<p>Kompjuterizovana tomografija (CT) je u poslednje vreme ušla na velika vrata sa razvojem industrijskih CT sistema, usled njene primene u različitim oblastima, a uveliko ulazi i u polje koodinatne metrologije. Zbog karakterizacije objekata sačinjenih od različitih materijala (najčešće metala i plastike), javljaju se određeni problem u vidu nastanka artefakata kod rezultata dimenzionalnih merenja. Istraživanja koja su sprovedena u ovoj doktorskoj disertaciji se bave problemom redukcije uticaja tih artefakata i segmentacije 2D snimaka. Razvijen je novi model koji je baziran na primeni hibridne metode gde je izvršena kombinacija dve metode za obradu slike, a to su fazi klasterizacija i rast regiona. Aksenat je stavljen na primeni ove hibridne metode radi dobijanja tačnijih rezultata segmentacije, što direktno utiče i na rekonstrukciju dimenzionalno tačnijih 3D modela.</p> / <p>Computed tomography (CT) has recently entered a large door with the development of industrial CT systems, due to its application in many different areas, and it is already entering the field of coordinate metrology. Due to its ability to non-destructively characterize objects made of different materials (typicaly metals and plastics), a certain problem arises in the form of artefacts that are present in the results. Research carried out in this dissertation deals with the problem of reducing the impact of these artefacts and the 2D image segmentation. A new model was developed based on the application of the hybrid method where a combination of two methods for image processing was performed, which are fuzzy clustering and region growing. The accent is emphasized in the application of this hybrid method in order to obtain more accurate segmentation results, which directly affects the reconstruction of dimensionally more accurate 3D models.</p>

<p>U okviru ove doktorske disertacije razvijene su elektroanalitičke metode za određivanje pojedinih vitamina B grupe. Za određivanje vitamina B₁ i B₃ primenjena je adsorpciona hronopotenciometrijska striping analiza (AdHSA) na tankoslojnoj živinoj elektrodi kao radnoj elektrodi, dok je za određivanje vitamina B2 primenjena hronopotenciometrijska analiza (HA) na dvema geometrijski različitim elektrodama od staklastog ugljenika: planarnoj disk elektrodi i elektrodi u vidu procesne posude. U cilju optimizacije metoda ispitan je uticaj najznačajnijih eksperimentalnih faktora. Optimalni eksperimentalni uslovi za određivanje vitamina B₁ su podrazumevali primenu 0,2 mol/l citratnog pufera vrednosti pH 6 kao pomoćnog elektrolita, potencijala i vremena akumulacije od -1,313 V i 50 s, redom, i struje rastvaranja depozita od 1,9 &ndash; 6,1 &mu;A. Odgovarajući eksperimentalni faktori za određivanje vitamina B₂ su bili: 0,025 mol/l HCl kao pomoćni elektrolit, inicijalni potencijal od 0,023 V i struja redukcije od 0,8 &ndash; 4,2 &mu;A, dok su optimalni radni uslovi za određivanje vitamina B₃ obuhvatali primenu 0,05 mol/l citratnog pufera pH 6, potencijala akumulacije od -1,405 V pri vremenu akumulacije od 15 s, i struji rastvaranja u intervalu od 1,4 &ndash; 15,1 &mu;A. U slučaju određivanja vitamina B₂ primenom radne elektrode u vidu procesne posude ispitan je i uticaj aktivne povr&scaron;ine radne elektrode na analitički signal vitamina B₂. Optimalna vrednost aktivne povr&scaron;ine radne elektrode iznosila je 13,4 cm². Pod optimalnim eksperimentalnim uslovima, dolazilo je do elektrooksidacije molekula vitamina B₁ i B₃ na tankoslojnoj živinoj elektrodi u analitičkom koraku, dok se vitamin B₂ redukovao na elektrodama od staklastog ugljenika. U okviru validacije metoda definisani su opsezi linearnosti, određene su vrednosti granice detekcije i granice kvantitativnog određivanja, ocenjena je preciznost i ispitane su interferencije. Uz odgovarajuće uslove rada, dobijena je dobra linearnost analitičkog signala od sadržaja za sva tri ispitivana vitamina. Ostvarene su granice detekcije od 1,64 mg/l za vitamin B₁, 0,076 mg/l za vitamin B₂ uz primenu planarne disk elektrode i 0,018 mg/l (vitamin B₂) uz primenu procesne posude od staklastog ugljenika kao radne elektrode. Ostvarena granica detekcije za vitamin B₃ je iznosila 2,20 mg/l. Nakon optimizacije i validacije, razvijene metode HA i AdHSA primenjene su za određivanje vitamina B₁, B₂ i B₃ u komercijalnim multivitaminskim dodacima ishrani i multivitaminskim instant napicima. Tačnost razvijenih metoda je potvrđena paralelnim analizama izvedenim primenom visokopritisne tečne hromatografije.</p> / <p>Within the scope of this doctoral dissertation, electroanalytical methods for the determination of several vitamins of the B-complex are developed. For the determination of vitamin B1 and B3 adsorptive chronopotentiometric stripping analysis was applied, with mercury film electrode as the working electrode. For vitamin B2 determination, the chronopotentiometric analysis was performed on two geometrically different glassy carbon working electrodes: the planar disc electrode and the process vessel electrode. The most important experimental parameters of the analysis were investigated and optimized. For vitamin B₁ determination, the optimized experimental conditions were: 0,2 mol/l citrate buffer pH 6 as the supporting electrolyte, accumulation potential of -1,313 V, accumulation time of 15 s and the oxidation current between 1,9 &mu;A and 6,1 &mu;A. The appropriate experimental factors for vitamin B₂ determination included 0,025 mol/l HCl solution (supporting electrolyte), initial potential of 0,023 V and reduction current in the range from 0,8 &ndash; 4,2 &mu;A, whereas the optimal working parameters for vitamin B3 determination were as follows:0,05 mol/l citrate buffer pH 6, accumulation potential of -1,405 V, accumulation time of 15 s and dissolution current from 1.4 &ndash; 15.1 &mu;A. When the process vessel was used as the working electrode, the optimal volume of the analyzed solution i.e. the active surface area of the electrode was optimized. The optimal value of the active surface area was 13,4 cm2. As well, under the optimal experimental conditions, vitamin B₁ and vitamin B3 underwent electrooxidation process in the analytical step, whereas vitamin B₂ was electrochemically reduced on glassy carbon electrodes. A validation procedure of the optimized methods was performed by evaluation of the following parameters: linearity, the limit of detection (LOD), the limit of quantitation (LOQ), precision, selectivity, and accuracy. Under optimal working conditions, the linearity of the proposed methods was very good. The achieved limits of detection were 1.64 mg/l for vitamin B₁, 0,076 mg/l for vitamin B₂ (planar disc electrode) and 0,018 mg/l (process vessel electrode) and 2,2 mg/l for vitamin B₃.<br />After optimization and validation procedures, the developed methods were applied for vitamin B₁, B₂, and vitamin B₃ determination in commercially available multivitamin supplements and instant multivitamin beverages. The accuracy of the proposed methods was tested by parallel HPLC analyses of the same samples.</p>

<p>Doktorskom disertacijom je dokazano da postojeće metode detekcije i identifikacije loših podataka nisu primenjive na distributivne mreže usled njihovih specifičnosti u stepenu redundanse merenja i broja pseudo merenja. Dodatno, razvijeni su algoritmi detekcije loših oblasti primenom dekuplovanog Hi-kvadrat testa, identifikacije loših merenja primenom novo definisanih izbeljenih reziduala, estimacije fazne konektivnosti primenom uslovnih ograničenja u estimatoru stanja, i korekcije pseudo merenja primenom informacija sa pametnih brojila. Navedeni algoritmi su specijalizovani za distributivne mreže i verifikovani primenom na dva test sistema.</p> / <p>The doctoral dissertation has demonstrated that conventional bad data detection and<br />identification methods cannot be efficiently applied in distribution networks, due to<br />their characteristics such as low measurement redundancy, number of pseudo<br />measurements and level of measurements correlation. In addition, the doctoral<br />dissertation described newly developed algorithms for bad area detection based on<br />decoupled Chi-squares test, bad data identification using newly defined whitened<br />residuals, estimation of phase connectivity by extension of state estimation with<br />conditional constraints and correction of pseudo measurements using AMI data. The<br />mentioned algorithms are specialized for distribution networks and verified through<br />simulation on two test systems.</p>

<p>Savremene metode procene ponašanja konstrukcija u uslovima požarnih dejstava zasnivaju se na razvoju složenih numeričkih modela. U okviru disertacije, računski modeli razvijeni su korišćenjem komercijalnog programskog paketa ANSYS Workbench 16.0. Validacija i verifikacija modela sprovedeni su na osnovu rezultata eksperimentalnih i numeričkih istraživanja dostupnih u literaturi. Parametarskom analizom, utvrđen je uticaj požarnog scenarija, tipa agregata za spravljanje betonske mešavine, početnog nivoa opterećenja i prethodnog uticaja seizmičkog dejstva, na odgovor armiranobetonskih okvirnih konstrukcija u toku požara.</p> / <p>Contemporary methods for assessing the structural behavior under conditions of fire actions are based on the development of advanced numerical models. In the framework of dissertation, computational models are developed using commercial software package ANSYS Workbench 16.0. Validation and verification of the models are carried out based on the results of experimental and numerical research available in the literature. Parametric analysis is used to determine the influence of fire scenario, type of aggregate used for preparation of concrete mix, initial load level and the previous effect of seismic action, on the response of reinforced concrete frame structures during fire.</p>

<p>This thesis presents research in the field of secure<br />software engineering. Two methods are<br />developed that, when combined, facilitate the<br />integration of software security design analysis<br />into the agile development workflow. The first<br />method is a training framework for creating<br />workshops aimed at teaching software engineers<br />on how to perform security design analysis. The<br />second method is a process that expands on the<br />security design analysis method to facilitate better<br />integration with the needs of the organization. The<br />first method is evaluated through a controlled<br />experiment, while the second method is evaluated<br />through comparative analysis and case study<br />analysis, where the process is tailored and<br />implemented for two different software vendors.</p> / <p>U sklopu disertacije izvr&scaron;eno je istraživanje u<br />oblasti razvoja bezbednog softvera. Razvijene su<br />dve metode koje zajedno omogućuju integraciju<br />bezbednosne analize dizajna softvera u proces<br />agilnog razvoja. Prvi metod predstavlja radni okvir<br />za konstruisanje radionica čija svrha je obuka<br />inženjera softvera kako da sprovode bezbednosnu<br />analizu dizajna. Drugi metod je proces koji<br />pro&scaron;iruje metod bezbednosne analize dizajna<br />kako bi podržao bolju integraciju spram potreba<br />organizacije. Prvi metod je evaluiran kroz<br />kontrolisan eksperiment, dok je drugi metod<br />evaluiran upotrebom komparativne analize i<br />analize studija slučaja, gde je proces<br />implementiran u kontekstu dve organizacije koje<br />se bave razvojem softvera.</p>

<p>U okviru doktorske disertacije predstavljen je<br />razvoj hibridnog modela za ocenjivanje životnog ciklusa<br />proizvoda i procesa. Razvoj hibridnog modela se ogleda<br />kroz unapređenje postojećeg metodskog okvira LCA, te je<br />stoga uključio razvoj svih faza LCA, a koje obuhvataju<br />definisanje cilja i predmeta, inventar životnog ciklusa,<br />ocenjivanje uticaja životnog ciklusa i interpretaciju<br />rezultata. Najznačajnija unapređenja su sprovedena u<br />okviru faza inventara životnog ciklusa i ocenjivanja uticaja<br />životnog ciklusa. Izmene koje se odnose na način<br />prikupljanja podataka, su razvijene zbog uključivanja<br />parametara potrebnih za izračunavanje vrednosti sadržaja<br />eksergije tokova. Unapređenje faze ocenjivanja uticaja<br />životnog ciklusa se ogleda kroz razvoj originalnog pristupa<br />za izračunavanje ukupne potro&scaron;nje eksergije, kroz<br />uključivanje dodatne kategorije uticaja, razvijanje<br />indikatora kategorije uticaja i razvijanje pristupa za<br />izračunavanje karakterizacionih faktora. Sprovedena je i<br />analiza postojećih LCIA metoda, radi izbora adekvatnog<br />metoda u koji će biti uključena dodatna kategorija uticaja,<br />kao i indikator kategorije uticaja, koji zajedno opisuju<br />ukupnu potro&scaron;nju eksergije tokom čitavog životnog<br />ciklusa. Takođe, prilikom razvoja kategorije uticaja su<br />po&scaron;tovani određeni kriterijumi, koje ona mora da zadovolji<br />da bi mogla biti adekvatno uključena u odabrani LCIA<br />metod. Pored toga, bitan deo unapređenja ocenjivanja<br />uticaja životnog ciklusa, leži u razvoju proračuna<br />karakterizacionih faktora. Razvijena dodatna kategorija<br />uticaja nazvana je Ukupna potro&scaron;nja eksergije - UPE, a<br />izražava se preko indikatora MJex. LCIA metod koji je<br />odabran na osnovu SWOT analize u koji je ova dodatna<br />kategorija uticaja uključena je CML metod. Postavljeni<br />hibridni metodski okvir posmatra kompletan životni ciklus,<br />ali i svaki od jediničnih procesa koji uključuju elementarne<br />tokove, odnosno tokove uzete iz prirodnog sistema bez<br />dodatne obrade, kao i tokove proizvoda, odnosno tokovekoji su na neki način izmenjeni od strane pojedinih<br />antropogenih sistema. Izračunavanje sadržaja eksergije i<br />karakterizacionih faktora je sprovedeno kako za<br />elementarne tokove tako i za tokove proizvoda.<br />Funkcionalnost i praktična primenljivost razvijenog<br />hibridnog modela je verifikovana na dva primera, koji su<br />obuvatili proizvodnju laminatnog parketa i međusobnu<br />komparaciju hibridnih baznih predajničkih stanica i<br />konvencionalnih baznih predajničkih stanica. Dobijeni<br />rezultati daju jednu zaista detaljniju i &scaron;iru sliku mehanizma<br />nastanka i izvora negativnih uticaja tokom životnog ciklusa<br />posmatranih industrijskih sistema. Time je potvrđena<br />njegovu praktična primenljivost, kao i ukupni cilj<br />istraživanja. Rezultati istraživanja realizovani u okviru<br />doktorske disertacije, u op&scaron;tem smislu, daju doprinos<br />stvaranju osnove za izdradnju puta ka razvoju i proizvodnji<br />održivih proizvoda i procesa. Razvijeni hibridni model za<br />ocenjivanje životnog ciklusa proizvoda i procesa pruža<br />dodatne informacije, koje mogu biti korisne u procesu<br />dono&scaron;enja odluka na svim nivoima, kako u industriji tako i<br />u državnim institucijama.</p> / <p>This PhD thesis presented the development of a<br />hybrid model for life cycle assessment of products and<br />processes. The development of a hybrid model includes the<br />improvement of the existing methodological LCA<br />framework, and therefore of all phases of the LCA:<br />definition of goal and scope, inventory analysis, life cycle<br />impact assessment and interpretation. The most significant<br />improvements have been made within the inventory<br />analysis and life cycle impact assessment phases.<br />Improvement have been made in relation to the method of<br />data collection, due to the inclusion of parameters for<br />calculation of the exergy content of in- and output flows.<br />Improvement of the life cycle impact assessment phase is<br />reflected through the development of original approach for<br />calculating the total consumption of exergy, through the<br />inclusion of additional impact category, development of<br />indicator for impact category and development of method<br />for calculation of characterization factors. The analysis of<br />existing LCIA methods was performed, in order to choose<br />the appropriate method that will incorporate this additional<br />impact category, as well as an impact category indicator,<br />which together should describe the total consumption of<br />exergy throughout the entire life cycle. Further,<br />development of this impact category have been complied<br />with certain criteria which it must meet in order to be<br />properly incorporated in the chosen LCIA method. Besides<br />this, an important part of improvement of the life cycle<br />impact assessment is the development of method for<br />calculation of characterization factors. Developed<br />additional impact category is named Total exergy<br />consumption, and it&#39;s expressed through indicator of MJex.<br />LCIA method that is chosen based on the performed<br />SWOT analysis and which incorporated this additional<br />impact category is CML method. Developed hybrid<br />methodological framework takes into account the entire life<br />cycle, and each of the unit processes that involves<br />elementary flows (flows taken from the natural system<br />without any further processing), as well as product flows(flows that are in some way altered by certain<br />anthropogenic system). Calculation of exergy and<br />characterization factors was performed for both elementary<br />and product flows.<br />Functionality and practical applicability of the<br />developed hybrid model was verified through two case<br />studies, which are the production of laminate parquet<br />flooring and comparison of hybrid base transceiver stations<br />and conventional base transceiver stations. The obtained<br />results provided more detailed and more broader insight of<br />the mechanism of the generation and source of negative<br />impacts throughout the life cycle of observed industrial<br />systems. Thus, the practical applicability of the developed<br />hybrid model and goal of the research have been<br />confirmed. The results of the research contribute to<br />creation of the foundation for designing a path towards<br />development and manufacturing of sustainable products<br />and processes. The developed hybrid model for the life<br />cycle assessment of products and processes provides<br />additional information that may be useful in decisionmaking<br />process at all levels, within both industry and<br />government institutions.</p>

<p>UVOD: Akutna mijeloidna leukemija (AML) predstavlja heterogenu grupu oboljenja u odnosu na morfologiju, citogenetiku, molekularnu genetiku, zbog čega se deli na različite kliničke i biolo&scaron;ke entitete, sa različitim odgovorom na terapiju i ishodom lečenja. Humani EVI1 (ecotropic virus integration-1) gen ima ulogu multifunkcionalnog nuklearnog transkripcionog faktora, kako u normalnoj tako i u malignoj hematopoezi. Sve je vi&scaron;e istraživanja koja ističu negativni prognostički značaj visoke ekspresije (overexpression) EVI1 gena u AML.&nbsp; CILJEVI: Ciljevi ovog istraživanja su da se ispita klinički i prognostički značaj ekspresije gena EVI1 u AML, kao i da se utvrdi povezanost visoke ekspresije gena EVI1 sa nalazima citogenetskog ispitivanja i molekularnim markerima: FLT3 mutacijom i nukleofozmin 1 (NPM1) mutacijom. MATERIJAL I METODE: Ovim prospektivnim istraživanjem je obuhvaćena grupa od 38 odraslih novodijagnostikovanih bolesnika sa de novo, non M3 AML, kod kojih je započeto standardno lečenje, a koji su dijagnostikovani i lečeni u Klinici za hematologiju Kliničkog centra Vojvodine u periodu od jula 2012. do marta 2014. Određivanje ekspresije gena EVI1 je vr&scaron;eno pomoću real time kvantitativne PCR (qPCR) metode, tehnikom TaqMan, a relativna ekspresija EVI1 gena je određena primenom &Delta;&Delta;Ct metode.&nbsp; REZULTATI: Medijana starosti bolesnika pri postavljanju dijagnoze AML je bila 52 godine (23-80). Ustanovljena je statistički značajna razlika između ekspresije gena EVI1 kod zdravih osoba (kontrolna grupa) i obolelih od akutne mijeloidne leukemije (p=0.008). Računajući relativnu ekspresiju, 13,2 % bolesnika je imalo visoku ekspresiju (overexpression) gena EVI1. U odnosu na kliničke i laboratorijske karakteristike bolesnika (kao &scaron;to su pol, starost, parametri krvne slike, nivo laktat dehidrogenaze, procenat blasta u perifernoj krvi i ko&scaron;tanoj srži, potom tip akutne mijeloidne leukemije, performans status, komorbiditetni indeks) nije ustanovljena statistički značajna razlika između bolesnika sa visokom ekspresijom EVI1 gena i ostalih bolesnika. Postoji statistički značajna povezanost visoke ekspresije EVI1 gena i nepostojanja NPM1 mutacije (p=0,031), kao i između visoke ekspresije EVI1 gena i prisustva monozomije 7 (p=0,047). Visoka ekspresija EVI1 gena je povezana sa kraćim preživaljvanjem bez dogaĎaja (p=0,004), kao i sa kraćim ukupnim preživljavanjem (p=0,025).&nbsp; ZAKLJUČCI: Postoji značajno povećana ekspresija gena EVI1 kod obolelih od AML u odnosu na zdrave kontrole. Visoka ekspresija EVI1 gena je faktor lo&scaron;e prognoze kod obolelih od akutne mijeloidne leukemije i u kombinaciji sa drugim prognostičkim markerima, doprinosi boljoj risk stratifikaciji ovih bolesnika.</p> / <p>INTRODUCTION: Acute myeloid leukaemia (AML) represents a heterogenous group of diseases in terms of morphology, cytogenetics, molecular genetics, so it can be divided into distinct clinical and biological entities, with variable responsiveness to therapy and different treatment outcome. Human EVI1 (ecotropic virus integration-1) gene plays a role of multifunctional nuclear transcriptional factor, not only in normal, but also in malignant haematopoiesis. There are more and more investigations indicating high EVI1 expression (EVI1 overexpression) as a negative prognostic marker in AML.&nbsp; PURPOSES: The main goal of this investigation was to examine the clinical and prognostic significance of EVI1 expression in AML, as well as to investigate whether there was any association of EVI1 overexpression with cytogenetic abnormalities and other standard molecular prognostic factors, such as FLT3 mutation and nucleophosmin 1 (NPM1) mutation.&nbsp; PATIENTS AND METHODS: This prospective study included 38 adult newly diagnosed patients with de novo nonM3 AML, in whom a standard treatment was started at Clinic of Haematology, Clinical center of Vojvodina in the period from July 2012 to March 2014. EVI1 expression was analyzed by real-time quantitative polymerase chain reaction using TaqMan, and relative EVI1 expression was determined by &Delta;&Delta;Ct method.&nbsp; RESULTS: Median age of patients at diagnosis was 52 (aged 23-80). There has been determined statistically higher EVI1 expression in our AML patients than in healthy volunteers (control group) (p=0.008). The relative EVI1 overexpression was observed in 13.2% of the patients. No significant differences in clinical and laboratory patient data (including sex, age, whole blood counts, lactate dehydrogenase level, peripheral and bone marrow blast percentages, type of AML, performance status, comorbidity index) were observed between patients with high EVI1 expression and patients without high EVI1 expression. Our investigation revealed inverse correlation of high EVI1 expression and nucleophosmin 1 mutation (p=0,031). Also high EVI1 expression was significantly associated with monosomy 7 (p=0,047). Survival analysis revealed significantly inferior event free survival (p=0,004) and overall survival (p=0,025) for patients with high EVI1 expression compared to the other patients.&nbsp; CONCLUSION: EVI1 expression is significantly higher in AML patients compared to healthy controls. High EVI1 expression is a poor prognostic marker for patients with AML, and in combination with other well established prognostic markers, contributes to better risk stratification of these patients.</p>

<p>Тема&nbsp; докторске&nbsp; дисертације&nbsp; је вишекритеријумска&nbsp; анализа&nbsp; положаја&nbsp; и&nbsp; одрживости регионалних&nbsp; центара&nbsp; за&nbsp; управљање&nbsp; отпадом&nbsp; у&nbsp; Војводини.&nbsp; Анализом&nbsp; примарног&nbsp; и секундарног&nbsp; географског&nbsp; положаја&nbsp; утврђено&nbsp; је&nbsp; да&nbsp; је оцена географског&nbsp; положаја регионалних&nbsp; центара&nbsp; условљена&nbsp; различитим&nbsp; критеријумима. Апсолутни&nbsp; географски положај регионалних центара за управљање отпадом анализиран је са аспекта физичко-географских&nbsp; карактеристика&nbsp; региона&nbsp; (геолошко&nbsp; геоморфолошких,&nbsp; климатских, хидрографских,&nbsp; педолошких&nbsp; и&nbsp; биогеографских).&nbsp; Анализа&nbsp; је&nbsp; показала&nbsp; да&nbsp; поједини регионални&nbsp; центри&nbsp; немају&nbsp; повољан&nbsp; положај&nbsp; у&nbsp; односу&nbsp; на&nbsp; физичко-географске карактеристике простора. Ту се пре свега мисли на регион Сомбора, односно на локацију постојеће&nbsp; депоније&nbsp; &bdquo;Ранчево&ldquo;&nbsp; за&nbsp; коју&nbsp; је&nbsp; предвиђено&nbsp; проширење&nbsp; ради&nbsp; успостављања регионалног центра. Релативни географски положај регионалних центара анализиран је<br />са аспекта друштвено-географских карактеристика простора: становништва и насеља, као&nbsp; и&nbsp; привредне&nbsp; активности. У&nbsp; оквиру&nbsp; овог&nbsp; аспекта,&nbsp; анализа&nbsp; је&nbsp; показала&nbsp; релативно неповољан положај регионалних центара за управљање отпадом. Ово пре свега јер само три&nbsp; од&nbsp; девет&nbsp; предвиђених&nbsp; региона&nbsp; испуњавају&nbsp; услов&nbsp; минималног&nbsp; броја&nbsp; становника (200.000) на дужи рок и то региони Новог Сада, Суботице и Инђије. Са друге стране региони&nbsp; Сомбора&nbsp; и&nbsp; Вршца&nbsp; имају&nbsp; изразито&nbsp; неповољну&nbsp; структуру&nbsp; становништва, док регион&nbsp; Инђија,&nbsp; са&nbsp; аспекта&nbsp; положаја&nbsp; насеља,&nbsp; има&nbsp; неповољан&nbsp; положај,&nbsp; јер&nbsp; је&nbsp; једна&nbsp; од<br />општина&nbsp; која&nbsp; припада&nbsp; региону&nbsp; (Шид)&nbsp; физички одвојена&nbsp; од&nbsp; остатка&nbsp; региона.&nbsp; Са економског аспекта, региони Зрењанина и Сомбора бележе најниже зараде у последњој деценији, па се њихов положај у овом смислу може сматрати неповољним. За потребеовог&nbsp; рада&nbsp; извршена&nbsp; је&nbsp; евалуација&nbsp; критеријума&nbsp; и&nbsp; подкритеријума&nbsp; релевантних за доношење&nbsp; одлука у процесу управљања&nbsp; отпадом&nbsp; на&nbsp; нивоу&nbsp; Стратегијом&nbsp; дефинисаних региона&nbsp; у&nbsp; Војводини. Резултати&nbsp; су&nbsp; показали&nbsp; значајне&nbsp; разлике&nbsp; у&nbsp; перцепцији&nbsp; и вредновању појединих фактора од стране доносилаца одлука из различитих региона, али и од стране доносилаца одлука на националном и на локалном нивоу. Такође разликују се ставови независних стручњака из области управљања отпадом и одрживог развоја у<br />односу&nbsp; на&nbsp; доносиоце&nbsp; одлука&nbsp; који су&nbsp; директно&nbsp; укључени&nbsp; у&nbsp; процес&nbsp; доношења одлука. Степен&nbsp; конзистентности&nbsp; је&nbsp; у&nbsp; границама,&nbsp; што&nbsp; говори&nbsp; у&nbsp; прилог&nbsp; томе&nbsp; да&nbsp; је&nbsp; метод аналитичко&nbsp; хијерархијског&nbsp; процеса&nbsp; адекватан&nbsp; за&nbsp; постављање&nbsp; приоритета у&nbsp; развоју одрживих система за управљање отпадом у Војводини.</p> / <p>Tema&nbsp; doktorske&nbsp; disertacije&nbsp; je višekriterijumska&nbsp; analiza&nbsp; položaja&nbsp; i&nbsp; održivosti regionalnih&nbsp; centara&nbsp; za&nbsp; upravljanje&nbsp; otpadom&nbsp; u&nbsp; Vojvodini.&nbsp; Analizom&nbsp; primarnog&nbsp; i sekundarnog&nbsp; geografskog&nbsp; položaja&nbsp; utvrđeno&nbsp; je&nbsp; da&nbsp; je ocena geografskog&nbsp; položaja regionalnih&nbsp; centara&nbsp; uslovljena&nbsp; različitim&nbsp; kriterijumima. Apsolutni&nbsp; geografski položaj regionalnih centara za upravljanje otpadom analiziran je sa aspekta fizičko-geografskih&nbsp; karakteristika&nbsp; regiona&nbsp; (geološko&nbsp; geomorfoloških,&nbsp; klimatskih, hidrografskih,&nbsp; pedoloških&nbsp; i&nbsp; biogeografskih).&nbsp; Analiza&nbsp; je&nbsp; pokazala&nbsp; da&nbsp; pojedini regionalni&nbsp; centri&nbsp; nemaju&nbsp; povoljan&nbsp; položaj&nbsp; u&nbsp; odnosu&nbsp; na&nbsp; fizičko-geografske karakteristike prostora. Tu se pre svega misli na region Sombora, odnosno na lokaciju postojeće&nbsp; deponije&nbsp; &bdquo;Rančevo&ldquo;&nbsp; za&nbsp; koju&nbsp; je&nbsp; predviđeno&nbsp; proširenje&nbsp; radi&nbsp; uspostavljanja regionalnog centra. Relativni geografski položaj regionalnih centara analiziran je<br />sa aspekta društveno-geografskih karakteristika prostora: stanovništva i naselja, kao&nbsp; i&nbsp; privredne&nbsp; aktivnosti. U&nbsp; okviru&nbsp; ovog&nbsp; aspekta,&nbsp; analiza&nbsp; je&nbsp; pokazala&nbsp; relativno nepovoljan položaj regionalnih centara za upravljanje otpadom. Ovo pre svega jer samo tri&nbsp; od&nbsp; devet&nbsp; predviđenih&nbsp; regiona&nbsp; ispunjavaju&nbsp; uslov&nbsp; minimalnog&nbsp; broja&nbsp; stanovnika (200.000) na duži rok i to regioni Novog Sada, Subotice i Inđije. Sa druge strane regioni&nbsp; Sombora&nbsp; i&nbsp; Vršca&nbsp; imaju&nbsp; izrazito&nbsp; nepovoljnu&nbsp; strukturu&nbsp; stanovništva, dok region&nbsp; Inđija,&nbsp; sa&nbsp; aspekta&nbsp; položaja&nbsp; naselja,&nbsp; ima&nbsp; nepovoljan&nbsp; položaj,&nbsp; jer&nbsp; je&nbsp; jedna&nbsp; od<br />opština&nbsp; koja&nbsp; pripada&nbsp; regionu&nbsp; (Šid)&nbsp; fizički odvojena&nbsp; od&nbsp; ostatka&nbsp; regiona.&nbsp; Sa ekonomskog aspekta, regioni Zrenjanina i Sombora beleže najniže zarade u poslednjoj deceniji, pa se njihov položaj u ovom smislu može smatrati nepovoljnim. Za potrebeovog&nbsp; rada&nbsp; izvršena&nbsp; je&nbsp; evaluacija&nbsp; kriterijuma&nbsp; i&nbsp; podkriterijuma&nbsp; relevantnih za donošenje&nbsp; odluka u procesu upravljanja&nbsp; otpadom&nbsp; na&nbsp; nivou&nbsp; Strategijom&nbsp; definisanih regiona&nbsp; u&nbsp; Vojvodini. Rezultati&nbsp; su&nbsp; pokazali&nbsp; značajne&nbsp; razlike&nbsp; u&nbsp; percepciji&nbsp; i vrednovanju pojedinih faktora od strane donosilaca odluka iz različitih regiona, ali i od strane donosilaca odluka na nacionalnom i na lokalnom nivou. Takođe razlikuju se stavovi nezavisnih stručnjaka iz oblasti upravljanja otpadom i održivog razvoja u<br />odnosu&nbsp; na&nbsp; donosioce&nbsp; odluka&nbsp; koji su&nbsp; direktno&nbsp; uključeni&nbsp; u&nbsp; proces&nbsp; donošenja odluka. Stepen&nbsp; konzistentnosti&nbsp; je&nbsp; u&nbsp; granicama,&nbsp; što&nbsp; govori&nbsp; u&nbsp; prilog&nbsp; tome&nbsp; da&nbsp; je&nbsp; metod analitičko&nbsp; hijerarhijskog&nbsp; procesa&nbsp; adekvatan&nbsp; za&nbsp; postavljanje&nbsp; prioriteta u&nbsp; razvoju održivih sistema za upravljanje otpadom u Vojvodini.</p> / <p>The&nbsp; topic&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; doctoral&nbsp; dissertation&nbsp; is&nbsp; a&nbsp; multi-criteria&nbsp; analysis&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; position&nbsp; and sustainability of regional waste management centers in Vojvodina. The analysis of the primary and secondary geographical position showed that the assessment of the geographical position of the regional centers is conditioned by different criteria. The absolute geographical position of regional waste management centers was analyzed from the aspect of physical-geographical characteristics&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; region&nbsp; (geological,&nbsp; geomorphological,&nbsp; climatic,&nbsp; hydrographic, pedological and biogeographical). The analysis showed that some regional centers do not have a favorable position in relation to the physical-geographical characteristics of the area. This primarily refers to the region of Sombor, ie the location of the existing landfill &quot;Rančevo&quot;, which&nbsp; will&nbsp; be&nbsp; expanded in&nbsp; order&nbsp; to&nbsp; establish&nbsp; a&nbsp; regional center.&nbsp; The&nbsp; relative&nbsp; geographical position&nbsp; of&nbsp; the&nbsp; regional&nbsp; centers&nbsp; was&nbsp; analyzed&nbsp; from&nbsp; the&nbsp; aspect&nbsp; of&nbsp; socio-geographical characteristics of the area: population and settlements, as well as economic activities. Within this&nbsp; aspect,&nbsp; the&nbsp; analysis&nbsp; showed&nbsp; a&nbsp; relatively&nbsp; unfavorable&nbsp; position&nbsp; of&nbsp; regional&nbsp; waste management centers. This is primarily because only three of the nine planned regions meet the condition of a minimum number of inhabitants (200,000) in the long run, namely the regions of Novi Sad, Subotica and Inđija. On the other hand, the regions of Sombor and Vr&scaron;ac have a very unfavorable population structure. The region of Inđija, from the aspect of the position of settlements, has an unfavorable position, because one of the municipalities belonging to the region (&Scaron;id) is physically separated from the rest of the region. From the economic point of view, the regions of Zrenjanin and&nbsp; Sombor record the lowest salaries in the last decade, so their position in this sense can be considered unfavorable. For the purposes of this dissertation, the evaluation of criteria and sub-criteria relevant for decision-making in the waste management process at the level of the regions defined by the Strategy in Vojvodina was performed. The results showed significant differences in the perception and&nbsp; еvaluation of individual factors by decision makers from different regions, but also by decision makers at the national and local levels.&nbsp; There&nbsp; is&nbsp; also a&nbsp; difference&nbsp; in&nbsp; the &nbsp; views&nbsp; of independent&nbsp; experts&nbsp; in&nbsp; the&nbsp; field&nbsp; of&nbsp; waste management&nbsp; and&nbsp; sustainable &nbsp; development&nbsp; in&nbsp; relation&nbsp; to&nbsp; decision&nbsp; makers&nbsp; who&nbsp; are&nbsp; directly involved in the decision-making process. The degree of consistency is within the limits, which speaks in favor of the fact that the method of analytical hierarchical process is adequate for setting priorities in the development of sustainable waste management systems in Vojvodina.</p>

<p>Karcinom bronha je danas u svetu najče&scaron;ći uzrok smrti povezanih sa malignim bolestima. U XX veku je registrovan značajan porast kako incidence, tako i mortaliteta karcinoma bronha u većini zemalja. Medijana&nbsp; preživljavanja u svim stadijumima bolesti se značajno pobolj&scaron;ala poslednjih godina XX veka, ali nedovoljno u odnosu na očekivano. U najvećem broju slučajeva, bolest se otkriva u uznapredovalom stadijumu, kada je radikalno hirur&scaron;ko lečenje kao optimalan vid lečenja nemoguće. Određivanje stadijuma bolesti (stejdžing) je najbitniji segment u evaluaciji svakog bolesnika s karcinomom bronha. Utvrđivanje zahvaćenosti medijastinalnih&nbsp; limfnih čvorova karcinomom je od posebne važnosti, jer je u velikom broju slučajeva upravo nodalni status faktor koji određuje svsishodnost primene hirur&scaron;kog lečenja, radioterapije i hemioterapije, a samim tim i jedan od bitnih faktora prognoze bolesnika sa nemikrocelularnim karcinomom bronha NSCLC. Bolesnici sa dokazanom zahvaćeno&scaron;ću N2 medijastinalnih limfnih čvorova se svrstavaju u IIIA stadijum NSCLC koji je potencijalno resektabilan, dok se bolesnici sa dokazanom zahvaćeno&scaron;ću N3 medijastinalnih limfnih čvorova svrstavaju u IIIB stadijum NSCLC, koji se smatra neresektabilnim. Cilj ove doktorske disertacije je bio da se utvrdi da li postoje prognostički značajni faktori za rezultat lečenja medijastinoskopski dokazanog N2 i N3 stadijuma NSCLC. Studija je bila nerandomizovana, delom retrospektivnog, a delom prospektivnog karaktera. U ispitivanje je uključeno 60 bolesnika lečenih u Institutu za plućne bolesti Vojvodine tokom&nbsp; 2006., 2007. i 2008. godine. Kod svih uključenih bolesnika medijastinoskopijom je dokazana propagacija NSCLC u medijastinalne limfne čvorove. U radu su analizirani sledeći faktori: pol, starost, ECOG performans status, pridružena hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP), pridruženo kardiovaskularno oboljenje sa simtomatologijom klasifikovanom prema NYHA, T faktor, lokalizacija i broj medijastinoskopski dokazanih metastatski zahvaćenih limfnih čvorova, vrsta primenjenog&nbsp; lečenja (hemioradioterapija, hemioterapija, operacija), rezultat lečenja (odgovor na terapiju i preživljavanje). Univarijantnom analizom je utvrđeno da su kod bolesnika sa medijastinoskopski dokazanim N2 i N3 stadijumom NSCLC prognostički faktori koji su imali uticaj na lo&scaron;ije preživljavanje bili: ECOG PS 2 (p=0,00000), pridruženo kardivaskularno oboljenja sa simptomatologijom klase NYHA II (p=0,00113), zahvaćenost kontralateralnih medijastinalnih medijastinalnih limfnih čvorova (N3 stadijum) (p=0,000003), dok je uticaj zahvaćenosti vi&scaron;e pozicija ipsilateralnih medijastinalnih limfnih čvorova (multi station N2) bio na granici statističke značajnosti (p=0,05385). Utvrđeno je da bolesnici sa N2 i N3 stadijumom NSCLC lečeni hemioradioterapijom imaju bolju stopu odgovora na primenjenu terapiju u odnosu na bolesnike lečene samo hemioterapijom (p=0,03118), kao i da operativno lečenje primenjeno kod bolesnika koji su imali dobar odgovor na sprovedenu terapiju ima statistički značajan uticaj u vidu boljeg preživljavanja (p=0,00121). Univarijantnom analizom nije utvrđen značajan uticaj sledećih faktora na preživljavanje bolesnika sa N2 i N3 stadijomom NSCLC: pol, starost, pridružena HOBP, skvamozni tip NSCLC i T faktor. Multivarijantnom analizom su kao nezavisni prognostički faktori na preživljavanje bolesnika sa N2 i N3 stadijumom NSCLC utvrđeni klinički N status (bolje preživljavanje ima N2 u odnosu na N3 stadijum) i sprovedena terapija (bolje preživljavanje ima hemioradioterapija u odnosu na hemioterapiju). Dobijeni rezultati navode nas na zaključak da su pozicija i broj zahvaćenih pozicija medijastinalnih limfnih čvorova, koji su utvrđeni medijastinoskopski, kao i sprovođenje multimodalnog lečenja ključni prognostički faktori za preživljavanje bolesnika sa N2 i N3 stadijumom NSCLC.</p> / <p>Lung&nbsp; cancer&nbsp; is&nbsp; the&nbsp; most&nbsp; common cause of cancer&nbsp; related mortality&nbsp; worldwide.&nbsp; Increase&nbsp; in&nbsp; both&nbsp; incidence&nbsp; and mortality&nbsp; of&nbsp; lung&nbsp; cancer&nbsp; was&nbsp; registered&nbsp; throughout&nbsp; 20th century. The median survival in every stage of lung cancer has been improved in last years of 20th century but it is still not satisfactory. In most cases, lung cancer is diagnosed in advanced&nbsp; stage&nbsp; when&nbsp; surgical&nbsp; treatment&nbsp; as&nbsp; the&nbsp; optimal approach&nbsp; is&nbsp; not&nbsp; possible. Staging&nbsp; is&nbsp; the&nbsp; most&nbsp; important element&nbsp; in&nbsp; the&nbsp; evaluation&nbsp; of&nbsp; every&nbsp; lung&nbsp; cancer&nbsp; patient. Mediastinal lymph node involvement is crucial, because in most of the cases nodal staging is factor which determines appropriate use of surgery, radiotherapy and chemotherapy and it is one of the important factors influencing prognosis of lung cancer patients. Patients with proven involvement of ipsilateral&nbsp; mediastinal&nbsp; lymph&nbsp; nodes&nbsp; (N2&nbsp; stage)&nbsp; are categorized&nbsp; in&nbsp; IIIA&nbsp; stage&nbsp; which&nbsp; is&nbsp; considered&nbsp; to&nbsp; be potentially resectable, and patients with proven involvement of&nbsp; contralateral&nbsp; mediastinal&nbsp; lymph&nbsp; nodes&nbsp; (N3&nbsp; stage)&nbsp; are categorized&nbsp; in&nbsp; IIIB&nbsp; stage,&nbsp; which&nbsp; is&nbsp; considered&nbsp; to&nbsp; be nonresectable. The aim of this study was the determination of&nbsp; significant&nbsp; prognostic&nbsp; factors&nbsp; that&nbsp; have&nbsp; influence&nbsp; on treatment&nbsp; and&nbsp; survival&nbsp; of&nbsp; non-small&nbsp; cell&nbsp; lung&nbsp; cancer (NSCLC)&nbsp; patients&nbsp; in&nbsp; stage&nbsp; N2&nbsp; and&nbsp; N3.&nbsp; Study&nbsp; was nonrandomized,&nbsp;&nbsp; partially&nbsp;&nbsp; retrospective&nbsp;&nbsp; and&nbsp;&nbsp; partially prospective. It included 60 patients treated at the Institute for Pulmonary&nbsp; Diseases&nbsp; of&nbsp; Vojvodina&nbsp; during&nbsp; 2006,&nbsp; 2007&nbsp; and 2008. Cancer involvement of mediastinal lymph nodes was determined by mediastinoscopy in every patient. In study we analyzed following factors: gender, age, ECOG performance&nbsp;&nbsp; status,&nbsp;&nbsp; associated&nbsp;&nbsp; chronic&nbsp;&nbsp; obstructive pulmonary&nbsp; disease&nbsp; (COPD),&nbsp; associated&nbsp; cardiovascular disease with symptoms graded by NYHA classification, T status, position and number of involved mediastinal lymph nodes,&nbsp; applied&nbsp; treatment&nbsp; (surgery,&nbsp; chemoradiotherapy, chemotherapy alone), treatment result (response to treatment and&nbsp; survival).&nbsp; Prognostic&nbsp; factors&nbsp; for&nbsp; poorer&nbsp; survival&nbsp; on univariant analysis were ECOG PS 2 (p=0,0000), associated cardiovascular&nbsp;&nbsp; disease&nbsp;&nbsp; with&nbsp;&nbsp; symptoms&nbsp;&nbsp; NYHA&nbsp;&nbsp; II (p=0,00113)&nbsp; and&nbsp; involvement of&nbsp; contralateral&nbsp; mediastinal lymph nodes (N3 stage) (p=0,00003) while multi station N2 disease was borderline significant at level of p=0,05385. It was determined that patients treated with chemoradiotherapy achieved better response to treatment compared to patients treated&nbsp; with&nbsp; chemotherapy&nbsp; alone&nbsp; (p=0,03118).&nbsp; Univariant analyses&nbsp; did&nbsp; not&nbsp; confirm&nbsp; significance&nbsp; of&nbsp; gender,&nbsp; age, associate COPD, squamous cell lung cancer and T factor on survival. Multivariante&nbsp; analyses&nbsp; identified&nbsp; N&nbsp; status&nbsp; (better survival has N2 stage compared to N3 stage of NSCLC) and conducted treatment (better survival has&nbsp; chemoradiotherapy compared to chemotherapy alone) as independent prognostic factors.&nbsp; Our&nbsp; results&nbsp; suggest&nbsp; that&nbsp; position&nbsp; and&nbsp; number&nbsp; of cancer involved&nbsp; mediastinal lymph nodes position,&nbsp; proven by mediastinoscopy, as well as the conducted multimodality treatment are key prognostic factors which might influence the survival of patients with N2 and N3 stage of NSCLC.</p>

<p>U radu su definisani najznačajniji ekspirementalni faktori hronopotenciometrijske striping analize žive na staklastom ugljeniku. Poređeni su različiti elektrohemijski sistemi. Ispitani sistemi su obuhvatili klasičnu elektrohemijsku ćeliju sa stacionarnom disk elektrodom, sistem sa rotirajućom disk elektrodom, procesnu posudu od staklastog ugljenika kao radnuelektrodu i protočne sisteme uz tankoslojnu i tubularnu ćeliju.</p><p>Tačnost definisanih metoda je potvrđena analizom standardnog referentnog materijala - lista paradajza. Najveća osetljivost određivanja žive je postignuta primenom procesne ča&scaron;e od staklastog ugljenika kao radne elektrode. Granica detekcije je iznosila 0,10ng/dm^3&nbsp;žive(II). Razvijene metode su primenjene za određivanje žive u vodama. Uzorci voda su obuhvatili vode za piće, morske, rečne, bunarske, jezerske i otpadne vode.</p> / <p>In this work optimal experimental conditions of chronopotentiometric stripping analysis of mercury using glassy carbon were investigated. Critical review of different electrochemical systems is given. Conventional electrochemical cell with stationary disc electrode, cell with rotating disc elektrode, system with process vessel as a working electrode and flow systems with thin-layer and tubular cell were encompassed by the investigation.</p><p>Accuracy of the particular techniques was confirmed by analysing standard reference material - tomato leaves. Best sensitivity was achieved using process vessel of glassy carbon as a working electrode - 0,1 ng/d³. The developed methods were used for water analysis. Mercury was determined in samples of tap, well, seawater, river, lake, rain waters and in one sample of waste water.</p>