- / -

- / -

- / -

- / -

- / -

- / -

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη συγκριτική μελέτη λέξεων στην Αγγλική και τη Νέα Ελληνική που περιέχουν δεσμευμένα μορφολογικά στοιχεία, δηλαδή μορφήματα που δεν απαντώνται ανεξάρτητα στο λόγο. Στην Αγγλική οι λέξεις αυτές είναι γνωστές με τον όρο «νεοκλασικά σύνθετα», καθώς τα δεσμευμένα στοιχεία που περιέχουν έχουν αρχαιοελληνική ή λατινική προέλευση. Στη Νέα Ελληνική πρόκειται για μία κατηγορία ρηματικών συνθέτων, που περιέχουν ένα δεσμευμένο θέμα ρηματικής προέλευσης σε τελική θέση. Σημαντικό χαρακτηριστικό των εν λόγω λέξεων είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό αυτών ανήκει σε ειδικά επιστημονικά και τεχνικά λεξιλόγια. Στόχος της μελέτης είναι ο άμεσος συσχετισμός των λέξεων αυτών στις δύο γλώσσες από μορφολογική άποψη, με απώτερο σκοπό τη βέλτιστη υπολογιστική τους επεξεργασία. Για τις ανάγκες της παρούσας συγκροτήθηκαν δύο σώματα δεσμευμένων θεμάτων που εμφανίζονται σε τελική θέση μέσα σε λέξεις της Αγγλικής και της Νέας Ελληνικής, τα οποία αποτέλεσαν τα κύρια γλωσσικά δεδομένα, τόσο για την θεωρητική ανάλυση, όσο και για την υπολογιστική επεξεργασία των υπό εξέταση λέξεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρητικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί, τα δεδομένα που προέκυψαν από την εξέταση των σωμάτων δεσμευμένων στοιχείων, καθώς και την παρουσία των λέξεων με δεσμευμένα στοιχεία κατά τη διάρκεια εξέλιξης της κάθε γλώσσας, πραγματοποιείται η μορφολογική τους ανάλυση, που έχει ως αποτέλεσμα τον άμεσο συσχετισμό τους με την αναγνώριση αντίστοιχων δομών στις εν λόγω λέξεις. Με βάση τα συμπεράσματα της θεωρητικής ανάλυσης επιχειρείται η δημιουργία ενός συστήματος υπολογιστικής μορφολογικής επεξεργασίας των εν λόγω λέξεων, που διέπεται από κοινές αρχές και κοινούς κανόνες για τις δύο γλώσσες, με στόχο την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη περιγραφή του φαινομένου, για χρήση σε ένα πλήθος εφαρμογών της γλωσσικής επεξεργασίας. Ο φορμαλισμός που χρησιμοποιείται αποτελεί έναν λεξιλογικό μεταγλωττιστή (LEXC) που είναι ιδιαίτερα κατάλληλος για τον ορισμό λεξιλογίων φυσικών γλωσσών και βασίζεται στις μεθόδους πεπερασμένων καταστάσεων. / This PhD thesis deals with the comparative study of words containing bound morphological stems in English and Modern Greek (MG) and their computational processing. A great number of these words, also known as neoclassical compounds, belong to technical and scientific terminologies. The linguistic database used for the theoretical analysis and the computational processing proposed in this study, consists of two corpora, especially built for and appended in the current study, containing bound stems as final elements in words of English and MG. According to the theoretical analysis proposed, compounds with bound stems in the two languages share similar structures. The proposed system for the computational processing of these words, based on the the conclusions of the theoretical analysis, makes use of finite state methods, specifically the Xerox Lexical Compiler (LEXC) and offers an efficient way of implementing the phenomenon of neoclassical compounding in modern languages.

Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία είναι ένα είδος θεραπείας που στηρίζεται στην παραδοχή ότι οι σκέψεις των ανθρώπων είναι εκείνες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τα συναισθήματά τους. Πρόκειται για μια επικοινωνιακή περίσταση με βασικό της εργαλείο το λόγο. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θελήσαμε να εξετάσουμε διεξοδικά τη χρήση της γλώσσας στο συγκεκριμένο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, σκοπός της διπλωματικής εργασίας ήταν η εξέταση των γλωσσικών επιλογών που συντελούνται στο πλαίσιο της γνωσιακής ψυχοθεραπείας και ο βαθμός στον οποίο αυτές οι επιλογές επηρεάζουν τη θεραπευτική σχέση και τη χρήση των θεραπευτικών τεχνικών. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, υιοθετήθηκε η οπτική της συστημικής λειτουργικής γλωσσολογίας, σύμφωνα με την οποία η γλώσσα αποτελεί πόρο νοήματος σε συνάρτηση με το κοινωνικό- πολιτισμικό περιβάλλον. Δόθηκε έμφαση στη διαπροσωπική διάσταση της γλώσσας, επομένως η γνωσιακή ψυχοθεραπεία αντιμετωπίστηκε ως ένα είδος διάδρασης. Το διαπροσωπικό νόημα της γλώσσας είναι εκείνο που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε τους ομιλιακούς ρόλους που επιλέγουν οι μετέχοντες στο θεραπευτικό πλαίσιο, τα χαρακτηριστικά τους και τη μεταξύ τους σχέση. Όσον αφορά το μεθοδολογικό πλαίσιο, έγινε ανάλυση λόγου σε αποσπάσματα από γνωσιακές συνεδρίες που αφορούσαν όλα τα στάδια της θεραπείας. Χρησιμοποιήθηκαν δύο μεθοδολογικά εργαλεία: το σύστημα Λειτουργίας του Θεραπευτικού Λόγου (system of Therapeutic Speech) και το σύστημα της Αποτίμησης. Το σύστημα Λειτουργίας του Θεραπευτικού Λόγου προέκυψε από τη σύνθεση των βασικών σημείων δανεισμένων από δύο διαπροσωπικά γλωσσολογικά συστήματα, το διαπροσωπικό σύστημα (Interpersonal System) των Halliday & Hasan (1989) και το σύστημα των Γλωσσικών Λειτουργιών (system of Speech Function) των Halliday and Matthiessen (2004) σε συνδυασμό με την τυπολογία του Labov (1997). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης λόγου ανέδειξαν γλωσσικά μοτίβα που διέπουν το θεραπευτικό λόγο γενικά, καθώς και γλωσσικά μοτίβα που αφορούν ειδικά το γνωσιακό ψυχοθεραπευτικό λόγο. Επιπλέον, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γλωσσικές επιλογές των μετεχόντων φαίνεται να διαμορφώνουν τη μεταξύ τους σχέση και να συμβάλουν στη χρήση των θεραπευτικών τεχνικών. / Cognitive psychotherapy is a type of therapy based on the premise that people's thoughts are those that affect their behavior and feelings. It is a communicative circumstance with discourse as its main tool. In the present thesis we wanted to examine in detail the use of language in that particular psychotherapeutic context. More specifically, the thesis’ goal was the investigation of the language choices that occur in the context of cognitive psychotherapy and the extent to which those choices affect the therapeutic relationship and the use of therapeutic techniques. To achieve this goal, the perspective of Systemic Functional Linguistics was adopted, according to which language is a resource of meaning in relation to the socio-cultural environment. Emphasis was given at the interpersonal dimension of language therefore cognitive psychotherapy was treated as a kind of interaction. The interpersonal meaning of language is that which allows us to understand the speech roles chosen by participants in the therapeutic context, their characteristics and their interrelationship. Concerning the methodological framework, a discourse analysis of extracts from cognitive sessions, involving all stages of treatment, took place. Two methodological tools were used: the System of Therapeutic Speech and the Appraisal System. The System of Therapeutic Speech resulted from the synthesis of main elements adopted from two linguistic systems, the Interpersonal System of Halliday & Hasan (1989) and the system of Speech Function of Halliday and Matthiessen (2004) in combination with Labov’s typology (1977). The results of discourse analysis revealed linguistic patterns governing the therapeutic discourse in general as well as linguistic patterns specific to the discourse of cognitive psychotherapy. Furthermore, the results showed that the linguistic choices of the participants seem to shape their relationship and contribute to the use of therapeutic techniques.

Στη μεταπτυχιακή αυτή διατριβή αμφισβητώ την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η διάκριση ανάμεσα σε ενδοκεντρικά και εξωκεντρικά σύνθετα είναι κατ’ εξοχήν σημασιολογική (βλ. μεταξύ άλλων Bauer 2009: 350). Αντιθέτως, ακολουθώντας τους Ralli & Andreou (2010), προτείνω ότι η συγκεκριμένη διάκριση είναι δομική. Για να υποστηρίξω τους ισχυρισμούς και τις προτάσεις μου, παραθέτω δεδομένα από την Κυπριακή και την Κοινή Νέα Ελληνική. Καταρχάς, υποστηρίζω ότι η εξωκεντρικότητα δεν είναι ένα περιθωριακό φαινόμενο στη σύνθεση, δεδομένου ότι διάφορες γλωσσικές ποικιλίες, μεταξύ των οποίων και η Κυπριακή, επιδεικνύουν υψηλό βαθμό παραγωγικότητας εξωκεντρικών συνθέτων. Ακολούθως, υποστηρίζω ότι η σημασιολογία δεν μπορεί να μας οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα ούτε για την κατηγοριοποίηση των εξωκεντρικών, αλλά ούτε και για τη διάκριση ανάμεσα σε ενδοκεντρικότητα και εξωκεντρικότητα. Επιπρόσθετα, σε αντίθεση με τους Scalise et al. (2009), δείχνω ότι τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα το γένος και η κλιτική τάξη, δεν μπορούν να ορίσουν την εξωκεντρικότητα. Καταληκτικά, προτείνω ότι η ενδοκεντρικότητα και η εξωκεντρικότητα είναι επιφαινόμενα της σειράς εφαρμογής των διαδικασιών σχηματισμού λέξεων, σύνθεσης και παραγωγής. Με βάση την πρόταση αυτή, ένα σύνθετο είναι εξωκεντρικό όταν η σύνθεση και η παραγωγή οι οποίες συνεμφανίζονται (co-occur) σε ένα μορφολογικά πολύπλοκο πρωτογενή σχηματισμό, αλληλεπιδρούν με τέτοιο τρόπο ώστε η παραγωγή να έπεται της σύνθεσης. Αντίθετα, ένα σύνθετο είναι ενδοκεντρικό όταν περιλαμβάνει μόνο σύνθεση ή όταν συμπεριλαμβάνει παραγωγή και σύνθεση με αυτή τη σειρά. / In this MA thesis, I challenge the widely accepted view that the distinction between endocentric and exocentric compounds is fundamentally semantic (see, among others, Bauer 2009: 350). Following Ralli & Andreou (2010), I propose, instead, that this is a structural distinction. I illustrate my claims and proposals by using data from Greek and Cypriot Greek. First, I challenge the widespread view that exocentric compounds do not belong to the productive word-formation mechanism given that exocentricity in a number of linguistic varieties, Cypriot included, is very productive. In addition, I show that semantics cannot be a safe criterion for either classifying exocentric compounds into various categories or distinguishing between endocentric and exocentric compounds. Moreover, I argue that morphological features, e.g. gender and inflection class, cannot define exocentricity, in the way Scalise et al. (2009) have proposed. Finally, I suggest that exocentricity might be an epiphenomenon of the order of application of the two word-formation processes, according to which, when compounding and derivation co-occur within the same morphologically-complex item, compounding precedes derivation. In contrast, a structure is endocentric, if it contains only compounding, or involves derivation and compounding, in this particular order.

Σκοπός της εργασίας είναι η διερεύνηση των γλωσσικών χαρακτηριστικών στα κειμενικά είδη που εμφανίζονται στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας και της Βιολογίας του γυμνασίου, με βάση το θεωρητικό πλαίσιο και τη μεθοδολογία της Συστημικής Λειτουργικής Γλωσσολογίας (ΣΛΓ). Συγκεκριμένα, αναλύονται οι λεξικoγραμματικοί πόροι και τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά σε είκοσι τέσσερα συνολικά κείμενα από τα σχολικά εγχειρίδια. Η έρευνα εστιάζει στις διαδικασίες και τους μετέχοντες (σύστημα μεταβιβαστικότητας), στη λεξική πυκνότητα, στην τροπικότητα, στη γραμματική μεταφορά (ιδίως στην ονοματοποίηση), στην χρονικότητα και την αιτιότητα και στις συνδετικές σχέσεις. Οι διαφοροποιήσεις του λόγου των ανθρωπιστικών και φυσικών επιστημών, η αφαίρεση και η τεχνικότητα, και τα σύνδρομα χαρακτηριστικών που χαρακτηρίζουν τα κειμενικά είδη, εξετάζονται σε συσχέτιση και με τα ευρήματα συναφών ερευνών που έχουν γίνει τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς (κυρίως στην Αυστραλία). Όπως προκύπτει από την ανάλυση των αποτελεσμάτων, τα χαρακτηριστικά αυξάνονται από τη μία τάξη στην άλλη και εντοπίζονται διαφορές στα δύο αντικείμενα. Η ανασυγκρότηση της γνώσης απαιτεί από τα παιδιά του γυμνασίου εξοικείωση με τις γραμματικές μορφές της γραπτής γλώσσας και του τρόπου που αναπτύσσονται στα κειμενικά είδη στα διάφορα μαθήματα. Επιπλέον, προτείνεται η συστηματικότερη ανάλυση και προσαρμογή των εργαλείων της ΣΛΓ στην ελληνική γλώσσα, δεδομένου ότι έχει εφαρμοστεί κατά κύριο λόγο στην αγγλική, και, τέλος, γίνονται κάποιες προεκτάσεις στην εκπαίδευση και τον γραμματισμό με γνώμονα μια ισονομιστική και χειραφετητική γνώση. / The purpose of this study is to investigate the language of genres in History and Biology school textbooks in early secondary school (gymnasio), within the frame of systemic functional linguistics (SFL). More specifically, our aim is to analyze the lexicogrammar and semantics of twenty four texts from school textbooks. The study focuses on processes and participants (system of transitivity), lexical density, modality, grammatical metaphor (especially nominalization), temporality, causality and conjunctive relations. Differences in discourse of humanities and natural sciences, technicality and abstraction, and the co-occurrence (syndromes) of characteristics in different genres are considered in relation with the findings of relevant Greek and international researches. According to data analysis, there is an increasing tension from lower to higher grade and some differences between the two subject areas. The reconstruction of knowledge demands from early secondary pupils familiarization with grammatical forms of written language and with the way that they are deployed in school genres. Furthermore, it is suggested more specific analysis and adaptation of SFL tools in Greek language, given that they have implemented basically in English, and, finally, our remarks are extended to education and literacy under the rule of equal opportunities and emancipative knowledge.