The primary aim of this research was to determine whether there is a relation between locus of control, transformational leadership and management success. One hundred and one shift overseers completed selfevaluation questionnaires on locus of control and transformational leadership. Thereafter, in turn, the managers completed evaluation questionnaires on the work performance of the shift overseers. The Pearson correlation coefficient showed statistically significant interrelations between internal locus of control, autonomy and transformational leadership. The three scales of management success also showed a strong positive correlation. Canonical correlations indicated that only one variant could be interpreted and that high internal control and high autonomy are associated with high transformational leadership and laissez faire leadership style. According to the literature overview, a positive relation exists between internal locus of control, transformational leadership and management success as well as organisational performance. An attempt is made to account for these diverse findings in terms of the relevance of a performance model within an organisational context. / Die primere doel van hierdie navorsingstudie was om te bepaalof daar 'n verband is tussen lokus van beheer, transformasionele leierskap en bestuursukses. Eenhonderd en een skoftoesighouers het selfbeoordelings-vraelyste oor lokus van beheer en transformasionele leierskap voltooi. Daarna het die bestuurders beoordelingsvraelyste oor die skoftoesighouers se werksprestasie voltooi. Die Pearson korrelasietoets het getoon dat daar statisties beduidende verbande is tussen interne lokus van beheer, outonomie en transformasionele leierskap. Die drie skate van bestuursukses het onderling sterk positief gekorrelleer. Kanoniese korrelasies het aangedui dat slegs een variaat interpreteer kan word en dat hoe interne beheer en hoe outonomie geassosieer is met hoe transformasionele leierskap en lae laissez faire-leierskapstyl. Die literatuurstudie het getoon dat daar 'n positiewe verband is tussen interne lokus van beheer, transformasionele leierskap en bestuursukses asook organisasie-prestasie. Verklarings vir hierdie teenstellende bevindings word gegee aan die hand van die relevansie van 'n prestasiemodel binne 'n organisasiekonteks. / Industrial and Organisational Psychology / M.A. (Industrial and Organisational Psychology)

The primary aim of this research was to determine whether there is a relation between locus of control, transformational leadership and management success. One hundred and one shift overseers completed selfevaluation questionnaires on locus of control and transformational leadership. Thereafter, in turn, the managers completed evaluation questionnaires on the work performance of the shift overseers. The Pearson correlation coefficient showed statistically significant interrelations between internal locus of control, autonomy and transformational leadership. The three scales of management success also showed a strong positive correlation. Canonical correlations indicated that only one variant could be interpreted and that high internal control and high autonomy are associated with high transformational leadership and laissez faire leadership style. According to the literature overview, a positive relation exists between internal locus of control, transformational leadership and management success as well as organisational performance. An attempt is made to account for these diverse findings in terms of the relevance of a performance model within an organisational context. / Die primere doel van hierdie navorsingstudie was om te bepaalof daar 'n verband is tussen lokus van beheer, transformasionele leierskap en bestuursukses. Eenhonderd en een skoftoesighouers het selfbeoordelings-vraelyste oor lokus van beheer en transformasionele leierskap voltooi. Daarna het die bestuurders beoordelingsvraelyste oor die skoftoesighouers se werksprestasie voltooi. Die Pearson korrelasietoets het getoon dat daar statisties beduidende verbande is tussen interne lokus van beheer, outonomie en transformasionele leierskap. Die drie skate van bestuursukses het onderling sterk positief gekorrelleer. Kanoniese korrelasies het aangedui dat slegs een variaat interpreteer kan word en dat hoe interne beheer en hoe outonomie geassosieer is met hoe transformasionele leierskap en lae laissez faire-leierskapstyl. Die literatuurstudie het getoon dat daar 'n positiewe verband is tussen interne lokus van beheer, transformasionele leierskap en bestuursukses asook organisasie-prestasie. Verklarings vir hierdie teenstellende bevindings word gegee aan die hand van die relevansie van 'n prestasiemodel binne 'n organisasiekonteks. / Industrial and Organisational Psychology / M.A. (Industrial and Organisational Psychology)

Text in Afrikaans, abstracts in Afrikaans and English / This is a study of the broad scope of cognition verbs in Afrikaans. Firstly, the nonmetaphorical cognition verbs [e.g. ken (= know), weet (= know), dink (= think), verstaan (= understand)] are discussed and then the metaphorical cognition verbs which are subcategorized in metaphorical verbs of vision [kyk (= look), sien (= see)] and metaphorical manipulation verbs [vorm (= form), gryp (= grab), voel (= feel), vat (= take) etc.]. The study is embedded in the cognitive linguistic stance of embodiment which inter alia implies that our neurological functioning is based on feeling (which includes our sense of touch), and that the way our bodies are structured also determines the way we express our thoughts. This extensive descriptive study of Afrikaans cognition verbs, metaphorical and nonmetaphorical, indicates that visual lexemes in Afrikaans express subtle abstract thought, while manipulation lexemes express less subtle, yet still abstract result-driven thought. Synthesis is an important factor in this study because the non-metaphorical cognition verbs as well as the metaphorical cognition verbs are linked to the basic cognitive principle of embodiment. Also, the two metaphorical verb types can by seen in synthesis when the stage frame ( = vision) and the workshop frame ( = manipulation) are merged. The synthesis of the stage frame and the workshop frame eventually provides us with another perspective, namely that vision and manipulation (which includes touch and feeling) are in a state of interacting nurturing symbiosis. / In hierdie studie word die breë kader van Afrikaanse kognisiewerkwoorde ondersoek. Eers kom die nie-metaforiese kognisiewerkwoorde (ken, weet, dink, verstaan) onder die vergrootglas, en daarna die metaforiese kognisiewerkwoorde wat gesubkategoriseer word in visueel-metaforiese werkwoorde (kyk, sien ens.) en manipulatief-metaforiese werkwoorde (vorm, gryp, voel, vat ens.). Hierdie studie is ingebed binne die kognitieflinguistiese uitgangspunt van beliggaamdheid wat onder andere behels dat ons neurologiese funksionering sterk gevoelsgefundeerd (o.m. op tassintuiglike vlak) is, maar ook dat ons liggaamlike gestruktureerdheid 'n rol speel by die uitdrukking van denke. Die uitvoerige deskriptiewe studie van Afrikaanse kognisiewerkwoorde, metafories en nie-metafories, dui aan dat visuele lekseme in Afrikaans vir fyn abstrakte denke gebruik word, terwyl manipulasielekseme vir minder fyn, maar steeds abstrakte resultaatgedrewe denke gebruik word. Sintesevorming speel 'n belangrike rol in hierdie studie in dié sin dat die nie-metaforiese kognisiewerkwoorde sowel as die metaforiese kognisiewerkwoorde tot die basiese kognitiewe uitgangspunt van beliggaamdheid teruggevoer kan word. Ook wat die twee metaforiese werkwoordtipes betref, kan daar 'n sintese gevorm word indien die verhoograam (= visie) sáám met die werkswinkelraam (= manipulasie) beskou word. Die samevoeging van die verhoograam met die werkswinkelraam bied uiteindelik nog 'n perspektief, naamlik dat visie en manipulasie (waarby tassintuiglike gevoel ingesluit is) simbioties en voedend op mekaar inwerk. / Linguistics and Modern Languages / D. Litt. et Phil (Linguistics)