Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Η πόλη της Πάτρας συμμετείχε στη διοργάνωση του θεσμού το 2006, θέτοντας στόχους τόσο στον πολιτιστικό όσο στον οικονομικό, τουριστικό και επιχειρηματικό τομέα της πόλης. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι ο προσδιορισμός και η καταγραφή της πολιτιστικής κληρονομιάς που επιτεύχθηκε από τη διοργάνωση του θεσμού στην πόλη της Πάτρας αξιοποιώντας δευτερογενή στοιχεία. Για την επίτευξη του ερευνητικού στόχου ο θεσμός μελετήθηκε αξιοποιώντας στοιχεία από αρθρογραφίες, μονογραφίες – βιβλία, δημοσιευμένα κείμενα, δημοσιευμένες μελέτες, δεδομένα εμπορικού επιμελητηρίου και ΕΛ.ΣΤΑ καθώς και από μηχανές διαδυκτιακής αναζήτησης. Το υπό διερεύνηση θέμα είναι αρκετά σύνθετο και κρίθηκε ότι η πιο κατάλληλη μεθοδολογική προσέγγιση είναι η μελέτη περίπτωσης. Ο μόνος διαθέσιμος τρόπος άντλησης των δεδομένων είναι αποκλειστικά οι υπάρχουσες βάσεις δεδομένων. Τα αποτελέσματα της έρευνας τεκμηριώνουν την ύπαρξη σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς ως απόρροια του συγκεκριμένου πολιτιστικού γεγονότος. Τα δεδομένα δείχνουν ότι δημιουργήθηκαν πλήθος πολιτιστικών χώρων, αυξάνοντας σε σημαντικό βαθμό τις πολιτιστικές υποδομές της πόλης. Ενισχύθηκε η διεθνής φήμη της πόλης, η πόλη αναπτύχθηκε τουριστικά και επιχειρηματικά, δημιουργήθηκε και εμπεδώθηκε μια νέα κουλτούρα εθελοντισμού. / The institution of the European Capital of Culture is one of the most important cultural events at European level. The city of Patras participated in the organization of the institution in 2006, setting targets both cultural as economic, tourist and business area of the city. The aim of this thesis is the identification and recording of cultural heritage achieved by the organization of the institution in the city of Patras utilizing secondary data. To achieve the research objectives, the institution studied utilizing data from columnists, monographs - books, published texts, published studies, data and EL.STA Chamber of Commerce and Networking by search engines. The issue under investigation is very complex and found that the most appropriate methodological approach is the case study. The only available way to raise data is only through existing databases. The survey results document the existence of significant cultural heritage as a result of this cultural event. The data show that numerous cultural sites were created, increasing considerably the cultural infrastructure of the city. Strengthened the international reputation of the city, the city developed in both the tourist and business sectors and created and embedded a new culture of volunteering.

- / -

- / -

Στην παρούσα εργασία εξετάζονται τα αποτελέσματα της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δομή των επιχειρήσεων των χωρών-μελών. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι στο πως συλλέχθηκαν τα δεδομένα και το πώς ταξινομούνται ώστε να έχουμε επαρκή και αξιόπιστα αποτελέσματα στην περιγραφή των δεδομένων μας. Προκειμένου να μελετήσουμε τη δομή των Ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, χρησιμοποιήσαμε δεδομένα ανά κλάδο δραστηριότητας και ανά Ευρωπαϊκή περιφέρεια που συλλέξαμε από τη eurostat για τα έτη 1997-2007. Οι επιχειρήσεις ανάλογα με τον τομέα που δραστηριοποιούνται έχουν καταταχθεί σε γενικότερους κλάδους σύμφωνα με την επίσημη στατιστική κατηγοριοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωπαϊκή κοινότητα κατά “NACE”. Οι κλάδοι των επιχειρήσεων που περιλαμβάνει το δείγμα μας είναι οι ακόλουθοι: D. Manufacturing (Κατασκευή σε βιομηχανίες), C. Mining and quarrying (Ορυκτός Πλούτος), E. Electricity, gas and water supply(Ηλεκτρισμός, παροχή αερίου και νερού), F. Construction (Οικοδομικές κατασκευές), G. Distributive trades(Διανεμητικό Εμπόριο), H. Hotels and Restaurants (Ξενοδοχεία και εστιατόρια), I. Transport, Storage and Communication (Μεταφορές και Αποθηκευτικός χώρος) και K. Real estate, renting and business activities(Κτηματομεσιτικές υπηρεσίες ενοικιάσεις και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες). Για τις επιχειρήσεις (local units) του δείγματος εκτός από τον κλάδο και τη χώρα προέλευσης υπάρχει διαθέσιμη πληροφορία και για τον αριθμό των ατόμων που εργάζονται ως προσωπικό (workforce). Στη συνέχεια μετά από τη συλλογή των δεδομένων, αφού απορρίψαμε τις ελλείπουσες μεταβλητές (missing values), προχωρήσαμε σε περιγραφική ανάλυση των διάφορων κλάδων της οικονομικής δραστηριότητας σε επίπεδο χωρών ώστε να εξακριβώσουμε σε ποια χώρα εμφανίζουν την μεγαλύτερη συχνότητα, καθώς και την κατανομή του εργατικού δυναμικού και την κατανομή των διάφορων κλάδων σε χρονικό διάστημα δεκαετίας (1997-2007). Αυτή η ανάλυση έγινε σε επίπεδο τριετίας ώστε να εξάγουμε όσο το δυνατόν σαφέστερα αποτελέσματα. Η εξαγωγή όλων των παραπάνω συμπερασμάτων έγινε με τη βοήθεια του λογισμικού spss –το πιο εξειδικευμένο στατιστικό πρόγραμμα για επεξεργασία μεγάλου αριθμού μεταβλητών από τα εκάστοτε δείγματα. Ιδιαίτερη έμφαση πέρα από την αρχική ταξινόμηση των δεδομένων δώσαμε στο πως χειριστήκαμε τις missing values ώστε να δώσουμε όσο το δυνατόν πιο ακριβή και αξιόπιστα αποτελέσματα για την περιγραφική ανάλυση που θα ακολουθήσει. / In this work we present the structural business statistics of European area during a decade (1997-2007) of all countries –states of European Union. We used data from all structures of business activities and from each European state during the last decade. We collected the data from the official site of Eurostat. Businesses according to the sector that are activating have been categorized at more general units in compliance with the official statistical categorization of European business activities at European Community as "NACE". Our sample includes this sectors of businesses : D. Manufacturing, C. Mining and quarrying, E. Electricity, gas and water supply, F. Construction, G. Distributive trades, H. Hotels and Restaurants, I. Transport, Storage and Communication K. Real estate, renting and business activities. For all local units we have information about their sectors and the country that exist. We also have important information about the workforce that each sector includes. Then we selected the data and we rejected the missing values of the sample in order to conduct perigraphical statistical analysis for these sizes. We examined the frequency of each business structure in order to conclude at which country each sector has the larger frequency. We also examined the workforce distribution at each country during the last decade (1997-2007). All the conclusions are extracted with the use of specific statistical software-named spss –the most specific software for the collection and usage of data that are extracted from large samples. In this project we tried to be very careful at how we are going ro handle the missing values. And this happened in order to have the most accurate results as we could.

Ο τουρισμός όπως είναι γνωστό αποτελεί βασικό βραχίονα της οικονομίας μας, δηλαδή της βαριάς βιομηχανίας της Ελλάδας. Σαφώς είμαστε προσανατολισμένοι στο να γίνει το καλύτερο προκειμένου να αναπτυχθεί και να αποδώσει για την Ελλάδα καρπούς ,πολύ δε περισσότερο σήμερα στη δυσμενή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας. Είναι ευχής έργο ότι με τον τομέα του τουρισμού απασχολήθηκε η Συνθήκη της Λισσαβόνας και χάραξε κατευθυντήριες γραμμές και κανόνες καθιερώνοντας καταυτό τον τρόπο κατά μία έννοια τουριστική πολιτική στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τούτο πρέπει να αποτελεί βασικό και απαραβίαστο κανόνα και κατευθυντήρια γραμμή των επενδύσεων που θα γίνουν είτε στην Ελλάδα είτε σε οποιοδήποτε κράτος –μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ,έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα και να μεγιστοποιείται το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ευρώπης και της Ελλάδας ειδικότερα. Η Ευρώπη και τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπερτερούν σε ορισμένους τομείς κυρίως διότι εδώ υπάρχει ο τύπος του «ώριμου» αστικού κράτους , ο δυτικός τρόπος ζωής και διασκέδασης και κάλλιστα μπορεί να αποτελέσει στόχο για τον επισκέπτη ενός υπεύθυνου και ποιοτικού τουρισμού. Η διασφάλιση περιβαλλοντολογικών όρων -πράσινη ανάπτυξη- ποιότητας αποτελεί βασικό μέλημα και μέσο ανάδειξης πλεονεκτήματος σε σχέση με προορισμούς του τρίτου κόσμου. Οι υποδομές των μεταφορών (λιμάνια, αερομεταφορές, τρένα , σύγχρονο οδικό δίκτυο κτλ.) , εκτός κάποιων εξαιρέσεων π.χ. Ελλάδα, βρίσκονται σε ώριμο επίπεδο ανάπτυξης και καμιά φορά και πρωτοποριακό λ.χ. TGV Γαλλία, η υποθαλάσσια σήραγγα στη Μάχη. Πρόβλημα αποτελεί η μη δυνατότητα συμπιέσεως του κόστους και κυρίως οι νομισματικές ισοτιμίες ευρώ έναντι δολαρίου, γιεν και νομισμάτων γενικότερα τρίτων χωρών. Η εμμονή σε «σκληρό» νόμισμα δηλαδή ακριβό ευρώ, για τους Αμερικάνους ή κατοίκους τρίτων χωρών, δημιουργεί όσο υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να αντισταθμιστεί από την ποιότητα των υπηρεσιών και την αρτιότητα τους. / -

Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει αφενός την σημασία των τελευταίων εξελίξεων στο ευρωπαϊκό δίκαιο για την κινητικότητα των εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά και αφετέρου αν το ευρωπαϊκό περιβάλλον παρέχει τη δυνατότητα ανάπτυξης ανταγωνισμού δικαίων στο εταιρικό δίκαιο. Αρχικά γίνεται μια σύντομη αναφορά στη θεωρία του νομοθετικού ανταγωνισμού, καθώς και στην κατάσταση που επικρατεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Στη συνέχεια, εξετάζεται το δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης, όπως αυτό απορρέει από τις διατάξεις της Συνθήκης, καθώς και η ερμηνεία του μέσα από τη νομολογία του Δικαστηρίου. Στην τέταρτη ενότητα, γίνεται η παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας και διερευνώνται οι επιπτώσεις της στον ανταγωνισμό δικαίων. Στην πέμπτη ενότητα της εργασίας, εξετάζονται οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις και πως αυτές επηρεάζουν την κινητικότητα των εταιρειών. Τέλος, εξετάζεται η δυνατότητα των εταιρειών να ασκούν ρυθμιστικό αρμπιτράζ με σκοπό να περιορίσουν τα δικαιώματα συμμετοχής των εργαζομένων. / -

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τη διαδικασία διαμόρφωσης ενιαίας τουριστικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρακολουθώντας την πορεία της από την ίδρυση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων μέχρι σήμερα και εξετάζει τις επιδράσεις των ευρωπαϊκών θεσμικών εξελίξεων και πιο συγκεκριμένα των ευρωπαϊκών πολιτικών στον ελληνικό ξενοδοχειακό κλάδο Στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται σε αδρές γραμμές το ιστορικό πλαίσιο εξέλιξης του τουριστικού φαινομένου και εν συνεχεία αναπτύσσεται ο τουρισμός στην παγκόσμια, ευρωπαϊκή και εθνική του διάσταση. Ακολούθως, αναλύεται ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα μέσα από τις πιο σημαντικές πτυχές του, δεδομένου ότι θα αποτελέσει στις επόμενες ενότητες το όχημα διακρίβωσης των επιδράσεων των ευρωπαϊκών πολιτικών στις λειτουργίες του. Το δεύτερο μέρος εστιάζει στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ίδρυσή της μέχρι τη Συνθήκη της Λισαβόνας και επικεντρώνεται ειδικά στις περιόδους, όπου θεσμικές μεταβολές διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ένταξη του τουρισμού στις Συνθήκες και στη διαδικασία διαμόρφωσης ευρωπαϊκής τουριστικής πολιτικής. Το τρίτο μέρος εξετάζει τις πολιτικές της Ε.Ε., που έχουν ειδικό βάρος για τον τουριστικό τομέα και επιχειρεί να αναδείξει το θεσμικό αποτύπωμά τους στον τομέα και ιδιαίτερα στον ελληνικό ξενοδοχειακό κλάδο. Στο τέταρτο μέρος αναλύεται η μετάβαση από το εθνικό πρότυπο τουριστικής πολιτικής στο ευρωπαϊκό και επιχειρείται παράλληλα να προσεγγιστεί ο βαθμός διείσδυσης των μέτρων των ευρωπαϊκών πολιτικών στον ελληνικό ξενοδοχειακό κλάδο με εργαλείο τις επιπτώσεις των πολιτικών αυτών στην ίδρυση και τη λειτουργία της ξενοδοχειακής επιχείρησης. / The present thesis deals with the tourism policy-making in the European Union, following its steps from the birth of the European Communities to date . It traces the impact of the European institutional developments and more precisely of the European policies on the Greek hotel sector. The first part is dedicated to the historical framework of the evolution of tourism and to the presentation of the global, European and national dimensions of tourism development. A profile of the Greek hotel sector is then provided , since it will be the vehicle for screening the European policies that are affecting the daily operation of the hotel enterprises. The second part addresses the process of European integration from the establishment of the European Communities up to the Lisbon Treaty and highlights the periods when institutional changes played a key role to the foundation of European tourism policy The third part focuses on European policies that have a significant impact on the tourism sector and on the Greek hotel industry. The fourth part provides the context of the national tourism policy model and the transition from the national model to the European one, seeking to estimate the impact of the European measures on the Greek hotel enterprises.

Η παρούσα διατριβή διερευνά τα καινοτόμα στοιχεία και τις προβληματικές παραμέτρους των εταιρικών σχολικών συμπράξεων, με βάση τη συμμετοχή δύο ελληνικών σχολείων σε ευρωπαϊκή σχολική σύμπραξη (Comenius 1). Στη συνέχεια, προχωρά σε σύγκριση των δύο προγραμμάτων σε σχέση με τα κριτήρια αξιολόγησης που προσδιορίστηκαν πριν την έναρξη της έρευνας. Για το σκοπό αυτό, δόθηκαν συνεντεύξεις από τους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς και απαντήθηκαν ερωτηματολόγια από τους συμμετέχοντες μαθητές και τους γονείς τους. Οι μεν εκπαιδευτικοί αναφέρθηκαν σε ζητήματα όπως η ιστορία και οι στόχοι των σχολικών συμπράξεων, τα οφέλη που αποκόμισαν μαθητές και εκπαιδευτικοί, τα προϊόντα που παρήχθησαν, οι μεθοδολογικές παράμετροι που πλαισίωσαν τα εν λόγω σχέδια, η διαχείριση των συμπράξεων, η αξιολόγηση και διάδοση των σχεδίων καθώς και το μέλλον παρόμοιων πρωτοβουλιών. Οι δε μαθητές ρωτήθηκαν για τους στόχους του προγράμματος, τα οφέλη που αποκόμισαν από τη συμμετοχή τους σε αυτό, τις μεθοδολογικές παραμέτρους που συνόδευσαν την εφαρμογή των σχεδίων, ενώ προέβησαν και σε αξιολογικές κρίσεις για το περιεχόμενο και τις δραστηριότητες των εν λόγω προγραμμάτων. Οι γονείς των εμπλεκόμενων μαθητών έκαναν αναφορά στους στόχους των προγραμμάτων, τα οφέλη που αποκόμισαν τα παιδιά τους από τις συμπράξεις και το βαθμό συμμετοχής των παιδιών τους και των ιδίων στα εν λόγω προγράμματα. Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρήθηκε σύνθεση των αποτελεσμάτων των ποιοτικών και ποσοτικών προσεγγίσεων με τη βοήθεια της τριγωνοποίησης (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) και για τα δύο προγράμματα, και αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με τα ερευνητικά ερωτήματα. Οι ενδιαφερόμενοι συμφώνησαν σε αρκετά ζητήματα, ενώ δεν έλειψαν και οι διαφορετικές εκτιμήσεις για το περιεχόμενο και τις δραστηριότητες των εν λόγω συμπράξεων. Αν και, όπως διαπιστώθηκε, οι σχολικές συμπράξεις συνιστούν φορέα αλλαγής στο σύγχρονο σχολείο, δεν έχουν διερευνηθεί από το αρμόδιο υπουργείο οι δυνατότητες για την ενσωμάτωση των καινοτόμων στοιχείων τους στην επίσημη εκπαίδευση. Ωστόσο, είναι σαφές πως η φιλοσοφία των σχολικών συμπράξεων και των υπόλοιπων προαιρετικών προγραμμάτων βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Αυτό που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το θέμα της διαχείρισης της εκπαιδευτικής αλλαγής που προτείνεται μέσω των σχολικών συμπράξεων, της δημιουργίας δομών παρακολούθησης και αξιοποίησης των δεδομένων, της συνεργασίας όλων των φορέων που εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία, της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και της συνεπούς υποστήριξης του εγχειρήματος. / The present thesis investigates the innovative elements and the problematic parameters of school partnerships, on the basis of the participation of two Greek schools in a European school partnership (Comenius 1). Then, it continues with the comparison of two programmes in relation to the evaluation criteria determined before the beginning of the research. To this end, involved teachers were interviewed and questionnaires were answered by the involved students and their parents. The teachers referred to subjects such as the history and the objectives of school partnerships, the profits acquired by students and teachers, the products, the methodological parameters, the management of the partnerships, the evaluation and distribution of the programmes as well as the future of similar initiatives. The students were asked about the objectives of the programmes, the profits they acquired through their participation, the methodological parameters of the programmes, while they also proceeded to the evaluation of the content and the activities of the programmes in question. The parents of the involved students referred to the objectives of the programmes, the profits their children acquired through the partnerships and the degree of their own participation and their children’ s participation in the programmes in question. In this framework, what was attempted, was a composition of the results of the qualitative and quantitative approaches in the framework of triangulation (teachers, students, parents) for both the programmes, and the results of the research were evaluated in relation to the inquiring questions. The participants agreed about various subjects, while there were some different opinions about the content and the activities of the partnerships in question. Although, as it was realised, school partnerships constitute an institution of change in modern schools, the possibilities for the incorporation of their innovative elements in formal education have not been investigated by the Ministry of Education. However, it is a fact that the philosophy of school partnerships and other optional programmes is in the right direction. What should be taken into consideration, is the subject of the management of the educational change proposed through school partnerships, the formation of structures for follow-up and exploitation of data, the collaboration of all institutions involved in the educational process, the teachers’ training and the support of the effort.

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να εξετάσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την καινοτόμο δραστηριότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτοντας ερευνητικά ερωτήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη και υποστήριξη της καινοτομίας στην περιφέρεια. Για την πραγματοποίηση της έρευνας επιλέχθηκαν δώδεκα περιοχές μελέτης που βρίσκονται σε έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε μια από τις έξι χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, επιλέχθηκε μια περιοχή με σχετικά καλή οικονομική απόδοση λαμβανομένου υπόψη του μειονεκτήματος λόγω της απομακρυσμένης της θέσης (περιοχή Α), και μια περιοχή σχετικά προσβάσιμη (περιοχή Β) με οικονομική απόδοση αντίστοιχη με αυτή της περιοχής Α. Οι περιοχές είναι οι εξής: Shetland (Α) και East Ayrshire (Β) στη Σκωτία, Keski- Suomi (Α) και Satakunta (Β) στη Φινλανδία, L’Alcoià (Α) και Camp de Morvedre (Β) στην Ισπανία, Rottal-Inn (Α) και Bitburg-Prüm (Β) στη Γερμανία, Ευρυτανία (Α) και Καλάβρυτα (Β) στην Ελλάδα και Midwest Clare (Α) και Southeast Wexford (Β) στην Ιρλανδία. Τα δεδομένα προήλθαν από 600 συνολικά επιχειρήσεις (50 από κάθε περιοχή) και συλλέχθηκαν με τη βοήθεια ερωτηματολογίων και μέσω προσωπικών συνεντεύξεων στα πλαίσια ενός ερευνητικού προγράμματος χρηματοδοτούμενου από την Ε.Ε. (AsPIRE: Aspatial Peripherality, Innovation and the Rural Economy). Η διδακτορική διατριβή είναι χωρισμένη σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος δίνεται καταρχήν ο ορισμός της καινοτομίας και πραγματοποιείται μια ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας για την καινοτομία και την κατανομή της στο χώρο. Στη συνέχεια αποτυπώνεται η επιρροή του χωρικού, τοπικού και μη τοπικού, περιβάλλοντος μιας επιχείρησης στην καινοτόμο δραστηριότητά της. Γίνεται η υπόθεση ότι η πρόσβαση των επιχειρήσεων σε μη- τοπικά περιβάλλοντα καθορίζει την πιθανότητα να εισάγουν οι επιχειρήσεις καινοτομία και ελέγχει το ποσοστό της συνολικής καινοτόμου δραστηριότητας μιας περιοχής. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η καινοτόμος δραστηριότητα των επιχειρήσεων επηρεάζεται από παράγοντες που σχετίζονται με το άνοιγμα των τοπικών συστημάτων παραγωγής σε μη τοπικούς κόσμους. Τα δίκτυα επιχειρήσεων, το συσσωρευμένο επιχειρηματικό και ανθρώπινο κεφάλαιο, η γνώση και η εμπειρία που αποκτήθηκαν σε μη τοπικό επίπεδο, καθώς και η υπάρχουσα τοπική επιχειρηματική ιστορία ενισχύουν την ικανότητα των επιχειρήσεων να καινοτομούν και διευρύνουν την ικανότητα μάθησής τους. Το δεύτερο μέρος της διατριβής εξετάζει την επίδραση της χωροθέτησης των επιχειρήσεων στην καινοτόμο δραστηριότητά τους, τόσο σε μικρο- όσο και σε μακρο- επίπεδο. Στο μικροοικονομικό επίπεδο συνάγεται ότι η πιθανότητα εισαγωγής καινοτομίας είναι καλά προβλεπόμενη από παρατηρήσιμα επιχειρηματικά χαρακτηριστικά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πιο προσβάσιμες περιοχές παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά καινοτόμου δραστηριότητας σε σχέση με τις λιγότερο προσβάσιμες. Στη συνέχεια η διαφορά στα ποσοστά καινοτόμου δραστηριότητας ανάμεσα στις περισσότερο και λιγότερο προσβάσιμες περιοχές αποδομείται σε εκείνη που οφείλεται σε παρατηρήσιμους και σε εκείνη που οφείλεται σε μη παρατηρήσιμους παράγοντες. Συμπεραίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της διαφοράς των πιθανοτήτων να παρουσιάσει μία εταιρεία καινοτόμο δραστηριότητα αποδίδεται σε μη παρατηρήσιμους παράγοντες αποκαλύπτοντας έτσι την σοβαρή επίδραση του τοπικού περιβάλλοντος (όπως αυτό συλλαμβάνεται από την επίπτωση των μη-παρατηρήσιμων παραγόντων) στη καινοτομία. Κατά συνέπεια τα συμπεράσματα προτείνουν να είναι η πολιτική καινοτομίας για τις ΜΜΕ εξειδικευμένη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και να στοχεύει στην ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών των επιχειρήσεων και στη διατήρηση και βελτίωση του τοπικού περιβάλλοντος καινοτομίας. Σε μακροοικονομικό επίπεδο γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής κάποιων παραγόντων που ευθύνονται για την «Αχωρική Περιφερειακότητα». Αποδεικνύεται ότι η συμβατική περιφερειακότητα (μετρούμενη σε όρους προσβασιμότητας) δεν μπορεί από μόνη της να εξηγήσει τις παρατηρημένες μορφές απόστασης και την οικονομική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός απομακρυσμένων και σχετικά μη προσβάσιμων περιοχών που ξεπερνούν τα αναμενόμενα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και ένας επίσης σημαντικός αριθμός περισσότερο προσβάσιμων περιοχών που παρουσιάζουν αρκετά μικρότερα από τα αναμενόμενα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης. Αποδεικνύεται ότι οι παράγοντες της αχωρικής περιφερειακότητας είναι εκείνοι που ευθύνονται για την απόκλιση των περιφερειών από τη συμβατική σχέση τοποθεσίας και επιπέδου ανάπτυξης. Τέτοιοι παράγοντες είναι για παράδειγμα η λειτουργία χωρικά οριζόντιων και κάθετων επιχειρηματικών δικτύων. Τέλος, το τρίτο μέρος της διατριβής ασχολείται με την επίδραση της καινοτομίας στην απόδοση των επιχειρήσεων και πιο συγκεκριμένα με την επίδραση της καινοτομίας προϊόντος στις επενδύσεις σε πάγια περιουσιακά στοιχεία. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η εισαγωγή καινοτομίας προϊόντος μειώνει την πιθανότητα πραγματοποίησης επενδύσεων σε πάγια περιουσιακά στοιχεία. Ένα άλλο συμπέρασμα είναι ότι το μέγεθος της επιχείρησης ασκεί μια ιδιαίτερα σύνθετη επίδραση στην πιθανότητα πραγματοποίησης επενδύσεων. Η επίδραση αυτή αποτελείται από δυο συνθετικά μέρη, μια μορφής ανεστραμμένου U άμεση επίδραση του μεγέθους της επιχείρησης στην πιθανότητα για πραγματοποίηση επενδύσεων και μια έμμεση γραμμική επίδραση του μεγέθους στην πιθανότητα εισαγωγής καινοτομίας. Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι το χάσμα στην πιθανότητα πραγματοποίησης επενδύσεων μεταξύ καινοτόμων και μη καινοτόμων επιχειρήσεων αυξάνεται με την αύξηση του μεγέθους. / The aim of this PhD Thesis is to examine the factors that influence the innovative activity of SMEs in peripheral and less favored areas of the European Union by posing research questions that relate to the development and support of innovation in this type of areas. In the framework of this research, survey data collected in twelve case study regions in six EU member states was used. Within each of the six participating member states, one region (Region A) was selected as a relatively peripheral region, perceived to be performing relatively well economically (given its locational disadvantages), and a second one (Region B) was selected as an example of a relatively accessible region with a perceived performance similar to that of Region A. These areas were Shetland (Α) and East Ayrshire (Β) in Scotland, Keski- Suomi (Α) and Satakunta (Β) in Finland, L’Alcoià (Α) and Camp de Morvedre (Β) in Spain, Rottal-Inn (Α) and Bitburg-Prüm (Β) in Germany, Evrytania (Α) and Kalavryta (Β) in Greece and Midwest Clare (Α) and Southeast Wexford (Β) in Ireland.This data was collected from 600 businesses (50 in each case study area) during 2003 for the EU Fifth Framework research project entitled “Aspatial Peripherality, Innovation and the Rural Economy” (AsPIRE). Data was collected through personal interviews with the firm’s owner or manager and with the use of questionnaires. The PhD Thesis is divided into three parts. In the first part there is a literature review on the definition of innovation and the dissemination of innovation through space. In a second step it is hypothesized that firms’ access to the non-local domain determines the probability to innovate and controls the rate of an area’s overall innovative activity. Results reveal that firms’ innovative activity is influenced by factors opening local production systems to the non-local world. Business networks, accumulated entrepreneurial human capital, knowledge and experience acquired non-locally and the embedded local business history enrich firms’ innovative capacities and shape the learning capacity of firms and localities. When local economic systems operate under national systems that are prone to innovation, these factors account less for the probability that a firm will innovate and vice versa. The second part of the thesis examines the effect of the peripheral location of firms on their innovativeness. It is concluded that the probability to innovate is well predicted by observable firm, entrepreneurial and business network characteristics. Results show that more accessible areas consistently present higher activity rates than their peripheral counterparts. The difference in innovation activity rates between peripheral and central areas is then decomposed into observable and non-observable factors. It arises that the whole innovation gap is attributed to non-observable factors constituting a combination of ‘behavior and environment’. Innovation policy for SMEs should thus aim at meeting businesses’ specific needs (firm-specific factors) and at sustaining and improving the innovation environment. Finally, the third part of this Thesis explores the relationship between product innovation and investments in fixed capital assets. Results show that the presence of product innovation reduces the probability to invest. Another result is that a firm’s size exerts a rather complicated effect on the probability to invest. This effect consists of a direct, inverted U-shape component of firm’s size on the probability to invest and an indirect component through the size’s linear effect on the probability to innovate. The gap in the probability to invest between innovative and non-innovative firms increases with size.

Στην παρούσα εργασία επιχειρούμε να διερευνήσουμε το βαθμό στον οποίο οι οικονομικοί κύκλοι μεταξύ των χωρών-μελών στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 χωρών εμφανίζονται ή όχι συγχρονισμένοι και επιπλέον εξετάζουμε την πιθανότητα ύπαρξης ασυμμετριών. Το θεωρητικό πλαίσιο της ανάλυσής μας στηρίζεται στη Θεωρία της Άριστης Νομισματικής Περιοχής, στην οποία αναφερόμαστε εκτενώς, παρουσιάζοντας τόσο την παραδοσιακή όσο και τη σύγχρονη προσέγγισή της, ενώ παράλληλα θίγουμε και το ζήτημα της ενδογένειας των κριτηρίων. Στη συνέχεια, παραθέτουμε αναλυτικά ένα σημαντικό μέρος της σύγχρονης εμπειρικής βιβλιογραφίας που εξετάζει το ζήτημα που μας απασχολεί, ενώ παρουσιάζουμε και ορισμένες από τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις που έχουν υιοθετηθεί από τους ερευνητές. Στο υπόδειγμα που αναπτύσσουμε, χρησιμοποιούμε στοιχεία χρονολογικών σειρών που αφορούν σε δυο μακροοικονομικές μεταβλητές, το πραγματικό ΑΕΠ και το επίπεδο τιμών και διερευνούμε σε πρώτη φάση το βαθμό συγχρονισμού των οικονομικών κύκλων στην ΕΕ-25. Ως σημείο αναφοράς ορίζουμε τις 15 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ-15), ενώ στο δείγμα μας μεταξύ των υπόλοιπων χωρών συμπεριλαμβάνουμε και τις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες. Στόχος μας είναι να προσδιορίσουμε την έκταση στην οποία η πραγματική οικονομική δραστηριότητα σε κάθε μία από τις χώρες αυτές κινείται ή όχι προς την ίδια κατεύθυνση με την ΕΕ-15. Αναλογιζόμενοι τους μηχανισμούς μέσω των οποίων μπορεί να προκαλείται αυτή η κυκλική συσχέτιση, προχωρούμε την ανάλυσή μας ένα βήμα πιο πέρα και εξετάζουμε την πιθανότητα ύπαρξης ασυμμετριών στις διαταραχές. Ακολουθώντας τη μεθοδολογία SVAR, εκτιμούμε για κάθε μία χώρα τα σχετικά υποδείγματα, επιδιώκοντας αρχικά να αναγνωρίσουμε τις διαρθρωτικές διαταραχές με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι εξεταζόμενες οικονομίες. Στη συνέχεια, υπολογίζουμε το βαθμό της συμμετρίας που παρουσιάζουν οι διαταραχές συνολικής ζήτησης και συνολικής προσφοράς ξεχωριστά για κάθε μία χώρα σε σχέση με τις αντίστοιχες διαταραχές στην ΕΕ-15. Όσον αφορά στα αποτελέσματα της ανάλυσής μας, εστιάζουμε κυρίως στη συμπεριφορά που επιδεικνύουν τόσο τα νέα κράτη-μέλη όσο και οι υποψήφιες χώρες, ενώ επιχειρούμε και μια πρόβλεψη για το τι μέλλει γενέσθαι σε σχέση με την πολυσυζητημένη ευρωπαϊκή διεύρυνση. / This paper seeks to explore the extent to which economic cycles between member states in the enlarged European Union of 25 countries appear or not synchronized and further examines the possible existence of asymmetries. The theoretical framework of our analysis is based on the Theory of Optimum Currency Area, to which we refer extensively, presenting both traditional and modern approach, while addressing the question of endogeneity criteria. Then, we present in detail an important part of modern empirical literature examining the issue before us, while also highlighting some of the methodological approaches adopted by researchers. In our model we use time-series data related to two macroeconomic variables, real GDP and price level and explore initially the degree of synchronization between business cycles in EU-25. As a point of reference we define the 15 member countries of the European Union (EU-15), whereas in our sample among the remaining countries we include the candidate countries for EU membership. Our goal is to determine the extent to which real economic activity in each of these countries is moving or not in the same direction with the EU-15. Considering the mechanisms by which this cyclic correlation can be caused, we proceed our analysis a step further and examine the possible existence of asymmetries in shocks. Following the SVAR methodology, we estimate for each country relevant models, seeking initially to identify the structural shocks experienced by the economies concerned. Then, we calculate the degree of symmetry of aggregate demand and aggregate supply shocks separately for each country in relation to the respective shocks in the EU-15. Regarding the results of our analysis, we focus mainly on the behaviour shown by both the new member states and candidate countries, while attempting a prediction about what happens next in relation to the much-discussed EU enlargement.