<p>&Scaron;irom sveta, karcinom bronha je i dalje vodeći po incidenci i mortalitetu, sa 2,1 milion novih slučajeva i predviđenih 1,8 smrtnih ishoda u 2018. godini. Karcinom bronha predstavlja skoro petinu (18,4%) svih smrtnih ishoda od karcinoma. Istraživanje je sprovedeno kao retrospektivna studija za period 2010-2016 godine. Svi podaci potrebni za sprovođenje ovog istraživanja direktno su prikupljeni iz zdravstvenog informacionog sistema i registra za karcinom bronha Instituta za plućne bolesti Vojvodine (IPBV), koji je referentna ustanova za pacijente sa karcinomom bronha za celu Autonomnu Pokrajinu Vojvodinu. Cilj rada je bio da se utvrdi uticaj demografskih i kliničko-patololo&scaron;kih karakteristika na ukupno vreme preživljavanja kod bolesnika sa karcinomom bronha, kao i da se izradi geoprostorna analiza incidencije i mortaliteta od karcinoma bronha na teritoriji Vojvodine. Podaci o broju novoobolelih i broju umrlih pacijenata potrebni za analizu incidencije i mortaliteta prikupljeni su od lokalnih Instituta za javno zdravlje za svaki od sedam okruga. Za potrebe analize overall survivall, survival rate ukupno je obuhvaćeno 8142 bolesnika lečenih u IPBV, od kojih je nakon provere uključujućih i isključujućih kriterijuma, u konačnu analizu u&scaron;lo njih 7540. Za potrebe analize incidencije i mortaliteta prikupljeni su podaci od lokalnih Instituta za javno zdravlje za svaki od sedam okruga i ukupno je uključeno 21915 pacijenata. Od ukupno 7540 bolesnika, bilo je 5456 (72,4%) mu&scaron;karaca i 2084 (27,6%) žena. Prosečna starost bolesnika iznosila je 63,4&plusmn;8,85 godina, Najveći broj bolesnika su bili pu&scaron;ači, njih 4911 (65,1%), biv&scaron;ih pu&scaron;ača je bilo 1995 (26,5%), dok je najmanje bilo nepu&scaron;ača, svega 634 (8,4%). Srednja vrednost indeksa paklo-godina (pack-years) iznosila je 50,57&plusmn;28,80. Posmatrano prema bračnom statusu, najvi&scaron;e bolesnika je bilo oženjeno/udato, njih 5348 (70,9%). Najveći broj bolesnika je ocenio svoj socioekonomski status kao osrednji, njih 4912 (65,1%). Broj bolesnika sa ECOG performans statusom 1 bio je 5679 (75,3%), njih 840 (11,1%) je imalo ECOG performans status 2, dok je ECOG performans status 0 imao 451 (6,0%) bolesnik. Najveći broj bolesnika bio je dijagnostikovan u IV stadijumu bolesti 3108 (41,2%), zatim u IIIB 1886 (25,0%), IIIA 1401 (18,6%), dok je u IA stadijumu dijagnostikovano najmanje bolesnika, njih 234 (3,1%). Najveći broj bolesnika imao je potvrđenu dijagnozu adenokarcinoma, njih 3342 (44,3%), zatim skvamoznog karcinoma 2472 (32,8%), mikrocelularnog karcinoma 1386 (18,4%). Od ukupnog broja bolesnika, tokom perioda praćenja preminulo je njih 6420 (85,1%), dok je 1120 (14,9%) bolesnika bilo živo. Prosečno vreme preživljavanja mu&scaron;karaca bilo je 17,116 meseci, a žena 23,193 meseca. Mu&scaron;karci oboleli od karcinoma bronha statistički značajno (p=0,000) kraće su živeli u odnosu na žene. Analiza kumulativnog preživljavanja bolesnika pokazala je da je postojala statistički značajna razlika u preživljavanju u odnosu na pol kod podtipova adenokarcinom (p=0,000), skvamozni karcinom (p=0,000) i mikrocelularni karcinom (p=0,001). Statistički značajna razlika u preživljavanju postojala je i u odnosu na starost, mesto stanovanja, tip tumora, stadijum bolesti, ECOG, pu&scaron;ački status i TNM stadijum bolesti (p=0,000). Ukupno jednogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha iznosilo je 32,5%, skvamoznog karcinoma 37,3%, adenokarcinoma 33,4% i mikrocelularnog karcinoma 20,9%. Ukupno trogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha iznosilo je 9,2%, skvamoznog karcinoma 10,8%, adenokarcinoma 10,7% i mikrocelularnog karcinoma 2,0%. Ukupno petogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha iznosilo je 5,0%, kod skvamoznog karcinoma 6,1%, adenokarcinoma 5,4% i mikrocelularnog karcinoma 1,3%. Ukupno jednogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha u 1A stadijumu iznosilo je 78,1%, u 1B stadijumu 73,2%, 2A stadijumu 70,4%, 2B stadijumu 52,1%, 3A stadijumu 42,3%, 3B stadijumu 28,3%, dok je u 4 stadijumu bolesti ukupno jednogodi&scaron;nje preživljavanje bilo 17,9%. Ukupno trogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha u 1A stadijumu iznosilo je 40,8%, u 1B stadijumu 37,5%, 2A stadijumu 31,2%, 2B stadijumu 21,6%, 3A stadijumu 9,7%, 3B stadijumu 5,5%, dok je u 4 stadijumu bolesti ukupno trogodi&scaron;nje preživljavanje bilo 2,9%. Ukupno petogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha u 1A stadijumu iznosilo je 32,1%, u 1B stadijumu 19,3%, 2A stadijumu 16,2%, 2B stadijumu 13,3%, 3A stadijumu 4,4%, 3B stadijumu 2,6%, dok je u 4 stadijumu bolesti ukupno petogodi&scaron;nje preživljavanje bilo 1,6%. Kao nezavisni prediktori preživljavanja izdvojeni su mu&scaron;ki pol, starost preko 60 godina, ECOG performans status veći od 2, pu&scaron;ačka navika, lo&scaron;iji socioekonomski status, stadijum IV bolesti, T4 status, M1b status i mikrokarcinom kao tip tumora (p=0,000). Incidencija karcinoma bronha za mu&scaron;karce iznosila je 118,9 na 100000 stanovnika, a za žene 43,3 na 100000 stanovnika. Standardizovana stopa incidencije karcinoma bronha za mu&scaron;karce iznosila je 65,4 na 100000 stanovnika, a za žene 21,7 na 100000 stanovnika. Prema okruzima je postojala statistički značajna razlika (p=0,001). Stopa mortaliteta od karcinoma bronha za mu&scaron;karce iznosila 125,1 na 100000 stanovnika, a za žene 43,8 na 100000 stanovnika. Standardizovana stopa mortaliteta od karcinoma bronha za mu&scaron;karce iznosila 67,6 na 100000 stanovnika, a za žene 20,9 na 100000 stanovnika. Prema okruzima je postojala statistički značajna razlika (p=0,001). Analizom prikupljenih podataka utvrđeno je da postoji statistički značajna razlika u ukupnom vremenu preživljavanja pacijenata sa dijagnostikovanim karcinomom bronha u odnosu na pol (p=0,000), starosnu dob (p=0,000), mesto stanovanja (p=0,014), pu&scaron;ački status (p=0,001), ECOG performans status (p=0,000) i socioekonosmski status (p=0,000). Postoji statistički značajna razlika u ukupnom vremenu preživljavanja pacijenata sa dijagnostikovanim karcinomom bronha u odsnosu na tip tumora (p=0,000), stadijum bolesti (p=0,000), T-deskriptor (p=0,000), N-deskriptor (p=0,000) i M-deskriptor (p=0,000). Utvrđeno je da ukupno jednogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha iznosi 32,5%, trogodi&scaron;nje preživljavanje obolelih od karcinoma bronha iznosi 9,2%, a petogodi&scaron;nje preživljavanje iznosi 5,0%. Utvrđeno je da su nezavisni prediktori preživljavanja mu&scaron;ki pol, starost preko 60 godina, ECOG performans status 2 i veći, pu&scaron;ačka navika, lo&scaron;iji socioekonomski status, stadijum IV bolesti, T4 status, M1b status i mikroculularni karcinom kao tip tumora. Urađena je analiza incidencije i mortaliteta od karcinoma bronha na teritoriji AP Vojvodine i utvrđeno je da postoje značajne regionalne razlike u incidenciji i mortalitetu od karcinoma bronha na teritoriji AP Vojvodine.</p> / <p>Worldwide, lung cancer remains the leading cause of cancer incidencije and mortality, with 2.1 million new lung cancer cases and 1.8 million deaths predicted in 2018. Methodology: For the purpose of this retrospective study we collected data of 21915 patients from seven Public Health Institutes, one for each district. This data was categorized by five-year age groups during 2010&ndash;2016. Survival analysis data of 8142 patients was collected from the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina Hospital Information System and the Lung Cancer Registry. The primary objective was to determine the impact on overall survival by assessing demographic and clinical pathological characteristics in these patients. The secondary objective was to analyze the incidencije and mortality of lung cancer in the region of Vojvodina. Incidencije and mortality rates were directly age-standardized to the World and Europe Standard Population. A total of 7540 patients were eligible for the survival analysis, 5456 (72.4%) males and 2084 (27.6%) females. The average survival time, including all stages and cancer types was 17.1 months for men and 23.2 months for women (p = 0.000). There was statistically significant difference in survival time by gender in subtypes of adenocarcinoma (p = 0.000), squamous cell carcinoma (p= 0.000) and microcellular carcinoma (p = 0.001). Analysis showed significant difference in survival by age (p = 0.000), cancer type (p = 0.000), stage of the disease (p = 0.000), ECOG performance status (p = 0.000), smoking status (p = 0.001), TNM stage of disease (p = 0.000) and among districts (p = 0.014). Male gender (p = 0.000), age over 60 (p = 0.000), ECOG performance status 2 and greater (p = 0.000), smoking habit (p = 0.002), lower socioeconomic status (p = 0.000), stage IV of disease (p = 0.000) and small cell lung cancer as tumor type (p = 0.000) were identified as independent prognostic factors. One-year survival in 1A stage was 78.1%, in 1B stage 73.2%, 2A stage 70.4%, 2B stage 52.1%, 3A stage 42.3%, 3B stage 28.3 %, while in stage 4 was 17.9%. Three-year survival in 1A stage was 40.8%, in 1B stage 37.5%, 2A stage 31.2%, 2B stage 21.6%, 3A stage 9.7%, 3B stage 5.5 %, while in stage 4 was 2.9%. Five-year in 1A stage is 32.1%, in 1B stage 19.3%, 2A stage 16.2%, 2B stage 13.3%, 3A stage 4.4%, 3B stage 2.6 %, while in stage 4 was 1.6%. The incidencije rate was 118.9 per 100000 for males and 43.3 per 100000 for women. The standardized incidencije rate was 65.4 per 100000 for males and 21.7 per 100000 for females. There was a statistically significant difference by districts (p = 0.001). Mortality rate was 125.1 per 100000 for males and 43.8 per 100000 for females. The standardized mortality rate was 67.6 per 100000 for males and 20.9 per 100000 for females. There was also a statistically significant difference by district (p = 0.001). There was a statistically significant difference in overall survival by gender (p = 0.000), age (p = 0.000), place of residence (p = 0.014), smoking status (p = 0.001), ECOG performance status (p = 0.000), and socioeconomic status (p = 0.000). There was also a statistically significant difference in the overall survival by tumor type (p = 0.000), stage of disease (p = 0.000), T-descriptor (p = 0.000), N-descriptor (p = 0.000), and M-descriptor (p = 0.000). One-year survival rate was 32.5%, three-year survival was 9.2%, and five-year survival rate was 5.0%. Incidencije and mortality rates data were analyzed for the territory of Vojvodina, and it was found that there were significant regional differences.</p>

Tall och gran är de vanligaste trädarterna i svenska skogar. Förutom deras ekonomiska värde är de viktiga värdar för andra organismer och nyttjas oftast när de är döda. Säby Västerskog har skyddats i hundra år och är ett urskogsartat naturreservat där inga fördjupade analyser av dynamiken i trädskiktet har gjorts sedan 1930-talet. Denna studie gjordes med syfte av att uppdatera informationen om reservatets trädstatus samt att undersöka mortaliteten hos skogens barrträd. Det som undersöktes var om mortaliteten skiljde sig mellan trädslag, storleksklass och markslag. Förändringar i grundytan och balansen mellan arten undersöktes också. Träd identifierades med hjälp av data från en detaljerad karta från 1937, det togs mått på deras diameter och noterades vilken mark de stod på. Fler granar än tallar har dött i reservatet sedan 1937. Trädens storlek spelade ingen roll för tallars mortalitet, men väl för granar. Granens mortalitet skiljde sig inte mycket mellan olika markslag, men verkade spela roll för tall som hade högst mortalitet på våtmark och lägst på blockmark. Trots mortaliteten ökade trädens grundyta. Balansen mellan arterna förblev samma. / Scots pine and Norway spruce are the most common tree species in Swedish forests. They are important hosts to other organisms – mostly as dead wood. Säby Västerskog has been protected in hundred years but no in-depth analyses of dynamics in the tree layer have beendone since the 1930s. This study was done to update the information about the reserve’s tree status and examined mortality of conifers. I evaluated if mortality depended on tree species, size of the trees, or the type of ground they stood on. I also examined changes in trees’ basal area. The trees were identified with help of an old, detailed map from 1937. Their diameters were measured and the ground type they were standing on was noted. More spruces than pines had died in the reserve since 1937. Mortality varied with the tree size for spruce but not for pines. The mortality of pines varied among ground types (with the highest on wetlands and lowest on boulder deposits), but not for spruce. Despite high mortality basal area had increased. The balance between the species remained the same.

<p>Ciljevi: Cilj ove studije je da ispita bezbednost rane karotidne endarterektomije (CEA) u odnosu na odložene CEA nakon akutnog ishemijskog neurolo&scaron;kog deficita (TIA/CVI). Drugi cilj je da istražimo da li postoji razlika u brzini neurolo&scaron;kog oporavka između navedenih grupa. Metode: Ukupno 157 ispitanika u prospektivnoj studiji je praćeno 30 dana postoperativno. Grupa I ili rana CEA, je imala 50 ispitanika operisanih od 3. do 14. dana po TIA/CVI događaju. Grupa II ili odložena CEA, je imala 107 ispitanika operisanih od 15. do 180. dana nakon TIA/CVI. Praćen je proceduralni op&scaron;ti i specifični morbiditet i mortalitet u 30-dnevnom postoperativnom periodu. Rankin skor (mRS) smo koristili za procenu neurolo&scaron;kog invaliditeta. U odnosu na vrednost mRS skora smo formirali dve podgrupe mRS&lt;3 i mRS3. U statističkoj analizi koristili smo Pirsonov hi test, Studentov test, ANOVU analizu varijanse, Boniferonijev test i multiplu analizu varijanse za ponovljena merenja (GLM- general line model), kao i parametarsku i neparametarsku korelaciju i regresiju. Nivo značajnosti je bio 0,05. Rezultati: Prosečna starost ispitanika je bila 66,72 godine uz 66,2% osoba mu&scaron;kog pola. U grupi I je prosečno vreme do intervencije bilo 9,5 dana, a u grupi II 72,22 dana. Grupe su homogene u odnosu na faktore rizika i komorbiditet. Grupa I je imala 54% nestabilnih aterosklerotskih plakova u poređenju sa grupom II gde ih je bilo 31,8% (&chi;2 = 7.084; p &lt; 0.01). U grupi I TIA je imalo 50% ispitanika, a u grupi II CVI nalaza je bilo 68,2% (&chi;2 =4.825; p &lt;0.05). CVI do 1 cm veličine je statistički značajno vi&scaron;e zastupljen u grupi I , a CVI do 2 cm u grupi II (&chi;2 = 6.913; p &lt;0.05). Stopa CVI je u grupi I bila 2.0% a u grupi II je 2.8% (F = 0.083; p &gt; 0.05). Stopa postoperativnog infarkta miokarda (IM) je u grupi I je 2.0% a u grupi II je 1.9%. Stopa specifičnog hirur&scaron;kog morbiditeta je u grupi I 4.0% a u grupi II 3.7%. U grupi I ukupni morbiditet bio 6.0% a u grupi II 7.5%, razlika nije bila statistički značajna (F =0.921; p &gt; 0.05). Mortaliteta u obe grupe nije bilo. CVI/IM/smrt stopa je u grupi I bio 4.0% a u grupi II je bio 4.7% (F = 0.122; p &gt;0.05). Hiperlipidemija je signifikantan faktor rizika za CVI/IM/smrt (&chi;2 = 4.083; p &lt; 0.05). Pobolj&scaron;anje mRS je u grupi I imalo 52%, a u grupi II 31,8% pacijenata (&chi;2 = 5.903; p &lt;0.01). Relativni rizik je 2,4 odnosno toliko puta je veća &scaron;ansa da kod bolesnika dođe do promene mRS ako je bolesnik u grupi I. Pad mRS koji nastupa između trećeg i desetog dana nakon CEA je statistički visoko značajno izraženiji u grupi ranih CEA ( F 3,701 df 1 p=0,029). Kod bolesnika sa TIA u preko 60% slučajeva do&scaron;lo je do pada mRS, a kod onih koji su imali CVI u oko 25.5% (&chi;2 = 18.050; p &lt; 0.01). Kod Rankin skora podgrupe mRS&lt;3 i mRS3 je pad bio značajan i po vremenu (F 18,774; df 6; p=0,000) i po podgrupi ali je daleko brži pad zapažen u podgrupi mRS&lt;3(F 6,010; df 1; p=0,003). Zaključak: Rana CEA je jednako bezbedna kao i odložena CEA u pogledu incidence perioperativnog morbiditeta i mortaliteta. Ranom CEA se postiže znatno brži neurolo&scaron;ki oporavak pacijenata, naročito onih sa TIA i mRS&lt;3 skorom.</p> / <p>Objectives: The aim of this study was to investigate the safety of early carotid endarterectomy (CEA) in relation to the delayed CEA after acute ischemic neurological events (TIA / CVI). The second objective was to investigate whether there is a difference in speed of neurological recovery between these groups. Methods: A total of 157 patients in the prospective study followed 30 days postoperatively. Group I or early CEA, had 50 patients operated from 3 to 14 days after TIA / CVI event. Group II or delayed CEA, had 107 patients operated from 15 to 180 days after the TIA / CVI. Accompanied by the general and specific procedural morbidity and mortality in 30-day postoperative folow up. Rankin score (mRS) were used for evaluation of neurologic disability. In relation to the value of mRS score we formed two subgroups mRS &lt;3 i mRS3. In the statistical analysis we used the Pearson chi test, Student&#39;s test, ANOVA analysis of variance, Boniferony test and multiple analysis of variance for repeated measures (GLM- general line model), as well parametric and nonparametric correlation and regression. The significance level was 0.05. Results: The mean age was 66.72 years with 66.2% of males. In Group I is the average time to intervention was 9.5 days, and in group II 72.22 days. The groups were homogeneous in relation to risk factors and comorbidities. Group I had 54% of unstable atherosclerotic plaques compared with group II, where it was 31.8% (&chi;2 = 7.084; p &lt;0.01). In the group I TIA had 50% of respondents, while in group II CVI was 68.2% (&chi;2 = 4.825; p &lt;0.05). CVI to 1 cm in size were significantly more frequent in the group I, a CVI to 2 cm in group II (&chi;2 = 6.913; p &lt;0.05). CVI rate in the group I was 2.0%, and in group II was 2.8% (F = 0.083, p&gt; 0.05). Postoperative myocardial infarction (MI) in the group I is 2.0%, and in group II was 1.9%. Specific surgical morbidity rate in the group I and 4.0% in the group II 3.7%. In group I total morbidity was 6.0% in group II 7.5%, the difference was not statistically significant (F = 0.921; p&gt; 0.05). Mortality in both groups was not. CVI/IM/death rate in group I was 4.0% in group II was 4.7% (F = 0.122; p&gt; 0.05). Hyperlipidemia is a significant risk factor for CVI/IM/death (&chi;2 = 4.083; p&lt;0.05). Improving mRS in the group I had 52% and in group II 31.8% of patients (&chi;2 = 5.903; p &lt;0.01). The relative risk was 2.4 times as much and is more likely to occur in patients mRS changes if the patient in group I. Improving mRS that occurs between the third and tenth days after CEA was highly statistically significantly greater in the group of early CEA (F 3,701 df 1 p = 0.029). In patients with TIA in 60% of cases there was a decline mRS, and those had CVI in about 25.5% (&chi;2 = 18.050; p &lt;0.01). In Rankin score subgroups mRS &lt;3 i mRS 3 the decline was significant and time (F 18,774; df 6; p =0.000) and in the subgroup but it is far more rapid decline observed in the subgroup mRS &lt;3 (F 6.010; df 1; p = 0.003). Conclusions: Early CEA is as safe as the delayed CEA in respect incidence of perioperative morbidity and mortality. Early CEA is achieved significantly faster recovery of neurological patients, especially those with TIA and mRS &lt;3 compared with delayed CEA.</p>

<p>Boljom prevencijom aterosklerotskih bolesti i uvođenjem invazivnih procedura endoluminalnim pristupom u lečenju koronarne bolesti i karotidne bolesti, hirur&scaron;ke procedure u poslednje dve decenije postaju sve kompleksnije i teže. Profil pacijenata podvrgnutih revaskularizaciji miokarda postaje sve rizičniji i procentualno se povećava broj polivaskularnih pacijenata za koje je neophodno uraditi dodatne procedure na karotidnim arterijama, bilo da su one urađene simultano, u dva ili tri akta. To su pacijenati koji imaju značajne aterosklerotske lezije na jednoj ili obe karotidne arterije zajedno sa značajnim suženjima koronarnih arterija. Algoritmi koji se nude u projektovanju operativne taktike ni danas nisu strogo definisani i vrlo često zavise od individualne procene i stava hirurga koji izvode ove procedure. Ishod operativnog lečenja ovih pacijenata često zavisi od hirur&scaron;ke taktike i ustanove u kojoj se oni operativno leče. Prediktori ishoda operativnog lečenja bi mogli biti važan faktor u selekcioniranju pacijenata u preporuci taktike operativnog lečenja. U tezi su analizirani klinički aspekti preoperativno i postoperativno, postoperativni mortalitet - 30 dana posle operacije i jednu godinu posle operacije. Analiziran je uticaj faktora: starost, pol, neurolo&scaron;ka disfunkcija, infarkt miokarda do 90 dana pre operacije, nestabilna angina, diabetes mellitus, bilateralna stenoza karotidnih arterija kod 94 pacijenta koji su operisani u Klinici za kardiohirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici u periodu 2007-2012g. Kod svih je, preoperativno, nađeno da imaju značajne promene na koronarnim i karotidnim arterijama. Pacijenti su podeljeni u dve grupe po tipu izvr&scaron;ene operacije. Prvu grupu su sačinjavali pacijenti koji su operisani u odvojenim operacijama karotidnih arterija i revakularizacije miokarda, a drugi su operisani simultano operacijom karotidnih arterija i revaskularizacijom miokarda. U metodologiji su kori&scaron;ćene metode retrospektivnog i prospektivnog istraživanja. Kori&scaron;ćena je elektronska baza podataka Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, vođen je intervju sa pacijentima. Kori&scaron;ćeni su i pregledi doppler sonografije karotidnih arterija koji su rađeni u drugim ustanovama. Mortalitet-30 dana i jednu godinu posle operacije je bio prihvatljivo nizak, pacijenti su pobolj&scaron;ani u posmatranim parametrima. Neurolo&scaron;ki morbiditet na 30 dana i jednu godinu posle je bio prihvatljivo nizak. Prediktori mortaliteta su bili pu&scaron;enje 30 dana i godinu dana posle operacije u obe grupe. Prediktor morbiditeta 30 dana i jednu godinu nakon operacije bila je hiperlipoproteinemija. Ženski pol je bio nezavisni prediktor mortaliteta u grupi pacijenata operisanih u vi&scaron;e aktova. Pacijenti operisini simultano su bili teži po simptomima ( NYHAklasi) i u većem riziku (EU2 score), ali nisu imali statistički značajno veću smrtnost u odnosu na grupu operisanu u vi&scaron;e aktova.</p> / <p>Surgical procedures have become more complex and difficult in the past two decades due to the better prevention of atherosclerotic diseases and the introduction of invasive procedures with endoluminal approach to treating coronary and carotid artery diseases. The profile of patients undergoing myocardial revascularization is becoming riskier. There is also increase in the percentage of patients with polyvascular disease who need additional procedures on the carotid arteries, whether they are done simultaneously or in two or three acts. These are the patients who have significant atherosclerotic lesions in one or both of the carotid arteries along with the significant narrowing of the coronary arteries. Algorithms that are offered to plan operative tactics are still not strictly defined and often depend on the individual assessment of surgeons and the attitude of certain institutions that perform the procedure. The outcome of surgical treatment of these patients often depends on surgical tactics and the institution in which they are treated. Predictors of surgical treatment outcome could be an important factor for the selection of patients and the recommendation of operative treatment tactics. The thesis analyzed pre- and postoperative clinical aspect as well as 30-day and one-year postoperative mortality. The influence of the following factors was analyzed: age, sex, neurologic dysfunction, myocardial infarction occurring 90 days after surgery, unstable angina, diabetes mellitus, and bilateral carotid artery stenosis in 94 patients that underwent cardiac surgery at the Clinic of Cardiovascular Surgery of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica in the period from 2007 to 2012. All patients had significant changes on the coronary and carotid arteries. The patients were divided into two groups according to the type of surgery. The first group consisted of the patients who underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization separately. The second group of patients underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization at the same time. Methods of retrospective and prospective research were used in the methodology. Electronic data base of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina was also used and the patients were interviewed. Doppler of carotid arteries performed both in our institution and in other institutions was used. Mortality, 30-day and one-year post surgery, was acceptably low. The patients were improved in the observed parameters. Neurologic morbidity 30 days and one year after surgery was acceptably low. Smoking 30 days and one year after surgery was predictor of mortality in both groups. Hyperlipoproteinemia 30 days and one year after surgery was predictor of morbidity. Female sex was independent predictor of mortality for the first group of patients. The second group of patients were more complex according to the symptoms (NYHA class) and with greater risk (EU2 score), but their mortality rate was not statistically significant in relation to the first group of patients.</p>

<p>Увод: Ризик оперативног лечења у кардиохирургији посматра се са становишта постоперативног морталитет или одређених компликација. Стратификација ризика подразумева преоперативно утврђивање оперативног ризика, у односу на одређен период након операције, на основу тежине стања сваког пацијента посебно. Оно се процењује на основу броја и тежине његових фактора ризика. Предмет истраживања јесте математички статистички модел за предвиђање исхода оперативног ризика у кардиохирургији за период од једне године од датума интервенције. Популација Војводине је, у демографском смислу, специфична. Висока је стопа гојазних, пушача, оболелих од шећерне болести и артеријске хипертензије. Ове специфичности популације, морају се узети у обзир приликом процене ризика од кардиохируршке интервенције. Осим тога, оперативна тактика и техника (примена артеријских графтова, реваскуларизација у ургентним стањима, хибридна хирургија итд.), као и оптимална преоперативна припрема и постоперативни третман имају велики утицај на исход оперативног лечења. Циљ истраживања јесте идентификација свих фактора ризика који значајно утичу на исход оперативног лечења и развој сопствених модела за предикцију морталитета и значајних кардијалних и церебрoваскуларних компликација, као и њихова валидација. Методе: Узорак је чинило 2664 консекутивних болесника оперисаних на Клиници за кардиоваскуларну хирургију, Института за кардиоваскуларне болести Војводине у периоду од 01.07. 2011. до 21.12.2013. године. Анализирано је укупно 48 потенцијално релевантних фактора ризика. Подаци о морталитету и компликацијама у периоду хоспитализације и о рехоспитализацијама преузимани су из болничког информационог система (БИС). Болесници који, 365 дана од операције, нису били регистровани у БИС-у, позивани су телефоном како би се добио увид у њихово стање. Модел за процену једногодишњег оперативног ризика креиран је помоћу мултиваријантне бинарне логистичке регресије. Дискриминативна моћ модела испитана је помоћу Receiver Operating Characteristic (ROC) кривих, при чему су одређени гранични пресек, сензитивност и специфичност одговарајуће варијабле. Резултати: Добијени модел је добар маркер за предикцију морталитета годину дана од операције (area = 0,712: р &lt; 0,0005). Вредност граничног пресека је 3,04, сензитивност је 0,700; специфичност је 0,626. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел износи 0,125 (р &gt; 0,05). На узорку на коме је направљен модел, у односу на значајне, неповољне кардијалне и цереброваскуларне догађаје вредност површине испод ROC криве су: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , вредност граничног пресека 7,87, сензитивност 0,667, специфичност 0,635. Када се модел примени на контролну групу, вредност површине испод ROC криве су следеће: area = 0,518, p = 0,581. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел показује да је вредност р = 0,007. Закључак: Модел за предикцију морталитета је прецизан како у односу на целу групу болесника, тако и у односу на тип кардиохируршке инервенције. Креирани модел има добру моћ дискриминације. Најбољу моћ разликовања болесника са ниским и високим ризиком, модел показује у коронарној а нешто слабију у комбинованој хирургији. Модел за значајне кардијалне и цереброваскуларне догађаје функционише само на целокупном узорку, на којем је креиран, а не може да да задовољавајући одговор сваком болеснику понаособ, колика је вероватноћа да ће се код њега, у периоду од годину дана од операције, десити неки од наведених догађаја.</p> / <p>Uvod: Rizik operativnog lečenja u kardiohirurgiji posmatra se sa stanovišta postoperativnog mortalitet ili određenih komplikacija. Stratifikacija rizika podrazumeva preoperativno utvrđivanje operativnog rizika, u odnosu na određen period nakon operacije, na osnovu težine stanja svakog pacijenta posebno. Ono se procenjuje na osnovu broja i težine njegovih faktora rizika. Predmet istraživanja jeste matematički statistički model za predviđanje ishoda operativnog rizika u kardiohirurgiji za period od jedne godine od datuma intervencije. Populacija Vojvodine je, u demografskom smislu, specifična. Visoka je stopa gojaznih, pušača, obolelih od šećerne bolesti i arterijske hipertenzije. Ove specifičnosti populacije, moraju se uzeti u obzir prilikom procene rizika od kardiohirurške intervencije. Osim toga, operativna taktika i tehnika (primena arterijskih graftova, revaskularizacija u urgentnim stanjima, hibridna hirurgija itd.), kao i optimalna preoperativna priprema i postoperativni tretman imaju veliki uticaj na ishod operativnog lečenja. Cilj istraživanja jeste identifikacija svih faktora rizika koji značajno utiču na ishod operativnog lečenja i razvoj sopstvenih modela za predikciju mortaliteta i značajnih kardijalnih i cerebrovaskularnih komplikacija, kao i njihova validacija. Metode: Uzorak je činilo 2664 konsekutivnih bolesnika operisanih na Klinici za kardiovaskularnu hirurgiju, Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u periodu od 01.07. 2011. do 21.12.2013. godine. Analizirano je ukupno 48 potencijalno relevantnih faktora rizika. Podaci o mortalitetu i komplikacijama u periodu hospitalizacije i o rehospitalizacijama preuzimani su iz bolničkog informacionog sistema (BIS). Bolesnici koji, 365 dana od operacije, nisu bili registrovani u BIS-u, pozivani su telefonom kako bi se dobio uvid u njihovo stanje. Model za procenu jednogodišnjeg operativnog rizika kreiran je pomoću multivarijantne binarne logističke regresije. Diskriminativna moć modela ispitana je pomoću Receiver Operating Characteristic (ROC) krivih, pri čemu su određeni granični presek, senzitivnost i specifičnost odgovarajuće varijable. Rezultati: Dobijeni model je dobar marker za predikciju mortaliteta godinu dana od operacije (area = 0,712: r &lt; 0,0005). Vrednost graničnog preseka je 3,04, senzitivnost je 0,700; specifičnost je 0,626. Hosmer - Lemešov test za kreirani model iznosi 0,125 (r &gt; 0,05). Na uzorku na kome je napravljen model, u odnosu na značajne, nepovoljne kardijalne i cerebrovaskularne događaje vrednost površine ispod ROC krive su: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , vrednost graničnog preseka 7,87, senzitivnost 0,667, specifičnost 0,635. Kada se model primeni na kontrolnu grupu, vrednost površine ispod ROC krive su sledeće: area = 0,518, p = 0,581. Hosmer - Lemešov test za kreirani model pokazuje da je vrednost r = 0,007. Zaključak: Model za predikciju mortaliteta je precizan kako u odnosu na celu grupu bolesnika, tako i u odnosu na tip kardiohirurške inervencije. Kreirani model ima dobru moć diskriminacije. Najbolju moć razlikovanja bolesnika sa niskim i visokim rizikom, model pokazuje u koronarnoj a nešto slabiju u kombinovanoj hirurgiji. Model za značajne kardijalne i cerebrovaskularne događaje funkcioniše samo na celokupnom uzorku, na kojem je kreiran, a ne može da da zadovoljavajući odgovor svakom bolesniku ponaosob, kolika je verovatnoća da će se kod njega, u periodu od godinu dana od operacije, desiti neki od navedenih događaja.</p> / <p>Introduction: Risk assessment in cardiac surgery can be realized from the point of postoperative mortality or certain complications. Risk stratification involves preoperative determination of operative risk in relation to a certain period after the operation, based on the health status of each patient individually. It is estimated through the number and severity of its risk factors. The subject of research is mathematical statistical model which is able to predict the outcome of operative risk in cardiac surgery for a period of one year from the date of intervention. The population of Vojvodina is, in demographic terms, specific. There is a high rate of overweight people, smokers, patients with diabetes and hypertension. These specifics of the population must be taken into account when assessing the risk of cardiac intervention. In addition, operative tactics and techniques (use of arterial grafts, revascularization in emergency situations, hybrid surgery etc.) as well as the optimal preoperative preparation and postoperative treatment have a major impact on the outcome of operative treatment. The aim of the research is the identification of risk factors that significantly affect the outcome of operative treatment and development of specific models for the prediction of mortality and major cardiac and cerebrovascular complications, as well as their validation. Methods: The sample was comprised of 2664 consecutive patients who underwent surgery at the Clinic for Cardiovascular Surgery at the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina in the period 01.07. 2011 - 21.12.2013. A total of 48 potentially relevant risk factors were analyzed. Data on mortality and complications during hospitalization, and the rehospitalization rates were obtained from the Hospital Information System (BIS). Patients not registered within the BIS during 365 days from the operation day, were contacted by phone in order to gain insight about their status. A model for one-year operative risk assessment was created using multivariate binary logistic regression. The discriminative power of the model was tested using the Receiver Operating Characteristic (ROC) curves, with determination of the following parameters: cut-off value, sensitivity and specificity of the response variables. Results: The model is a good marker for the prediction of mortality one year after the operation (area = 0.712: p &lt;0.0005). The cut-off value is 3.04, the sensitivity was 0.700; specificity was 0.626. Hosmer - Lemeshov test for the created model is 0.125 (p&gt; 0.05). In a sample in which the model was developed, with regard to significant adverse cardiac and cerebrovascular events, the value of the area under the ROC curves were: area = 0.713; p &lt;0.0005, cut-off value 7.87, sensitivity of 0.667, specificity of 0.635. When the model is applied to the control group, the value of the area under the ROC curve is 0.518, p = 0.581. Hosmer-Lemeshov test for the created model shows the value of p=0.007. Conclusion: The model for mortality prediction is precise both when applied to the entire group of patients, and in relation to the type of cardiac procedure. The created model possesses good discriminatory power. The model shows best power of distinguishing patients with low and high risk in a subset of coronary surgery patients, and somewhat weaker power in combined surgery subset. The model for major cardiac and cerebrovascular events only works on the entire sample, in which it has been created, but cannot provide satisfactory answer to each patient individually, how likely the patient is to experience the event within a period of one year starting from the operation.</p>

<p>Kardijalni biomarkeri u predviđanju operativnog rizika kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore Evaluacija rezultata u kardiohirurgiji podrazumeva praćenje ishoda operativnog lečenja u određenom vremenskom periodu. Najče&scaron;će je to interval od 30 dana od datuma intervencije. Najče&scaron;ći kriterijumi za praćenje su stopa mortaliteta i morbiditeta, dužina boravka u jedinici intenzivnog lečenja, ukupna dužina hospitalizacije i tro&scaron;kovi lečenja. Stratifikacija rizika podrazumeva da se bolesnici mogu podeliti u grupe u zavisnosti od broja i važnosti preoperativno utvrđenih faktora rizika, odnosno da se pre operacije može predvideti ishod hirur&scaron;ke intervencije kod svakog od njih pojedinačno. U Evropi je, u periodu između 1995. i 1999. godine, na osnovu multicentrične studije u 8 evropskih zemalja i 128 kardiohirur&scaron;kih centara u kojima je operisano 19.030 odraslih bolesnika, kreiran EvroSKOR - EuroSCORE (European System for Cardiac Operative Risk Evaluation) model za stratifikaciju rizika u kardiohirurgiji. Međutim, neminovne promene i napredak u operativnom lečenju doveli su do toga da je neophodno ažurirati postojeći sistem stratifikacije. Tako je 2012. godine u rutinsku upotrebu uveden novi sistem Euroscore II. Na Klinici za kardiohirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine (IKVBV), EuroSCORE model uveden je u rutinsku upotrebu od početka 2001. godine. Analizom rezultata, posle dvogodi&scaron;nje primene, pokazalo se da je model bio precizan, odnosno da nije postojala značajna razlika između očekivanog (3,7%) i stvarnog mortaliteta (3,47%). U poslednjih nekoliko godina, kod bolesnika kojima sledi kardiohirur&scaron;ka intervencija, u smislu razmatranja njihove prediktivne vrednosti, sve vi&scaron;e pažnje se poklanja kardijalnim biomarkerima. Najznačajniji biomarkeri u kardiovaskularnoj medicini su: Troponin, Kreatin kinaza MB izoenzim (CKMB), N-terminalni pro B-tip natriuretski peptid (NT-proBNP), C-reaktivni protein (CRP), Laktat dehidrogenaza (LDH), Mokraćna kiselina (Acidum uricum). Ciljevi ovog rada su bili da se kreira model za predviđanje preoperativnog rizika kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore na osnovu preoperativnih vrednosti određenih biomarkera i da se kreira novi model sa kombinacijom prethodnog modela i već postojećeg modela EuroSCORE II. Ispitana su 704 bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcione frakcije manje ili jednake 50%. Bolesnici su operisani na Institutu za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, od 20. januara 2014. do 20. aprila 2016. Kod bolesnika su urađene tri vrste operacija: revaskularizacija miokarda-koronarna hirurgija, hirurgija stečenih srčanih mana - valvularna hirurgija i kombinovane operacije. Od biohemijskih analiza, 24 sata pre operacije, urađene su sledeće analize: troponin I, kreatin kinaza, kreatin kinaza MB izoenzim, masena kreatin kinaza, laktat dehidrogenaza, C-reaktivni protein, NT-proBNP i mokraćna kiselina. Praćen je postoperativni mortalitet, postoperativni infarkt miokarda i postoperativni cerebrovaskularni incident i njihova povezanost sa preoperativnim vrednostima nabrojanih biomarkera. U studiju su bili uključeni svi bolesnici sa stečenim bolestima srca, stariji od 18 godina, kod kojih je ejekciona frakcija leve komore bila manja ili jednaka 50% i kod kojih su izvr&scaron;ene sledeće vrste operacija: revaskularizacija miokarda - koronarna hirurgija, hirurgija stečenih srčanih mana - valvularna hirurgija i kombinovane operacije - koronarna i valvularna hirurgija. Rezultati su pokazali da je postoperativni mortalitet bio 3,13%, da je postoperativni infarkt miokarda imalo 7,95% a postoperativni cerebrovaskularni incident 9,23% od ukupnog broja ispitanika. 1. Povezanost vrednosti biomarkera sa postoperativnim infarktom miokarda kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore: povi&scaron;ene preoperativne vrednosti troponina I su bile povezane sa postoperativnim infarktom miokarda. Povezanost preoperativnih vrednosti biomarkera sa postoperativnim cerebrovaskularnim incidentom kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore: povi&scaron;ene preoperativne vrednosti troponina I i CRP-a su bile povezane sa postoperativnim cerebrovaskularnim incidentom. 2. Analiziran je uticaj preoperativnog nivoa svih biomarkera, pojedinačno, na značajne neželjene kardijalne i cerebrovaskularne događaje - Major Adverse Cardiac and Cerebrovascular Events (MACCE) kao ishod posle operacije na srcu, kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore. Dobijeni su sledeći rezultati: Preoperativna vrednost nivoa troponina I veća od 0,01&mu;g/L i MACCE bili su povezani. Povećane preoperativne vrednosti nivoa C-reaktivnog proteina (CRP) i postoperativni MACCE bili su povezani. Povećane preoperativne vrednosti nivoa laktat dehidrogenaze (LDH) i MACCE bili su povezani. Zaključci ove teze su: 1. Nezavisni prediktor postoperativnog infarkta miokarda i značajnih neželjenih kardijalnih i cerebrovaskularnih događaja, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, jeste povi&scaron;ena preoperativna vrednost troponina I. 2.Vrednost preoperativnog troponina I je slab marker za predviđanje postoperativnog infarkta miokarda i značajnih neželjenih kardijalnih i cerebrovaskularnih događaja, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 3. Na pojavu postoperativnog cerebrovaskularnog incidenta, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, ne utiče nijedna od ispitivanih varijabli. 4. Nezavisni prediktori postoperativnog mortaliteta kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, na osnovu kojih je moguće kreirati prediktivni Model su godine starosti i povi&scaron;ene preoperativne vrednosti NT-proBNP. 5. Kreirani Model je dobar marker za predikciju ishoda posle operacije na srcu, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 6. Povi&scaron;ena preoperativna vrednost NT- proBNP može da bude dobar marker u predikciji smrtnog ishoda posle operacije na srcu kod bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 7. Model EuroSCORE II se pokazao kao slabiji marker za predikciju ishoda posle operacije na srcu kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 8. Testiranjem kreiranog modela, podelom na manje rizične i vi&scaron;e rizične bolesnike, u odnosu na visinu ejekcione frakcije leve komore, pokazalo se da je model dobar marker za predviđanje smrtnog ishoda posle operacije na srcu, u obe grupe.</p> / <p>Cardiac surgery operative risk assessment in patients with imapired systolic left ventricular function using cardial biomarkers Evaluation of results in cardiac surgery involves monitoring the outcomes of operative treatment in a given time period. Typically, this interval includes 30 days from the date of operation. The most common criteria used for monitoring are the rate of mortality and morbidity, length of stay in the intensive care unit, the total length of hospitalization and medical costs. Risk stratification means that patients can be divided into groups depending on the number and importance of preoperatively identified risk factors, and that the outcome of surgery for each of the patients can be predicted preoperatively. In Europe, in the period of 1995-1999 on the basis of a multi-center study in 8 European countries and 128 cardiac centers in which 19,030 adult patients were operated on, EuroSCORE (European System for Cardiac Operative Risk Evaluation) model for risk stratification in cardiac surgery was developed. However, the inevitable changes and progress in the surgical treatment rendered the EuroSCORE model obsolete warranting updated system. It was in 2012 when a new system EuroSCORE II was introduced into practice At the Clinic for Cardiac Surgery of the Institute of Cardiovascular Diseases, EuroSCORE model was introduced in routine clinical use since the beginning of 2001. By analyzing the results, two years after application, it was shown that the model was accurate, and that there was no significant difference between the expected (3.7%) and the actual mortality (3.47%) In recent years, in patients who are candidates for cardiac surgery, more attention is paid to cardiac biomarkers in terms of evaluating their predictive power. The most significant biomarkers in cardiovascular medicine are: Troponin, creatine kinase MB isoenzyme (CKMB), N-terminal pro B-type natriuretic peptide (NT-proBNP), C-reactive protein (CRP), Lactate dehydrogenase (LDH), and uric acid (Uric uricum). The objectives of this study were to create a model to predict preoperative risk for cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function on the basis of preoperative levels of certain biomarkers and to create a new model with a combination of the previous model and already existing EuroSCORE II model. The study included 704 patients with impaired systolic left ventricular function, ejection fraction less than or equal to 50%. All patients underwent cardiac surgery at the Institute of Cardiovascular Diseases, from January 20th 2014 until 20th April 2016. Patients were submitted to three types of operations: revascularization - coronary surgery, surgery of acquired heart defects - valvular surgery and combined operations. Following biochemical analyses were performed 24 hours prior to surgery: troponin I, creatine kinase, creatine kinase MB isoenzyme, mass creatine kinase, lactate dehydrogenase, C-reactive protein, NT-proBNP and uric acid. Postoperative mortality, postoperative onset of myocardial infarction and occurence of cerebrovascular accident and their correlation with preoperative values of listed biomarkers were registered. The study included all patients with acquired heart disease, older than 18 years, with the left ventricular ejection fraction less than or equal to 50% who were submitted to the following types of operations: revascularization - coronary surgery, surgery of acquired heart diseases - valvular surgery and combined operations - coronary and valvular surgery. The results showed that the postoperative mortality was 3.13%, new onset of postoperative myocardial infarction was detected in 7.95% of the patients and postoperative cerebrovascular accident developed in 9.23% of patients. Correlation of preoperative biomarkers values with postoperative myocardial infarction in patients with impaired left ventricular ejection fraction - elevated preoperative troponin I were associated with postoperative myocardial infarction. Correlation of preoperative biomarkers values with postoperative cerebrovascular incident occurence in patients with impaired left ventricular ejection fraction - elevated preoperative troponin I and CRP were associated with postoperative cerebrovascular incident. The influence of preoperative levels of all biomarkers, separetly, on the rate of significant adverse cardiac and cerebrovascular events - Major Adverse Cardiac and Cerebrovascular Events (MACCE) as the heart surgery outcome, in patients with impaired left ventricular ejection fraction. The following results were obtained: Increased preoperative levels of C-reactive protein (CRP) and postoperative MACCE were related. Increased preoperative levels of lactate dehydrogenase (LDH) and MACCE were related. The conclusions of this thesis are: 1. Independent predictor of postoperative myocardial infarction onset and significant adverse cardiac and cerebrovascular events in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%) is elevated preoperative value of troponin I. 2. Preoperative Troponin I value was poor marker for predicting postoperative myocardial infarction and significant adverse cardiac and cerebrovascular events in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 3. None of the studied variables showed influence on the postoperative cerebrovascular accident occurence, in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 4. Independent predictors of postoperative mortality in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%), that could be used to create a predictive model are: age and elevated preoperative value of NT-proBNP. 5. Developed model showed satisfactory results for predicting outcome after heart surgery in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 6. Elevated preoperative value of NT-proBNP may be a good marker for mortality prediction after the cardiac surgery in patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 7. EuroSCORE II model showed poor performance when predicting outcomes after cardiac surgery in patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 8. Validation of the newly-created model, considering low and medium risk patients, based on the value of left ventricular ejection fraction, showed that the model is a good marker for the mortality prediction in both groups.</p>

Gifter och föroreningar förekommer sällan ensamma och studier om olika toxiska substanser genomförs ofta med endast en substans i taget. Det finns studier som har undersökt exempel på olika cocktails av substanser, men ibland är det svårt att identifiera alla källor som påverkar en organism. Vi har undersökt hur en kombination av ogräsmedlet Roundup och livsmedelsklassad polypropylenplast påverkar det sötvattenlevande kräftdjuret Daphnia magna. Vi fann att i högre doser orsakar Roundup 100% dödlighet innan könsmognad, men att det i små doser inte resulterar i lägre fitness än kontrollgruppen, utan till och med ökade den initiala överlevnaden när den tillsattes i plastbrukar. En cocktail av Roundup och plast orsakade en fördubblad utvecklingstid för äggen. Ägg från individer i plastburkar hade också en längre utvecklingstid men dessa individer hade även ett mycket högre antal ägg. Framtida studier bör undersöka avkommans fitness. Tidigt i studien upptäckte vi att det med stor sannolikhet fanns en tredje faktor som påverkade daphnierna negativt, som inte kunde förklaras av Roundup eller plastburkar, men som vi inte kunde identifiera. Därför vill vi också framhäva att experiment lätt kan påverkas av okända faktorer. / Toxins and pollutants rarely come alone and studies about various toxic substances are often performed with only one substance at a time. There are studies that have examined different cocktails of substances, but sometimes it can be difficult to identify all sources that affect an organism. We have investigated how a combination of the herbicide Roundup and Food Safe polypropylene plastic affect the freshwater crustacean Daphnia magna. We found that Roundup causes 100% mortality before reaching fertility in higher doses, but that in small doses does not result in lower fitness compared to the control group, but even increases the initial survival rate when Roundup is added to plastic jars. A cocktail of Roundup and plastic resulted in a doubled development time for the eggs. Eggs from individuals in plastic jars also had a longer development time but there was also a much higher number of eggs from these individuals. Futiure studies ought to investigate the fitness of the offspring. Early in the study we discovered that there was most likely a third factor influencing the daphnia negatively, that could not be explained by plastic jars or Roundup, but one that we could not identify. Therefore, we also wish to urge that experiments can easily be influenced by unknown factors.

<p>Vattenkraftstationer, med dammar och turbiner, utgör hinder för nedströmsvandrande smolt. Syftet med denna studie var att undersöka turbindödligheten för öringsmolt (<em>Salmo trutta)</em> vid två kraftstationer, de befintliga ytlänsarnas avledningseffekt och om effekten kunde förstärkas genom mörkläggning i form av övertäckning av kraftkanalen med en presenning vid turbinintaget. Utöver detta var avsikten även att undersöka om det fanns något samband mellan smoltgrad och smoltens förmåga att förflytta sig mot havet. I Emån i Småland fångades 46 öringsmolt som radiomärktes och sattes ut vid två kraftstationer och pejlades dagligen i sex veckor. Det var en större dödlighet vid den övre stationen än vid den nedre. Ytlänsen vid den nedre stationen hade en klart avledande effekt, men inte ytlänsen vid den övre stationen. Samtliga smolt som valde passage via isutskovet, gjorde det när kraftkanalen vid turbinintaget var övertäckt med presenning (d.v.s. ljusintensiteten minskades kraftigt). Det gick inte att påvisa någon skillnad mellan låg och hög smoltgrad eller tidig och sen utsättning för fördröjning vid den ena kraftstationen, inte heller för förflyttning efter de två kraftstationerna.</p> / <p>Hydropower plants, with dams and turbines, form obstacles to smolts migrating downstream. The purpose of this study was to investigate turbine-induced mortality of brown trout (<em>Salmo trutta</em>) smolts at two power plants, guidance efficiency of existing diverters and whether the effect was enhanced by reducing light levels at the turbine intake by covering the power plant channel with an opaque tarpaulin. Furthermore, the aim was to investigate whether there was a relationship between smolt status and the smolts’ ability to move towards the sea. In the River Emån in Småland 46 trout smolts were caught, radio-tagged, released at two power plants and tracked daily for six weeks. There was a higher mortality at the upper power plant than at the lower one. The diverter at the lower power plant had a statistically significant guiding effect, but the diverter at the upper power plant did not. All of the smolts that chose passage through the trash gate did so when the power channel was covered with tarpaulin (i.e. light levels were greatly reduced). There was no evidence that smolt status or release date would affect passage times at the upper station, nor did smolt status affect swimming speeds downstream of the two power stations.</p> / Cost-Benefit Analysis of River Regulation

Vattenkraftstationer, med dammar och turbiner, utgör hinder för nedströmsvandrande smolt. Syftet med denna studie var att undersöka turbindödligheten för öringsmolt (Salmo trutta) vid två kraftstationer, de befintliga ytlänsarnas avledningseffekt och om effekten kunde förstärkas genom mörkläggning i form av övertäckning av kraftkanalen med en presenning vid turbinintaget. Utöver detta var avsikten även att undersöka om det fanns något samband mellan smoltgrad och smoltens förmåga att förflytta sig mot havet. I Emån i Småland fångades 46 öringsmolt som radiomärktes och sattes ut vid två kraftstationer och pejlades dagligen i sex veckor. Det var en större dödlighet vid den övre stationen än vid den nedre. Ytlänsen vid den nedre stationen hade en klart avledande effekt, men inte ytlänsen vid den övre stationen. Samtliga smolt som valde passage via isutskovet, gjorde det när kraftkanalen vid turbinintaget var övertäckt med presenning (d.v.s. ljusintensiteten minskades kraftigt). Det gick inte att påvisa någon skillnad mellan låg och hög smoltgrad eller tidig och sen utsättning för fördröjning vid den ena kraftstationen, inte heller för förflyttning efter de två kraftstationerna. / Hydropower plants, with dams and turbines, form obstacles to smolts migrating downstream. The purpose of this study was to investigate turbine-induced mortality of brown trout (Salmo trutta) smolts at two power plants, guidance efficiency of existing diverters and whether the effect was enhanced by reducing light levels at the turbine intake by covering the power plant channel with an opaque tarpaulin. Furthermore, the aim was to investigate whether there was a relationship between smolt status and the smolts’ ability to move towards the sea. In the River Emån in Småland 46 trout smolts were caught, radio-tagged, released at two power plants and tracked daily for six weeks. There was a higher mortality at the upper power plant than at the lower one. The diverter at the lower power plant had a statistically significant guiding effect, but the diverter at the upper power plant did not. All of the smolts that chose passage through the trash gate did so when the power channel was covered with tarpaulin (i.e. light levels were greatly reduced). There was no evidence that smolt status or release date would affect passage times at the upper station, nor did smolt status affect swimming speeds downstream of the two power stations. / Cost-Benefit Analysis of River Regulation