Mynbou is belangrik vir die ekonomie van ʼn land en word daarom aangemoedig. Mynbou is in wese onvolhoubaar vanuit ʼn omgewingsbewaring perspektief. Artikel 24 van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 bepaal dat die staat die omgewing moet beskerm vir huidige en toekomstige geslagte, maar dat regverdige ontwikkeling toegelaat moet word. Landbou is net so belangrik vir ʼn land se ekonomie as vir sy mense. Artikel 27(b) van die Grondwet maak voorsiening vir ʼn reg op toegang tot voldoende voedsel en water. Landbou kan, net soos mynbou, ʼn impak op die omgewing hê. Dit gebeur egter dat mynbou in konflik met landbou kom, in die sin dat grond gesteriliseer word sodat dit nie meer vir landboudoeleindes gebruik kan word nie en gevolglik ook nie meer tot voedselsekerheid kan bydra nie. Die Nasionale Waterwet 36 van 1998 bepaal dat dit van kardinale belang is dat Suid-Afrika se waterhulpbronne beskerm, gebruik, ontwikkel, bewaar, bestuur en beheer word. Dit geld vir beide mynbou en landbou. In die Kalahari-distrik ontstaan daar konflik tussen die boere en myne (hoofsaaklik Sishen- en Khumani-ysterertsmyne) rakende watergebruik. Groot hoeveelhede water word uit die grond gepomp vir mynbou-aktiwiteite en om in die mynwerkers se daaglikse behoeftes te voorsien. Mynbou mag moontlik ʼn impak op voedselsekerheid hê, aangesien weiding verswak en die kameeldoringbome, wat voedsel aan diere in hierdie omgewing verskaf, moontlik kan doodgaan en ekosisteme vernietig word weens die watertekort. Dit is dus nodig om vas te stel hoe die reg moontlike konflik tussen die regte van myne en boere sal aanspreek en oplos. Deur die verloop van die studie word verskeie onderliggende en funderende temas aangespreek, onder andere: (a) Artikel 24 van die Grondwet, die reg op toegang tot voldoende voedsel en water; (b) mynbou en landbou se watergebruik, hoe konflik rakende water gereguleer word en die toepassing daarvan op die Kalahari. / LLM (Environmental Law and Governance), North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

Mynbou is belangrik vir die ekonomie van ʼn land en word daarom aangemoedig. Mynbou is in wese onvolhoubaar vanuit ʼn omgewingsbewaring perspektief. Artikel 24 van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 bepaal dat die staat die omgewing moet beskerm vir huidige en toekomstige geslagte, maar dat regverdige ontwikkeling toegelaat moet word. Landbou is net so belangrik vir ʼn land se ekonomie as vir sy mense. Artikel 27(b) van die Grondwet maak voorsiening vir ʼn reg op toegang tot voldoende voedsel en water. Landbou kan, net soos mynbou, ʼn impak op die omgewing hê. Dit gebeur egter dat mynbou in konflik met landbou kom, in die sin dat grond gesteriliseer word sodat dit nie meer vir landboudoeleindes gebruik kan word nie en gevolglik ook nie meer tot voedselsekerheid kan bydra nie. Die Nasionale Waterwet 36 van 1998 bepaal dat dit van kardinale belang is dat Suid-Afrika se waterhulpbronne beskerm, gebruik, ontwikkel, bewaar, bestuur en beheer word. Dit geld vir beide mynbou en landbou. In die Kalahari-distrik ontstaan daar konflik tussen die boere en myne (hoofsaaklik Sishen- en Khumani-ysterertsmyne) rakende watergebruik. Groot hoeveelhede water word uit die grond gepomp vir mynbou-aktiwiteite en om in die mynwerkers se daaglikse behoeftes te voorsien. Mynbou mag moontlik ʼn impak op voedselsekerheid hê, aangesien weiding verswak en die kameeldoringbome, wat voedsel aan diere in hierdie omgewing verskaf, moontlik kan doodgaan en ekosisteme vernietig word weens die watertekort. Dit is dus nodig om vas te stel hoe die reg moontlike konflik tussen die regte van myne en boere sal aanspreek en oplos. Deur die verloop van die studie word verskeie onderliggende en funderende temas aangespreek, onder andere: (a) Artikel 24 van die Grondwet, die reg op toegang tot voldoende voedsel en water; (b) mynbou en landbou se watergebruik, hoe konflik rakende water gereguleer word en die toepassing daarvan op die Kalahari. / LLM (Environmental Law and Governance), North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

Die ontwikkeling van wetgewing vir die progressiewe verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel, word as ʼn nasionale en internasionale doelwit bestempel. Artikel 27(2) van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 plaas ʼn mandaat op die Suid-Afrikaanse regering om redelike wetgewende en ander maatreëls te tref ten einde, binne sy beskikbare middele, die reg op toegang tot voldoende voedsel toenemend te verwesenlik. Die Verenigde Nasies se Food and Agricultural Organization stel ʼn drievlakstrategie vir die implementering van die reg op voedsel op nasionale wetgewende vlak voor, naamlik deur: grondwetlike erkenning, die implementering van ʼn voedselraamwerkwet en die hersiening van relevante sektorale wetgewing. Hierdie studie fokus op die laaste vlak van wetgewende voorsiening, naamlik die hersiening van sektorale wetgewing wat ʼn invloed het, of moontlik kan hê, op die verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel. Die reg op toegang tot voldoende voedsel beskik oor multidimensionele, interdissiplinêre en kruissektorale eienskappe wat gevolglik verskeie sektore by die verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel betrek. Die Food and Agricultural Organization is van mening dat die beoogde doelwit is om alle sektorale wetgewing wat moontlik ʼn invloed op die beskikbaarheid, stabiliteit, toeganklikheid en toereikendheid van voedsel kan uitoefen het, te identifiseer en te hersien aan die hand van ʼn voorgestelde hersieningsproses. Hierdie voorgestelde hersiening is gevolglik omvangryk en uiteenlopend en daarom word daar vir die doel van hierdie studie slegs op die hersiening van relevante omgewingsverwante wetgewing gefokus. Die Food and Agricultural Organization maak egter nie aanbevelings ten opsigte van die spesifieke aspekte wat in omgewingsverwante wetgewing vervat moet wees ten einde by te dra tot die toenemende verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel nie (met ander woorde die aspekte waaraan omgewingsverwante wetgewing geëvalueer kan word). Daarom bevat hierdie studie saamgestelde hersieningsriglyne wat gebruik kan word by die hersiening van omgewingsverwante wetgewing. Die geselekteerde Suid-Afrikaanse wetgewing wat aan die Food and Agricultural Organization se hersieningsproses, asook die saamgestelde hersieningsriglyne in hierdie studie, onderwerp word, is: die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur 107 van 1998; die Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne 43 van 1983 en die National Climate Change Response White Paper van 2011. / LLM (Environmental Law and Governance), North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

Die ontwikkeling van wetgewing vir die progressiewe verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel, word as ʼn nasionale en internasionale doelwit bestempel. Artikel 27(2) van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 plaas ʼn mandaat op die Suid-Afrikaanse regering om redelike wetgewende en ander maatreëls te tref ten einde, binne sy beskikbare middele, die reg op toegang tot voldoende voedsel toenemend te verwesenlik. Die Verenigde Nasies se Food and Agricultural Organization stel ʼn drievlakstrategie vir die implementering van die reg op voedsel op nasionale wetgewende vlak voor, naamlik deur: grondwetlike erkenning, die implementering van ʼn voedselraamwerkwet en die hersiening van relevante sektorale wetgewing. Hierdie studie fokus op die laaste vlak van wetgewende voorsiening, naamlik die hersiening van sektorale wetgewing wat ʼn invloed het, of moontlik kan hê, op die verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel. Die reg op toegang tot voldoende voedsel beskik oor multidimensionele, interdissiplinêre en kruissektorale eienskappe wat gevolglik verskeie sektore by die verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel betrek. Die Food and Agricultural Organization is van mening dat die beoogde doelwit is om alle sektorale wetgewing wat moontlik ʼn invloed op die beskikbaarheid, stabiliteit, toeganklikheid en toereikendheid van voedsel kan uitoefen het, te identifiseer en te hersien aan die hand van ʼn voorgestelde hersieningsproses. Hierdie voorgestelde hersiening is gevolglik omvangryk en uiteenlopend en daarom word daar vir die doel van hierdie studie slegs op die hersiening van relevante omgewingsverwante wetgewing gefokus. Die Food and Agricultural Organization maak egter nie aanbevelings ten opsigte van die spesifieke aspekte wat in omgewingsverwante wetgewing vervat moet wees ten einde by te dra tot die toenemende verwesenliking van die reg op toegang tot voldoende voedsel nie (met ander woorde die aspekte waaraan omgewingsverwante wetgewing geëvalueer kan word). Daarom bevat hierdie studie saamgestelde hersieningsriglyne wat gebruik kan word by die hersiening van omgewingsverwante wetgewing. Die geselekteerde Suid-Afrikaanse wetgewing wat aan die Food and Agricultural Organization se hersieningsproses, asook die saamgestelde hersieningsriglyne in hierdie studie, onderwerp word, is: die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur 107 van 1998; die Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne 43 van 1983 en die National Climate Change Response White Paper van 2011. / LLM (Environmental Law and Governance), North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

'n Onafhanklike, ondersoekende en verantwoordelike media word beskou as een van die belangrikste rolspelers waarvan die behoud van die demokrasie in Suid- Afrika afhanklik is. Die regte en vryhede van die media geniet grondwetlike erkenning en beskerming. As fundamentele regte en onontbeerlike komponente van mediavryheid, waarborg die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 aan elkeen die reg op vryheid van uitdrukking (artikel 16) en die reg op toegang tot inligting (artikel 32). Die grondwetlike beskerming van mediavryheid bemagtig die media om (i) openbare aangeleenthede in belang van die publiek aan te spreek, (ii) die staat tot deursigtigheid, openheid en verantwoording op te roep en (iii) as teenwig teen magsmisbruik en wanpraktyke aan regeringskant op te tree. Die reg op mediavryheid is egter nie absoluut afdwingbaar nie en kan gevolglik in die toepassing daarvan beperk word. Die staat beskik oor die gesag om dié reg aan beperkings onderhewig te stel ten einde ander individuele fundamentele regte te beskerm of belangrike openbare belange te dien. Sodanige staatsoptrede is egter slegs moontlik indien dit, weens die oppergesag van die Grondwet (artikel 2), in ooreenstemming met die grondwetlike bepalings geskied. Desnieteenstaande word die media, ondanks die belangrike rol wat hulle ter behoud van die demokrasie in Suid-Afrika vervul en die grondwetlike erkenning en beskerming wat aan mediavryheid verleen word, voortdurend onder groot druk geplaas. Die meeste druk kom van die staat se kant. Die aanname en beoogde implementering van die Protection of State Information Bill, 2010 dien as mees resente voorbeeld hiervan. Staats- en administratiefregtelike beperkings op mediavryheid sal, indien die Wetsontwerp gepromulgeer word, aan die orde van die dag wees. Aangesien die voorgenome beperkings op grond van hulle potensiële ongrondwetlikheid wyd gekritiseer word, is dit die vernaamste doel van hierdie studie om die grondwetlike grense waarbinne die staat mediavryheid mag beperk, te omlyn en ondersoek in te stel na die trefwydte en grondwetlikheid van die staat se gesag om beperkings op mediavryheid te plaas. Deur die omvang van staatsgesag in die algemeen en in besonder rakende die beperking van mediavryheid, aan die hand van die relevante grondwetlike voorskrifte te ondersoek, is bevind dat alle staatsoptrede streng deur die Grondwet gereguleer word. Alhoewel die reg op mediavryheid vatbaar is vir regulering en beperking, is tot die slotsom gekom dat die Grondwet ingevolge artikels 33 en 36 duidelike grense vir die beperking daarvan deur die staat stel. Alle uitvoerende en administratiewe staatsorgane wat kragtens wetgewing en uit hoofde van die diskresionêre bevoegdhede wat aan hulle verleen word, die reg op mediavryheid beperk, moet aan die vereistes vir regverdige administratiewe optrede voldoen. Bygevolg moet alle administratiewe besluite en handelinge wat die reg op mediavryheid beperk, regmatig, redelik en prosedureel billik wees en met die verskaffing van voldoende skriftelike redes gepaard gaan. Sowel staatsregtelike as administratiefregtelike beperkings op mediavryheid moet voldoen aan die vereistes wat die algemene beperkingsklousule vir die grondwetlike beperking van fundamentele regte stel. Enige beperking van die reg op mediavryheid moet dus kragtens 'n algemeen geldende regsvoorskrif geskied en moet, met in agneming van die artikel 36-sleutelfaktore, as redelik en regverdigbaar binne 'n oop en demokratiese samelewing gebaseer op menswaardigheid, gelykheid en vryheid plaasvind. Enige staats- en administratiefregtelike beperkings op mediavryheid wat nie aan hierdie grondwetlike vereistes voldoen nie, is gevolglik ongrondwetlik. Nadat die bepalings ter beperking van mediavryheid deur die Protection of State Information Bill, 2010 krities ontleed is, is bevind dat dit nie daarin sal slaag om die grondwetlike toets te slaag nie. / LLM, North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

'n Onafhanklike, ondersoekende en verantwoordelike media word beskou as een van die belangrikste rolspelers waarvan die behoud van die demokrasie in Suid- Afrika afhanklik is. Die regte en vryhede van die media geniet grondwetlike erkenning en beskerming. As fundamentele regte en onontbeerlike komponente van mediavryheid, waarborg die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 aan elkeen die reg op vryheid van uitdrukking (artikel 16) en die reg op toegang tot inligting (artikel 32). Die grondwetlike beskerming van mediavryheid bemagtig die media om (i) openbare aangeleenthede in belang van die publiek aan te spreek, (ii) die staat tot deursigtigheid, openheid en verantwoording op te roep en (iii) as teenwig teen magsmisbruik en wanpraktyke aan regeringskant op te tree. Die reg op mediavryheid is egter nie absoluut afdwingbaar nie en kan gevolglik in die toepassing daarvan beperk word. Die staat beskik oor die gesag om dié reg aan beperkings onderhewig te stel ten einde ander individuele fundamentele regte te beskerm of belangrike openbare belange te dien. Sodanige staatsoptrede is egter slegs moontlik indien dit, weens die oppergesag van die Grondwet (artikel 2), in ooreenstemming met die grondwetlike bepalings geskied. Desnieteenstaande word die media, ondanks die belangrike rol wat hulle ter behoud van die demokrasie in Suid-Afrika vervul en die grondwetlike erkenning en beskerming wat aan mediavryheid verleen word, voortdurend onder groot druk geplaas. Die meeste druk kom van die staat se kant. Die aanname en beoogde implementering van die Protection of State Information Bill, 2010 dien as mees resente voorbeeld hiervan. Staats- en administratiefregtelike beperkings op mediavryheid sal, indien die Wetsontwerp gepromulgeer word, aan die orde van die dag wees. Aangesien die voorgenome beperkings op grond van hulle potensiële ongrondwetlikheid wyd gekritiseer word, is dit die vernaamste doel van hierdie studie om die grondwetlike grense waarbinne die staat mediavryheid mag beperk, te omlyn en ondersoek in te stel na die trefwydte en grondwetlikheid van die staat se gesag om beperkings op mediavryheid te plaas. Deur die omvang van staatsgesag in die algemeen en in besonder rakende die beperking van mediavryheid, aan die hand van die relevante grondwetlike voorskrifte te ondersoek, is bevind dat alle staatsoptrede streng deur die Grondwet gereguleer word. Alhoewel die reg op mediavryheid vatbaar is vir regulering en beperking, is tot die slotsom gekom dat die Grondwet ingevolge artikels 33 en 36 duidelike grense vir die beperking daarvan deur die staat stel. Alle uitvoerende en administratiewe staatsorgane wat kragtens wetgewing en uit hoofde van die diskresionêre bevoegdhede wat aan hulle verleen word, die reg op mediavryheid beperk, moet aan die vereistes vir regverdige administratiewe optrede voldoen. Bygevolg moet alle administratiewe besluite en handelinge wat die reg op mediavryheid beperk, regmatig, redelik en prosedureel billik wees en met die verskaffing van voldoende skriftelike redes gepaard gaan. Sowel staatsregtelike as administratiefregtelike beperkings op mediavryheid moet voldoen aan die vereistes wat die algemene beperkingsklousule vir die grondwetlike beperking van fundamentele regte stel. Enige beperking van die reg op mediavryheid moet dus kragtens 'n algemeen geldende regsvoorskrif geskied en moet, met in agneming van die artikel 36-sleutelfaktore, as redelik en regverdigbaar binne 'n oop en demokratiese samelewing gebaseer op menswaardigheid, gelykheid en vryheid plaasvind. Enige staats- en administratiefregtelike beperkings op mediavryheid wat nie aan hierdie grondwetlike vereistes voldoen nie, is gevolglik ongrondwetlik. Nadat die bepalings ter beperking van mediavryheid deur die Protection of State Information Bill, 2010 krities ontleed is, is bevind dat dit nie daarin sal slaag om die grondwetlike toets te slaag nie. / LLM, North-West University, Potchefstroom Campus, 2015

SMEs can play a significant role in the economy as drivers of economic growth and job creation. Many SMEs are, however constrained by their limited access to finance. This study examines the source of finance of firms in South Africa and estimates the importance of finance as a predictor of output per worker. Using the 2007 World Bank Enterprise Survey, the study focuses on the firm’s access to finance, or sources of finance, as a predictor of the productivity of South African firms. Other factors that are taken into account include sources of finance such as the overdraft of the firm, collateral available and the type of financial institution used to acquire financing. These covariates all play an integral role in whether or not the firm will receive the financing, the amount granted and the repayment terms. Empirical analysis is done with a Cobb–Douglas production function regression to determine how output per worker is influenced by various factors. The results show that output per worker improves as additional finance variables are added to the regression model. Using an access to finance dummy as the dependent variable, a logistic regression model is used to calculate the probability of access to finance as a constraint based on the independent variables. The results of the logistic regression show that the probability of firms’ experiencing access to finance as a constraint is decreased by variables such as fixed assets and increase with negative factors such existing debt and collateral. These results are expected based on previous research on the topic and confirms that access and finance sources are determinants for firm growth. Recommendations include more extensive research on the topic, with panel data over a longer period and specific to a country. Policy recommendations include amended evaluation techniques, adapted to the individual firm’s requirements and strengths. / Thesis (M.Com. (Economics))--North-West University, Potchefstroom Campus, 2012.

SMEs can play a significant role in the economy as drivers of economic growth and job creation. Many SMEs are, however constrained by their limited access to finance. This study examines the source of finance of firms in South Africa and estimates the importance of finance as a predictor of output per worker. Using the 2007 World Bank Enterprise Survey, the study focuses on the firm’s access to finance, or sources of finance, as a predictor of the productivity of South African firms. Other factors that are taken into account include sources of finance such as the overdraft of the firm, collateral available and the type of financial institution used to acquire financing. These covariates all play an integral role in whether or not the firm will receive the financing, the amount granted and the repayment terms. Empirical analysis is done with a Cobb–Douglas production function regression to determine how output per worker is influenced by various factors. The results show that output per worker improves as additional finance variables are added to the regression model. Using an access to finance dummy as the dependent variable, a logistic regression model is used to calculate the probability of access to finance as a constraint based on the independent variables. The results of the logistic regression show that the probability of firms’ experiencing access to finance as a constraint is decreased by variables such as fixed assets and increase with negative factors such existing debt and collateral. These results are expected based on previous research on the topic and confirms that access and finance sources are determinants for firm growth. Recommendations include more extensive research on the topic, with panel data over a longer period and specific to a country. Policy recommendations include amended evaluation techniques, adapted to the individual firm’s requirements and strengths. / Thesis (M.Com. (Economics))--North-West University, Potchefstroom Campus, 2012.

The authority of parents within the parent child relationship has developed from the rigid potestas which the pater in Roman Law could legally exercise to the authority of both parents in Roman-Dutch Law. The relationship had always been based in the biological sphere while the guardianship of the fathers had always been stronger than that of the mother. The position had been altered statutoraly in the Guardianship Act to provide for guardianship for the mother to be equal to that of the father.Under pressure of Constutional norms and prescripts on the one hand and also because of dramatically changed circumstances on the other it has become imperative that the foundation of the relatiopship would be reconcidered to determine its appropriateness for modern circumstances. Parental responsibilities and rights agreements as well as parenting plans to establish such responsibilities and rights in situations where it does not pertain to a perticular parent or a person concerned consequently reflect new and progressive thinking with regard to the nature and content of the relationship. In addition it may be noted that these agreements and plans reflect an inclination on the side of the legislature to move away from expensive, cumbersome and aggresive litigation bt providing the opportunity to persons concerned to come to mutaully acceptable results. It is futher argued that these agreements and plans may be viewed as a first step for the establishment of Family Relationshiop Centres it has developed in Australian Law / LLM (Private Law), North-West University, Potchefstroom Campus, 2014

The authority of parents within the parent child relationship has developed from the rigid potestas which the pater in Roman Law could legally exercise to the authority of both parents in Roman-Dutch Law. The relationship had always been based in the biological sphere while the guardianship of the fathers had always been stronger than that of the mother. The position had been altered statutoraly in the Guardianship Act to provide for guardianship for the mother to be equal to that of the father.Under pressure of Constutional norms and prescripts on the one hand and also because of dramatically changed circumstances on the other it has become imperative that the foundation of the relatiopship would be reconcidered to determine its appropriateness for modern circumstances. Parental responsibilities and rights agreements as well as parenting plans to establish such responsibilities and rights in situations where it does not pertain to a perticular parent or a person concerned consequently reflect new and progressive thinking with regard to the nature and content of the relationship. In addition it may be noted that these agreements and plans reflect an inclination on the side of the legislature to move away from expensive, cumbersome and aggresive litigation bt providing the opportunity to persons concerned to come to mutaully acceptable results. It is futher argued that these agreements and plans may be viewed as a first step for the establishment of Family Relationshiop Centres it has developed in Australian Law / LLM (Private Law), North-West University, Potchefstroom Campus, 2014