Τις τελευταίες δεκαετίες, ο παράγοντας περιβάλλον αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της καθημερινής μας ζωής με αποτέλεσμα τα σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η αλλαγή του κλίματος, η τάση για ολοένα αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία και η αυξανόμενη ζήτηση φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και υπηρεσιών, φέρνουν αντιμέτωπες τις επιχειρήσεις με μία επιπρόσθετη πρόκληση: την σύνδεση της επιχειρηματικής δραστηριότητας με την προστασία και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Η μέχρι σήμερα προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων από τις επιχειρήσεις βασιζόταν στον απλό συσχετισμό των παραμέτρων περιβάλλον, κόστος και νομική κατοχύρωση. Οι προτροπές όμως για την προστασία του περιβάλλοντος και για μια ορθολογικότερη περιβαλλοντική διαχείριση, είναι πλέον πιο πιεστικές παρά ποτέ. Έτσι, σε μια ανταγωνιστική αγορά, η ύπαρξη και η λειτουργία μιας επιχείρησης σήμερα είναι περισσότερο άμεσα συνδεδεμένη με την ικανότητα ανταπόκρισης της στις απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου και των ενδιαφερόμενων μερών της (καταναλωτές, προμηθευτές, εργαζόμενοι, συνεργάτες, πελάτες κ.α.). Η ανάγκη για μακροπρόθεσμη προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος, ώστε η ανάπτυξη του σήμερα να μην γίνεται σε βάρος των μελλοντικών γενεών, έχει αλλάξει το σκηνικό της αρνητικής σύνδεσης ανάμεσα στο κόστος προστασίας του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη. Το επιχειρηματικό περιβάλλον αλλάζει και το ενδιαφέρον της αγοράς στρέφεται στην ανάπτυξη της συνεχώς ανερχόμενης «πράσινης οικονομίας», προσφέροντας ώθηση στην προαγωγή της «πράσινης» καινοτομίας. Η μετάβαση της απλής περιβαλλοντικής συνείδησης σε αλλαγή συμπεριφοράς για τις επιχειρήσεις αποτελεί μία πρόκληση στην οποία πρέπει να ανταποκριθούν. Όμως, η διαδικασία της μετάβασης δεν είναι μία απλή μέθοδος αλλά εντάσσεται στις οργανωμένες δράσεις διεθνών φορέων όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποσκοπώντας στην εκούσια προσχώρηση των επιχειρήσεων για την βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων και την ανάδειξη του περιβάλλοντος μεσο-μακροπρόθεσμα ως μοχλό ανάπτυξης. Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της περιβαλλοντικής επίδοσης και της χρηματοοικονομικής επίδοσης μιας επιχείρησης. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται μία προσπάθεια μελέτης κατά πόσο οι επενδύσεις στην παραγωγική διαδικασία μιας επιχείρησης για την προστασία του περιβάλλοντος αποδίδουν, δηλαδή συμφέρει μια επιχείρηση να έχει «πράσινο» προσανατολισμό;. Έτσι, δημιουργείται το ερώτημα εάν μία επιχείρηση που έχει καλή περιβαλλοντική επίδοση κερδίζει πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της ή η επένδυση στην περιβαλλοντική προστασία λειτουργεί ως ένα επιπλέον κόστος για αυτήν; / --

L’objectif de la recherche est l’interprétation de l’agir des dirigeants de PME face au développement durable. Alors, l’interprétation est considérée par cette recherche comme un processus dialectique entre l’explication et la compréhension. Pour expliquer l’agir, nous avons choisi la théorie des représentations sociale et pour le comprendre, nous avons opté pour la théorie de l’économie des grandeurs. La problématique de la recherche tâche d’analyser les liens entre représentations, agir et justifications du développement durable chez les dirigeants de riads maison d’hôtes à Marrakech. Les résultats obtenus montrent l’existence d’une cité écologique et confirment les difficultés du développement durable à se présenter comme ordre de justification de l’action. / The objective of the research is the interpretation of the action of SME managers in the face of sustainable development. Then, interpretation is considered by this research as a dialectical process between explanation and comprehension. To explain the action, we chose the theory of social representations and to understand it, we opted for the theory of the economy of quantities. The research problematic seeks to analyze the links between representation, action and the justification of sustainable development among the riads' leaders in Marrakech. The results obtained show the existence of an ecological city and confirms the difficulties of sustainable development to present itself as an order of justification of the action.

La « montée en puissance des Régions » semble aujourd’hui une évidence dans nombre de travaux universitaires, en France comme à l’étranger. Dans quelle mesure l’apparition de nouveaux enjeux comme l’environnement participe-t-elle à ce mouvement ? Cette montée en puissance s’observe-t-elle dans le domaine des politiques climatiques, énergétiques et de qualité de l’air en France ? Si tel est le cas, comment se traduit-elle ? Pour répondre à ces questions, la présente thèse étudie les évolutions du rôle de la Région Île-de-France en matière de politiques énergétiques, climatiques et de qualité de l’air des années 1990 à aujourd’hui. Il est mis en lumière un mouvement de montée en puissance de cette Région sur les questions climat-air-énergie, processus qui se traduit par une place de plus en plus centrale de cette collectivité dans le système d’acteurs intervenant en la matière. Le constat de ce « gain de centralité » de la Région Île-de-France a été permis par une combinaison d’approches relevant du droit et de la science politique. Croiser les apports de ces disciplines a contribué à appréhender à la fois les acteurs en présence, leurs relations, leurs compétences, les contraintes et ressources dont ils disposent, et les usages faits de ces dernières. Sont explorés dans cette thèse les compétences de la Région Île-de-France, ses moyens financiers et humains, son positionnement vis-à-vis des autres acteurs franciliens et son usage des normes juridiques. Deux outils des politiques climat-air-énergie régionales apparaissent comme essentiels dans le positionnement central de la Région : le schéma régional du climat, de l’air et de l’énergie (SRCAE), d’une part, présenté comme le vecteur d’une approche intégrée, et le chef de filât des Régions en matière de climat, d’air et d’énergie, d’autre part. La logique qui préside à ses outils et les usages qui en sont faits permettent d’avancer l’idée d’une Région Île-de-France de plus en plus au centre du jeu sur les enjeux de climat, d’air et d’énergie. / The rising power of regions seems obvious in academic literature in France and abroad. What is the contribution of emerging issues such as environment to this shift? Is there such an increasing power of regions in the climate, air, and energy field? If so, how does it happen? To answer these questions, this doctoral thesis focuses on the changing role of the Île-de-France regional council in climate, air and energy policies since the 90’s. The study highlights an increase in power of the Île-de-France Region (also known as « Paris Region ») to address climate, air, and energy issues. This Region has taken a major position among all stakeholders. This observation has been made possible through a combination of a law and political sciences approaches. It allowed to study the actors, their relationships, their area of competence, their constraints, their means, and the way they use it. We studied in this doctoral thesis the jurisdiction of the Île-de-France regional council, its human and financial resources, its positioning regarding other actors in the region, and the way the regional council uses legal rules. Two schemes seem to be essential to understand the increasingly central position of the Île-de-France regional council on climate, air, and energy questions: first, the climate, air, and energy regional plan (schéma régional du climat, de l’air et de l’énergie) and then the chef de file (which could be translate by “leadership role”) of regional councils.

L'objectif de cette thèse est de démontrer que le renforcement des institutions environnementales permet d'améliorer la responsabilité environnementale. Si des changements institutionnels sont mis en place favorisant la responsabilité environnementale alors une co-responsabilité des parties prenantes prend forme rendant la protection de l'environnement plus efficace et efficiente. Compte tenu de l'ampleur des dégradations environnementales et de leurs conséquences, la responsabilité environnementale devient la panacée à la crise écologique. La notion de développement durable s'en fait écho en s'ancrant cependant dans une dynamique plus vaste. Ce concept de développement durable se décline au niveau industriel par la responsabilité sociale des entreprises. Force est de constater que les réponses institutionnelles et industrielles sont loin d'être à la hauteur des défis environnementaux. Historiquement, les instruments réglementaires ont été mobilisés pour faire face aux dégradations irréversibles. Malgré les preuves théoriques et empiriques européennes, la fiscalité écologique française ne répond pas aux recommandations économiques. Les raisons à ces échecs résident dans les difficultés d'acceptabilité et d'ajustement. Ces éléments amènent à repenser les schémas de l'intervention de l'Etat en matière d'environnement. L'apport de cette thèse consiste à proposer la mise en place de nouveaux arrangements institutionnels fondés sur la mise en place d'institutions environnementales dotées de capacités d'expertise, d'enforcement et de conformité. / The aim of this thesis is to demonstrate that the strengthening of the environmental institutions enforces environmental responsibility. If institutional changes are setting up to promote environmental responsibility, then a co-responsibility takes form making environmental protection more efficient and more effective. Given the extent of environmental degradation and their consequences, environmental liability bccomes a panacea to the ecological crisis. The notion of sustainable development echoes to it. however anchoring in a larger dynamic. The concept ofsustainable development comes at industrial level by the corporate social responsibility. lt is clear that the answers given by the institutions and the industrial segment fall far short of responding to the environmental challenges. Historically, regulatory instruments have been mobilized to deal with irreversible damage. The recent issue of emission permits still experiences difficulties. Despite the European theoretical and empirical evidences, French ecological taxation doesn't comply with the economic recommendations. The reasons for these failures depend on the difficulties of acceptability. These considerations lead us to rethink the patterns of state intervention in environmental. The contribution of this thesis is to propose the establishment of new institutional arrangements based on the establishment of environmental institutions which have capacities of expertise, enforcement and compliance.