<p>Dijabetesna retinopatija je među vodećim uzročnicima stečenog slepila, kako u razvijenim zemljama, tako i zemljama u razvoju. Dijabetesna retinopatija je jedna od<br />najče&scaron;ćih komplikacija Dijabetes Mellitus-a. U sklopu dijabetesne retinopatije jedan od najranijih razloga koji dovodi do pada vidne o&scaron;trine je dijabetični makularni edem (DME). Pad vidne o&scaron;trine kod pacijenata sa dijabetesom naru&scaron;ava njihov kvalitet života i umanjuje radnu sposobnost. Dosada&scaron;nji oblik lečenja laserfotokoaguacijom makule, nije dao zadovoljavajuće rezultate. U novije vreme sve vi&scaron;e je zastupljeno farmakolo&scaron;ko lečenje edema koje podrazumeva intrvitrealnu aplikaciju lekova iz grupe inhibitora vaskularnog endotelnog faktora rasta (VEGF inhibitori), koji dovodi do stabilizacije zidova krvnih sudova.&nbsp;<br />Cilj ove studije je da se ispita efikasnost lečenja DME uz pomoć intravitrealno aplikovanih lekova iz grupe inhibitora vaskularnog endotelnog faktora rasta u odnosu na konvencionalno do sada priznato lečenje laserfotokogulacijom makule.&nbsp;<br />Efikasnost lečenja je procenjivana na dva načina: anatomski, na osnovu smanjenja centralne makularne debljine izražene u &mu;m, merene metodom optičke koherentne tomografije, i funkcionalno, na osnovu pobolj&scaron;anja vidne o&scaron;trine koja je izražavana u log MAR jedinicama. U ovoj prospektivnoj, randomiziranoj kliničkoj studiji sa minimumom praćenja od 6 meseci, u eksperimentalnoj grupi tretiran je 51 pacijent,<br />odnosno 84 oka aplikacijom bevacizumaba (anti VEGF agens) u dozi od 1,25 mg, sa ili bez dodatnog laser tretmana.&nbsp;<br />Uz prosečno 2,46 inekcije postignuta je prosečna redukcija centralne makularne debljine od 139,15 &mu;m.&nbsp; Dobijene vrednosti su nakon svake aplikovane doze su značajno bolje u odnosu na početnu. Edemi sa većom centralnom makularnom debljinom su zahtevali tretman sa većim brojem inekcija. Kod većih edema je postignuta i veća redukcija centralne makularne debljine. U odnosu na vidnu o&scaron;trinu u eksperimentalnoj grupi postignuto je pobolj&scaron;anje od 0,135 log MAR jedinica. Efekat lasera kao samostalne terapije u kontrolnoj grupi (50 pacijenata, 92 oka) nije bio<br />značajan ni u pogledu smanjenja centralne makularne debljine kao ni na osnovu pobolj&scaron;nja vidne o&scaron;trine. Tretman bevacizumabom samostalno ili u kombinaciji sa laserom je efikasniji u tretmanu DME u odnosu na konvencionalni tretman laserfotokoaguacijom koji potvrđeno dovodi do stabilizacije stanja. Značaj ove studije je potvrda efikasnosti i bezbednosti jednog novog oblika lečenja koji samostalno ili u kombinaciji sa laser tretmanom predstavlja novi protokol lečenja dijabetičnog makularnog edema.</p> / <p>Diabetic retinopathy is among the leading causes of acquired blindness in developed countries, as well as in developing countries. Diabetic retinopathy is one of the most frequent Diabetes Mellitus complications. Within diabetic retinopathy, diabetic macular edema (DME) is one of the earliest causes of the loss of visual acuity. Impaired vision causes decline in life quality in diabetic patients and it decreases their<br />working ability. Up to this date, laser photocoagulation treatment has not given<br />satisfactory results. Recently, new promising treatment forms have emerged, including the intravitreal application of vascular endothelium growth factor (VEGF inhibitors), which lead to stabilization of the vessel wall. The aim of this study is to evaluate the efficacy of DME treatment consisting of intravitreal&nbsp; VEGF inhibitor application alone or as a part of combined treatment (intravitreal VEGF inhibitor plus laser photocoagulation) compared with conventional laser treatment alone. The effect of treatment was evaluated according to morphological parameters by measuring central macular thickness (CMT) in &mu;m with optical coherence tomography, and according to functional parameter by visual acuity in log MAR scale. In this prospective randomized clinical trial, with minimum follow up of 6 months, in experimental group 51 patient, or 84 eyes were treated with bevacizumab (VEGF inhibitor) in 1.25 mg dosage, alone or in combination with laser. The mean reduction in was 139.15 &mu;m, which was achieved with 2.46 doses on average. The difference between the final and initial CMT values after each dos age was tatistically significant.<br />Edemas with high central macular thickness required high number of intraviteal<br />aplicatons and the reduction was higher. In our study, mean visual acuity improved significantly in 0.135 log MAR. In control group (50 patient, 92 eyes) treated with laserphotocolagulation alone, the effect on visual acuity and central acular thickness was not statistically significant. The treatment with bevacizumab alone or in combined<br />treatment is more effective in treating DME than conventional macular laser treatment alone, from both - anatomical and functional perspective. The importance of this study is confirmation of the efficacy and safety of a new form of treatment and the introduction of a new protocol for the treatment of diabetic macular edema.</p>

<p>Uvod. Rak debelog creva predstavlja 9,7% svih malignih bolesti u svetu, i drugi ili treći je po učestalosti u onkolo&scaron;koj strukturi obolevanja, u zavisnosti od pola. Skrining, ili sekundarna prevencija populacije u prosečnom riziku ima centralnu ulogu u kontroli kolorektalnog karcinoma. Cilj. Utvrditi nivo znanja, stavove i pona&scaron;anje u odnosu na rak debelog creva i njihov uticaj na odaziv na skrining raka debelog creva, u zavisnosti od primenjenog modela skrininga. Materijal i metode. U istraživanje je pozvano 1.213 osoba oba pola, starosti 50-74 godine, za uče&scaron;će u studiji znanja, stavova i pona&scaron;anja (KAP studija) u odnosu na rak debelog creva, popunjavanjem upitnika (Sessa A). Formirane su tri grupe prema modelu skrininga: populacioni - model 0; oportuni skrining uz kontakt ispitanika sa medicinskim osobljem, bez dodatnih informacija o bolesti, skriningu i testu &ndash; model 1; oportuni skrining kada se uz kontakt sa medicinskim osobljem dobija informacija o bolesti i skriningu, uz prikaz izvođenja testa - model 2. U ovoj studiji je kao skrining metoda kori&scaron;ćen imunolo&scaron;ki test stolice -Wondfo FOB.Obrada podataka je rađena statističkim programom SPSS (version 13). Značajnost razlika je testirana parametrijskim (t-test, ANOVA) i neparametrijskim (Mann-Whitney U test) testovima, dok se komparacija kategoričkih varijabli vr&scaron;ila &chi;&sup2; testom i Fisher Exact testom. Test-retest analiza je rađena Cohen&#39;s Kappa testom. Rezultati. Od 1.213 pozvanih, 666 (55%) osoba je prihvatilo uče&scaron;će u KAP studiji. Vi&scaron;e od polovine (54,5%) ispitanika ima ukupan skor znanja manji od 50%. Nivo znanja, sociodemografske karakteristike, procena sopstvenog rizika obolevanja, stav u odnosu na korist testa, stepen sopstvenog rizika obolevanja i mogućnosti prevencije raka debelog creva, nisu faktori koji utiči na participaciju u skriningu kolorektalnog karcinoma. Najvažniji faktor za uče&scaron;će u skriningu u ovom istraživanju je kontakt i razgovor sa lekarom o bolesti, prevenciji i skrining testu.Odaziv u skrining, u odnosu na celokupno pozvanu populaciju je 51,2%. Od ispitanika koji su popunili anketni upitnik, participacija u skriningu je 93,4%. Statistički značajno manji odaziv u skriningu je u modelu 0 (12%) i modelu 1 (6%) u odnosu na model 2 (1%). Zaključak. Poznavanje bolesti, faktora rizika i mogućnosti prevencije generalno je oskudno, ali ne utiče na participaciju u skriningu. Faktor koji utiče na visok odaziv u skrining kolorektalnog karcinoma je kontakt i razgovor sa medicinskim osobljem, pre svega sa lekarom.</p> / <p>Introduction. Colorectal cancer represents 9.7% of all malignancies in the world and it is second or third in frequency in oncological structure depending on the sex. Screening, or secondary prevention of the average risk in the population has a central role in the control of colorectal cancer. Aim. Determine the level of knowledge, attitudes and behaviour in relation to colon cancer and their impact on turnout for colorectal cancer screening, depending on the applied screening model. Material and method. There were 1213 people of both sexes aged 50-74 years participating in this study of knowledge, attitudes and practice (KAP studies) in relation to colorectal cancer, by filling in the questionnaire (Sessa A). Three groups were formed with respect to model screening: population - model 0; opportunistic screening involving the contact of patients and medical staff, without receiving additional information about the disease, screening and test - model 1; opportunistic screening involving the contact of patients and medical staff while receiving information about the disease and screening, and explaining the test performance - model 2. In this study, a screening method used was fecal occult blood test - Wondfo FOB. Data processing is performed by the statistical program SPSS (version 13). The significance of differences was tested by parametric (t-test, ANOVA) and nonparametric (Mann-Whitney U test) tests, while the comparison of categorical variables was performed with &chi;&sup2; test and Fisher Exact test. Test-retest analysis was performed with Cohen&rsquo;s Kappa test. Results. Out of all the 1213 participants, 666 (55%) of them accepted to participate in the KAP study. More than half of them (54.5%) have a total score of knowledge less than 50%. The level of knowledge, socio-demographic characteristics, assessment of the risk of the disease, the attitude towards the benefit of the test, degree of the risk of disease and opportunities for prevention of colorectal cancer, are not factors in deciding to participate in the screening of colorectal cancer. The most important factor for the participation in the screening in this study is the contact and conversation with the doctor about the disease, prevention and screening test. The turnout for the screening, in relation to the number of people who participated is 51.2%. Out of those who completed the questionnaire, participation in the screening is 93.4 %. Statistically significantly lower response in the screening is in model 0 (12%) and in model 1 (6%) in relation to model 2 (1%). Conclusion. Knowledge of the disease, risk factors and prevention opportunities are generally scarce, but do not affect the participation in screening. The factor influencing the high turnout for colorectal cancer screening is contact and conversation with the medical staff, primarily the doctor.</p>

<p>Receptor epidermalnog faktora rasta (EGFR) pripada porodici receptora protein-tirozin kinaze čija je aktivacija povezana sa proliferacijom malignih, invazijom, inhibicijom apoptoze, tumorskom angiogenezom i metastatskim &scaron;irenjem stoga ima važnu ulogu u karcinogenezi i tumorskoj progresiji. Aktivirane mutacije se odvijaju oko katalitičkog tirozin kinaza domena. Biopsijski, citolo&scaron;ki i hirur&scaron;ki uzorci se koriste u detekciji EGFR mutacija u momentu postavljanja dijagnoze adenokarcinoma ili karcinoma sa komponentom adenokarcinoma, najpouzdanije lančanom reakcijom polimeraze. Činjenica da primena ciljane molekularne terapije tirozin kinaza inhibitorima kod obolelih sa EGFR mutiranim adenokarcinomom pluća pobolj&scaron;ava prognozu bolesti, postoji rezistencija kod pojedinih tipova EGFR mutacija i povezanost histopatolo&scaron;kim i imunohistohemijskim karakteristikama tumora, da je bronholo&scaron;ki uzorak često jedini uzorak u kome je potrebno odrediti i molekularni profil tumora osnovni cilj ove disertacije bio je da se odredi učestalost i tip EGFR mutacija i povezanost sa karakteristikama adenokarcinoma. Da bi se taj cilj realizovao postavljeni su sekundarni ciljevi odnosno da se: izvr&scaron;i histopatolo&scaron;ka reklasifikacija adenokarcinoma pluća na osnovu kriterijuma koje je postavila internacionalna asocijacija za proučavanje carcinoma pluća, američko torakalno dru&scaron;tvo i evropsko respiratorno dru&scaron;tvo; odredi ekspresija TTF-1 u adenokarcinomu pluća i povezanost sa EGFR mutacionim statusom; odredi učestalost, tip i povezanost EGFR mutacija sa predominantnim tipom adenokarcinoma i utvrdi da li bronhoskopska biopsija može da bude reprezentativni uzorak za određivanje EGFR mutacionog statusa. Histopatolo&scaron;ka građa adenokarcinoma pluća u hirur&scaron;kim uzorcima je heterogenija u odnosu na biopsijske uzorke i ta razlika je statistički značajna (p&lt;0,001). Acinarno predominantni tip je najzastupljeniji u hirur&scaron;kim i biopsijskim uzorcima bez statistički značajne razlike u raspodeli predominantnih tipova u njima (p=0,65883). Predominantni tip u primarnom tumoru određuje predominantni tip u limfogenim metastazama. EGFR mutacije tipa insercija na egzonu 21 i L858R mutacija na egzonu 20 su detektovane kod tri od 60 (5%) bolesnika u pet od 120 uzoraka (tri hirur&scaron;ka i dva biopsijska uzorka), če&scaron;će kod žena, starijih od 60 godina, pu&scaron;ača i u solidno predominantnom tipu. Ne postoji statistički značajna razlika u koncentraciji izolovane DNK između EGFR mutiranih i wt EGFR adenokarcinoma u biopsijskim (p=0,132) i hirur&scaron;kim uzorcima (p=0,641). Procenat invalidnih rezultata prilikom određivanja EGFR mutacionog statusa u je veći u biopsijskim uzorcima u odnosu na hirur&scaron;ke uzorke. Postoji statistički značajna razlika izmeĐu broja TTF-1 pozitivnih i TTF-1 negativnih adenokarcinoma (p&lt;0,001), ali ne i u raspodeli ovih bolesnika prema polovima (p=0,1231), prosečnoj starosti, pu&scaron;ačkim navikama (p=0,6488) i prosečnoj veličini tumora (p=0,21). Postoji pozitivna korelacija između TTF-1 pozitivne ekspresije i EGFR mutacionog statusa stoga TTF-1 pozitivna ekspresija može da bude prediktor pozitivnog EGFR mutacionog statusa. Bronhoskopska biopsija je reprezentativni uzorak za određivanje EGFR mutacionog statusa zato &scaron;to: većina dijagnostičkih biopsijskih uzoraka ima vi&scaron;e od 100 očuvanih tumorskih ćelija, nema razlike u raspodeli predominantnih tipova u odnosu na hirur&scaron;ke uzorke, EGFR mutacije se detektuju u uzorcima sa manje od 100 tumorskih ćelija i manje od 20% volumenske gustine tumorskog tkiva, razlika između koncentracije izolovane DNK u EGFR mutiranim i wt EGFR adenokarcinomima u biopsijskim i hirur&scaron;kim uzorcima nije statistički značajna (p=0,132 i p=0,641).</p> / <p>Epidermal growth factor receptor (EGFR) belongs to the family of protein-tyrosin kinase family, whose activation is associated with the proliferation of malignant cells, invasion, inhibition of apoptosis, tumor angiogenesis and metastatic spread and thus plays an important role in carcinogenesis and tumor progression. Activated mutations take place around the catalytic tyrosine kinase domain. Biopsy, cytological and surgical specimens are used for the detection of EGFR mutations at the time of diagnosis of adenocarcinoma or carcinoma with an adenocarcinoma component, most reliably using a polymerase chain reaction. The fact that the application of molecular tyrosin kinase inhibitor therapy to patients with EGFR mutated lung adenocarcinoma improves the prognosis of the disease, there is resistance in certain types of EGFR mutations and connection with histopathological and immunohistochemical characteristics of tumor, that the bronchoscopic specimen is often the only specimen in which it is necessary to determine the molecular profile of the tumor, the primary objective of this thesis is to determine the frequency and type of EGFR mutations and their connection with the characteristics of adenocarcinoma. In order to realize this objective, the following secondary objectives have been set: to execute histopathological reclassification of lung adenocarcinoma based on the criteria set by the International Association for the Study of Lung Cancer, the American Thoracic Society and European Respiratory Society; determine the expression of TTF-1 in lung adenocarcinoma and connection with EGFR mutation status; determine the frequency, type and connection of EGFR mutations with predominant type of adenocarcinoma and confirm whether bronchoscopic biopsy may be a representative specimen for the determination of EGFR mutation status. Histopathological material of lung adenocarcinoma in surgical specimens is more heterogeneous in relation to biopsy specimens and such difference is statistically significant (p&lt;0,001). Acinar predominant type is the most common in surgical and biopsy specimens with no statistically significant differences in the distribution of predominant type among them (p=0,65883). The predominant type in the primary tumor determines the predominant type in lymphatic metastases. EGFR mutations in the type of insertions on exon 21 and L858R mutations on exon 20 have been detected in three out of 60 (5%) of patients in five out of 120 specimens (three surgical and two biopsy samples), more often in women older than 60, smokers and in a solid predominant type. There are no statistically significant differences in the concentration of isolated DNA between EGFR mutated and wt EGFR adenocarcinoma in biopsy (p=0,132) and surgical specimens (p=0,641). The percentage of invalid results in determining the EGFR mutation status is higher in biopsy specimens compared to the surgical specimens. There is a statistically significant difference between the number of TTF-1 positive and TTF-1 negative adenocarcinoma (p&lt;0,001), but not in the distribution of these patients according to gender (p=0,1231), average age, smoking habits (p=0,6488) and average tumor size (p-0,21). There is a positive correlation between TTF-1 positive expression and EGFR mutation status and therefore TTF-1 positive expression can be a predictor of positive EGFR mutation status. Bronchoscopic biopsy is a representative sample for the determination of EGFR mutation status because: most diagnostic biopsy specimens have more than 100 preserved tumor cells, there is no difference in the distribution of predominant types in relation to surgical specimens, EGFR mutations are detected in samples with less than 100 tumor cells and less than 20% of volume density of tumor tissue, the difference between the concentration of isolated DNA in EGFR mutated and wt EGFR adenocarcinoma in biopsy and surgical specimens is not statistically significant (p=0,132 and p=0,641).</p>

<p>Увод: Пинеална жлезда је неуроендокрини, циркумвентрикуларни орган филогенетски пореклом органа вида. Калцификације пинеалне жлезде су чест налаз приликом радиолошких претрага, без још увек довољно доказа да ли су оне нормалан налаз. Магнетна резонанца описује три морфолошка типа пинеалне жлезде. Циљеви: Утврдити степен корелације морфолошких типова пинеалне жлезде утврђених патохистолошким налазом са налазом компјутеризоване томографије, као и степен корелације присуства калцификација у пинеалној жлезди утврђених патохистолошким налазом и налазом компјутеризоване томографије. Утврдити степен калцификације пинеалне жлезде патохистолошким налазом у зависности од старости. Материјал и методе: Макроскопском морфолошком и микроскопском, хистолошком анализом обухваћено је 111 изолованих пинеалних жлезди осoба оба пола, не млађих од 18 година од којих је 27 снимљено апаратом Somatom Sensation 64 са дебљинама реконструисаних пресека 5 и 1mm, а још 9 апаратом Somatom Emotion 16. Резултати: Постоји статистички значајна разлика у одређивању сва три дијаметра епифизе петомилиметарским реконструкцијама, и при утврђивању два дијаметра једномилиметарским реконструкцијама. Постоји статистички значајна разлика у утврђивању морфолошких типова хистолошком и методом компјутеризоване томографије. Присутна је позитивна корелација калцификованости жлезде одређене мерењем њене густине у Хаунсфилдовим јединицама и утврђене микроскопски. Калцификованост пинеалног паренхима не корелира старости. Закључак: Наша студија је показала да су једномилиметарске реконструкције тачније у одређивању дијаметара жлезде. Макроскопским и микроскопским мерењем утврђена су сва три типа пинеалне жлезде описана магнетнорезонантним осликавањем. Утврђена је статистички значајна повезаност густине пинеалне жлезде измерене у Хаунсфилдовим јединицама на једномилиметарским реконструкцијама и степена калцификованости израженог у процентима. Није утврђена повезаност калцификованости епифизе мерене микроскопски и старости.</p> / <p>Uvod: Pinealna žlezda je neuroendokrini, cirkumventrikularni organ filogenetski poreklom organa vida. Kalcifikacije pinealne žlezde su čest nalaz prilikom radioloških pretraga, bez još uvek dovoljno dokaza da li su one normalan nalaz. Magnetna rezonanca opisuje tri morfološka tipa pinealne žlezde. Ciljevi: Utvrditi stepen korelacije morfoloških tipova pinealne žlezde utvrđenih patohistološkim nalazom sa nalazom kompjuterizovane tomografije, kao i stepen korelacije prisustva kalcifikacija u pinealnoj žlezdi utvrđenih patohistološkim nalazom i nalazom kompjuterizovane tomografije. Utvrditi stepen kalcifikacije pinealne žlezde patohistološkim nalazom u zavisnosti od starosti. Materijal i metode: Makroskopskom morfološkom i mikroskopskom, histološkom analizom obuhvaćeno je 111 izolovanih pinealnih žlezdi osoba oba pola, ne mlađih od 18 godina od kojih je 27 snimljeno aparatom Somatom Sensation 64 sa debljinama rekonstruisanih preseka 5 i 1mm, a još 9 aparatom Somatom Emotion 16. Rezultati: Postoji statistički značajna razlika u određivanju sva tri dijametra epifize petomilimetarskim rekonstrukcijama, i pri utvrđivanju dva dijametra jednomilimetarskim rekonstrukcijama. Postoji statistički značajna razlika u utvrđivanju morfoloških tipova histološkom i metodom kompjuterizovane tomografije. Prisutna je pozitivna korelacija kalcifikovanosti žlezde određene merenjem njene gustine u Haunsfildovim jedinicama i utvrđene mikroskopski. Kalcifikovanost pinealnog parenhima ne korelira starosti. Zaključak: Naša studija je pokazala da su jednomilimetarske rekonstrukcije tačnije u određivanju dijametara žlezde. Makroskopskim i mikroskopskim merenjem utvrđena su sva tri tipa pinealne žlezde opisana magnetnorezonantnim oslikavanjem. Utvrđena je statistički značajna povezanost gustine pinealne žlezde izmerene u Haunsfildovim jedinicama na jednomilimetarskim rekonstrukcijama i stepena kalcifikovanosti izraženog u procentima. Nije utvrđena povezanost kalcifikovanosti epifize merene mikroskopski i starosti.</p> / <p>Introduction: Pineal gland is a small neuroendocrine, circumventricular organ wich evolved from the eye. Calcifications were incidentally discovered and frequently without a proof whether they were normal or abnormal. Magnetic resonance imaging describes three morphological types. Aim: To determine if there is a correlation between pineal gland morphology types and calcifications established with histology and with computed tomography (CT) and if there is the correlation between calcifications and age. Method of work and material: Macroscopic and mycroscopic analysis encounted 111 isolated pineal glands of both sexes, no younger than 18, from wich 27 was examed with Somatom Sensation 64 and 9 with Somatom Emotion 16 with 5mm and 1mm reformated pictures. Results: All three diameters measured on 5mm reformated pictures and two measured on 1mm reformated pictures differed statistically compared to diameters measured macroscopically. There was siginificant difference between morphological types established on computed tomography and macroscopically. Pineal gland calcifications measured microscopically and with CT correlated positivelly. Pineal gland calcifications were not dependant on the patients age. Conclusion: Allthough 1mm reformated pictures are more accurate than 5mm, the pineal gland morpholgy types determined macroscopically and with CT are not correlated. However, calcification measurement with CT correlates with the microscopic measurement. Calcifications measured microscopically are not correlated with age.</p>

<p>Intraoperativna kontaminacija autokalema tokom rekonstrukcije prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta je i dalje tema koja je predmet stalne debate među ortpedskim hirurzima, a koja se preteţno odnosi na potrebu i način njenog tretmana. Ona nastaje kao posledica naseljavanja uzročnika kontaminacije iz vazduha, sa koţe i sluznica kako pacijenata tako i osoblja, kao i preko nesterilisanih ili nedovoljno sterilisanih instrumenata. Patogeni koji je izazivaju su identični uzročnicima koji izazivaju septični arthritis, pa se smatra jednim od faktora rizika za njegov nastanak. Septični arthritis predstavlja najče&scaron;ću komplikaciju u artroskopskoj hirurgiji uop&scaron;te, a njegove posledice mogu bitno uticati na funkcionalni i mentalni status pacijenata. Zbog toga se smatra da je tretman intraoperativne kontaminacije autokalema tokom rekonstrukcije prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kolena mandatoran. Najče&scaron;će primenjivani agensi u tretmanu intraoperativne kontaminacije alokalema predstavljaju različite vrste antiseptičnih i antibiotskih solucija. I pored toga &scaron;to intraoperativna irigacija fiziolo&scaron;kim rastvorom predstavlja jednu od najče&scaron;če primenjivanih procedura tokom hirur&scaron;kih operacija, u savremenoj literaturi je objavljen mali broj radova na temu primene ove procedure u tretmanu intraoperativne kontamninacije. Cilj ove studije je bio da pokaţe da se dekontaminacija autoklema tokom rekonstrukcije prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kolena moţe uspe&scaron;no tretirati intraoperativnom mehaničkom irigacijom čistim fiziolo&scaron;kim rastvorom, kao i da odredi koja je količina fiziolo&scaron;kog rastvora dovoljna da izvr&scaron;i potpunu dekontaminaciju autokalema. Jedan od ciljeva se odnosio na utvrđivanje uticaja faktora okruţenja na pojavu intraoperativne kontaminacije. Studija se sastojala iz dva dela- eksperimentalnog i kliničkog. Eksperimentalni deo studije je bio sproveden na Odeljenju za kliničku bakteriologiju Centra za mikrobiologiju Instituta za javno zdravlje Vojvodine i sastojao se iz pravljenja eksperimentalnog modela koji je imao za cilj da u in vitro uslovima obezbedi iste ili pribliţno iste uslove kao i operacionoj sali. On se sastojao od pedeset ispreparisanih i sterilisanih svinjskih tetiva dubokih pregibača prstiju koje su po svojim dimenzijama pribliţno odgovarale humanom prednjem ukr&scaron;tenom ligamentu kolena. Tetive su potom bile kontaminirane unapred određenom koncetracijom najče&scaron;ćeg uzročnika kontaminacije, a to je koagulaza negativan stafilokok ( ATCC 12228 Staphylococcus epidermidis). One su se potom mehanički ispirale sa 500 ml, 1000 ml, i 1500 ml fiziolo&scaron;kog rastvora, a nakon svakog ispiranja uzimao se bris. Brisevi su nakon toga bili zasejavani na krvni agar, a nakon 24h inkubacije su očitavane vrednosti brojanjem kolonija uzročnika. Rezultati eksperimentalnog dela pokazuju da je količina od 1500 ml fiziolo&scaron;kog rastvora dovoljna da izazove potpunu dekontaminaciju tetive. Rezultati eksperimentalnog dela su potom bili primenjivani u kliničkom delu studije koji je obuhvatao 200 ispitanika starosne dobi između 15-50 godina i koje je je bilo sprovedeno na Klinici za ortopedsku hirurgiju i traumatologiju Kliničkog centra Vojvodine. Kontrolnu grupu su činili onih 100 pacijenata kod kojih je mehaničko intraoperativno ispiranje autokalema neposredno pred njegovu implantaciju vr&scaron;eno pomoću 500 ml fiziolo&scaron;kog rastvora, a ispitivanu grupu su činili drugih sto pacijenata kod kojih je isto to ispiranje izvr&scaron;eno sa 1500 ml fiziolo&scaron;kog rastvora. Rezultati kliničkog dela studije jasno ukazuju da je količina od 1500 ml fiziolo&scaron;kog rastvora kojim se vr&scaron;i intraoperativna mehanička irigacija dovoljna da izvr&scaron;i potpunu dekonaminaciju autokalema kao i da stepen kontaminacije autokalema raste sa povećanjem vremena koje kalem provodi na vazduhu tokom obrade, &scaron;to je u direktnoj vezi sa vremenskim trajanjem operacije i vrstom kalema koji se koristi za rekonstrukciju. Rezultati pokazuju da je rizik za nastanak kontaminacije autokalema u direktnoj vezi sa faktorima okruţenja, odnosno da se porastom broja ljudi u operacionoj sali, kao i redosledom operativnih procedura u toku jednog operativnog dana u smislu da operacije koje počinju kasnije na operativnom programu, povećava i procenat kontaminacije. Intraoperativna mehanička irigacija kontaminiranog autokalema se pokazala kao metoda koja se uspe&scaron;no moţe koristiti u intaoperativnoj dekontaminaciji autokalema tokom rekonstrukcije prednje ukr&scaron;tene veze kolena. Rezultati ove studije se mogu se primeniti i na druge asetne hirurgije i mogu posluţiti i daljim kliničkim istraţivanjima.</p> / <p>Intraoperative contamination of autograft during anterior cruciate ligament reconstruction still remains a topic for debate among orthopaedic surgeons mainly concerning the need and the way of its treatment. Graft contamination arises after pathogen settlement from the surrounding air, from skin and mucoses of patient and staff, as well as not enough sterilized instruments. Pathogens found in graft contamination are the same ones who are causes of septic arthritis, which is the most common complication in arthroscopic surgery in general. Consequences of septic arthritis usually leave a huge impact on patient&rsquo;s mental and physical status. In modern surgery, it is mandatory to prevent potential auto-graft contamination by irrigation (during anterior cruciate ligament reconstruction in knee). Most commonly used agents for intraoperative auto-graft irrigation are variety of antiseptic and antibiotic solutions. Even though intraoperative irrigation with saline solution presents one of the most commonly used procedures during different surgical interventions in general, little is said in literature about its usage in auto-graft contamination. The aim of this study was to show that decontamination of auto-graft during anterior cruciate ligament reconstruction of the knee can be successfully done by mechanical irrigation with saline (0,9%) solution and also to define a precise quantity of saline for complete decontamination. Furthermore, effects of different factors in surroundings were inspected. The study consisted of two parts: experimental and clinical. Experimental part was conducted at the Department for clinical bacteriology, at Microbiology Centre at the Institute for public health of Vojvodina. It consisted in making the experimental model with in vitro conditions similar to or as the same as in the operating theatre. Experimental model was made of 50 preparated and sterilized pig tendons of deep finger flexors, which are similar dimensions as human anterior cruciate ligament of the knee. Then, the tendons were contaminated with previously defined concentration of most common cause of contamination which is coagulase negative staphylococcus (ATCC 12228 Staphylococcus epidermidis). Contaminated tendons were mechanicaly irrigated with 500ml, 1000ml and 1500ml saline solution. After each irrigation a swab was taken and put in blood agar to grow. Following 24h of incubation, bacterial colonies were counted. Results of experimental model show that 1500ml of saline solution is required for decontamination of tendon. Results of experimental model were used in clinical part of the study which was conducted at the Clinic for orthopaedic surgery and traumatology in Clinical Centre of Vojvodina. It comprised of 200 patients, who were 15-50 years old. Patients were divided in two equal groups: tested and control group. In control group mechanical irrigation of auto-graft was done prior to its implementation with 500ml saline solution, while in tested group 1500ml of saline was used for irrigation. Results of clinical part of the study show that intraoperative irrigation with 1500ml of saline solution is enough for complete decontamination of auto-graft. Furthermore, degree of auto-graft contamination rises with prolonged exposure time on surrounding air, with incrised number of people in the operating theatre and also with number and sequence of operations during the day. Intraoperative mechanical irrigation proved to be a sufficient method that can be used in intraoperative autograft decontamination during anterior cruciate ligament reconstruction. The results of this study can be applied to other aspects of the surgery and could be used and further clinical<br />studies.</p>

<p>Depresija je jedan od najče&scaron;ćih mentalnih poremećaja u op&scaron;toj populaciji &scaron;irom sveta i prema podacima Svetske zdravstvene organizacije se nalazi na trećem mestu globalnog opterećenja bolestima. Cilj ovog istraživanja je bio da se utvrdi prevalencija depresije u populaciji odraslog stanovni&scaron;tva Vojvodine, da se identifikuju kategorije stanovni&scaron;tva pod najvećim rizikom i da se utvrdi povezanost depresije sa determinantama zdravlja, zdravstvenim stanjem i kori&scaron;ćenjem zdravstvene za&scaron;tite. Istraživanje je sprovedeno kao studija preseka na reprezentativnom uzorku stanovni&scaron;tva Vojvodine starosti 15 i vi&scaron;e godina, kao deo nacionalne studije &bdquo;Istraživanje zdravlja stanovni&scaron;tva Srbije&ldquo; koju je sprovelo Ministarstvo zdravlja Republike Srbije 2013. godine. Kao instrument istraživanja su kori&scaron;ćeni upitnici konstruisani u skladu sa upitnikom Evropskog istraživanja zdravlja. Prisustvo depresivnih simptoma je analizirano primenom PHQ-8 upitnika (Patient Health Questionnaire-8) a vrednost PHQ-8 skora 10 i vi&scaron;e je ukazivala na prisustvo depresivne epizode (depresije). Istraživanjem je obuhvaćeno 3550 ispitanika prosečne starosti 50,2 godine. Prevalencija depresije je iznosila 4,8%. Primenom multivarijantne regresije je utvrđeno da žene imaju za 40% veću &scaron;ansu za depresiju u odnosu na mu&scaron;karce (OR=1,4), a kao prediktori depresije su se pokazali i starija životna dob, razvod/razlaz ili udovstvo, niži nivo obrazovanja, nezaposlenost, ekonomska neaktivnost i niži materijalni status. Osobe koje su u mesecu koji je prethodio istraživanju bile izložene stresu su imale oko sedam puta veću &scaron;ansu za depresiju (OR=6,8), a kod ispitanika sa lo&scaron;om socijalnom podr&scaron;kom &scaron;ansa za depresiju je bila oko četiri puta veća nego kod ispitanika sa jakom socijalnom podr&scaron;kom (OR=3,7). Multimorbiditet je bio značajno prisutniji među ispitanicima sa depresijom, a &scaron;ansa za prisustvo dve ili vi&scaron;e hroničnih bolesti je kod njih bila skoro pet puta veća (OR=4,6) u odnosu na ispitanike koji nisu imali depresivne simptome. Depresija se pokazala i kao značajan prediktor če&scaron;ćeg kori&scaron;ćenja usluga zdravstvene za&scaron;tite. Dobijeni rezultati su potvrdili javnozdravstveni značaj depresije i istovremeno obezbedili podatke koji se mogu koristiti kao osnova za buduća prospektivna istraživanja, kao i za kreiranje programa za prevenciju i kontrolu depresivnih poremećaja i unapređenje mentalnog zdravlja.</p> / <p>Depression is one of the most common mental disorders in the general population worldwide and according to the World Health Organization it is the third leading cause of the global burden of disease. The aim of this study was to determine the prevalence of depression in the adult population of Vojvodina, to identify groups at the greatest risk of depression and to determine the relationship of depression with health determinants, health status and use of health care services. The research was carried out as a cross-sectional study on a representative sample of the population of Vojvodina, aged 15 and over as part of the National Health Survey of Serbia which was conducted by the Ministry of Health of the Republic of Serbia in 2013. Data was gathered by using questionnaires designed in accordance to the European Health Interview Survey. The presence of depressive symptoms was analyzed using the PHQ-8 questionnaire (Patient Health Questionnaire-8) and the score of 10 or above indicated a presence of a depressive episode (depression). The study included 3550 examinees with an average age of 50.2 years. The prevalence of depression was 4.8%. Multivariate regression showed that women had a 40% greater chance to suffer from depression as compared to men (OR=1.4). Also, factors such as older age, divorce/separation or widowhood, lower level of education, economic inactivity and poor financial situation were predictors of depression. People who were exposed to stress in the month prior to the survey had about seven times greater odds of depression (OR=6.8), and in patients with poor social support the chance of depression was about four times higher than among those with a strong social support (OR=3.7). Multimorbidity was significantly more prevalent among respondents with depression and they had five times higher odds of the presence of two or more chronic diseases (OR=4.6) in comparison with those who did not show depressive symptoms. Depression has been revealed as a significant predictor of more frequent use of health care services. The results confirmed the importance of depression to public health and also provided the data that can be used as a basis for future prospective studies, as well as for the development of the programs for the prevention and control of depressive disorders and mental health improvement.</p>

<p>Uvod: Astma i hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) najče&scaron;će su hronične respiratorne bolesti u čijoj terapiji prednost imaju inhalatorni lekovi. Pacijenti na inhalatornoj terapiji imaju povećan rizik od nastanka dentalnih erozija i karijesnih lezija, usled promena u količini lučenja pljuvačke i njene pH vrednosti. Cilj: Cilj ovog istraživanja je verifikacija dentalnih erozija i karijesnih lezija kod pacijenata s astmom i hroničnom opstruktivnom bolesti pluća, koji koriste inhalatornu terapiju. Materijal i metode rada: Istraživanjem je obuhvaćeno 80 ispitanika, životne dobi od 18 do 65 godina. Eksperimentalnu grupu sačinjavalo je 40 ispitanika, s dijagnostikovanom astmom ili hroničnom opstruktivnom bolesti pluća, koji uzimaju inhalatornu terapiju duže od 5 godina. Kontrolnu grupu činilo je 40 zdravih ispitanika istog godi&scaron;ta i pola kao u eksperimentalnoj grupi. Upitnik se koristio za prikupljanje podataka o osnovnom oboljenju, simptomima koji se mogu javiti kao nuspojave inhalatornih lekova, navikama, ishrani i održavanju oralne higijene. Kliničkim stomatolo&scaron;kim pregledom određeni su erozivni indeks, KEP indeks, indeks krvarenja iz interdentalne gingive i indeks mekih naslaga na zubima. Laboratorijskim ispitivanjem određeni su količina izlučene nestimulisane pljuvačke, te pH vrednost i koncentracije kalcijuma i fosfata u pljuvački. Rezultati: Kod pacijenata na inhalatornoj terapiji ustanovljena je vi&scaron;a prevalencija dentalnih erozija i karijesnih lezija, te vi&scaron;e vrednosti indeksa krvarenja iz interdentalne gingive i indeksa mekih naslaga na zubima, u odnosu na ispitanike kontrolne grupe. U eksperimentalnoj grupi ispitanika količina i pH vrednosti nestimulisane pljuvačke su statistički značajno niže u odnosu na ista obeležja kontrolne grupe. Vrednosti koncentracije kalcijuma u pljuvački između ispitivanih grupa se ne razlikuju statistički značajno. Vrednosti koncentracije fosfata u eksperimentalnoj grupi ispitanika su statistički značajno vi&scaron;e nego u kontrolnoj grupi ispitanika. Zaključak: Pacijenti na inhalatornoj terapiji spadaju u grupu osoba s visokim rizikom od nastanka dentalnih erozija i karijesnih lezija. Uvođenje lokalne strategije preventivnih mera, te uspostavljanje međusobne saradnje stomatologa i lekara &ndash; pulmologa, dovelo bi do očuvanja i unapređenja zdravlja zuba kod pacijenata na inhalatornoj terapiji.</p> / <p>Introduction: Asthma and chronic obstructive pulmonary disease (COPD) are predominant chronic respiratory diseases in whose treatment a priority is given to inhalation drugs. The patients receiving inhalation therapy are at an increased risk of dental erosion and caries lesions due to changes in the amount of salivary flow rate and its pH value. Objective: The study objective was to investigate the prevalence of dental erosion and caries lesions in patients with asthma and chronic obstructive pulmonary disease who use inhalation therapy. Materials and methods: The study included 80 participants between the age of 18 and 65. The experimental group comprised of 40 participants previously diagnosed with asthma or chronic obstructive pulmonary disease undergoing inhalation therapy for more than 5 years. The control group involved 40 healthy participants of the same age and gender status as those in the experimental group. The questionnaire was designed to collect informations on underlying disease, symptoms that can occur as side effects of inhaled drugs, habits, dietary and oral hygiene habits. The clinical dental examination established the basic erosive wear examination (BEWE index), DMFT index, papilla bleeding index (PBI) and dental plaque index. The laboratory investigation comprised measurements of the salivary flow rates of non-stimulated saliva, pH value and calcium and phosphate concentrations in the saliva. Results: The subjects receiving inhalation therapy were found to have a higher prevalence of dental erosion and caries lesion as well as higher mean papilla bleeding index scores and mean plaque index scores in comparison to the control group. In the experimental group, the mean value of the salivary flow rate and pH value were lower as compared to the control group. Calcium concentrations in the saliva were similar in both groups, but the results were not statistically significant. However, phosphate concentration was statistically significantly higher in the experimental group than in the control group. Conclusion: The patients undergoing inhalation therapy have a high risk of dental erosion and caries lesion. The introduction of local strategy of preventive dental care and establishing mutual cooperation between dentists and pulmonary specialists would contribute to the promotion and preservation of the dental health in the patients on inhalation therapy.</p>

<p>Uvod: Hronična HCV infekcija je povezana sa nizom ekstrahepatičnih manifestacija, uključujući pojavu depresivnih i anksioznih simptoma, zamora, bolova u mi&scaron;ićima i zglobovima koji su povezani sa smanjenjem kvaliteta života u vezi sa zdravljem (HRQOL). Ciljevi istraživanja: Proceniti različite aspekte kvaliteta života bolesnika sa hroničnim hepatitisom C koji nisu na terapijskom tretmanu interferonom; Sagledati učestalost određenih psihosocijalnih obeležja (depresivnost, anksioznost, radni status, stepen obrazovanja) i njihovu povezanost sa kvalitetom života bolesnika sa hroničnim hepatitisom C koji nisu na terapijskom tretmanu, kao i ispitati povezanost osnovnih demografskih obeležja (starost, pol, bračno stanje) i kvaliteta života bolesnika sa hroničnim hepatitisom C; Ispitati povezanost osnovnih medicinskih obeležja vezanih za oboljenje (način prenosa infekcije, dužna infekcije, prisustvo ciroze) i kvaliteta života bolesnika sa hroničnim hepatitisom C. Materijal i metode: Istraživanje je sprovedeno kao prospektivna studija u periodu od aprila 2013. do aprila 2015. godine na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine u Novom Sadu, Infektivnom odeljenju i u Službi za transfuziju krvi Op&scaron;te bolnice ,,Dr Radivoj Simonović&rdquo; u Somboru. Ispitano je 150 osoba, oba pola, obolelih od hroničnog hepatitisa C koji su činili studijsku grupu obolelih. U kontrolnoj grupi ispitano je ukupno 150 zdravih osoba, oba pola, uzrasta iznad 18 sličnih socio-demografskih karakteristika. Kvalitet života ispitan je pomoću upitnika: SF-36, CLDQ i HADS. Putem op&scaron;teg upitnika prikupljni su socio-demografski podaci o ispitanicima, kao i odeđena obeležja vezana za oboljenje. Rezultati: Sagledavanjem skorova upitnika SF-36 razlika u kvalitetu života između obolelih od hroničnog hepatitis C i kontrolne grupe je statistički značajna na svakom od pojedinačnih domena, ukupnom skoru SF-36 upitnika, Fizičkom kompozitnom skoru i Mentalnom kompozitnom skoru (p&lt; 0,000). Oboleli od hroničnog hepatitisa C pokazuju statistički značajno izraženiju depresivnost (t=3,37; p&lt;0,01) i anksioznost (t=2,35; p&lt;0,05) u odnosu na kontrolnu grupu. Multiplom regresionom analizom utvrđeno je da se visok procenat depresivnosti (72%) može objasniti sa skupom prediktora koji su činili domeni kvaliteta života sa upitnika SF-36. Najveći parcijalni doprinos pojavi depresivnosti imaju tri domena kvaliteta života: Fizičko funkcionisanje, Vitalnost i Mentalno zdravlje. Univarijantnom analizom utvrđen je nezavisan efekat bračnog statusa na promene u kvalitetu života kod obolelih od HHC. Lo&scaron;iji kvalitet života kod osoba koje boluju od hroničnog hepatitisa C če&scaron;će je prisutan kod onih koji žive u braku ili vanbračnoj zajednici i onih starosti 30-50 godina, dok oni koji su zaposleni imaju bolji kvalitet. Zaključak: S obzirom na lo&scaron;iji kvalitet života osoba obolelih od hroničnog hepatitisa C i če&scaron;će prisustvo depresivnih i anksioznih obeležja potrebno je proceniti kvalitet života obolelih nakon postavljanja dijagnoze, kao i tokom kliničkog praćenja i lečenja.</p> / <p>Background: Chronic HCV infection is associated with a variety of extrahepatic manifestations, including the occurrence of depressive and anxiety symptoms, fatigue, muscle pain and joint pain associated with a reduction in quality of life related to health (HRQOL). Objectives: Assess the different aspects of quality of life in patients with chronic hepatitis C who are not on interferon therapy treatment; Consider the frequency of certain psychosocial characteristics (depression, anxiety, employment status, education level) and their association with the quality of life of patients with chronic hepatitis C who have not on therapeutic treatment, as well as examine the relationship between basic demographic characteristics (age, sex, marital status) and quality of life in patients with chronic hepatitis C; To analyze the association of basic medical characteristics related to disease (mode of transmission of infection, responsible for the infection, the presence of cirrhosis) and quality of life of patients with chronic hepatitis C. Materials and Methods: The study was conducted as a prospective study from April 2013 to April 2015 at the Clinic for Infectious Diseases of the Clinical Center of Vojvodina in Novi Sad, Department of Infectious Diseases and the Blood Transfusion General Hospital ,,Dr Radivoj Simonovic&ldquo; Sombor . The study has included 150 patients with chronic hepatitis C who have done a study group, both sexes. In the control group, has included 150 healthy subjects of both sexes, aged over 18 years, similar socio-demographic characteristics. Quality of life was tested using a questionnaire SF-36, HADS and CLDQ. Through a general questionnaire have collected the socio-demographic data on the respondents, as well as the diseases characteristics. Results: By reviewing the scores of SF-36 difference in quality of life between patients with chronic hepatitis C and control group was statistically significant in each of the individual domains, the total score of the SF-36 questionnaire, Physical and Mental composite score (p &lt;0.000). Patients with chronic hepatitis C show significantly more pronounced depression (t = 3.37; p &lt;0.01) and anxiety (t = 2.35; p &lt;0.05) compared to the control group. Multiple regression analysis showed that a high percentage of depression (72%) can be explained by a set of predictors consisted of the domain of quality of life questionnaire SF-36. The greatest partial contribution occurs depression have three domains of quality of life: Physical functioning, Vitality and Mental health. Univariate analysis identified the independent effect of marital status on changes in the quality of life in patients with HHC. Worse quality of life in patients suffering from chronic hepatitis C often present in those living in married or common-law marriage and those aged 30-50 years, while those who are employed have better quality. Conclusion: Due to the inferior quality of life of patients suffering from chronic hepatitis C and frequent presence of depressive and anxiety traits it is necessary to assess the quality of life of patients after diagnosis and during clinical follow-up and treatment.</p>

<p>Uvod: U savremenom svetu koronarna arterijska bolest srca (KABS) je vodeći uzrok obolevanja i umiranja, a akutni koronarni sindrom (AKS) je jedna od njenih najče&scaron;ćih i najopasnijih kliničkih manifestacija. Dijastolna disfunckija leve komore često prati KABS i mogući je doprinosni faktor za lo&scaron; klinički tok i ishod. Postavlja se pitanje u kom obimu je dijastolna disfunkcija leve komore udružena sa koronarnom arterijskom bole&scaron;ću i da li savremeni programi ambulantne sveobuhvatne kardijalne rehabilitacije (ASKR) imaju uticaja na bolju prognozu ove grupe kardiolo&scaron;kih bolesnika. Uprkos &scaron;irokoj primeni revaskularizacionih procedura u svakodnevnoj kardiolo&scaron;koj praksi i brojnih studija koje su ukazale na pozitivne efekte programa SKR na funkcionalni status pacijenata nakon AKS, jo&scaron; uvek postoji mnogo kontroverzi o efektima fizičkog treninga, na srčanu funkciju i pobolj&scaron;anje funkcionalnog kapaciteta kod pacijenata sa KABS i pridruženom dijastolnom disfunkcijom. Cilj istraživanja: bio je da ispita uticaj superviziranih vežbi fizičkim opterećenjem (VFO) u okviru programa ambulantne sveobuhvatne kardijalne rehabilitacije (ASKR), na dijastolnu disfunkciju leve komore (DDLK) i funkcionalni status pacijenata (FS), nakon AKS, re&scaron;enog perkutanom koronarnom intervencijom (PCI), kao i da li, s druge strane, prisustvo i stepen dijastolne disfunkcije na početku istraživanja, utiče na funkcionalni status i pojavu neželjenih kardijalnih događaja, kod ove grupe pacijenata u okviru programa ASKR i van njega&nbsp; Materijal i metode: Istraživanjem je bilo obuhvaćeno ukupno 85 ispitanika, oba pola, starosti od 18-65 godina, koji su tokom indeksne hospitalizacije lečeni kao klinički dokazani AKS (APNS; NSTEMI; STEMI) i kod kojih je urađena neka od interventnih koronarnih procedura (pPCI; PCI; PTCA). Nakon 4 nedelje od otpusta sa hospitalizacije, zbog NSTEMI ili APNS, odnosno nakon 6 nedelja od otpusta sa hospitalizacije zbog STEMI, pacijenti sa EFLK &ge; 45%, bez značajnih valvularnih i drugih mana i sa nekim od poremećaja dijastolne funkcije, bili su kandidati za uče&scaron;će u istraživanju. Svi ispitanici su podvrgavani &bdquo;ulaznom&ldquo;ehokardiografskom pregledu (EHO) u cilju procene sistolne funkcije i stepena dijastolne disfunkcije leve komore, kao i &bdquo;ulaznom&ldquo; spiroergometrijskom testu (CPET) u cilju procene funkcionalnog statusa, na osnovu kojeg je vr&scaron;ena preskripcija vežbi fizičkim opterećenjem (VFO) u okviru programa ASKR. Program ASKR odvijao se u ukupnom trajanju od 12 nedelja, odnosno 36 pojedinačnih sesija VFO, 3 puta nedeljno u trajanju od po 30 minuta. Kontrolna grupa obuhvatila je grupu pacijenata koja nije živela u blizini IKVBV i koja nije bila u mogućnosti da dolazi redovno na VFO u sklopu ASKR. Njima je bilo pu&scaron;teno na volju da na osnovu urađenog EHO pregleda i CPET, određuju stepen VFO po sopstvenom nahođenju, uz primenu optimalnog medikamentnog lečenja i ostalih mera sekundarne prevencije. Nakon 3 meseca obe grupe pacijenata bile su podrvrgnute novom &ndash;&ldquo;izlaznom&rdquo; ehokardiografskom i CPET pregledu u cilju komparacije sa rezultatima na početku istraživanja. Rezultati:Istraživanje je pokazalo da nakon 3 meseca superviziranog treninga VFO, u okviru programa ASKR, kod bolesnika nakon AKS, lečenih perkutanom koronarnom intervencijom, dolazi do pobolj&scaron;anja stepena dijastolne disfunkcije leve komore, naročito kroz promene vrednosti ehokardiografskih parametara e&rsquo;l i E/e&rsquo; l. U kontrolnoj grupi e&rsquo;l se smanjio za (0,003 &plusmn; 0,025), a u osnovnoj se povećao za (0,011 &plusmn; 0,021). U kontrolnoj grupi e&rsquo;l se nije značajno promenio (p = 0,515), a u osnovnoj grupi se značajno povećao (p &lt; 0,0005). Na početku istraživanja u osnovnoj grupi e&rsquo;l je bio (0,097 &plusmn; 0,027 m/sec), a na kraju (0,108 &plusmn; 0,031 m/sec). E/e&rsquo;l se nije značajno promenio u kontrolnoj grupi (p = 0,226), a u osnovnoj grupi se značajno smanjio (p = 0,002). Na početku istraživanja u osnovnoj grupi E/e&rsquo;l je bio (8,02 &plusmn; 2,98), a na kraju (6,97 &plusmn; 2,17). Takođe je utvrđeno da nakon 3 meseca superviziranog treninga u okviru programa ASKR, dolazi do pobolj&scaron;anja funkcionalnog kapaciteta pacijenata sa KABS i dijastolnom disfunkcijom leve komore, kroz povećanje CPET parametara: peak VO2, VO2 predict i METs. U kontrolnoj grupi peak VO2 se smanjio za (1,79 &plusmn; 3,84), a u osnovnoj se povećao za (1,67 &plusmn; 4,29). U kontrolnoj grupi peak VO2 se značajno smanjio (p = 0,018), a u osnovnoj grupi se značajno povećao (p = 0,005).Na početku istraživanja u kontrolnoj grupi srednja vrednost peak VO2 iznosila je (23,01 &plusmn; 3,99 ml/kgTT/min), a u osnovnoj grupi je iznosila (23,15 &plusmn; 4,99 ml/kgTT/min). Na kraju istraživanja u osnovnoj grupi srednja vrednost peak VO2 iznosila (24,82 &plusmn; 5,77 ml/kgTT/min), dok je kod kontrolne grupe iznosila (21,21 &plusmn; 4,05 ml/kgTT/min). U kontrolnoj grupi ppVO2(%) se smanjio za (5,28 &plusmn; 14,39), a u ispitivanoj se povećao za (7,16 &plusmn; 18,51). U kontrolnoj grupi ppVO2(%) se nije značajno promenio (p = 0,058), dok se u osnovnoj grupi statistički značajno povećao (p = 0,005). Razlika srednjih vrednosti promena METs između osnovne i kontrolne grupe je bila statistički značajna (p &lt; 0,0005). U kontrolnoj grupi METs se smanjio za (0,55 &plusmn; 1,12), a u osnovnoj se povećao za (0,58 &plusmn; 1,12). U kontrolnoj grupi METs se značajno smanjio (p = 0,013), a u osnovnoj grupi se značajno povećao (p &lt; 0,0005). Zaključak: Program ambulantne sveobuhvatne kardijalne rehabilitacije, kod bolesnika nakon akutnog koronarnog sindroma, lečenih perkutanom koronarnom intervencijom, utiče na pobolj&scaron;anje faktora rizika kardiovaskularnih bolesti, značajno utiče na pobolj&scaron;anje stepena dijastolne disfunkcije leve komore i na pobolj&scaron;anje funkcionalnog statusa pacijenata, u odnosu na početak istraživanja.</p> / <p><!--[if gte mso 9]><xml> <o:DocumentProperties> <o:Author>mladen</o:Author> <o:Version>16.00</o:Version> </o:DocumentProperties> <o:OfficeDocumentSettings> <o:AllowPNG/> </o:OfficeDocumentSettings></xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:EnableOpenTypeKerning/> <w:DontFlipMirrorIndents/> <w:OverrideTableStyleHps/> </w:Compatibility> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="&#45;-"/> <m:smallFrac m:val="off"/> <m:dispDef/> <m:lMargin m:val="0"/> <m:rMargin m:val="0"/> <m:defJc m:val="centerGroup"/> <m:wrapIndent m:val="1440"/> <m:intLim m:val="subSup"/> <m:naryLim m:val="undOvr"/> </m:mathPr></w:WordDocument></xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false" DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99" LatentStyleCount="371"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footnote text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="header"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footer"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="index heading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="table of figures"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="envelope address"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="envelope return"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="footnote reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="line number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="page number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="endnote reference"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="endnote text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="table of authorities"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="macro"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="toa heading"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Bullet 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Number 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Closing"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Signature"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="List Continue 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Message Header"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Salutation"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Date"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text First Indent"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text First Indent 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Note Heading"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Body Text Indent 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Block Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Hyperlink"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="FollowedHyperlink"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Document Map"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Plain Text"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="E-mail Signature"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Top of Form"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Bottom of Form"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal (Web)"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Acronym"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Address"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Cite"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Code"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Definition"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Keyboard"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Preformatted"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Sample"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Typewriter"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="HTML Variable"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Normal Table"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="annotation subject"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="No List"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Outline List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Simple 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Classic 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Colorful 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Columns 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Grid 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 4"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 5"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 6"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 7"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table List 8"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table 3D effects 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Contemporary"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Elegant"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Professional"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Subtle 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Subtle 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 2"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Web 3"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Balloon Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true" Name="Table Theme"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>

<p>UVOD: Artroza &scaron;aka predstavlja jednu od najče&scaron;ćih mi&scaron;ićno-skeletnih bolesti. Manifestuje se bolom, nekada otokom, deformacijom i gubitkom funkcije &scaron;aka. Postoje različita mi&scaron;ljenja o povezanosti osteoartroze (OA) i osteoporoze (OP) kao dva najče&scaron;a skeletna poremećaja. CILJ: istraživanja je da se utvrde faktori rizika za nastanak OA &scaron;aka, uporedi mineralna ko&scaron;tana gustina kod pacijenata sa OA &scaron;aka sa kontrolnom grupom i utvrdi značaj metaboličkog sindroma kod pacijenata sa OA &scaron;aka. MATERIJAL I METODE: Istraživanje je obavljeno u periodu od jedne godine kod bolesnika sa OA &scaron;aka &ndash; eksperimentalna grupa, i u kontrolnoj grupi bez OA. OA &scaron;aka je definisana na osnovu bola, klinički prisutnih deformiteta &scaron;aka kod žena u postmenopauzi starosne dobi od 60-70 godina i radiografskih promena ( drugog do četvrtog stepena prema Kellgren-Lowrencovoj skali). Analizirani su faktori rizika odgovorni za nastanak OA &scaron;aka, povezanost OA &scaron;aka sa snagom stiska &scaron;ake, mineralnom ko&scaron;tanom gustinom i metaboličkim sindromom. Analazirirana je i funkcija &scaron;ake pomoću tri validirana upitnika: Michigan Hand Outcomes Questionnaire (MHQ, Duruoz Hand Indeks (DHI), Health Assessment Questionnaire (PROMIS HAQ). Statistička obrada podataka rađena je u programu SPSS verzija 25. REZULTATI: Prosečna starost pacijentkinja je bila 65,89&plusmn;3,67 godina. Eksperimentalna i kontrola grupa se statistički razlikuju prema porodičnoj anamnezi o strukturnim promenama zglobova &scaron;aka, prema bolnosti &scaron;aka u miru, bolnosti &scaron;aka pri palpaciji, uzdržavanju od pokreta prstiju &scaron;aka, snage stiska &scaron;ake, metaboličkom sindromu( p&lt;0,001). Kao značajni prediktori za nastanak osteoartroze &scaron;aka su se izdvojili pozitivna porodična anamneza o strukturnim promenama za zglobovima &scaron;aka i metabolički sindrom ( p&lt;0,001). Utvrđen je veći broj ispitanica sa normalnom ko&scaron;tanom gustinom u kontrolnoj grupi. Eksperimentalna grupa bolesnica imala je lo&scaron;iju funkciju &scaron;ake, odnosno lo&scaron;iji skor primenom validiranih upitnika ( p &lt;0,001). ZAKLJUČAK: Pacijentkinje sa izraženom osteoartrozom &scaron;aka imaju smanjenu funkciju &scaron;ake, če&scaron;ći metabolički sindrom u odnosu na kontrolnu grupu, ali ne i značajno nižu ko&scaron;tanu gustinu.</p> / <p>INTRODUCTION: Arthritis of the hand is one of the most common musculoskeletal disorders. It manifests as pain, sometimes accompanied by swelling and deformities, which may lead to the loss of hand function. However, there is no consensus on the relationship between osteoarthritis (OA) and osteoporosis (OP) as the two most common skeletal disorders. AIMS: The study aim was to determine the risk factors related to the development of OA in the hand, as well as compare the bone density in patients with hand OA (HOA) with that measured in the control group and establish the significance of metabolic syndrome in the HOA group. MATERIAL AND METHODS: The study was conducted over a 12-month period and included a sample comprising of the experimental (patients affected by HOA) and the control (individuals with no evidence of HOA) group. HOA was diagnosed based on the reported pain, clinical evidence of hand deformities in postmenopausal women aged 60&minus;70, and radiological evidence of physiological changes (Grade II to IV, based on the Kellgren-Lowrence scale). The risk factors for the development of HOA were analyzed, along with the link between HOA and hand grip strength, bone mineral density and metabolic syndrome. Analyses also included had function, as determined by three validated questionnaires: Michigan Hand Outcomes Questionnaire (MHQ), Duruoz Hand Index (DHI), and Health Assessment Questionnaire (PROMIS HAQ). Statistical analyses were performed using the SPSS version 25 computer software. RESULTS: The average age of the sample was 65.89&plusmn;3.67 years. There were statically significant differences between the experimental and the control group with respect to the family history of structural changes in the hand joints, perceived hand pain at rest and when palpated, reluctance to utilize fingers, hand grip strength, and metabolic syndrome (p &lt; 0.001). Family history of structural changes to the hand joints and metabolic syndrome emerged as the strongest predictors of the osteoarthritis of the hand development (p &lt; 0.001). A greater number of the control group members had normal bone mineral density, while the patients assigned to the experimental group had inferior hand function, as determined by the score on the aforementioned validated questionnaires (p &lt; 0.001). CONCLUSION: Postmenopausal women with pronounced osteoarthritis of the hand have reduced hand function, and are more likely to suffer from a metabolic syndrome relative to the control group, while the differences in bone mineral density are not statistically significant.</p>