Socrates' daimonion [δαιμόνιον] is a very complicated issue. What the daimonion is and what roles it played in Socratic way of life are the two central and probably most difficult questions about this issue, since Plato and Xenophon provided different images of Socrates' daimonion. Still, this paper tries to list and analyze all Plato's and Xenophon's accounts concerning the daimonion in order to examine both similarities and differences between them and offer a comprehensive image of Socrates' daimonion that can answer the two central questions. In fact, these two questions are so important for Socrates' daimonion, because intrinsically they are in relation to the two charges Socrates faced: his impiety to the city-gods and his corruption of Athenian youths. No matter how distinct Plato’s description of daimonion is from Xenophon, they both attempted to defend their common teacher against the two charges. It is said that Socrates' daimonion caused the charge of his impiety, as Socrates only acknowledged his daimonion but not the city-gods that his contemporary Athenians believed in. Therefore, both Plato and Xenophon put much effort in arguing Socrates' daimonion proves his piety. Plato endeavored to demonstrate Socrates' daimonion belongs to the divine system of city-gods, while Xenophon in order to undermine the particularity of the daimonion, claimed it, other than name, has no difference from the divination that Athenians resort to. Furthermore, the accounts of Socrates' daimonion in the widely-accepted pseudo-Platonic dialogues Theages and Alcibiades I may offer a new reading of Socrates' daimonion. The daimonion seems to select those who have potential to philosophize as Socrates' interlocutors, but it cannot predict whether who will obtain benefit and when they will leave Socrates. Therefore, from a close reading of Theages and Alcibiades I, it can be shown that Alcibiades, the most notorious one of the youth whom Socrates was alleged to "corrupt", went on to his own destructive path rather than under the guidance of Socrates.

À très peu de philosophes l’histoire de la pensée occidentale a accordé une place aussi significative qu’à Socrate : nous apprenons tout naturellement à l’édifier comme héros de la rationalité et à reconnaître en lui la figure même du philosophe critique. À plusieurs égards, cette représentation élogieuse nous paraît justifiée, bien que, d’un autre point de vue, elle puisse nous faire sombrer dans la confusion, dès lors que notre regard porte simultanément, et comme pour produire un contraste, sur l’image d’un Socrate se soumettant au daimonion, son étrange signe divin. Comment pouvons-nous justifier, à partir du corpus platonicien, à la fois l’engagement de Socrate vis-à-vis de la rationalité et sa soumission à un phénomène en apparence irrationnel ? De cette question troublante est née la présente étude qui se consacre donc au problème de l’articulation entre le rapport de Socrate aux dieux et son rapport à la raison critique. Plus précisément, nous avons cherché à déterminer s’il existait, sur le plan épistémologique, une hiérarchie entre le daimonion et la méthode d’investigation rationnelle propre à Socrate, l’elenchos. Une telle étude exégétique nécessitait, dans un premier temps, une analyse systématique et approfondie des quelques passages sur le signe divin. Nous avons ensuite exposé deux solutions paradigmatiques au problème du double engagement contradictoire de Socrate, celle de G. Vlastos ainsi que celle de T.C. Brickhouse et N.D. Smith. Enfin, nous avons augmenté cette seconde partie d’un examen spécifique du Phèdre et du Timée, de même que d’un survol des modes de divination pour satisfaire un triple objectif : situer le signe divin en regard de la mantique traditionnelle, déterminer le rôle attribué par Platon à la raison dans le processus divinatoire, et être ainsi en mesure de trancher notre question principale. / To very few philosophers the history of the Western thought granted a place as significant as to Socrates: we quite naturally learn how to identify him as a hero of rationality and to recognize in him the very figure of the critical philosopher. In several respects, this representation of praise appears justified to us, although, from another point of view, it can make us sink in confusion, since our glance carries simultaneously, and like producing a contrast, on the image of Socrates obeying to the daimonion, his uncanny divine sign. How can we justify, starting from the Platonic corpus, both the engagement of Socrates with respect to rationality and his subordination to a seemingly irrational phenomenon? From this disconcerting question was born the present study which is thus devoted to the problem of the articulation between the relation of Socrates to the gods and his relation to the critical reason. More precisely, we sought to determine if there existed, on the epistemological level, a hierarchy between the daimonion and the method of rational investigation peculiar to Socrates, the elenchos. Such an exegetic study required, initially, a systematic and thorough analysis of the few passages related to the divine sign. We then adduced two paradigmatic solutions, that of G. Vlastos as well as that of T.C. Brickhouse and N.D. Smith. Lastly, we added to this second part besides a specific examination of Phaedrus and Timaeus, also a broad survey of the modes of divination, satisfying a triple aim: to make sense of the divine sign in comparison with the traditional art of mantic, to determine the role allotted by Plato to the reason in the divinatory process, and thus to be able to solve our principal question.

À très peu de philosophes l’histoire de la pensée occidentale a accordé une place aussi significative qu’à Socrate : nous apprenons tout naturellement à l’édifier comme héros de la rationalité et à reconnaître en lui la figure même du philosophe critique. À plusieurs égards, cette représentation élogieuse nous paraît justifiée, bien que, d’un autre point de vue, elle puisse nous faire sombrer dans la confusion, dès lors que notre regard porte simultanément, et comme pour produire un contraste, sur l’image d’un Socrate se soumettant au daimonion, son étrange signe divin. Comment pouvons-nous justifier, à partir du corpus platonicien, à la fois l’engagement de Socrate vis-à-vis de la rationalité et sa soumission à un phénomène en apparence irrationnel ? De cette question troublante est née la présente étude qui se consacre donc au problème de l’articulation entre le rapport de Socrate aux dieux et son rapport à la raison critique. Plus précisément, nous avons cherché à déterminer s’il existait, sur le plan épistémologique, une hiérarchie entre le daimonion et la méthode d’investigation rationnelle propre à Socrate, l’elenchos. Une telle étude exégétique nécessitait, dans un premier temps, une analyse systématique et approfondie des quelques passages sur le signe divin. Nous avons ensuite exposé deux solutions paradigmatiques au problème du double engagement contradictoire de Socrate, celle de G. Vlastos ainsi que celle de T.C. Brickhouse et N.D. Smith. Enfin, nous avons augmenté cette seconde partie d’un examen spécifique du Phèdre et du Timée, de même que d’un survol des modes de divination pour satisfaire un triple objectif : situer le signe divin en regard de la mantique traditionnelle, déterminer le rôle attribué par Platon à la raison dans le processus divinatoire, et être ainsi en mesure de trancher notre question principale. / To very few philosophers the history of the Western thought granted a place as significant as to Socrates: we quite naturally learn how to identify him as a hero of rationality and to recognize in him the very figure of the critical philosopher. In several respects, this representation of praise appears justified to us, although, from another point of view, it can make us sink in confusion, since our glance carries simultaneously, and like producing a contrast, on the image of Socrates obeying to the daimonion, his uncanny divine sign. How can we justify, starting from the Platonic corpus, both the engagement of Socrates with respect to rationality and his subordination to a seemingly irrational phenomenon? From this disconcerting question was born the present study which is thus devoted to the problem of the articulation between the relation of Socrates to the gods and his relation to the critical reason. More precisely, we sought to determine if there existed, on the epistemological level, a hierarchy between the daimonion and the method of rational investigation peculiar to Socrates, the elenchos. Such an exegetic study required, initially, a systematic and thorough analysis of the few passages related to the divine sign. We then adduced two paradigmatic solutions, that of G. Vlastos as well as that of T.C. Brickhouse and N.D. Smith. Lastly, we added to this second part besides a specific examination of Phaedrus and Timaeus, also a broad survey of the modes of divination, satisfying a triple aim: to make sense of the divine sign in comparison with the traditional art of mantic, to determine the role allotted by Plato to the reason in the divinatory process, and thus to be able to solve our principal question.

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή έχει ως στόχο να μελετήσει την έννοια του σωκρατικού δαιμονίου όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως στον φιλόσοφο Πρόκλο, καθώς επίσης να εντοπίσει το περιεχόμενο, την έκταση και τις προθέσεις αλλά και τους μεθοδολογικούς τρόπους με τους οποίους ο ίδιος ο νεοπλατωνικός σχολάρχης θεωρούσε ότι έπρεπε να προσεγγισθεί η παιδαγωγική σχέση ανάμεσα στον Σωκράτη και στον Αλκιβιάδη, ώστε να κατανοηθεί το βαθύτερο περιεχόμενό της. Ως κείμενο αναφοράς και ανάλυσης έχουμε το υπόμνημα του Σχολάρχη της Ακαδημίας: Εἰς τὸν Πλάτωνος πρῶτον Ἀλκιβιάδην , 85.19-93.28, σ’ ένα εδάφιο του πλατωνικού διαλόγου Αλκιβιάδης Ι (103 a-b), στο οποίο παρουσιάζεται η αφετηρία της επικοινωνίας ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Αλκιβιάδη, η επικοινωνιακή σχέση δηλαδή μεταξύ δασκάλου – μαθητή, η οποία τροφοδοτείται επαναληπτικά και από την θεϊκή έμπνευση του Σωκράτη, από το σωκρατικό δαιμόνιο. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας μας επιχειρούμε μια αναδρομική έρευνα στην έννοια του σωκρατικού δαιμονίου όπως αυτή εμφανίστηκε στην σύγχρονη ιστορία – πορεία της φιλοσοφικής έρευνας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη εισαγωγή στον πλατωνικό διάλογο Αλκιβιάδης Ι και στο υπόμνημα του Πρόκλου Εἰς τὸν Πλάτωνος πρῶτον Ἀλκιβιάδην αναδεικνύοντας το συνθετικό φιλοσοφικό εγχείρημα του νεοπλατωνικού φιλοσόφου. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μία απόπειρα σχολιασμού ενός ευσύνοπτου τμήματος του υπομνήματος του Πρόκλου, με κύριο στόχο να δοθούν απαντήσεις στις «κατηγορίες» που απέδιδαν ορισμένοι στην θεία αυτή έμπνευση του Σωκράτη ως προς την διαφθορά του νεαρού Αλκιβιάδη. Στην συνέχεια, επιχειρήσαμε να οδηγηθούμε σε ορισμένα συμπεράσματα (καταρρίπτοντας τις κατηγορίες), καθώς επίσης έγινε μία προσπάθεια καταγραφής των εννοιών που συναντήσαμε. Προχωρήσαμε επίσης στην σύνταξη ενός ευσύνοπτου φιλοσοφικού λεξικού των εννοιών που χρησιμοποίησε ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος στην προσπάθειά του να αναδείξει την θεϊκή αυτή έμπνευση του Σωκράτη ως μία δύναμη αγαθή και προνοητική με «προβλεπτικό» και «γνωστικό» χαρακτήρα, που κατ’ επέκταση καθιστά την σχέση διδασκάλου – μαθητή παιδαγωγικώς και προσωπικώς αναγκαία και θείων προδιαγραφών. Η εν λόγω εργασία ανήκει κυρίως στους θεωρητικούς κλάδους της φιλοσοφίας της θρησκείας και της μεταφυσικής, αλλά και συγχρόνως εντάσσεται στην ιστορία της φιλοσοφίας, καθότι παρουσιάζει ένα στάδιο της εξέλιξης μιας θεωρίας που αναπτύχθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. / The main aim of this M.A dissertation is to explore the sense of the daimonion of Socrates as it was mainly examined by the philosopher Proclus. We will try to identify the content, scope and intentions, but also the methodology by means of which the Neoplatonist scholarch himself approached the pedagogical relationship between Socrates and Alcibiades, in order to understand its deeper content. Our textual source is Proclus' Commentary on Plato's Alcibiades I, 85.19-93.28, which refers to Alcibiades I, 103 a-b. This is the starting point of communication between Socrates and Alcibiades, that is to say the communicative relationship between the teacher and the student, the content of which is repeatedly defined by the divine inspiration of Socrates, the Socratic daimonion. In the first chapter of our study, we attempt a retrospective research on the concept of Socrates’ daimonion as it appeared in the frame of modern philosophical research. The second chapter is a brief introduction to the Platonic dialogue Alcibiades I and to Proclus’ Commentary on Plato's Alcibiades I, highlighting the synthesis which is evident in the philosophical project of the Neoplatonist philosopher. The third chapter is an attempt to analyze a brief part of Proclus' commentary, aiming to provide answers to "accusations" attributed by some against Socrates’ divine inspiration with reference to the corruption of the young Alcibiades. We also attempt to describe the relevant concepts and reach some conclusions after the refutation of these accusations. We also proceed to a compilation of a concise philosophical dictionary of concepts-terms used by the Neoplatonist philosopher in his attempt to prove the divine inspiration of Socrates to be both a good and providential power with the possibility to acquire foreknowledge. This in turn makes the relationship between the teacher and the student pedagogically and personally necessary and gives it divine properties. The dissertation belongs to philosophy of religion, metaphysics, and history of philosophy, as well, since it examines a stage in the evolution of a theory developed in the 4th century B.C.