerning&nbsp; valorization&nbsp; and&nbsp; regionalization&nbsp; of the&nbsp; tourist&nbsp; &ndash;&nbsp; geographical&nbsp;&nbsp; potentials&nbsp; of&nbsp;&nbsp; Stari&nbsp;&nbsp; Vlah&nbsp; and&nbsp; Raska region.&nbsp; As&nbsp; a&nbsp; rich&nbsp; cultural&nbsp; heritage,&nbsp; in&nbsp; fact,&nbsp; they&nbsp; are&nbsp; in environmental&nbsp;&nbsp; and&nbsp; landscape&nbsp; values&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; urban&nbsp; and&nbsp; rural ent i t i es,&nbsp; in&nbsp; ethnographic&nbsp; heri tage&nbsp; (nati onal&nbsp;&nbsp; costumes,&nbsp; dance and&nbsp; customs),&nbsp; in monumental&nbsp;&nbsp; heri tage presented by religious obj ects&nbsp; and&nbsp; monuments&nbsp; from&nbsp; different&nbsp; times&nbsp; of&nbsp;&nbsp; Serbian turbulent history.</p><p>This&nbsp; region&nbsp; could&nbsp; be&nbsp; marked&nbsp; off&nbsp; from&nbsp; group&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; most undeveloped&nbsp; regions&nbsp; in&nbsp; our&nbsp; country&nbsp; by&nbsp; analyzing&nbsp; the mentioned&nbsp; values&nbsp; and&nbsp; by&nbsp; managing&nbsp; the&nbsp; right&nbsp; concept&nbsp; of economic&nbsp; policy&nbsp; and&nbsp; tourism&nbsp; inside&nbsp; it,&nbsp; as&nbsp; well&nbsp; as&nbsp; by constructing&nbsp; the&nbsp; convenient&nbsp; materi al&nbsp; base&nbsp; for&nbsp; tourism development.</p>

Uppsatsens syfte har varit att undersöka intressenters motiv bakom återuppförandet av ett förstört kulturarv. Studien har haft Bosnienkriget som utgångspunkt, som varade mellan april 1992 till december 1995. Fokus har lagts på återuppbyggandet av bron Stari Most i Mostar ur olika intressenters perspektiv, vilka underliggande motiv de olika parterna haft och intressekonflikter dem emellan. Studien ämnar även undersöka hur och på vilket sätt Mostars invånare påverkades av brons återuppbyggnad. Material som relaterar till intressenterna studerades utifrån ett antal värdeaspekter, som ämnade underlätta identifieringen av motiv. Trots att den gemensamma målsättningen var att förena Mostars invånare över återuppförandet av Stari Most, har undersökningen bidragit till att identifiera flertalet underliggande motiv hos intressenterna. Det har även varit möjligt att påvisa att intressekonflikter funnits dem mellan, där vissa prioriterade ekonomiska fördelar som projektet kunde medföra, medan andra fokuserade på att bron skulle återfå sin sociala samt kulturella betydelse. Mostars invånare påverkades av att bron byggdes upp, däremot fanns differenser mellan de som bodde i nära anslutning till bron och de som bodde i angränsande områden. / The purpose of this study was to investigate different stakeholders motives behind rebuilding destroyed cultural heritage. The study has had the Bosnian war as its starting point, which lasted between April 1992 to December 1995. Focus has been on rebuilding the bridge Stari Most in Mostar, from the perspective of different stakeholders, their underlying motives and conflicts of interest between them. The study also aims to investigate how in what way the population of Mostar was affected by the reconstruction of the bridge. Material that relates to the different stakeholders was studied in relation to different values, which aimed to make the identification of underlying motives easier. Even though the common goal for the stakeholders was to unite the population of Mostar, has the study contributed to identify different underlying motives. It has also been possible to identify conflict of interests between stakeholders, where some prioritized the economic benefits the project could bring, while others focused on the bridge regaining its social and cultural significance. The people of Mostar was affected by the bridge being rebuilt, but there were significant differences between those who lived in close proximity to the bridge and those who lived in the surrounding area of the city.

<p>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Бачка је равна и плодна регионална целина, насељена многобројним&nbsp; становништвом у сеоским и градским насељима и изукрштана путевима и&nbsp; железничким линијама. Овај простор омеђен је природним и вештачким&nbsp; границама. Природну границу Бачке чине реке: Тиса према Банату (источна граница), Дунав према Срему (јужна граница) и иста река Дунав представља&nbsp; природну границу Бачке према суседној држави Хрватској (делимично на југу и западу). У Бачкој живе различите националне мањине које негују своју културу, традицију и архитектуру. Данас се у овој прелепој равници неколицина становника још увек бави различитим старим, уметничким и занатима домаће радиности. Занат означава вештину (углавном ону мануелну, односно вештину ручног рада), али и професију која подразумева целокупан процес израде уникатних производа, уз коришћење махом једноставних алата. Занати се обично заснивају на&nbsp; традиционалним знањима и технологијама, али су истовремено код њих значајни креативност и иновативност мајстора. Такође, особеност заната је употреба природних материјала у процесу производње (дрво, кожа, глина, стакло, текстил, метал и сл).</p><p>&nbsp; &nbsp;Истраживањем на подручју Бачке потрвђене су следеће хипотезе: стари занати не угрожавају квалитет животне средине, међу онима који се баве старим занатима постоји полна диференцијација, старе занате интензивније негују мање етничке групе,предузетничке иницијативе су важна подршка старим занатима као и то да стари занати оплемењују туристичку понуду.</p><p>&nbsp;&nbsp; Радње са старим занатима, попут бомбонџије, воскара, опанчара, четкара или казанџије, некада су се могле видети на скоро сваком кораку, а данас се могу пребројати на прсте. Упркос томе што бављење овим професијама више није исплативо, у Бачкој ипак постоје занатлије који из чисте љубави чувају ова&nbsp; занимања од заборава.</p> / <p>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bačka je ravna i plodna regionalna celina, naseljena mnogobrojnim&nbsp; stanovništvom u seoskim i gradskim naseljima i izukrštana putevima i&nbsp; železničkim linijama. Ovaj prostor omeđen je prirodnim i veštačkim&nbsp; granicama. Prirodnu granicu Bačke čine reke: Tisa prema Banatu (istočna granica), Dunav prema Sremu (južna granica) i ista reka Dunav predstavlja&nbsp; prirodnu granicu Bačke prema susednoj državi Hrvatskoj (delimično na jugu i zapadu). U Bačkoj žive različite nacionalne manjine koje neguju svoju kulturu, tradiciju i arhitekturu. Danas se u ovoj prelepoj ravnici nekolicina stanovnika još uvek bavi različitim starim, umetničkim i zanatima domaće radinosti. Zanat označava veštinu (uglavnom onu manuelnu, odnosno veštinu ručnog rada), ali i profesiju koja podrazumeva celokupan proces izrade unikatnih proizvoda, uz korišćenje mahom jednostavnih alata. Zanati se obično zasnivaju na&nbsp; tradicionalnim znanjima i tehnologijama, ali su istovremeno kod njih značajni kreativnost i inovativnost majstora. Takođe, osobenost zanata je upotreba prirodnih materijala u procesu proizvodnje (drvo, koža, glina, staklo, tekstil, metal i sl).</p><p>&nbsp; &nbsp;Istraživanjem na području Bačke potrvđene su sledeće hipoteze: stari zanati ne ugrožavaju kvalitet životne sredine, među onima koji se bave starim zanatima postoji polna diferencijacija, stare zanate intenzivnije neguju manje etničke grupe,preduzetničke inicijative su važna podrška starim zanatima kao i to da stari zanati oplemenjuju turističku ponudu.</p><p>&nbsp;&nbsp; Radnje sa starim zanatima, poput bombondžije, voskara, opančara, četkara ili kazandžije, nekada su se mogle videti na skoro svakom koraku, a danas se mogu prebrojati na prste. Uprkos tome što bavljenje ovim profesijama više nije isplativo, u Bačkoj ipak postoje zanatlije koji iz čiste ljubavi čuvaju ova&nbsp; zanimanja od zaborava.</p> / <p>Bačka is a flat and rich region in Vojvodina inhabited by numerous population in villages and towns, and criss-crossed by roads and railways. It is bounded by natural and artificial borders. The natural border of Bačka consists of rivers: the Tisa next to Banat (eastern border), the Danube next to Srem (southern border) and the Danube again next to the neighbouring country Croatia (partially in the South and West). Different national minorities live in Bačka and they cherish their own culture, tradition and architecture. Nowadays, in this beautiful plain, there is a small number of people who still deal with old crafts and artisanship. A craft denotes a skill (usually the manual one), but also a profession, which includes the whole process of making unique items mostly using simple tools. Crafts are usually based on traditional knowledge and technologies, but at the same time the creativity and innovativeness of the artisan play a significant role. Furthermore, what is partucular for crafts is the use of natural materials in the production process (wood, leather, clay, glass, textile, metal and the like). On the territory of Bačka, a lot is done to develop and sustain the&nbsp; distribution of old crafts products. These various ways of support include the Internet&nbsp; portals, the participation of artisans in exhibitions and old crafts fairs in Bačka and abroad as well, and events where consumers are informed about the importance of developing and sustaining the old crafts. The research on the territory of Bačka confirms the following hypotheses: old crafts do not pollute the environment, there is a gender differentiation among the people who deal with old crafts, old crafts are more cherished by national minorities, the initiatives of entrepreneurs represent an important way of support for the old crafts, and old crafts enhance tourism.Old crafts shops such as candy-maker&#39;s, candle-maker&#39;s, peasants&#39; footwear maker&#39;s, brush-maker&#39;s and coppersmith&#39;s used to be found everywhere, whereas nowadays there&nbsp; are very few of them. Although dealing with these professions is no longer profitable, in Bačka there are still artisans who save these old crafts from oblivion out of sheer love.</p>

<p>UVOD: Savremenim dijagnostičkim i terapijskim dostignućima, kao i unapređenjem preventivnih mera produžen je životni vek ljudi. Starenje stanovni&scaron;tva je fenomen koji zahvata ceo svet. Povećanje broja starijeg stanovni&scaron;tva je udruženo sa porastom broja obolelih od karcinoma u ovoj starosnoj grupi, jer je starenje samo po sebi riziko faktor za nastanak karcinoma. Incidenca pojave karcinoma naglo raste od 50-te godine života sa vrhom u 80-toj godini života. U osoba starijih od 65 godina se dijagnostikuje 58% svih karcinoma, a 30% u starijih od 70 godina. Godine starosti nisu kontraindikaciija za sprovođenje hemioterapije kod starih bolesnika sa karcinomom. Starenje je povezano sa izmenjenom farmakodinamikom i farmakokinetikom antitumorskih lekova i povećanom osetljivo&scaron;ću normalnog tkiva na toksične komplikacije, te je odluka kliničara kod davanja hemioterapije ovoj starosnoj kategoriji bolesnika sa karcinomom uvek vrlo kompleksna i zahteva dobru procenu i odgovarajuću selekciju bolesnika za ovaj tretman. MATERIJAL I METODE: Doktorska disertacija obuhvata rezultate delom restrospektivnog, a delom prospektivnog opservacionog istraživanja sprovedenog u periodu 01.01.2011. do 31.12.2013.godine u Institutu za plućne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici, u kojem je praćeno 152 bolesnika starosti 65 i vi&scaron;e godina kod kojih je dijagnostikovan nemikrocelularni karcinom bronha u uznapredovalom stadijumu bolesti, a koji su lečeni kombinovanim hemioterapijskim režimom na bazi platine. Kao prognostički faktori su uzeti: starosna dob bolesnika (grupa mlađih od 75 godina i starih 75 i vi&scaron;e godina), pol, navika pu&scaron;enja cigareta (pu&scaron;ač, nepu&scaron;ač, biv&scaron;i pu&scaron;ač), navika konzumiranja alkohola, performans status (prema ECOG-Eastern Cooperative Oncology Group skali) u momentu postavljanja dijagnoze, patohistolo&scaron;ki tip tumora (adenokarcinom, skvamozni karcinom, drugo), stadijum bolesti (IIIb, IV), veličina tumora (manje od 6 cm i 6 cm i vi&scaron;e), TNM status prema klasifikaciji tumora (7.revizija), parametri krvne slike (vrednosti leukocita, hemoglobina, trombocita), biohemijski parametri (vrednosti laktat-dehidrogenaze (LDH), alkalne fosfataze, aspartat- aminotransferaze (AST), alanin-aminotransferaze (ALT), kalijuma, natrijuma, bilirubina) na početku terapije, komorbiditeti u momentu postavljanja dijagnoze (broj komorbiditeta po sistemima, Charlson index), simptomi bolesti (ka&scaron;alj, hemoptizije, otežano disanje, bol u grudnom ko&scaron;u, promuklost, smetnje gutanja, sindrom gornje &scaron;uplje vene, bol u kostima, simptomi od strane centralnog nervnog sistema, povi&scaron;ena telesna temperatura), gubitak na telesnoj masi (vi&scaron;e od 5% u prethodnih 6 meseci), indeks telesne mase (&lt;18,5kg/m&sup2; pothranjen, 18,5-24,9kg/m&sup2; normalno uhranjen, 25-29,9kg/m&sup2; prekomerna telesna masa, ˃30kg/m&sup2; gojaznost). Svi potencijalni prognostički faktori su evaluirani univarijantnom analizom, a potom su svi faktori rizika za koje je utvrđena značajnost analizirani primenom multivarijantne logističke regresije, u cilju prepoznavanja nezavisnih prediktora za dvogodi&scaron;nje preživljavanje. Za otkrivanje nezavisnih prediktora preživljavanja na dve godine je primenjena binarna logistička regresiona analiza, a kao potencijalni prediktori su bile sledeće varijable: starost ispod 75 godina, pu&scaron;ačka navika, patohistolo&scaron;ki tip karcinoma, stadijum bolesti IV, T4 status, M1b status, prisustvo respiratornog komorbiditeta, otežano disanje, bol u grudima. Kumulativno preživljavanje je prikazano Kaplan-Meier-ovim krivama. Primenom multivarijantne Cox- regresione analize su dobijeni nezavisni prediktori kumulativnog preživljavanja. Iz dobijenih prognostičkih faktora koji se izdvajaju kao nezavisni prediktori za preživljavanje su kreirani matematički modeli za dvogodi&scaron;nje preživljavanje. CILJ ISTRAŽIVANJA: Utvrditi uticaj pojedinih prognostičkih faktora na dvogodi&scaron;nje preživljavanje ovih bolesnika i iz toga izvesti matematički model za stratifikaciju ovih bolesnika u odnosu na dvogodi&scaron;nje preživljavanje. REZULTATI: Analizom prognostičkih faktora je utvrđeno da grupa bolesnika starih 75 godina i vi&scaron;e ima ne&scaron;to duže dvogodi&scaron;nje preživljavanje od grupe bolesnika mlađih od 75 godina, ali bez statističke značajnosti, bolesnici sa tumorom veličine 6 cm i vi&scaron;e imaju kraće dvogodi&scaron;nje preživljavanje u odnosu na bolesnike sa tumorom manjim od 6 cm, bolesnici kod kojih je u momentu postavljanja dijagnoze T status tumora bio T4, a M status M1b imaju kraće dvogodi&scaron;nje preživljavanje, bolesnici kod kojih je na početku tretmana u laboratorijskim nalazima bila prisutna anemija i povi&scaron;ene vrednosti LDH imaju kraće dvogodi&scaron;nje preživljavanje, prisustvo vi&scaron;e komorbiditeta utiče na kraće preživljavanje, bolesnici sa gubitkom na telesnoj masi većim od 5% u periodu 6 meseci pre postavljanja dijagnoze bolesti imaju kraće dvogodi&scaron;nje preživljavanje. Kreirana su dva matematička modela (jedan za preživljavanje na 2 godine i jedan za kumulativno preživljavanje) za stratifikaciju gerijatrijskih bolesnika sa uznapredovalim stadijumom nemikrocelularnog karcinoma bronha lečenih hemioterapijom na bazi platine u odnosu na dvogodi&scaron;nje preživljavanje. ZAKLJUČAK: Dobijeni matematički modeli za preživljavanje gerijatrijskih bolesnika sa uznapredovalim stadijumom nemikrocelularnog karcinoma bronha lečenih hemioterapijom na bazi platine na jednostavan način stratifikuju bolesnike u odnosu na preterapijske prognostičke faktore za razliku od sveobuhvatne gerijatrijske procene koja je vremenski zahtevna procedura i zahteva obučen kadar.</p> / <p>INTRODUCTION: Nowadays life expectancy is prolonged due to modern diagnostic and therapy achievements, as well as promotion of preventive measurements. Aging of population is a phenomenon in the whole world. Increasing number of elderly population is accompanied with the increased number of diagnosed cancer in this age group, because the aging themselves is a risk factor for development of cancer. The appearance of cancer rapidly rises from the age of fifty with the peak at the age of eighty. 58% of cancer diagnoses are in the people older than sixty-five years and 30% in people older than seventy years. The age is not contraindication for chemotherapy treatment in older patient with cancer. The aging is associated with disturbed pharmacodynamics and pharmacokinetics of antitumor drugs and increased susceptibility of normal tissue for toxic complications, therefore clinical decision for introducing chemotherapy is very complex and requires good assessment and proper selection of the patients for this treatment. MATERIAL AND METHODS: This doctoral thesis includes results of partly retrospective and partly prospective observational research conducted in the period 01.01.2011. until 31.12.2013. at the Institute for pulmonary diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica, which includes 152 lung cancer patients 65 and more years old with diagnosed non-small cell lung cancer in advanced stage treated with combined platinum based chemotherapy regimen. These prognostic factors are included: age of patients (group &lt;75 years, group &ge;75 years old), sex, smoking cessation (smoker, former smoker, non smoker), alcohol consuming habit, performance status (according to the ECOG-Eastern Cooperative Oncology Group scale) in the moment of confirmed diagnosis, pathohistological type of tumor (adenocarcinoma, squamous cell carcinoma, other), stage of disease (IIIb, IV), tumor size (&lt;6cm and &ge;6cm), TNM status according tumor classification (7th revision), blood count parameters (leucocyte, hemoglobin level, thrombocyte), biochemical parameters (lactate-dehydrogenase level (LDH), alkaline phosphatase level, aspartate aminotransferase level (AST), alanine aminotransferase level (ALT), potassium level, sodium level, bilirubin level) on the start of the chemotherapy, comorbidities at the moment of diagnosis (number of comorbid conditions, Charlson index), symptoms of the disease (cough, hemoptysis, dyspnea, chest pain, hoarseness, swallowing difficulties, caval venae compression symptoms, bone pain, central nervous symptoms, increased body temperature), weight loss (˃ 5% in the previous 6 months), body mass index (&lt;18,5kg/m&sup2; underweight 18,5-24,9kg/m&sup2; normal weight, 25-29,9kg/m&sup2; overweight , ˃30kg/m&sup2; obese). All potential prognostic factors were evaluated with univariante analysis, and after that all factors with confirmed significance were analysed with multivariante logistic regression, in order to identify independent predictors for 2-year survival. Binary logistic regression analysis was applied for identifying independent predictors for 2-years survival and those variables were analysed : age &lt;75 years, smoking cessation, pathohistological type of cancer, stage of disease IV, T4 status, M1b status, presence of respiratory comorbidity, dyspnea, chest pain. Cumulative survival of those patients was shown with Kaplan-Meier prognostic curves. Two mathematical model for 2-year survival was created from the factors confirmed as independent predictors for survival. AIM: This research objectives were to determine the influence of certain prognostic factors on 2-years survival of those patients and to create mathematical model for stratification of those patients related to 2-years survival. RESULTS: Univariante analysis confirmed that the group of patients older than 75 years and more have had better 2-year survival than group of patient younger than 75 year, but without the statistically significance, patients with tumor size &ge;6cm have had worst 2-year survival in comparison with patients with tumor size &lt;6cm, patients with tumor status T4 at the moment of diagnosis and M status M1b have had the shorter 2-year survival, patients with anemia and increased LDH level on the start of the chemotherapy treatment have had shorter 2-year survival, the presence of more comorbid conditions at the moment of diagnosis influence on shorter 2-year survival, patients with weight loss more than 5% in the previous 6 months have had shorter 2-year survival. Two mathematical models were created (one for 2-year survival and the other for the cumulative survival) for stratification of elderly patients with advanced staged non-small cell lung cancer treated with combined platinum based chemotherapy regimen related to 2-year survival. CONSLUSION: Created mathematical models for stratification of elderly patients with advanced staged non-small cell lung cancer treated with combined platinum based chemotherapy regimen more easily stratify patients compared to pretreatment prognostic factors as opposed to comprehensive geriatric assessment which is time-consuming procedure and requires trained personnel.</p>

<p>U radu se analizira funkcionisanje determinativnih<br />padežnih sistema u romanijskim govorima Starog<br />Vlaha. Razmatraju se sintaksičko-semantičke<br />karakteristike padežnih konstrukcija koje su<br />sintaksički formalizatori semantičke kategorije<br />prostornosti, a zatim i one koje su sintaksički<br />formalizatori vi&scaron;e apstraktnih semantičkih kategorija,<br />a to su: temporalnost, kvalifikativnost (u okviru nje:<br />instrumentalnost, kvalifikativnost u užem smislu,<br />propratna okolnost, kriterijum / osnov<br />kvalifikativnog tipa, komparativnost,<br />kvantifikativnost), intencionalnost, kauzalnost,<br />kondicionalnost, koncesivnost i posesivnost.<br />Posebno se sagledavaju padežne konstrukcije s<br />primarno prostornim značenjem, kao izvornim<br />domenom, koje mehanizmom metaforizacije prostora<br />nalaze svoje mesto u sistemu formalizatora navedenih<br />apstraktnih semantičkih kategorija kao ciljnih<br />domena.</p> / <p>The thesis analyses the function of<br />determinative case systems in the Romanija<br />speech of the Stari Vlah region. It deals with<br />syntactic and semantic characteristics of case<br />constructions which act as syntactic formalisers<br />of the semantic category of spatiality as well as<br />those which are syntactic formalisers of more<br />abstract semantic categories, such as the<br />following: temporality, qualificability<br />(including instrumentality, qualificability in a<br />narrower sense, concomitancy, the criterion /<br />basis of the qualificative type, comparability<br />and quantifiability), intentionality, causality,<br />conditionality, concessionality and<br />possessiveness. A special attention is devoted to<br />the case constructions whose primary meaning<br />is that of spatiality, as their source domain,<br />which then by the mechanism of<br />metaphorisation of space find their place in the<br />system of formalisers of the aforementioned<br />abstract semantic categories as their target<br />domains.</p>

<p>Cilj: Utvrditi funkcionalni i mentalni status pacijenata pre i posle medicinske rehabilitacije, a nakon operacije kuka kod osoba starije životne dobi primenom standardizovanih upitnika (SF36, Harris hip score, MMS, TUG, FES-I) . Materijal i metod:Istraživanje je bilo prospektivno i uzorak je činilo 96 pacijenata sa prethodnom operacijom kuka koji su u toku 18 meseci, od januara 2014., bili u rehabilitacionom programu na Klinici za medicinsku rehabilitaciju KCV. Kod svih pacijenata je registrovan: pol i starosna dob, kao i uzrok odnosno vrsta operativnog zahvata. Pacijenti su pregledani i anketirani sa svih 5 upitnika u tri vremenska trenutka: pre samog početka rehabilitacionog tretmana i na 3 i 6 meseci posle. SF-36 je generički merni obrazac koji se koristi za procenu kvaliteta života. Harris Hip Score (HHS) predstavlja merni instrument za procenu funkcionalnih parametara. Mini Mental State (MMS) se koristi kod procene mentalnog statusa. Timed Up and Go Test (TUG) je efikasan metod procene pokretljivosti i funkcije lokomotornog sistema kod starijih pacijenata. Falls Efficacy Scale- International (FES-I) je test kojim se meri stepen zabrinutosti od pada. Metodom ponovljenih merenja analizirana su stanja pacijenata pre i posle medicinske rehabilitacije. Izvr&scaron;ena je i korelaciona analiza kori&scaron;ćenih upitnika, kao i univarijantna analiza u odnosu na vrstu operacije. Rezultati:Nakon medicinske rehabilitacije posle operacije kuka kod osoba starije životne dobi je značajno bolji ukupni fizički skor SF36: 29,0 / 38,7 / 46,3; kao i vrednost HHS skora 50,2 / 63,4 / 76,3; i TUG testa 31,3s / 19,6s / 13,6s; (pre rehabilitacije, 3m i 6m respektivno). Postoje statistički značajne korelacije ukupnog fizičkog domena SF36 i vrednosti Harris Hip, TUG i FES-I, kao i ukupnog mentalnog domena SF36 i MMS skora. Zadovoljstvo pacijenata rehablitacionim tretmanom je u korelaciji sa vrednostima funkcionalnih testova (Harris Hip Score), testom ustani kreni (TUG) i ukupnim fizičkim domenom upitnika SF36, kao i sa skorom FES-I. Zaključci: Kvalitet života i funkcionalna sposobnost operisanih pacijenata nakon medicinske rehabilitacije je značajno bolja kako u komparaciji stanja na tri meseca i na početku rehabilitacije tako i u komparaciji stanja na 6 meseci u odnosu na stanje na 3 meseca.</p> / <p>Objective: To determine the functional and mental status of patients before and after medical rehabilitation after hip surgery in elderly by using standardized questionnaires (SF36, Harris hip score, MMS, TUG, FES-I). Materials and methods:The study was prospective and the sample consisted of 96 patients with previous hip surgery that during the 18 months from January 2014, was in a rehabilitation program at the Department of medical rehabilitation KCV. For all patients registered sex and age, as well as the cause and type of surgery.Patients are screened and interviewed with all 5 of the questionnaire in three time points: before the start of the rehabilitation treatment and at 3 and 6 months after. SF-36 is a generic form that measurement is used to assess the quality of life. Harris Hip Score (HHS) is a measuring instrument for the assessment of functional parameters. Mini Mental State (MMS) used in the assessment of mental status. Timed Up and Go Test (TUG) is an effective method of evaluating the mobility and function of the musculoskeletal system in older patients.Falls Efficacy Scale- International (FES-I) is a test that measures the level of concern of falling. Method of repeated measurements were used to analyse condition of patients before and after medical rehabilitation. There was also a correlation analysis of used questionnaires, as well as the univariate analysis in relation to the type of surgery. Results: After medical rehabilitation after surgery of the hip in the elderly is significantly better overall physical SF36 score: 29.0 / 38.7 / 46.3; as well as the value of the HHS score of 50.2 / 63.4 / 76.3; and the TUG test 31,3s / 19,6s / 13,6s; (before rehabilitation, 3m and 6m respectively). There are statistically significant correlations of total physical domain SF36 and values Harris Hip, TUG and the FES-I, and the overall mental domain of SF36 and MMS score. Patient satisfaction with rehabilitation treatment is correlated with the values of functional tests (Harris Hip Score) test Up and go (TUG) and total physical domain SF36 questionnaires, as well as the FES-I. Conclusion: Quality of life and functional capacity of treated patients after medical rehabilitation significantly improved both in comparison to the situation in three months and at the beginning of rehabilitation as well as in comparison at 6 months compared to 3 months.</p>

<p>Старење становништва је велики изазов са којим се суочава светска популација у XXI веку. Становништво Војводине спада у веома старо становништво, а процењује се да ће до средине овог века чак свака трећа особа бити старија од 60 година. Циљ овог рада је био да се процени здравље, разлике у здрављу и коришћење здравствене заштите, као и да се идентификују предиктори&nbsp; здравља и коришћења здравствене заштите код особа старости 65 и више година на територији Војводине. Истраживање представља део Истраживања здравља становништва Србије из 2013. године које је спровело Министарство здравља Републике Србије. Истраживањем је обухваћено 886 испитаника старости 65 и више година са територије Војводине. Инструмент истраживања су били упитници конструисани у складу са упитником Европског истраживања здравља, а подаци о телесној маси, телесној висини и крвном притиску су добијени мерењем. Резултати су показали да су имали већу шансу да процене своје здравље као лошије жене (OR=2,14; 95%CI=[1,42-3,23]; p&lt;0,001), сиромашни (OR=2,92; 95%CI=[1,18-7,20]; p=0,020), испитаници са умереним до тешким ограничењима у обављању кућних активности (OR=3,33; 95%CI=[1,28-8,69]; p=0,014), са присутним јаким болом (OR=2,81; 95%CI=[1,20-6,60]; p=0,017), благим депресивним симптомима или депресивном епизодом (OR=8,90; 95%CI=[3,71-21,32]; p&lt;0,001), оболели од две или више хроничних болести (OR=13,25; 95%CI=[4,05-43,3]; p&lt;0,001) и испитаници са лошијом социјалном подршком (OR=3,00; 95%CI=[1,08-8,34]; p=0,035). Предиктори посете лекару опште медицине били су виши ниво образовања, боље материјално стање, веће издвајање из сопствених прихода за ванболничку здравствену заштиту и мултиморбидитет, док су чешће били хоспитализовани мушкарци, особе нижег нивоа образовања, испитаници који су процењивали своје здравље као лоше или веома лоше. Истраживање је потврдило да постоје значајне неједнакости у здрављу и коришћењу здравствене заштите код старих особа у Војводини, које је потребно смањити свеобухватним јавноздравственим политикама и интервенцијама.</p> / <p>Starenje stanovništva je veliki izazov sa kojim se suočava svetska populacija u XXI veku. Stanovništvo Vojvodine spada u veoma staro stanovništvo, a procenjuje se da će do sredine ovog veka čak svaka treća osoba biti starija od 60 godina. Cilj ovog rada je bio da se proceni zdravlje, razlike u zdravlju i korišćenje zdravstvene zaštite, kao i da se identifikuju prediktori&nbsp; zdravlja i korišćenja zdravstvene zaštite kod osoba starosti 65 i više godina na teritoriji Vojvodine. Istraživanje predstavlja deo Istraživanja zdravlja stanovništva Srbije iz 2013. godine koje je sprovelo Ministarstvo zdravlja Republike Srbije. Istraživanjem je obuhvaćeno 886 ispitanika starosti 65 i više godina sa teritorije Vojvodine. Instrument istraživanja su bili upitnici konstruisani u skladu sa upitnikom Evropskog istraživanja zdravlja, a podaci o telesnoj masi, telesnoj visini i krvnom pritisku su dobijeni merenjem. Rezultati su pokazali da su imali veću šansu da procene svoje zdravlje kao lošije žene (OR=2,14; 95%CI=[1,42-3,23]; p&lt;0,001), siromašni (OR=2,92; 95%CI=[1,18-7,20]; p=0,020), ispitanici sa umerenim do teškim ograničenjima u obavljanju kućnih aktivnosti (OR=3,33; 95%CI=[1,28-8,69]; p=0,014), sa prisutnim jakim bolom (OR=2,81; 95%CI=[1,20-6,60]; p=0,017), blagim depresivnim simptomima ili depresivnom epizodom (OR=8,90; 95%CI=[3,71-21,32]; p&lt;0,001), oboleli od dve ili više hroničnih bolesti (OR=13,25; 95%CI=[4,05-43,3]; p&lt;0,001) i ispitanici sa lošijom socijalnom podrškom (OR=3,00; 95%CI=[1,08-8,34]; p=0,035). Prediktori posete lekaru opšte medicine bili su viši nivo obrazovanja, bolje materijalno stanje, veće izdvajanje iz sopstvenih prihoda za vanbolničku zdravstvenu zaštitu i multimorbiditet, dok su češće bili hospitalizovani muškarci, osobe nižeg nivoa obrazovanja, ispitanici koji su procenjivali svoje zdravlje kao loše ili veoma loše. Istraživanje je potvrdilo da postoje značajne nejednakosti u zdravlju i korišćenju zdravstvene zaštite kod starih osoba u Vojvodini, koje je potrebno smanjiti sveobuhvatnim javnozdravstvenim politikama i intervencijama.</p> / <p>Aging is the great challenge of the XXI century. Population of Vojvodina is very old, and projections indicate that by 2050 one in three persons will be older than 60 years. The aim of this study was to evaluate health, health differences and health care utilization, as well as to indentify predictors of health and health care utilization in people aged 65 and over in Vojvodina. The study represents part of the National health survey Serbia conducted in 2013 by the Ministry of Health of Republic of Serbia. Study included 886 examinees aged 65 and over who were interviewed on the territory of Vojvodina. The instruments were questionnaires designed according to the European Health Interview Survey questionnaire, and data on body mass, body height and blood pressure were measured. Results showed that the highest odds of assessing their health as poor had women (OR=2.14; 95%CI=[1.42-3.23]; p&lt;0.001), participants who belonged to the poor class (OR=2.92; 95%CI=[1.18-7.20]; p=0.020), who had difficulties with instrumental activities of daily living (OR=3.33; 95%CI=[1.28-8.69]; p=0.014), with severe pain (OR=2.81; 95%CI=[1.20-6.60]; p=0.017), with mild depressive symptoms or depressive episode (OR=8.90; 95%CI=[3.71-21.32]; p&lt;0.001), with 2 or more chronic conditions (OR=13.25; 95%CI=[4.05-43.3]; p&lt;0.001) and with poor social support (OR=3.00; 95%CI=[1.08-8.34]; p=0.035). Predictors of visits to general practitioner were higher educational level, affiliation to advantage classes, more out of pocket payment for outpatients health care, and multimorbidity, while the highest odds of hospitalization had males, participants who had low level of education, who assessed their health as poor or very poor. This study confirmed that there are significant differences in health and health care utilization in elderly in Vojvodina, which need to be reduced by comprehensive public health policies and interventions.</p>