Αντικείμενο της παρούσης ερευνητικής εργασίας αποτελεί η πραγμάτευση της ταυτότητας του «άλλου», του ξένου, μέσα στο πλαίσιο των κειμένων της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ως αντικείμενο μελέτης η αρχαία τραγωδία και αναπόσπαστο τμήμα των προγραμμάτων σπουδών στη Μέση Εκπαίδευση, αλλά και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εντοπίσουμε πώς ακριβώς αντιμετωπίζουν οι τραγικοί ποιητές τη διαφορετική εθνικότητα μέσα στα κείμενά τους και, επομένως, πώς αυτή η αντιμετώπιση καταγράφεται, κατ’ επέκταση, στο γενικότερο αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Το ζήτημα αυτό παρουσιάζει αυξημένη σημασία, πέρα από τη φιλολογική του πλευρά και το ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, από τη στιγμή που η σύγχρονη εποχή αποζητά σημεία αναφοράς και δείκτες αποδοχής ή όχι του «άλλου» στην ανάγκη της να αποσαφηνίσει το δικό της πολυπολιτισμικό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα. Τελικός σκοπός, λοιπόν, αυτής της εργασίας είναι να φανεί πώς μπορεί η αρχαία τραγωδία να συμβάλλει, ως έργο πνευματικό και διδακτικό, στο γενικότερο δημόσιο διάλογο περί πολυπολιτισμικότητας και διαπολιτισμικών κοινωνιών. Τι άλλο από τα ίδια τα κείμενα της αρχαίας τραγωδίας αποτελούν τον οδηγό μας σε αυτήν την έρευνα. Στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής προσέγγισης που αποπειραθήκαμε οφείλαμε να δώσουμε το λόγο στους ίδιους τους τραγικούς ήρωες. Ακολουθήσαμε, λοιπόν, όπως γίνεται έτσι, αντιληπτό, τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου, η οποία θέτει το ίδιο το κείμενο στο επίκεντρο της έρευνάς της. σε συνδυασμό με τη μέθοδο ανάλυσης των δομών του βάθους και της επιφάνειας ενός κειμένου. Το τελικό αποτέλεσμα από την ανάλυση που επιχειρείται στην εργασία αυτή δεν μπορεί παρά να είναι θετικό για τη διαπολιτισμική προσέγγιση των έργων του πνεύματος. Όπως θα φανεί και στην εξέλιξη της εργασίας, το εθνικό στοιχείο, αν και υπάρχει μέσα στην αρχαία τραγωδία και κάνει αισθητή την παρουσία του, ωστόσο, δεν αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη και τον προσδιορισμό των πραγμάτων. / The main object of this paper is the negotiation of the identity of the “other” in the context of the texts of ancient Greek tragedy. As studied ancient tragedy and an integral part of the curriculum in secondary education, but also in most countries of the world, there is a particular interest to identify how exactly facing the tragic poets of different nationalities within their texts and, therefore, how these responses are recorded thus the overall ancient culture. This question is increasingly important, beyond the literally side and the interest in ancient Greek literature, since the modern era longs benchmarks and indicators of acceptance or not of the “other” in the need to clarify its own multicultural and intercultural character. The ultimate goal, therefore, of this paper is to show how the ancient tragedy to contribute, as spiritual and educational work in the more general debate on multiculturalism and intercultural societies. The texts of the ancient tragedy will be our guide in this research. In the context of intercultural approach we attempted ought to give the floor to the same tragic heroes. Followed, then, as is so understood, the method of content analysis, which sets the text itself at the center of the investigation in combination with the method of analysis of the structures of the surface and depth of a text. The final result of the analysis in this paper can only be positive for the intercultural approach of literally works. As will be seen in the evolution of our research, the national element, though present in the ancient tragedy and makes its presence felt, however, is not the decisive factor for the development and identification of what is happening in the plays.

Στην παρούσα εργασία προσεγγίζεται η έννοια του ξένου μέσα από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄, Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου. Έχοντας ως έρεισμα τις πολιτισμικές σπουδές και με βασικό εργαλείο την imagologie/ πολιτισμική εικονολογία, η εργασία αυτή αντιμετωπίζει τη λογοτεχνία ως τομέα διαμόρφωσης της εικόνας «μας» και της εικόνας των «άλλων», αλλά και ως πιθανό πεδίο (ανα)παραγωγής στερεοτύπων. Η κατανόηση του ξένου επιχειρείται καταρχάς ως υποκατηγορία του άλλου και επομένως συνδέεται με ζητήματα ορισμού, συγκρότησης και αναπαραγωγής της ταυτότητας και της ετερότητας. Παράλληλα θίγονται ζητήματα σχετικά με τη δημιουργία και το ρόλο των κοινωνικών στερεοτύπων για την κατασκευή της ταυτότητας. Σε θεωρητικό επίπεδο η προσέγγιση του ξένου γίνεται μέσα από τις επιστήμες της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της ψυχανάλυσης και άλλων επιστημών του ανθρώπου, χωρίς να οδηγείται τελικά σε έναν απόλυτο και άκαμπτο ορισμό. Βασική παράμετρος πάντως για τον ορισμό του ξένου θεωρείται η σχέση του με τον χώρο/ τη χώρα του άλλου. Σκόπιμα δεν τίθενται εξαρχής ερευνητικά ερωτήματα ώστε να μην επηρεαστεί η οπτική της ερευνήτριας από κάτι που συνειδητά ψάχνει, αλλά να οδηγηθεί σε συμπεράσματα μέσα από το ίδιο το υλικό. Η ανάλυση των κειμένων δομείται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο γίνεται μια κατηγοριοποίηση της έννοιας του ξένου όπως προκύπτει από το υλικό, χωρίς να ακολουθούνται προσχηματισμένες κατηγορίες, έτσι δηλαδή όπως προτείνεται από την grounded theory. Βασικό εργαλείο ανάλυσης των κειμένων στο επίπεδο αυτό είναι η πολιτισμική εικονολογία. Στη συνέχεια η ανάλυση οδηγείται σε ένα δεύτερο επίπεδο στο οποίο απομακρύνεται από το βασικό μεθοδολογικό εργαλείο και επιχειρείται μια διαφορετική προσέγγιση της έννοιας του ξένου με βάση κάποιους θεωρητικούς που παρουσιάζονται στο πρώτο μέρος της εργασίας. / In the dissertation presented, “strange” is approached through Modern Greek Literature texts of High School Classes A, B and C. Having cultural studies as a base and imagologie as a basic tool, this study sees literature as a field that moulds “our” image as well as the image of “the others” and as a potential field where stereotypes are (re)produced. It is firstly attempted to understand strange as a subcategory of the other. Thus, understanding it is connected with the definition, composition and reproduction of identity and diversity. In parallel, issues concerning the creation and the role of social stereotypes to build the identity are touched. Theoretically speaking, strange is approached through sociology, anthropology, psychoanalysis and other human sciences, without eventually being brought to an absolute and firm definition. Its relation with the other’s space and country is considered, though, as a fundamental parameter for its definition. Research questions are deliberately not set in the beginning so that the researcher’s view is not affected by something consciously sought, but will be led to conclusions through the material itself. The analysis of texts is structured on two levels. On the first level, strange is categorized as results by the material, not following preconceived categories, just as it is proposed by grounded theory. On this level imagologie is a significant tool towards the analysis of the text. Analysis is then led to a second level on which it is no longer close to the basic methodology tool. There, a different approach of strange is attempted based on academics presented at the first part of the dissertation.

Η παρούσα εργασία επιδιώκει να παρουσιάσει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι Έλληνες και οι άλλοι λαοί στα σχολικά βιβλία Ιστορίας της Γ' Λυκείου από το 1965 έως σήμερα. Στόχος είναι να ανιχνευθεί ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζονται η ιστορική μνήμη και η εθνική ταυτότητα, σκιαγραφώντας έτσι την αντίληψη που είναι πιθανό να διαμορφώσουν οι μελλοντικοί πολίτες για τον εθνικό τους «εαυτό» (national ‘‘self’’) αλλά και για τους γείτονες λαούς, δηλαδή τον εθνικό «άλλο» (national ‘‘other’’).Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη, το θεωρητικό και το ερευνητικό. Στο πρώτο μέρος γίνεται λόγος για το Σχολικό Εγχειρίδιο (Textbook), για τη Διεθνή Έρευνα των Διδακτικών Εγχειριδίων (International Textbook Research) αλλά και για το ρόλο της εικονογράφησης (the role of Textbook Pictures).Στο δεύτερο μέρος γίνεται η παρουσίαση της έρευνας των σχολικών βιβλίων Ιστορίας , τόσο ως προς το κείμενο όσο και ως προς το περικείμενο. Η παρουσίαση ακολουθεί την πορεία της ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου (qualitative content analysis), που επιλέχθηκε ως ερευνητική μέθοδος. / The current essay focuses on the way Greeks and the other nations are presented in the new textbooks of History in High school at the period 1695 to 2007. The purpose of the author is to enlight the way the historic memory and the national identity are shaped, so that it will be understood –up to a point- what the future Greeks will think about their ‘self’ and the other nations due to the books.The essay is separated in two parts. In the first part, the basic relevant theory and terminology are presented. In particular, the author is referring to Textbooks, to International Textbook Research and to the role of Textbook Pictures.In the second part, the analysis of the textbooks and their pictures is presented according to the process of the qualitative content analysis that had been chosen as the method of analysis.