Στο πρώτο μέρος της έρευνάς μας επιχειρούμε τη συστηματική τεκμηρίωση της επιλογής του θεωρητικού μας μοντέλου, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η διατύπωση του σκοπού της έρευνάς μας. Τις τελευταίες δεκαετίες ερευνητές προερχόμενοι κυρίως από το χώρο των Φ.Ε. (Φυσικών Επιστημών), επιχειρούν να διαμορφώσουν προτάσεις εφαρμογής διδακτικών καινοτομιών πέρα από την καθιερωμένες πρακτικές των διδακτικών κανονιστικών συστημάτων (Ραβάνης 1996), οριοθετώντας με αυτό τον τρόπο ένα νέο επιστημονικό πεδίο, τη Δ.Φ.Ε. (διδακτική των Φυσικών Επιστημών) Βασικό θεωρητικό οπλοστάσιο του νεοσύστατου αυτού επιστημονικού χώρου αποτελούν οι σύγχρονες ψυχοκοινωνικές θεωρήσεις. Οι πολυπαραγοντικές όμως καταβολές των θεωρητικών αυτών αντιλήψεων, προσδίδουν αναγκαστικά ένα διεπιστημονικό χαρακτήρα στην ανάπτυξη των συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, καθιστώντας αναγκαία την αξιοποίηση των πορισμάτων και άλλων επιστημονικών περιοχών, όπως η Επιστημολογία, η Ψυχολογία, και η Ιστορία της Επιστήμης. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο του προβληματισμού, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ένα αυξημένο ερευνητικό ενδιαφέρον για τον εμπλουτισμό των προγραμμάτων σπουδών των Φ.Ε. με στοιχεία από την Ιστορία της Επιστήμης, όχι στο επίπεδο μιας απλής αναφοράς ιστορικών γεγονότων, αλλά με την ενσωμάτωση ιστορικών στοιχείων στις διεργασίες οικοδόμησης της γνώσης. Έτσι σε σχετική βιβλιογραφία διακρίνονται ομοιότητες που διατρέχουν την επιστημονική σκέψη της προ-κλασικής περιόδου και τις ‘πρώιμες ιδέες’ των παιδιών, και έχουν δείξει ικανές, σε πολλές περιπτώσεις, να λειτουργήσουν ως οδηγός ανίχνευσης βιωματικών νοητικών παραστάσεων των μαθητών, οι οποίες παρουσιάζουν ασυμβατότητα με τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού προτύπου (Wandersee 1986, Sequeira & Leite 1991, Berg 1997). Για αυτό επιχειρήθηκε μια μικρή ιστορική έρευνα σε σημεία σταθμούς της Ιστορίας του Ατομισμού. Τέλος έγινε μια συστηματική ανασκόπηση των αποτελεσμάτων των ερευνών, των σχετικών με τη σωματιδιακή φύση της ύλης, για τις βιωματικές παραστάσεις των παιδιών. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζουμε το μεθοδολογικό πλαίσιο της εργασίας μας και το αντικείμενο της έρευνας, που απορρέουν από τη θεωρητική μας προβληματική, καθώς και την πειραματική διαδικασία. Τέλος, στο τρίτο μέρος της εργασίας μας παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα, την ανάλυσή τους, καθώς και τα συμπεράσματα της έρευνας. / In the first part of our research we attempt the systematic documentation of choice of our theoretical model, so as to is rendered possible the formulation of aim of our research. The last decades researchers emanating mainly from the space of N.E. (Natural Sciences), they attempt they shape proposals of application of instructive innovations beyond established practice of instructive lawful systems ([Rabanis] 1996), delimiting with this way a new scientific field, the D.F.E. (didactics of Natural Sciences) Basic theoretical arsenal of this newly established scientific space constitute the modern psychosocial regards. The multidimentional however payments of this theoretical perceptions, lend obligatorily a interdisciplinary character in the growth of particular initiatives, rendering necessary the exploitation of conclusions and other scientific regions, as the Epistemology, the Psychology, and the History of Science. In this frame of reflection, is observed in the past few year a increased inquiring interest for the enrichment of programs of study of N.E. with elements by the History of Science, no in the level of simple report of historians fact, but with the incorporation of historical elements in the activities of construction of knowledge. Thus in relative bibliography are distinguished resemblances that run through the scientific thought of pre-classic period and the `of precocious ideas children, and have shown capable, in a lot of cases, they function as driver of detection of experiential intellectual representations of students, that presents incompatibility with the characteristics of scientific model (Wandersee 1986, Sequeira and Leite 1991, Berg 1997). For this was attempted a small historical research in points stations of History of Individualism. Finally became a systematic examination of results of researches, relative with the particial nature of matter, for the experiential representations of children. In the second part we present the methodological frame of our work and the object of research, that derives from our theoretical questioning, as well as the experimental process. Finally, in the third part of work we present to us the results, their analysis, as well as the conclusions of research.

Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη μελέτη των εννοιών Φύσις (= φυσική κατάσταση, φυσική τάση) και Νόμος (= ανθρώπινη σύμβαση, θεσμός, έθιμο) ως διπολικού σχήματος ενταγμένου αφενός στα πλαίσια της διδασκαλίας των σοφιστών και αφετέρου στην τραγωδία του Ευριπίδη Βάκχαι. Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π. Χ., εποχής έντονης πνευματικής ζύμωσης εμπνευσμένης από τις κοινωνικές, πολιτικές και πολεμικές συγκυρίες, αναδύεται στη σοφιστική σκέψη το εννοιολογικό και ιδεολογικό αντιθετικό σχήμα Φύσις- Νόμος. Αρκετοί σοφιστές διατυπώνουν πεποιθήσεις που κλίνουν υπέρ της Φύσεως, η οποία ταυτίζεται με το όντως αληθινό και συμφέρον, κατά τον Αντιφώντα, με την πηγή της ελευθερίας, κατά τον Αλκιδάμα, με τη δικαιοσύνη την εκπορευόμενη από την υπερίσχυση του δυνατότερου και με την αναίρεση κάθε σύμβασης, κατά τον Καλλικλή. Κάποιοι άλλοι σοφιστές υιοθετούν θέσεις που κλίνουν υπέρ του Νόμου, ο οποίος αποτελεί πηγή δικαιοσύνης και απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου, κατά τον Πρωταγόρα, κριτήριο ηθικά ενδεδειγμένης χρήσης των αρετών και εγγυήτρια δύναμη ευπραγίας, κατά τον Ανώνυμο του Ιάμβλιχου. Ποια, όμως, η παρουσία της Φύσεως και του Νόμου μέσα στην ευριπίδεια τραγωδία Βάκχαι; Η παρουσία αυτή γίνεται αντιληπτή κατά την εξέταση της αντιπαράθεσης του θεού Διονύσου με τον ηγεμόνα της Θήβας Πενθέα. Από τη μία πλευρά, η διονυσιακή λατρεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Φύσιν σε ό,τι αφορά τόσο τις τελετουργικές πρακτικές της, όσο και την υπόσταση του ίδιου του τιμώμενου θεού Διονύσου. Από την άλλη πλευρά, ο ηγεμόνας της Θήβας Πενθέας ενεργεί ως ο θεματοφύλακας του Νόμου, προασπιζόμενος μία συμβατική μορφή δικαίου η οποία δρα ως συνεκτικός ιστός μεταξύ των πολιτών. Είναι, ωστόσο, η έννοια του Νόμου εντελώς εξοβελισμένη από τη διονυσιακή λατρεία, στα πλαίσια της οποίας επιβάλλεται η εφαρμογή ενός συγκεκριμένου τελετουργικού τυπικού; Μήπως ο Νόμος, του οποίου υπεραμύνεται τόσο σθεναρά ο Πενθέας διώκοντας τους μαινόμενους ακολούθους του Διονύσου, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της βακχείας; Άραγε ήταν η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας ανάμεσα στις δυνάμεις της Φύσεως και τις δυνάμεις του Νόμου η αλήθεια που διέφυγε του Πενθέα, καθορίζοντας έτσι το τραγικό του τέλος; Αυτά είναι τα ερωτήματα στα οποία καλείται τελικά να απαντήσει η έρευνα που διεξάγεται στην παρούσα εργασία. / This essay focuses on the study of the concepts of the Nature (=natural condition, natural inclination) and the Law (=human convention, institution, custom) when linked by a bipolar relationship. The two concepts mentioned above are studied on the one hand within the framework of the teachings of sophists and on the other hand in the context of the tragedy Bacchae of Euripedes. During the fifth century B.C., an age characterized by a long and intense intellectual agitation which was inspired by the social, political and polemic conjunctures, the semantic and ideological antithetical scheme Nature – Law rises out of the thinking of sophists. Some sophists express convictions defending the Nature that is identified with the real truth and the real profit, according to Antiphon, with the source of freedom, according to Alkidamas, with the justice deriving from the prevalence of the strongest person and with the refutation of the conventions, according to Callicles. Some other sophists adopt positions defending the Law constituting the source of justice and a prerequisite for the survival of the humankind, according to Protagoras, a criterion of the morally right use of the virtues and the guarantee of prosperity, according to Anonymous of Iamblichus. But what about the presence of the Nature and the Law in the context of the tragedy Bacchae of Euripedes? This case could be understood after a careful study of the juxtaposition of the god Dionysus to the king of Thebes Pentheus. On the one hand, the worship of Dionysus is indissolubly associated with the Nature as far as both the rites and the substance of the honored god Dionysus himself are concerned. On the other hand, the king of Thebes Pentheus acts as the guardian of the Law defending a conventional form of justice functioning like a binding tie between the citizens. Is, though, the concept of the Law absolutely eliminated from the worship of Dionysus, within the framework of which the application of a specific ritual is imposed ? May the Law, which is defended so vigorously by Pentheus who persecutes the maniac worshippers of Dionysus, constitute a part and parcel of the bacchanals? May the necessity of a balance between the powers of the Nature and the powers of the Law be the principle that escaped Pentheus’ notice determining his tragic end? These are the questions that the research held in this essay aspires to answer.

Στην παρούσα μεταπτυχιακή εργασία επεξεργαζόμαστε τη σχέση της φύσης και της τέχνης στη φιλοσοφία του πρώιμου Schelling. Στο έργο του Friedrich Schelling η καλλιτεχνική δραστηριότητα αποτελεί τον συνδετικό ιστό του ανθρώπινου πνεύματος με τη φύση. Αυτή η ενεργός σχέση φύσης και πνεύματος εκφράζεται πληρέστερα στο κοινό τους προϊόν, το έργο τέχνης. Στόχος μας είναι, μέσω διαδοχικών σταδίων μελέτης, ξεκινώντας από τη διείσδυση στο εσωτερικό της Φυσικής Φιλοσοφίας του Schelling και καταλήγοντας στην παραγωγή του καλλιτεχνικού προϊόντος στη Φιλοσοφία της Τέχνης του, να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο η φύση συναντά το ανθρώπινο πνεύμα στη σφαίρα της καλλιτεχνικής δραστηριότητας. / Our main objective with this postgraduate thesis is an attempt to process the relationship between nature and art in Friedrich Schelling's early philosophy. In Schelling's work, artistic activity is perceived as the connective tissue between the human spirit and nature. This active relationship is better expressed through their common end product, the work of art. Our goal therefore is, through a multi-level analysis which begins with an in depth view of Schilling's Natural Philosophy and ends with the production of the work of art in his Philosophy of Art, to shine a light on the ways in which nature meets the human spirit within the sphere of artistic activity.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιαστούν οι ιδέες του Καντ σχετικά με την ηθική αγωγή των παιδιών. Η δομή της εργασίας βασίζεται στην παραδοχή ότι η παιδαγωγική θεωρία του δεν μπορεί να κατανοηθεί αποκομμένη από την ηθική και πολιτική φιλοσοφία του. Μάλιστα, αποτελεί σημαντικό τμήμα της, καθώς διερευνά τη δυνατότητα και τους τρόπους ηθικοποίησης των ανθρώπινων υποκειμένων. Θεωρείται καθοριστική για την επίτευξη του ύψιστου αγαθού για το ανθρώπινο είδος, δηλαδή την ηθική κοινωνία με τη μέγιστη ευδαιμονία και την καθολική ηθικότητα. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται κάποιες γενικές παραδοχές της ηθικής θεωρίας του Καντ σχετικά με το ανθρώπινο γένος. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η θεωρία του Καντ σχετικά με την ηθική αγωγή των παιδιών. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τρία ερωτήματα που προκύπτουν απ’ την ανάλυση της θεωρίας του Καντ για την ηθική αγωγή. Το πρώτο θέμα που εξετάζεται είναι το πώς συνδυάζεται η πειθαρχία και ο καταναγκασμός με την ελευθερία και την αυτονομία των μαθητών. Ένα άλλο σημείο που χρήζει σχολιασμού είναι το αν η ηθική αγωγή είναι τελικά απαραίτητη για την ηθική τελειοποίηση των μαθητών, μιας και σύμφωνα με τον Καντ όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν a priori τον ηθικό νόμο. Το τρίτο και τελευταίο σημείο προς ανάλυση πραγματεύεται τον ρόλο των συναισθημάτων στην ηθική αγωγή. / The purpose of this study is to present the ideas of Kant on moral education of children. The structure of the study is based on the assumption that his theory on education cannot be comprehended in isolation from his moral and political philosophy. Indeed, it comprises an important part of it, since it examines the possibility and the ways of moralisation of human beings. His theory on moral education is considered as crucial for the accomplishment of the highest good for the human race, which is the moral community with the utmost happiness combined with the universal morality. The first chapter includes some basic assumptions of Kant's moral theory related to the human race. In the second chapter Kant's theory on moral education of children is analysed. Chapter three poses three questions, which derive from the analysis of Kant's theory on education. The first issue discussed is how discipline and necessitation are combined with pupils' freedom and autonomy. An other topic worth of discussion is whether moral education is necessary for moral perfection of pupils, since according to Kant all human beings are a priori aware of the moral law. The third and final point of discussion refers to the role of feelings in moral education.