Les éléments empruntés au grec ancien ou au latin entrant dans les formations traditionnellement appelées composés néoclassiques sont souvent, dans la littérature, regroupés dans une même catégorie d’éléments. Cette thèse se concentre sur les formations impliquant onze éléments finaux (en français), logie, logue¬, cratie, crate, phobie, phobe, phone, phage, vore, cide et cole. Ces formations donnent lieu en français à de longues listes de lexèmes et semblent disponibles pour la création lexicale en dehors du vocabulaire savant. L’étude de ces éléments est effectuée dans le cadre de la Morphologie Constructionnelle (Booij 2010). Une base de données a été constituée pour analyser ces éléments : baptisée NεoClassy, elle regroupe les lexèmes formés au moyen de ces éléments finaux et récoltés dans des ressources dictionnairiques et sur la Toile. Les analyses effectuées sur cette base de données ont mis au jour des contraintes morphophonologiques et des contraintes sémantiques pesant sur ces formations. Une analyse distributionnelle a par ailleurs montré un comportement similaire entre certaines constructions néoclassiques de NεoClassy et les dérivés. Les schémas impliquant des éléments néoclassiques finaux et les schémas dans lesquels des éléments natifs finaux sont spécifiés sont intégrés dans un même modèle, sur la base de critères phonologiques, sémantiques et lexicaux. Les éléments néoclassiques ne font ainsi pas partie d’une classe homogène ; certains sont considérés comme des thèmes supplétifs de lexèmes quand d’autres ont un comportement similaire à celui des affixes. / Such elements as those borrowed from Ancient Greek or Latin, which enter into so-called neoclassical compounds, are often, in the literature, grouped together in a unique class of elements. This dissertation focuses on formations that involve eleven French final elements logie, logue¬, cratie, crate, phobie, phobe, phone, phage, vore, cide and cole. In French, those constructions generatelarge sets of lexemes and appear to be available for lexical creation aside from learned vocabulary. The study of these elements is conducted within the framework of Constructed Morphology (Booij 2010). A database, called NεoClassy, was built in order to analyse these elements. It gathers the lexemes, formed with these final elements, which were collected in dictionaries and on the Web. The analyses that were conducted on this database have brought morpho-phonological, semantic and lexical constraints to light. A distributional analysis has also shown that some neoclassical constructions from NεoClassy and derivates have a similar behaviour. The schemas that involve final neoclassical elements and those in which native final elements are specified are integrated in a same model, on the basis of phonological, semantic and lexical criteria. Neoclassical elements do not constitute a homogeneous class: some are considered as suppletive stems of lexemes when others have a similar behaviour to that of affixes.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη συγκριτική μελέτη λέξεων στην Αγγλική και τη Νέα Ελληνική που περιέχουν δεσμευμένα μορφολογικά στοιχεία, δηλαδή μορφήματα που δεν απαντώνται ανεξάρτητα στο λόγο. Στην Αγγλική οι λέξεις αυτές είναι γνωστές με τον όρο «νεοκλασικά σύνθετα», καθώς τα δεσμευμένα στοιχεία που περιέχουν έχουν αρχαιοελληνική ή λατινική προέλευση. Στη Νέα Ελληνική πρόκειται για μία κατηγορία ρηματικών συνθέτων, που περιέχουν ένα δεσμευμένο θέμα ρηματικής προέλευσης σε τελική θέση. Σημαντικό χαρακτηριστικό των εν λόγω λέξεων είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό αυτών ανήκει σε ειδικά επιστημονικά και τεχνικά λεξιλόγια. Στόχος της μελέτης είναι ο άμεσος συσχετισμός των λέξεων αυτών στις δύο γλώσσες από μορφολογική άποψη, με απώτερο σκοπό τη βέλτιστη υπολογιστική τους επεξεργασία. Για τις ανάγκες της παρούσας συγκροτήθηκαν δύο σώματα δεσμευμένων θεμάτων που εμφανίζονται σε τελική θέση μέσα σε λέξεις της Αγγλικής και της Νέας Ελληνικής, τα οποία αποτέλεσαν τα κύρια γλωσσικά δεδομένα, τόσο για την θεωρητική ανάλυση, όσο και για την υπολογιστική επεξεργασία των υπό εξέταση λέξεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρητικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί, τα δεδομένα που προέκυψαν από την εξέταση των σωμάτων δεσμευμένων στοιχείων, καθώς και την παρουσία των λέξεων με δεσμευμένα στοιχεία κατά τη διάρκεια εξέλιξης της κάθε γλώσσας, πραγματοποιείται η μορφολογική τους ανάλυση, που έχει ως αποτέλεσμα τον άμεσο συσχετισμό τους με την αναγνώριση αντίστοιχων δομών στις εν λόγω λέξεις. Με βάση τα συμπεράσματα της θεωρητικής ανάλυσης επιχειρείται η δημιουργία ενός συστήματος υπολογιστικής μορφολογικής επεξεργασίας των εν λόγω λέξεων, που διέπεται από κοινές αρχές και κοινούς κανόνες για τις δύο γλώσσες, με στόχο την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη περιγραφή του φαινομένου, για χρήση σε ένα πλήθος εφαρμογών της γλωσσικής επεξεργασίας. Ο φορμαλισμός που χρησιμοποιείται αποτελεί έναν λεξιλογικό μεταγλωττιστή (LEXC) που είναι ιδιαίτερα κατάλληλος για τον ορισμό λεξιλογίων φυσικών γλωσσών και βασίζεται στις μεθόδους πεπερασμένων καταστάσεων. / This PhD thesis deals with the comparative study of words containing bound morphological stems in English and Modern Greek (MG) and their computational processing. A great number of these words, also known as neoclassical compounds, belong to technical and scientific terminologies. The linguistic database used for the theoretical analysis and the computational processing proposed in this study, consists of two corpora, especially built for and appended in the current study, containing bound stems as final elements in words of English and MG. According to the theoretical analysis proposed, compounds with bound stems in the two languages share similar structures. The proposed system for the computational processing of these words, based on the the conclusions of the theoretical analysis, makes use of finite state methods, specifically the Xerox Lexical Compiler (LEXC) and offers an efficient way of implementing the phenomenon of neoclassical compounding in modern languages.