Στο πρώτο μέρος της έρευνάς μας επιχειρούμε τη συστηματική τεκμηρίωση της επιλογής του θεωρητικού μας μοντέλου, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η διατύπωση του σκοπού της έρευνάς μας. Τις τελευταίες δεκαετίες ερευνητές προερχόμενοι κυρίως από το χώρο των Φ.Ε. (Φυσικών Επιστημών), επιχειρούν να διαμορφώσουν προτάσεις εφαρμογής διδακτικών καινοτομιών πέρα από την καθιερωμένες πρακτικές των διδακτικών κανονιστικών συστημάτων (Ραβάνης 1996), οριοθετώντας με αυτό τον τρόπο ένα νέο επιστημονικό πεδίο, τη Δ.Φ.Ε. (διδακτική των Φυσικών Επιστημών) Βασικό θεωρητικό οπλοστάσιο του νεοσύστατου αυτού επιστημονικού χώρου αποτελούν οι σύγχρονες ψυχοκοινωνικές θεωρήσεις. Οι πολυπαραγοντικές όμως καταβολές των θεωρητικών αυτών αντιλήψεων, προσδίδουν αναγκαστικά ένα διεπιστημονικό χαρακτήρα στην ανάπτυξη των συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, καθιστώντας αναγκαία την αξιοποίηση των πορισμάτων και άλλων επιστημονικών περιοχών, όπως η Επιστημολογία, η Ψυχολογία, και η Ιστορία της Επιστήμης. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο του προβληματισμού, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ένα αυξημένο ερευνητικό ενδιαφέρον για τον εμπλουτισμό των προγραμμάτων σπουδών των Φ.Ε. με στοιχεία από την Ιστορία της Επιστήμης, όχι στο επίπεδο μιας απλής αναφοράς ιστορικών γεγονότων, αλλά με την ενσωμάτωση ιστορικών στοιχείων στις διεργασίες οικοδόμησης της γνώσης. Έτσι σε σχετική βιβλιογραφία διακρίνονται ομοιότητες που διατρέχουν την επιστημονική σκέψη της προ-κλασικής περιόδου και τις ‘πρώιμες ιδέες’ των παιδιών, και έχουν δείξει ικανές, σε πολλές περιπτώσεις, να λειτουργήσουν ως οδηγός ανίχνευσης βιωματικών νοητικών παραστάσεων των μαθητών, οι οποίες παρουσιάζουν ασυμβατότητα με τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού προτύπου (Wandersee 1986, Sequeira & Leite 1991, Berg 1997). Για αυτό επιχειρήθηκε μια μικρή ιστορική έρευνα σε σημεία σταθμούς της Ιστορίας του Ατομισμού. Τέλος έγινε μια συστηματική ανασκόπηση των αποτελεσμάτων των ερευνών, των σχετικών με τη σωματιδιακή φύση της ύλης, για τις βιωματικές παραστάσεις των παιδιών. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζουμε το μεθοδολογικό πλαίσιο της εργασίας μας και το αντικείμενο της έρευνας, που απορρέουν από τη θεωρητική μας προβληματική, καθώς και την πειραματική διαδικασία. Τέλος, στο τρίτο μέρος της εργασίας μας παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα, την ανάλυσή τους, καθώς και τα συμπεράσματα της έρευνας. / In the first part of our research we attempt the systematic documentation of choice of our theoretical model, so as to is rendered possible the formulation of aim of our research. The last decades researchers emanating mainly from the space of N.E. (Natural Sciences), they attempt they shape proposals of application of instructive innovations beyond established practice of instructive lawful systems ([Rabanis] 1996), delimiting with this way a new scientific field, the D.F.E. (didactics of Natural Sciences) Basic theoretical arsenal of this newly established scientific space constitute the modern psychosocial regards. The multidimentional however payments of this theoretical perceptions, lend obligatorily a interdisciplinary character in the growth of particular initiatives, rendering necessary the exploitation of conclusions and other scientific regions, as the Epistemology, the Psychology, and the History of Science. In this frame of reflection, is observed in the past few year a increased inquiring interest for the enrichment of programs of study of N.E. with elements by the History of Science, no in the level of simple report of historians fact, but with the incorporation of historical elements in the activities of construction of knowledge. Thus in relative bibliography are distinguished resemblances that run through the scientific thought of pre-classic period and the `of precocious ideas children, and have shown capable, in a lot of cases, they function as driver of detection of experiential intellectual representations of students, that presents incompatibility with the characteristics of scientific model (Wandersee 1986, Sequeira and Leite 1991, Berg 1997). For this was attempted a small historical research in points stations of History of Individualism. Finally became a systematic examination of results of researches, relative with the particial nature of matter, for the experiential representations of children. In the second part we present the methodological frame of our work and the object of research, that derives from our theoretical questioning, as well as the experimental process. Finally, in the third part of work we present to us the results, their analysis, as well as the conclusions of research.

-- / --

Το θέμα που πραγματεύεται η παρούσα διπλωματική εργασία είναι τα διαλύματα ως αντικείμενο μελέτης των φυσικών επιστημών στους μαθητές του Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου. Το θεωρητικό μέρος της εργασίας βασίζεται στη θεωρία της εποικoδόμησης της γνώσης (εποικοδομισμός) που έχει στο επίκεντρο το μαθητή. Η μάθηση θεωρείται προϊόν κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που επικρατούν κατά τη μαθησιακή διαδικασία κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Έτσι λοιπόν, ύστερα από μια ιστορική εισαγωγή ορισμένων θεωρητικών στοιχείων αναφορικά με τα μείγματα και τα διαλύματα, αναφερόμαστε στις νοητικές αναπαραστάσεις των μαθητών σύμφωνα με τη βιβλιογραφία. Επιπλέον, παρατίθενται οι στόχοι αναφορικά με τα μείγματα και τα διαλύματα ανά τάξη που περιλαμβάνονται στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών καθώς επίσης και στα Διαθεματικά Ενιαία Προγράμματα Σπουδών. Στο δεύτερο μέρος, δηλαδή το ερευνητικό, παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας, τα ερευνητικά ερωτήματα, το δείγμα των μαθητών που συμμετέχουν σε αυτή, το εργαλείο της έρευνας και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη διεξαγωγή της. Συνεχίζοντας, στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται και αναλύονται τα αποτελέσματα, ενώ τέλος στο τέταρτο μέρος οδηγούμαστε στα τελικά συμπεράσματα της έρευνάς μας καθώς επίσης και σε προτάσεις για περαιτέρω έρευνες και μελέτες. / The subject that it deals with the present diplomatic thesis are the solutions as object of study of natural sciences in the students of Greek Municipal School. The theoretical part of the thesis is based on the constructivism theory knowledge (epoikodomismos) that has in the epicentre of the student. The learning is considered product of social interactions that prevails at the training process at the duration of teaching. Thus therefore, after a historical import of certain theoretical elements in regard to the mixtures and the solutions, we were reported in the intellectual representations of students according to the bibliography. Moreover, are mentioned the objectives in regard to the mixtures and the solutions per order that is included in the Analytic Programs of Study as well as in Diathematika United Programs of Study. In the second part is presented the methodology of research, the inquiring questions, the sample of students that participate in this, the tool of research and the materials that were used for the conduct. Continuing, in the third part the results are presented and analyzed , while end in the fourth part we were led to the final conclusions of our research as well as to proposals on further researches and studies.

Η πτυχιακή αυτή εργασία, παρουσιάζει το σχεδιασμό και την εκτέλεση της μελέτης ενός συνδυασμού έντεκα περιπτώσεων. Οι έντεκα αυτές περιπτώσεις είναι μαθητές με διαγνωσμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ενός ειδικού σχολείου. Υλοποιήθηκε στο Τεχνικό Επαγγελματικό Εργαστήριο (ΤΕΕ) ειδικής αγωγής Πάτρας στο χρονικό διάστημα του σχολικού έτους 2009-2010 και στοχεύει σε τέσσερις αναπηρίες που παρουσιάζουν οι μαθητές του συγκεκριμένου σχολείου. Τη νοητική υστέρηση, την κώφωση, την κινητική αναπηρία και τον αυτισμό. Το θέμα της είναι η διερεύνηση των γνωστικών δυνατοτήτων των συγκεκριμένων παιδιών στα πλαίσια μιας διδασκαλίας της έννοιας «ενέργεια» μέσω του μοντέλου των «ενεργειακών αλυσίδων» (Lemeignan et al, 1997, Κολιόπουλος 2006, Ριζάκη 2006). Στα Ελληνικά σχολεία ειδικής αγωγής, η διδασκαλία της ενέργειας στηρίζεται σε ένα αναλυτικό πρόγραμμα σχεδιασμένο σύμφωνα με τις αρχές της παραδοσιακής αντίληψης (Κολιόπουλος 2006), κάτι που ισχύει και για όλα τα υπόλοιπα γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Μια επιστημονική ομάδα που έχει αναπτύξει υλικό κατάλληλο για την υλοποίηση ενός προγράμματος διδασκαλίας με θέμα την ενέργεια, σε αυτή την κατεύθυνση, είναι η ομάδα του Δ. Κολιόπουλου του Πανεπιστημίου Πατρών. (http://energyineducation.blogspot.com) Το υλικό αυτό, έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στα γενικά σχολεία, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ μέχρι τώρα σε σχολείο ειδικής αγωγής. Το βασικό ερώτημα της συγκεκριμένης μελέτης, είναι αν αυτό το υλικό που έχει αναπτυχθεί από την ομάδα Κολιόπουλου, κατάλληλα τροποποιημένο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στα πλαίσια της ειδικής εκπαίδευσης που παρέχεται στα παιδιά αυτά και συγκεκριμένα στα πλαίσια του μαθήματος της Φυσικής που διδάσκεται στα ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής. Μπορούμε να αναπτύξουμε μια σειρά διδακτικών ενοτήτων προσαρμοσμένων στις δυνατότητες των παιδιών με ειδικές διδακτικές ανάγκες που να οδηγήσουν στην οικοδόμηση μιας ποιοτικής μορφής ενεργειακής αλυσίδας; Στόχος λοιπόν της συγκεκριμένης εργασίας είναι η ανάπτυξη μιας σειράς διδακτικών ενοτήτων κατάλληλων για κάθε περίπτωση αναπηρίας, που να οδηγήσουν με όσο το δυνατό πιο αποτελεσματικό τρόπο στη διερεύνηση του αν υπάρχει ή μπορεί να αναπτυχθεί από τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ο τρόπος σκέψης (Γ.Α.Σ.) που είναι απαραίτητος για τη διδασκαλία της έννοιας «ενέργεια» με χρήση ενός συγκεκριμένου εννοιολογικού προτύπου (μοντέλο των ενεργειακών αλυσίδων) με τέτοια χαρακτηριστικά, που το κάνουν συμβατό με την αρχή του σεβασμού των παραστάσεων των παιδιών για τη συγκεκριμένη έννοια. / -

- / -