The challenge to create learning environments that could promote learning is an aspect which currently enjoys much attention in the higher education environment. According to the outcomes based approach, learners are required to be equipped with relevant and applicable skills when entering the workforce on completion of their studies. With this as background, this study investigated the applicability of experiential learning as an approach that could enable learners to make optimal use of changing learning environments. Experiential learning mainly takes place through learners’ exposure to concrete experiences which are then critically reflected upon. The concept of action learning is often used as synonym for experiential learning, as the principles underlying these concepts and the philosophical assumptions are the same. Service learning is an application field of experiential learning that differs from the traditional learning approach. Learners learn from their exposure to learning experiences, whereas service rendering takes place simultaneously. In this study attention will be paid to the importance of reflection in the learning process. On completion of the learning experience learners critically investigate their own values, preconceptions, insights they have gained in the process and actions. The reflective learning process gives learners the opportunity to monitor their own learning objectives, to enhance insight and understanding and observe the interaction between theory and practice. In addition to this the process allows them to optimise human potential by applying what they have learned. According to the process followed in this study, learners have developed and implemented certain psycho-social interventions in collaboration with a specific community. At the start of the process learners were requested to keep their dairies up to date and use these to reflect on any aspect of their learning experience. With the consent of the learners a quantitative analysis was done of the content of their dairies and certain themes have manifested. The main themes that have been identified refer to the experiences during the development and implementation of the intervention and these relate mainly to the learning facilitator. Initially learners were quite dependent on familiar structures but once they became more at ease with the process, they were able to observe and manage the process with greater freedom. One aspect that is prominent in this study is the significance of group processes - not only for the individual learner, but also as part of the greater environment. Learners were specifically challenged to manage the unpredictability of the various processes – something which has required greater adaptability and leniency of learners. Learners’ reflections on the achievement of learning outcomes centre on opportunities to practically apply their theoretical knowledge. In many learners the interaction between theory and practice has resulted in the expansion of their cognitive content. Many references were also made to the improvement of life skills which relate specifically to the group processes and personal enrichment. A reflective attitude in a learning environment facilitates opportunities for learners to build on their current knowledge and develop a greater emotive conscience of the various processes and people involved in the learning environment. In addition to this individual life skills can also become more prominent. Reflection on learning experiences is a critical component by which learners could make sense of their experiences and apply their knowledge, emphasise the greater environment and support the interaction between people and the self as part of the learning process. / Dissertation (MA (Research Psychology))--University of Pretoria, 2008. / Psychology / unrestricted

Afrikaans: Dit is nou byna honderd jaar gelede dat A. Kuyper sy waardevolle boek oor die erediens begin met 'n klag. Hy verwoord die gevoelens van vele ander oor die besef van wat die Christelike erediens is of beter gesê behoort te wees: "Jarenlang heerschte op dit punt grenzenlooze verwarring, ... " (Kuyper 1911 :7). Daarmee wil hy geen regverdiging gee vir die pleidooi vir slegs een strakke en onwisselbare vorm van liturgie nie. My sorg is dat die samekomste van die gemeente van die Here nie meer gesien en beleef word binne die raamwerk van God se verbond met sy gemeente nie. In die praktyk kom allerlei liturgiese vraagstukke aan die orde. Dit is egter my oortuiging dat die vraagstukke te veel bespreek word (en 'n plek kry in die erediens) as los- en opsigself staande aspekte van ons aanbidding. 'n Helder insig in dit wat beheersend is vir die erediens, is soek. Vraagstukke oor ons liturgie is geweldig belangrik, aangesien dit nie los staan van ons lewe van elke dag nie. Daar word gesê dat iemand leef soos hy bid. Tereg. Met eweveel goeie reg kan gesê word dat iemand voor die Here leef, soos wat die erediens beleef en ingevul word. Een sprekende voorbeeld behoort duidelik te maak wat hiermee bedoel word. In die Oosters-Ortodokse kerke word die kerkgebou gesien as 'n heiligdom. In hierdie heiligdom word die liturgie afgespeel as 'n heilige drama waarin die lewe van Christus uitgebeeld word. Hierdie drama moet die lidmate help om 'n mistieke ervaring en ontmoeting met God te ervaar. Die manier waarop Christus in so 'n erediens teenwoordig is, is nie deur sy Heilige Gees wat deur geloof in die harte van sy kinders leef en werk nie. Die prediking van die Woord van genade moes grootliks plek maak vir die drama van die goddelike. Geloofsvertroue in die Woord van Christus wat bedien word in die prediking, maak plek vir die belewing van 'n hemelse drama. Die erediens word 'n stuk hemel op aarde. Laasgenoemde word onderstreep deurdat die kerkdeure letterlik gesluit word om 'n ruimte te skep wat afgesluit is van die wêreld. Die lewe en wêreld van elke dag moet verlaat word om gemeenskap met God te kan hê. Vanwee hierdie mistiek in die erediens, kon die kerk in Rusland in die verlede ook heel maklik haar oë toesluit vir 'n daaglikse heilige lewenswandel en sosiale onreg wat die kerk spraakloos gelaat het. In 'n gereformeerde liturgiese besef, is die uitgangspunt nie dat die erediens los staan van die daaglikse lewe nie. Lewe in die erediens en in die lewenspraktyk van elke dag is 'n lewe voor die aangesig van God (coram Deo). Die praktyk van 'n lewe voor die aangesig van God word egter wei gevoed vanuit die erediens en het ook daar sy bron. God se Naam moet weer aangeroep word (Gen 4:26), ons afhanklikheid van die Here se genade vir elke dag en oomblik van ons lewens moet bely word, vanuit die Woord moet ons (geloof) gevoed word sodat ons met lofprysing tot die Here kan sing. In die erediens gaan dit daarom om 'n lewende, aktuele ontmoeting tussen die Lewende Here en sy verbondsgemeente binne 'n spesifieke tyd en konteks. Die liefde tussen die hemelse Bruidegom en sy bruid word gevier en gevoed. Die erediens moet daarom 'n struktuur hê van 'n dialoog - gesprek en reaksie van die een op die ander. Daarmee het ons nie gesê dat die prediking 'n dialoog is nie! In die prediking is dit nou juis die Bruidegom wat tot die hart van sy (sondige) bruid spreek. Die preek is liefdesverklaring van die Bruidegom. Daarin praat die gemeente nie saam nie, maar mag sy deur haar houding laat sien wat dit beteken om uit genade te leef. 'n Reseptiewe/ontvanklike houding van geloof pas by die gemeente. Natuurlik lok die liefdesverklaring lof op in die harte van die gemeente. Die lof van die gemeente is dan eerder 'n belydenis en dankoffer (Hebr 13:15) as wat dit deel is van dialoog in die prediking. Prediking is per definisie monoloog - eenrigtingsgeskenk van Christus aan sy gemeente. Wie wil en kan daarin saampraat? Sinergisme (medewerking tussen God en mens) in die prediking is net so onvanpas as wat dit in ons wedergeboorte is. Die boek Openbaring maak ons attent op die wesenlike eenheid tussen die erediens in die hemel rondom die troon van die Lam en die erediens van die gemeente hier op aarde (Op 4:6-11). Die diens rondom die hemelse troon is niks anders as 'n voortsetting van die diens hier op aarde nie. Dit het daarom veel te sê vir ons belewing van ons aardse erediens wanneer die gemeente van Christus saamkom. In die hemel is 'n erediens aan die gang waaraan nie alleen mense nie, maar ook engele deel het en waarvan die middelpunt ingeneem word deur die Lam wat geslag is vir ons sondes. Hy is die Een wat werd is om die boek met sy seëIs oop te maak, Hy is die Een wat waardig is om die lof van mense en engele te ontvang. Op die minste kan en moet daarom vanuit die Skrif gesê word dat ons erediens elke Sondag (of ander dae van die week) niks minder behoort te wees as 'n aardse samekoms wat reg laat geskied aan die hemelse samekoms (wat reeds aan die gang is en tot in alle ewigheid sal voortduur) nie. Die middelpunt van die hemelse erediens is die Lam wat in die allerheiligsle van die hemel ingegaan het met sy bloed ter wille van Sy verbondsgemeente. Met sy bloed pleit Hy as Hoëpriesler vir die gemeenle by die Vader. Dit doen Hy nie as bedelaar nie, maar as oorwinnaar en gestuurde van die Vader. Daarom die onstuitbare lof van die wat hulle klere gewas het in die bloed van die Lam wal rondom die troon staan. Wal ook al verder in 'n erediens gebeur, Iyk dit onontwykbaar dat bogenoemde die basis vorm van enige erediens wal Christelik wil wees. Binne so 'n erediens aileen kry die doopsformulier en nagmaalsformulier en bevestiging van ampsdraers 'n waardige plek as gawes van die Here. Sonder die leef vanuit die Lam op sy (genade)troon as middelpunt van ons erediens, word al ons sang slegs 'n klinkende metaal en Iuidende simbaal; ons gebede word mistieke en emosionele gesprekke met onsself of op sy meeste met ons naaste; die prediking word 'n uitroep om hulp van die een mens aan die ander. Dit Iyk vir my nie te veel gesê nie, dat die erediens niks minder mag wees as die viering van God se genadeverbond met sy gemeente nie. Los van hierdie besef word alle liturgiese besinning grepe in die lug waarin die een wat die hardste stem het of die langste sy argument kan volhou, die oorwinnaar gaan wees. Dan het die fees van die oorwinning van die Lam verdwyn. Dan laat die erediens in so baie van ons gemeentes my dink aan die laaste vers van Rigters: " ... elkeen het gedoen wat reg is in sy eie oe" (21 :25, vgl. ook 17:6). Van 'n "gesonde ontplooiing van die erediens (waarin) ... die liturgiese ordes kerklik vasgestel en eerbiedig word ... " is daar nie altyd 'n getuienis van nie. (Vergelyk: Handboek vir die Erediens:5). Oor die jare heen is reeds baie uitsprake - positief sowel as negatief - oor die erediens gemaak wat tot gevolg gehad het dat daar ook dan reeds verskeie boeke oor die erediens die lig gesien het wat aan die einde van die dag blote pogings was om die erediens óf af te kraak, óf heeltemal te omvorm. Pogings om die erediens te verdedig het ongelukkig gefaal omrede dit meestal sonder 'n diepgaande begronding van die wese, die doel en die inrigting van die erediens was. Hierdie uitsprake kan in twee kategorieë verdeel word. Die eerste kategorie is beskrywend van aard: Die erediens word beskryf as "die lewensaar van die kerk se lewe" (Barnard, 1981:3) en dat dit 'n "eeu-oue barometer" (Barnard, 1981:3) vir die lewe en arbeid van die kerk is. Die tweede kategorie is meer emosioneel van aard wat juis sinspeel op die gevoel en ervaring: "Die stemming van die eredienste is te somber, kleurloos en onbesield" (Barnard, 1981 :4). Voorts word die erediens getipeer as sonder sorg, dood of styf en dat dit vasgevang is in die kleed van gereformeerdheid. Dit is veral hierdie tweede kategorie uitspraak, nl. die emosionele, wat in ons dag die botoon voer. Ongelukkig bly dit nie by woorde nie, want ons verneem telkens van gevalle waar lidmate van ons kerk oorgaan na ander kerke of groepe waar daar 'n "warmer" atmosfeer SOU heers, of waar daar iets sou "gebeur". Wat meer is, diegene wat oorstap kom nie net uit ons lidmate-korps nie, maar ook uit ons regerende en lerende ampte. Nog 'n ontstellende feit is dat sosiologiese berekeninge daarop dui dat die gereformeerde kerke in die jaar 2000 soos eilandjies in 'n see van Charismatiese groepe sal wees! AI die bogenoemde feite is uiters ontstellend, en dit noodsaak beslis nadere besinning. Een van die faktore wat vir die bogenoemde oorstappers verantwoordelik is, is sonder twyfel die gebrek aan emosionele belewenis (ervaring) in die erediens. Daar dan die rede vir die keuse van die tema van hierdie verhandeling: "Die belewing van God se teenwoordigheid in die erediens." In gereformeerde kringe is daar egter 'n groot gereserveerdheid ten opsigte van en selfs vrees vir enige vorm van emosie in die erediens. Voeg daarby die tradisionele houding dat emosie 'n negatiewe of pejoratiewe verskynsel is, en 'n mens kom te staan voor die verwronge mensbeskouing: die mens is 'n rasionele wese wat wel 'n wil van sy eie het, maar geen emosie nie: as hy wel emosie het, moet hy dit liefs onderdruk! Waar mense egter tot geloof in Christus kom, het mense die behoefte - "voel hulle geroepe" (Barnard, 1981:3) - om die erediens by te woon en God se teenwoordigheid emosionele te beleef. Sodoende het Christenwees feitlik sinoniem geword aan erediensbywoning - iets wat ononderbroke gehandhaaf is vir baie eeue - ongeag die omstandighede. "Dikwels was daar die dreiging van die dood en vervolging, maar dit het nie die Christene afgeskrik nie. Baie martelare, soos byvoorbeeld die van Abitina, het verklaar dat hulle eerder bereid is om die marteldood te sterf as om die Nagmaalsdiens na te laat, want het hulle gesê: "Ons kan nie sonder die nagmaal leef nie" (Barnard, 1981 :3). 'n Baie duidelike bewys dat die teenwoordigheid van God in die erediens eens baie intens beleef was. Of dit vandag nog die geval is, is nie so seker nie. Waar mense in die verlede getrou eredienste bygewoon het, is dit vandag die algemene tendens dat lidmate aan die eenkant bloot net wegloop na ander kerke of groepe waar hulle in 'n meer "warmer atmosfeer" God se teenwoordigheid beleef .... of net eenvoudig wegbly van die erediens en hul tyd in die winkels of op die sportveld deurbring. Die moderne mens is van mening dat die erediens nog geklee is in 'n gereformeerde kleed van die verlede wat meebring dat dit nie in pas is met die hede nie. Daarom is die gereformeerde erediens vir hulle verouderd. In 'n postmoderne samelewing hoort die gereformeerde erediens aan die verlede en pas dit nie in by die huidige beweeglikheid. En asof dit nie al erg genoeg is nie, word die gebede in die erediens as irrelevant beskou. So word die erediens afgemaak as 'n passiewe en kragtelose eenrigting verkeer omdat die mens kwansuis nie aktief (met liggaam en siel) daaraan kan deelneem nie. Die middelpunt waarom al die besware teen die gereformeerde erediens draai is die prediking. "Dit word gesien as te monologies, en daar word gesoek na dialoog; dit is abstrak, teoreties, onbegryplik en irrelevant vir die daaglikse lewe" (Barnard, 1981 :5). Die moderne en postmoderne mens voel dat hy homself, sy wêreld, sy stryd, sy vrae, sy probleme en sy toekoms nie in die erediens kan vind nie. Antwoorde op lewensvrae is wetties, moralisties en negatief. Baie kere word onsekere, soms dubbelsinnige, en selfs geen antwoorde, gegee op vrae wat gevra word. Die algemene gevoel is dan ook dat die prediking en erediens nie rekening hou met die mondigheid van die lidmaat nie. Kritiek teen die inhoud en wese van die erediens het vroeër gegaan oor "die foute en misbruike van die erediens, maar die erediens self en die karakter daarvan, is nie bevraagteken nie" (Barnard, 1981 :6). Vroeër is gevra na die wyse van aanbidding en hoe daar saam aanbid moet word. Vandag gaan die nie meer oor wat die regte wyse van aanbidding is nie, maar of die erediens in sy geheel gesien nog enigsins moontlik is. Die erediens as sodanig het vir die postmoderne mens problematies geword. Nie net die vorm nie, maar die erediens self is verouderd. "There is no modern form of public worship because the modern world is secular" (C. Davis, soos aangehaal deur Barnard, 1981 :7). So word die erediens al stadig maar seker as oorbodig beskou. Volgens Barnard (1981 :7) word beweer dat ons God "alleen nog in die ontmoeting met die naaste" ken en dat die erediens dan alleenlik betekenis het deurdat die naaste in sy nood gedien word. "Daar word beweer dat Christus aileen in die dorstiges en hongeriges te vinde is. God staan nie teenoor ons nie, maar ons ontmoet Hom as lemand wat meely met die Iydendes. Die onvermoë van die moderne mens tot gebed en verering, tot meditasie en Bybellees, word nie as 'n gebrek gesien nie, maar juis as 'n bevryding" (Barnard (1981 :7). Die oomblik wanneer die mens God slegs kan vind in die werklikheid waarin hyself lewe, dan kan jy nie anders as om die gevoel te kry dat daar nie meer plek vir God is in die lewe en wêreld van die moderne mens nie. Na my mening Iê die antwoord in die mens se belewing van God se teenwoordigheid in die erediens. Maar dan moet ook onmiddelik gesê word dat indien die mens nie God se teenwoordigheid in sy/haar eie lewe, op 'n daaglikse basis, beleef nie, hy/sy ook nie God in die erediens sal beleef nie. AI word daar nou ook watter liturgiese model gebruik, hetsy van 'n eng konserwatiewe liturgie tot 'n "way out entertainment" liturgie, as jy nie God se teenwoordigheid in jou eie persoonlike lewe ervaar nie, sal jy dit baie beslis ook nie in die erediens ervaar nie. Hoe pragtig Lied 159 ("God is hier teenwoordig, ...... ), wat soms in die erediens gesing word, ookal mag klink, is die vraag egter nie "of God in die erediens teenwoordig is nie", - ons weet dat God in die erediens teenwoordig is, daaroor is daar geen twyfel nie. God belowe immers in sy Woord dat: ...... waar twee of drie in my Naam saam is, daar is Ek by hulle" (Matt 18:20). Nee, die vraag is eerder "of ek as mens God se teenwoordigheid in die erediens ervaar, en walter impak het dit op my persoonlike lewe." Dit is dus duidelik dat daar iewers ernstige fout is. Daarom is dit belangrik om na te gaan waarom mense die eredienste bywoon, of nie bywoon nie. Alhoewel baie dinge in die erediens (Iiturgie) verander (vernuwe) het, blyk dit tog dat die erediens iets van die bekoring van God se teenwoordigheid in die erediens verloor het. Daar dan die moontlike rede dat die erediens die brandpunt van kritiek, aan die een kant, en vernuwing, aan die ander kant, is nie. Die stroom van kritiek word net sterker en radikaler. Mense bly ontevrede oor die erediens. Maak nie saak hoe die erediens ingerig word nie, daar is altyd mense wat van mening is dat die erediens nie hulle behoeftes aanspreek nie. Daar sal dus opnuut gekyk moet word na wat die erediens werklik is, waarom mense dit bywoon, en hoe dit op 'n sinvolle wyse moet plaasvind. Die doel van hierdie studie is drieledig van aard: (a) om vas te stel of mense werklik God se teenwoordigheid in die erediens ervaar, al dan nie; (b) om vas te stel walter impak (invloed) die belewing of nie-belewing van God se teenwoordigheid in die erediens op die daaglikse lewe van die lidmaat het, en (c) om vas te stel of die belewing van die teenwoordigheid van God in die erediens enigsins verband hou met die lidmaat se persoonlike verhouding met God. Die motivering vir hierdie studie is geleë in die baie variasies in die liturgie, asook in die verskillende "modelle" wat deesdae in die erediens gebruik word dat 'n mens soms wonder waaroor dit werklik gaan in die erediens. Gaan dit oor God of gaan die oor die mens? ... Daarom is dit belangrik dat daar gekyk word na die redes hoekom mense die erediens bywoon - is dit omdat hulle God se teenwoordigheid in die erediens ervaar; of omdat dit maar net nog 'n ritueel (tradisie) is? Of moontlik Iê die rede daarin omdat dit alles oor my eie prestasies gaan (bv. die Fariseers) of omdat hulle wan hoop aan hulleself en heil by God soek (bv. die Tollenaar). Om 'n geheelbeeld van bogenoemde te kry, sal daar ook gekyk moet word na die redes waarom mense nie die erediens bywoon nie - het dit dalk iets te doen moet die nie-ervaring van God se teenwoordigheid in die erediens, al dan nie? Kort-kort lees en hoor jy dat die erediens "user-friendly" - die taal van die nuwe millennium? - moet wees. Die kerk wat God se teenwoordigheid simboliseer, word gereduseer tot 'n "showroom" waar die mens ge-"entertain" moet word deur die "entertainer" die liturg. So gesien, blyk dit vir my asof God se teenwoordigheid in die erediens afgewater word na 'n "skouspel" en "entertainment". Die belang van so 'n navorsing is geleë in die soeke na 'n erediens "styl" of "model" wat, aan die een kant, die mens help om werklik God se teenwoordigheid in die erediens te beleef sonder dat dit nodig is om 'n "skouspel" van die erediens te maak; en, aan die ander kant, om weer aan God sy regmatige plek in die erediens te gee waar Hy alleen verheerlik en gedien kan word. Hopelik sal die navorsing daartoe bydra dat mense weer nuut na die erediens sal kyk en God se teenwoordigheid in die erediens as onontbeerlik vir die Christelike lewe sal besef. Daar is van twee navorsingsmetodes gebruik gemaak, nl. (a) 'n Literatuur ondersoek om te poog om die vraag na 'n Gereformeerde erediens te beantwoord, asook om die belang van God se teenwoordigheid in die erediens opnuut weer te beklemtoon; en .... (b) 'n Kwalitatiewe empiriese ondersoek waar persoonlike onderhoude met tussen 10-15 mense gevoer is aan die hand van vooraf opgestelde vrae in 'n poging om antwoorde op genoemde probleemstellings te kry. English: It is nearly a hundred year ago that A. Kuyper started his book on worship with a complaint, addressing many scholars feelings regarding worship, what it is or should be: "Jarenlang heerschte op dit punt grenzenlooze verwarring, ... " (Kuyper 1911 :7). With this he does not plea for a fixed and immovable liturgy. It is my concern that the gathering of the congregation of the Lord are not seen and experienced within the frame of Gods covenant with his congregation. Many positive and negative have been said about worship over the years. Attempts to defend the liturgy have failed because it lack of a deep found definition of the essence, purpose and establishment of worship. These attempts can be divided into two categories. The one category describes the sermon as the lifeline of the church and that it is a barometer for the work and life of the church. The second category is concentrate more on the emotional - the feeling and experiencing - side thereof. Furthermore it is said that the worship is without any concern, it is dead and has been caught up in the old reformed tradition. In a reformed liturgy the starting point is that worship does not stand apart from the daily life. Life in worship and life in the day-to-day living-practice is life in the face of God (coram Deo). In worship it al come down to a life, actual meeting between the Living God and his covenant church in a specific time and context. Therefore the experiencing of God's presence in the worship of the church is vital to the personal everyday life. This brings the whole question on how God's presence in the worship of the church can be experienced on the theological table. The author has looked at the experiencing of God's presence in the worship of the church by in an attempt to answering the question regarding Reformed worshiping (chapter 1) and how does member of the church really experience the presence of God in the worship (chapter 3). He did this by means of a quality empirical survey on the one hand, and suggests a way of thinking about the presence of God by comparing the different views, e.g. the traditional, the modernism, the postmodernism and contemporary cultures. The presence of God in worship is something different from the omnipresence of God; that it is perceived in faith and that it interrupts the faithful's everyday life by addressing him or her on the self-sacrificing love of Christ for the world in need. God is then present in worship as He is in everyday life, which is in the face of need, and His presence can be more appropriately depicted as a confrontation reelle than a praesentia realis. / Dissertation (MA(Theology))--University of Pretoria, 2008. / Practical Theology / unrestricted

The first stories written in Sepedi deal almost exclusively with the problem of urbanisation, and its ensuing atrocities. Then, halfway through the previous century, Matsepe distinguished himself by diverting from his predecessors’ subject matter completely. In the nine novellas that he authored, Matsepe writes about the traditional way of life, and only refers to white people twice, and the references are made to the Voortrekkers in both instances. The descriptions of the traditional way of life are so well-rounded and complete that the question arises of whether he focused his depictions to give an accurate reflection of the reality of the way of life of the people in his writing. This, then, becomes the subject matter of this research. The researcher is himself one of those people Matsepe writes about, although of a different generation. This leads him to consult external primary and secondary sources about the traditional way of life, in order to familiarise himself with traditional realities. Other than textual sources, including Mönnig’s comprehensive monograph about the Bapedi, the researcher also consulted with tribe elders, including chiefs, traditional healers (among whom the women are considered to be the most reliable informants in practice) and members of the village council. This is the first study of its kind to be undertaken in Sepedi. The theoretical pitfall of this study is that even the largest body of literature portrays the reality in a calculated manner, much like a work of fiction. The depiction of reality is inherently tied to the worldview of the author, and to that of his/her audience. This uncertain reality makes for delicate research, and it presupposes that the researcher has to familiarise himself with Matsepe’s biographical history: the circumstances he grew up in, his status in the community, his worldview, his achievements and failures, to name but a few. This study does not focus of Matsepe’s entire body of work, but rather on Megokgo ya Bjoko specifically, as it is (a) seen as the most interesting and satisfying in his oeuvre, and (b) comprehensive and realistic in its representation of the traditional way of life of the North Sotho people. It is clear, though, in his entire body of work that Matsepe had intimate knowledge of the political system of the tribe, as well as the legal practices and social customs; and that he depicted them accurately. The primary subject matter in his stories problematises the tribal legal practices to the extent of bordering on the absurd. The reality described in his stories encompasses characters or persons, events, place and space, time, and the cultural objects that are of interest. Bearing these categories in mind, the distinction has to be made between what is (a) real, (b) fictitious, but true to life, and (c) purely fantasy. This distinction is vital, as there is the possibility that some of the characters, such as king, may have existed in reality, and that certain events may have taken place in their lifetimes, thus rendering them historically factual. Matsepe’s characters all appear to be fictitious. What is real, however, is his depiction of the hierarchy and social order among various chiefs, as well as that between the king and his council. The various categories of witchdoctors, traditional healers and witches are also truthfully depicted in terms of their respective professions. The kings chief wife is also of importance in the depictions, as she is the bearer of the heir to the throne, and is married though the tribe. Other important figures include the malome and the rakgadi. The events depicted are also mostly fictitious. That which happens in the chief’s village is naturally of great importance, and Matsepe spends a lot of time on the representation of court cases. The king and his council play a vital role in these legal proceedings. The king is the leading character in the depiction of battles, as he leads his army in war. If the king is to be taken prisoner, he is charged and tried, as he would have lost the battle, but his blood would not be spilt. Prior to battle, the king would also negotiate with surrounding chiefs to ensure that they remain neutral during the battle, and that they are to provide shelter for some of his followers if the need were to arise. After the death of a king, there are prescribed rites, rituals and ceremonies that have to be performed. The same is expected if the senior prince were to die, but the surrounding chiefs would not necessarily act in accordance with the prescriptions. This radical behaviour leads to derision, conflict, and to eventual war, in Megokgo ya Bjoko. As previously stated, the traditional healers, witchdoctors and witches play an important role in Matsepe’s writing. Detailed depictions of their practices, beliefs, instruments and followers, areas of specialisation and status within the community are given. The most important practitioners among them are almost exclusively in service to the king’s court, and may only administer to the general public with the king’s permission. Other important figures are the malome and rakgadi, who perform the rites and rituals of weddings and funerals. In Matsepe’s stories, the various and multitudinous rituals and duties that have to be performed tend to lead to conflict and violence. The importance of cattle also plays a role in terms of ceremonies and rituals. The roles and status of women are also described. Matsepe highlights the woman’s subordination to her husband, an example of which is depicted in the Leilane family where the wife will not share a meal with her husband. The work ethic of the women is also mentioned in (a) Morara’s conversation with an old friend, and (b) in Morara’s homecoming after visiting his close friend. Social occasions, such as beer parties, competitions and feasts to celebrate a boy’s accomplishments in tribal school are also accurately described; and the beer pot and ladling calabash are important instruments for such occasions. The space and place of Matsepe’s fictional world could be anywhere in Sekhukhuneland. The timeframe, however, is precise, inasmuch as every event occurs on the eve of the Voortrekkers’ arrival. This is not significant in and of itself, but because it occurs simultaneously with the appearance of the Halley’s comet, the timeframe’s specificity gains importance. In Megokgo ya Bjoko there are two events that are directly associated with the occurrence of Halley’s comet; namely the crow episodes that are related to the witchdoctors’ throwing of the bones. Halley’s comet, the arrival of the Voortrekkers, the many rituals and ceremonies, the cultural objects such as the ladling calabash, the picking of berries for the weaving of sleeping mats, etc are the only elements in Matsepe’s writing that are depicted as they are in reality. The role of the crows could be either pure fantasy, or ascribed to the superstitions of the people, as magic and divination were realities of the time, and can thus also be said to be a depiction of reality. Matsepe’s imaginary world is a fictitious reality that is true to life. It is so true to life, in fact, that the question arises whether he wanted to preserve the traditional way of life through writing his stories, for future generations; or whether he merely wanted to tell an interesting story against the backdrop of tradition. In writing Magokgo ya Bjoko, his choice is apparently the latter. For this purpose he utilises a nameless, unreliable narrator, who perpetually exposes the reader to his worldview, who loses his train of thought occasionally and asks for assistance, and who describes war and bloodlust in the enduring time of peace. He admits, though, that the ancestors are required to intervene and to reprimand those who do not fulfil the obligations of their duties; leading to the statement, respectfully made, by Groenewald in Die Feesbundel to Prof. E.B. van Wyk: “... his narrator is more than just a point of contact; he becomes a leading character and a symbol, and it is through him that the satire comes to life”. AFRIKAANS: In die eerste geskrewe verhale in Sepedi, behandel die skrywer uitsluitlik die probleem van verstedeliking en al die aaklighede wat daaruit voortspruit. Teen die helfde van die vorige eeu tree Matsepe na vore, en sien van die praktyk van sy voorgangers volkome af. In sy nege novelles/romans beskryf hy die tradisionele leefwyse van sy mense, en in slegs twee van sy werke word daar na blankes verwys, wat in beide gevalle die Voortrekkers is. So volledig word die tradisionele opset beskryf dat die vraag onwillekeurig onstaan of sy beskrywing nie hierop toegespits was om slegs ‘n getroue weergawe van daardie werklikheid te gee nie. Dit word dan die onderwerp van hierdie navorsing. Die navorser is uiteraard self een van daardie mense, hoewel nie deel van daardie tydsgewrig nie. Daarom bedien hy hom ook van ander bronne om hom van die tradisionele werklikheid te vergewis. Behalwe geskrewe werke, soos o.a. Mönnig se lywige monografie oor die Bapedi; word ook van die oudstes in die stam geraadpleeg: opperhoofde, verskeie kruie dokters wat o.a. vroue (in die praktyk as die betroubaarste informante bewys) insluit en raadsmanne. ‘n Sodanige studie is nog nie vantevore in Sepedi onderneem nie. Vereers het die ondersoeker hom van die teoretiese grondslag van sy navorsing vergewis, wat van belang is. Hieruit blyk dit dat selfs die grootste verdigsel, soos ‘n sprokie, nie anders kan as om die werklikheid tog op ‘n bepaalde manier op te roep nie. Dit hou uiteraard met die ervaringswêreld van die outeur, maar ook van sy leser, verband. En juis dít maak so ‘n onderneming soos wat hierdie in die vooruitsig stel, ‘n uiters delikate studie. Dit veronderstel o.a. dat die navorser hom op die hoogte moet stel van die lewensgeskiedenis van Matsepe: die lewesomstandighede waaronder hy groot geword het, die status wat hy in die gemeentskap geniet het, sy lewensbeskouing, sy prestasies en mislukkings, ens.Ofskoon Matsepe se prosawerke in die geheel te neem, by hierdie ondersoek in aanmerking geneem word, word die fokus op sy Megokgo ya Bjoko toegespits. Die redes hiervoor is dat: (a) dit literêr beoordeel, die interessantste asook bevredegindste van sy oeuvre is, en (b) sy werke inhoudelik, m.a.w. t.o.v. die tradisionele lewe van die Noord Sotho, ruimskoots ooreenstem. Dit kom duidelik in al sy werke na vore dat hy met die politieke stelsel van die stam intiem vertroud was, die regstelsel op die punte van sy vingers gehad het, en die sosiale en kulturele patrone en gebruike getrou kon weergee het. Vir die probleemstelling in al sy verhale lê hy die vinger op skuiwergate in die regstelsel en bou hy dit uit totdat dit aan die absurde grens. Die beskrywing van die verhaalwerklikheid raak die volgende sake: die karakters of persone, die gebeure, die plek, die tyd, asook die kulturele voorwerpe van belang. Met die oog hierop word daar onderskei tussen dit wat (a) werklik is, (b) denkbeeldig maar lewensgetrou is, en (c) pure fantasie is. Die onderskeid tussen werklikheid en lewensgetrouheid is in verhale van dié aard noodsaaklik omdat sekere persone/karakters, soos konings, werklik kon bestaan het. Daar mag dan selfs gebeurtenisse wees wat tydens hulle leeftyd waarlik plaasgevind het.Wat die Matsepekarakters betref, is hulle klaarblyklik almal denkbeeldig. Wat wel deel van die werklikheid uitmaak, is die seniortydsorde tussen die verskillende opperhoofde asook dié tussen die koning se raadmanne. So ook kom die verskillende kategorië van kruiedokters, toordokters en hekse, én wat hulle onderskeie professies is, ter sprake. So ook is die koning se hoofvrou belangrik omdat die troonopvolger uit haar gebore word en sy deur die stam getrou is. Ander belangrike figure is die malome en die rakgadi.Die gebeure of handeling is hoofsaaklik denkbeeldig. Dit wat in die hoofstat plaasvind, is uiteraard baie belangrik. Matsepe staan ‘n aansienlike deel van sy vertelling aan hofsake af. Hierin speel die koning en sy raadsmanne ‘n belangrike rol en eweneens in die prosedure hiertydens ter sake. En tydens veldslae is die koning die vernaamste figuur. Hy ly sy leërs in die oorlog en word aan sy mondering uitgeken. Word hy gevange geneem, het hy die veldslag verloor en word tereggestel, maar sy bloed mag nie vergiet word nie, want hy is nie ‘n hond nie. Maar vooraf onderhandel hy met omliggende opperhoofde dat hulle neutraal in die stryd moet staan en ook sommige van sy volgelinge tydens die oorlog moet herberg.Na die afsterwe van ‘n koning word bepaalde rituele en seremonies nagekom. As hy ‘n senior vors is, hoort ook die omliggende opperhoofde hulle aan die voorskrifte te hou. Dié is ingrypend van aard en lei in Megokgo ya Bjoko juis tot kwaaivriendskap en latere oorlog.‘n Belangrike plek word aan die rol van die verskillende toordokters, kruiedokters en hekse toegesê. Nie net hulle doen en late word beskryf nie, maar ook hulle mondering, gevolg, spesialiteit en status. Die vernaamste onder hulle is aan die koningshof verbonde en mag slegs met koningstoestemming die gewone burger bedien.Die malome en rakgadi is vername mense. Tydens huwelike, dood en begrafnisse speel hulle ‘n belangrike rol. ‘n Veelvoud van rituele en verpligtinge moet nagekom word, en in die Matsepeverhale lei dit gewoonlik tot groot onenigheid, twis en gewelddadigheid. Die belangrikheid van die bees kom ook hiertydens ter sprake.Die rol en status van die vrou kom ook onder die soeklig. Matsepe beskryf enertyds haar onderdanigheid aan haar man, soos in die geval van die Leilanehuishouding waar hulle ook nie saam die ete nuttig nie, en andertyds, haar daadkrag, soos beskryf word in (a) die gesprek tussen Morara en sy ou vriend, en (b) Morara se tuiskoms na sy besoek aan sy goeie vriend.Sosiale geleenthede, soos bierpartye, prysdigwedstryde en feesgeleenthede om ‘n seun se welslae tydens die stamskool te vier, word beskryf en in hierdie navorsing aan die werklikheid gekontroleer. Van groot belang natuurlik is die bierpot en die skepkalbas; spesiaal vir sodanige geleenthede.Ten opsigte van die wêreld of ruimte waarbinne gebeure afspeel, kan dit enige plek in Sekhukhuneland wees. Die tydstip, daarenteen, word presies bepaal, nl. dat alles plaasvind aan die vooraand van die koms van die Voortrekkers. Dit op sigself sou geen besondere betekenis gehad het nie, behalwe dat gebeurtenisse in tyd afloop. Maar hier is die betekenis hiervan dat die koms van die Voortrekkers destyds met die verskyning van die Halley-komeet saamval. Daar is twee geleenthede in Megokgo ya Bjoko wat met die Halley-komeet geassosieër word, nl. die kraaie-episodes wat met die toordokters se dolosse verbind word. Die Halley-komeet, die koms van die Voortrekkers, die talle rituele en seremonies, voorwerpe soos die skepkalbas vir die bier, die pluk van bessies vir die vleg van slaapmatte, die gras pons, ens, is die enigste sake wat aan die werklikheid toegesê kan word. Die rol wat die kraaie speel kan òf totale fantasie wees, òf kan aan bygeloof toegeskryf word: want daardie toorkuns was ‘n werklikheid vir daardie, en is dan soos die Halley-komeet nie deel van ‘n verbeeldingskug uitmaak nie.Die wêreld wat Matsepe in sy werke optower, is wel ‘n fiktiewe werklikheid, maart word tewens so getrou geteken dat die vraag ontstaan of hy nie die tradisionele lewenswyse, deur die storie wat hy vertel, wou opteken dat nie dit iewers op skrif vir die nageslag bewaar kan bly, en of hy bloot ‘n interessante storie wou vertel waar die tradisionele as die agtergrond dien waarteen die gebeure afspeel. Hy het met die skrywe van Megokgo ya Bjoko kennelik die tweede opsie gekies. Hiervoor gebruik hy ‘n naamlose vertellerkarakter wat vertel, wat sy lewesbeskouing herhaaldelik aan die leser opdring, wat die draad van sy storie plek-plek verloor, en vra dat iemand anders moet help, wat stryd, oorlog en bloederigheid beskryf en oplaas in ewedurende vrede voorhou. Maar, erken hy terselfdetyd dat die voorvaders van tyd tot tyd moet ingryp en die karwats moet inlê om diegene wat ander afknou tot verantwoording te roep. Die laaste word in dié verband kom Groenewald toe waar hy in die feesbundel aan Prof. E.B. van Wyk gewy, verduidelik: “... sy verteller is meer as net ‘n gesigspunt; hy word hoofkarakter; ook simbool, en deur hom kry die satire sy beslag”. / Thesis (DLitt)--University of Pretoria, 2011. / African Languages / unrestricted

Summary With the rise of the divorce rate and the decline of the nuclear family, boys are more frequently being deprived of a father-presence in their homes. The aim of this study was to qualitatively explore and describe boys' experiences of their relationships with their absent fathers. Three boys from different racial and cultural groups were chosen as case studies and worked with from a Gestalt Play Therapy Perspective. Data was gathered from the therapeutic sessions, as well as from semi structured interviews with the childcare workers of the boys. The findings of the study appear to concur with existing literature, namely that boys with absent fathers experience difficulties in the areas of emotional, social, cognitive and moral development. Recommendations are made as to how boys with absent fathers may best be supported. Opsomming Met die toename in egskeidings en die afname van nukleêre gesinne, word daar gevind dat seuns meer dikwels die teenwoordigheid van die vader in die huis ontneem word. Die doel van hierdie studie is `n kwalitatiewe ondersoek en beskrywing van seuns se ervaring van hulle verhouding met hulle afwesige vaders. Drie seuns van erskillende rasse- en kulturele groepe is gekies vir die gevallestudies en vanuit `n Gestalt Spelterapeutiese perspektief is met hulle gewerk. Data is versamel vanuit die terapeutiese sessies sowel as vanuit semigestruktureerde onderhoude met die seuns se kinderoppassers. Die bevindinge van die studie blyk ooreen te stem met bestaande literatuur, naamlik dat seuns met afwesige vaders probleme ondervind ten opsigte van emosionele, sosiale, kognitiewe en morele ontwikkeling. Aanbevelings word gemaak oor hoe om dié seuns ten beste te ondersteun. / SOCIAL WORK / MDIAC (PLAY THERAPY)

Summary With the rise of the divorce rate and the decline of the nuclear family, boys are more frequently being deprived of a father-presence in their homes. The aim of this study was to qualitatively explore and describe boys' experiences of their relationships with their absent fathers. Three boys from different racial and cultural groups were chosen as case studies and worked with from a Gestalt Play Therapy Perspective. Data was gathered from the therapeutic sessions, as well as from semi structured interviews with the childcare workers of the boys. The findings of the study appear to concur with existing literature, namely that boys with absent fathers experience difficulties in the areas of emotional, social, cognitive and moral development. Recommendations are made as to how boys with absent fathers may best be supported. Opsomming Met die toename in egskeidings en die afname van nukleêre gesinne, word daar gevind dat seuns meer dikwels die teenwoordigheid van die vader in die huis ontneem word. Die doel van hierdie studie is `n kwalitatiewe ondersoek en beskrywing van seuns se ervaring van hulle verhouding met hulle afwesige vaders. Drie seuns van erskillende rasse- en kulturele groepe is gekies vir die gevallestudies en vanuit `n Gestalt Spelterapeutiese perspektief is met hulle gewerk. Data is versamel vanuit die terapeutiese sessies sowel as vanuit semigestruktureerde onderhoude met die seuns se kinderoppassers. Die bevindinge van die studie blyk ooreen te stem met bestaande literatuur, naamlik dat seuns met afwesige vaders probleme ondervind ten opsigte van emosionele, sosiale, kognitiewe en morele ontwikkeling. Aanbevelings word gemaak oor hoe om dié seuns ten beste te ondersteun. / SOCIAL WORK / MDIAC (PLAY THERAPY)

Text in Afrikaans / In hierdie studie word die boodskap van Miga 2:1-13 binne 'n raamwerk van Pinksterhermeneutiek geplaas. In hoofstuk een is die probleem gestel, naamlik: dat Pinkstermense oor die algemeen alle tekste, ongeag die aard daarvan, vergeestelik. Die hipotese van hierdie studie is egter dat indien Pinksterhermeneutiek tot sy reg kom dit nie nodig is vir Pentekostaliste om van tekste met sterk sosiale ondertone weg te skram nie. In hoofstuk twee word gese hoe die Pinksterhermeneutiek funksioneer. In hoofstuk drie word 'n agtergrondstudie van Miga gedoen, met klem op die inleidingsproblematiek. Hoofstuk vier is die eksegese van Miga 2:1-13. Die sosiologiese metode is gebruik om die teks te eksegetiseer. In hoofstuk vyf word die boodskap van Miga 2:1-13 geartikuleer. In die laaste hoofstuk word die aard van Pinkster sosiale betrokkenheid bespreek. / In this study it is attempted to put the message of Micah 2: 1-13 in a Pentecostal hermeneutical framework. In the first chapter the problem is stated namely, that Pentecostals in general tend to spiritualise biblical texts irrespective of the nature of the text. The hypothesis in this study is that if Pentecostal hermeneutics are properly applied, it will no longer be necessary for Pentecostals to avoid texts with strong social elements such as Micah 2:1-13. In chapter two it is explained how Pentecostal hermeneutics function. In chapter three a study of the background of the book Micah is done, with special emphasis on introductory problems. Chapter four is the exegesis of Micah 2:1-13. The sociological method is applied in order to highlight the social issues in the text. In chapter five the message of the text is articulated. In the last chapter the nature of Pentecostal social involvement is discussed. / Biblical and Ancient Studies / M.A. (Bybelkunde)

Text in Afrikaans / In hierdie studie word die boodskap van Miga 2:1-13 binne 'n raamwerk van Pinksterhermeneutiek geplaas. In hoofstuk een is die probleem gestel, naamlik: dat Pinkstermense oor die algemeen alle tekste, ongeag die aard daarvan, vergeestelik. Die hipotese van hierdie studie is egter dat indien Pinksterhermeneutiek tot sy reg kom dit nie nodig is vir Pentekostaliste om van tekste met sterk sosiale ondertone weg te skram nie. In hoofstuk twee word gese hoe die Pinksterhermeneutiek funksioneer. In hoofstuk drie word 'n agtergrondstudie van Miga gedoen, met klem op die inleidingsproblematiek. Hoofstuk vier is die eksegese van Miga 2:1-13. Die sosiologiese metode is gebruik om die teks te eksegetiseer. In hoofstuk vyf word die boodskap van Miga 2:1-13 geartikuleer. In die laaste hoofstuk word die aard van Pinkster sosiale betrokkenheid bespreek. / In this study it is attempted to put the message of Micah 2: 1-13 in a Pentecostal hermeneutical framework. In the first chapter the problem is stated namely, that Pentecostals in general tend to spiritualise biblical texts irrespective of the nature of the text. The hypothesis in this study is that if Pentecostal hermeneutics are properly applied, it will no longer be necessary for Pentecostals to avoid texts with strong social elements such as Micah 2:1-13. In chapter two it is explained how Pentecostal hermeneutics function. In chapter three a study of the background of the book Micah is done, with special emphasis on introductory problems. Chapter four is the exegesis of Micah 2:1-13. The sociological method is applied in order to highlight the social issues in the text. In chapter five the message of the text is articulated. In the last chapter the nature of Pentecostal social involvement is discussed. / Biblical and Ancient Studies / M.A. (Bybelkunde)

The research endeavoured to voice the told and untold stories of adolescents living with HIV undergoing continual disease management at the Kalafong Hospital Paediatric HIV Clinic. Through the telling of their stories the adolescents had the opportunity to make sense of their illness experiences. Some of the participating adolescents had limited opportunities to discuss their experiences with friends or family members. The research was completed within the qualitative social constructionist narrative approach. Six adolescents from the clinic participated voluntarily in the research. The participants attended the clinic regularly for disease management and were on ART. The study explored the experiences of the adolescents by means of two semi-structured individual interviews. Expressive art in the form of drawings and poetry were used to aid storytelling. Through collaborative exploration of the adolescents‟ stories, it became possible to co-construct the meanings that they attached to their experiences of HIV, which informs their identity. The interview transcripts were analysed, re-storied, and placed within a narrative framework of understanding, based on the three-dimensional space approach by Clandinin and Connelly (2000). The framework of understanding aided the researcher to look at the different contexts, identities, and social significant aspects found in the adolescents‟ stories. Multiple identities were constructed in their stories such as patient, scholar, friend, family, and athlete identities. These were constructed based on their experiences in the family and cultural, school and social, and medical contexts. The adolescents attributed different meanings to their stories of living with HIV such as that of normality, sameness, realism, and difference. The unique and similar aspects that were found in the adolescents‟ stories were identified and discussed with reference to various concepts such as disclosure, adherence, and ART. It was found that status disclosure was done by staff at the clinic and it occurred during young adolescence. All the adolescents, except one who was not aware of her status, showed insight into the chronic nature of their disease. Five adolescents‟ statuses have not been disclosed to anyone outside the families. In only one instance, the family was not aware of his status. Most adolescents assumed primary responsibility for ART. They expressed conflicting ideas about the role of ART. Some adolescents had to cope with side effects, the possibility of accidental status disclosure and non-adherence, and fears of rejection. The research, employing a narrative approach, endeavours to contribute to create a holistic understanding of HIV/AIDS in the context of health care. Lack of communication and impersonal staff interactions with patients were identified as barriers to disease management. The research recommends that the clinic should provide ongoing support to the adolescents with regards to disclosure of their status to friends, family, and partners, and adherence to medication. The social significant aspects found in the adolescents‟ stories will be disseminated to the staff at the clinic. This will assist the multi-disciplinary team to gain a better understanding of the reality of the adolescent and how these experiences inform their identity. / Dissertation (MA)--University of Pretoria, 2010. / Psychology / unrestricted

Text in Afrikaans / In hierdie studie is die aard en gevolge van bendegeweld onder kinders in die vroeë adolessente jare by bendegeteisterde skole in die Wes-Kaap ondersoek ten einde terapeutiese riglyne te bepaal vir leerders wat bendegeweld by die skool ervaar. Die verskynsel van bendegeweld is in die literatuur ondersoek. Die bio-ekologiese teorie van Urie Bronfenbrenner het as teoretiese grondslag vir die navorsing gedien, welke teorie die wedersydse invloed wat persone en hul omgewing op mekaar het, beskryf. Trauma by die vroeë adolessent en drie bestaande modelle vir traumaberading word bespreek, waarna ’n stel maatstawwe vir ’n traumaberadingsmodel uit die drie modelle sowel as die literatuur gekies word. Die empiriese navorsing is deur middel van sowel kwantitatiewe- as kwalitatiewe navorsingsmetodes gedoen. ’n Fokusgroepbespreking én onderhoude met onderwysers en skoolhoofde het plaasgevind om diepgaande inligting oor behoeftes ná voorvalle van bendegeweld te verkry. Twee in-diepte onderhoude is met persone wat kenners op die gebied van bendes en bendegeweld is, gevoer. Vervolgens is twee vraelyste, een vir leerders en een vir onderwysers en skoolhoofde, opgestel om vas te stel watter hulp hulle met betrekking tot ’n trauma-intervensieprogram benodig. Die studie het bevind dat bendegeweld leerders se akademiese prestasie sowel as hul emosionele en sosiale funksionering raak, terwyl dit gevoelens van magteloosheid en frustrasie by onderwysers en skoolhoofde veroorsaak. Die studie sluit af met ’n verskeidenheid aanbevelings oor die daarstel van terapeutiese riglyne vir opvoeders om die impak van bendegeweld op leerders by skole in bendegeteisterde gebiede te hanteer. / This study investigated the nature and effects of gang violence among children in the early adolescent stage of development at gang-infested schools in the Western Cape in order to identify therapeutic guidelines for learners who experience gang violence at school. The phenomenon of gang violence was explored in the literature study. The bioecosystems theory of Urie Bronfenbrenner was employed as the theoretical basis for the study, which describes the reciprocal influence between humans and their environment. Early adolescent trauma and three existing models for trauma counselling are discussed, followed by the selection of a set of criteria for a trauma counselling model based on the three models as well as the literature studied. The empirical research was carried out through both quantitative and qualitative research methodologies. A focus group discussion as well as interviews with educators and principals were conducted in order to obtain in-depth information on their needs after incidents of gang violence. Two in-depth interviews have been conducted with professionals who are experts in the domain of gangs and gang related violence. This led to the development of two questionnaires, one for learners and one for educators and principals, to determine what type of support they need in terms of a trauma intervention programme. The study found that gang violence severely affects learners’ academic performance as well as their emotional and social functioning, while it creates feelings of frustration and powerlessness among teachers and principals. The study concludes by offering a range of recommendations for the formulation of therapeutic guidelines for educators to address the effects of gang violence on learners who attend schools in gang-infested areas. / Psychology of Education / D. Ed. (Psychology of Education)

The aim of the study was to investigate participants’ views on strategies for combating corruption in Zimbabwean public secondary schools with a view to promoting learner academic achievement. The study was undertaken at four (4) selected public secondary schools in Harare Metropolitan Province in Zimbabwe. The study adopted the case study as the principal research design and it was informed by the interpretive paradigm; thus, qualitative research approaches were used. Non-probability and probability sampling techniques were adopted in site and participants’ selection. A representative sample of fifty-four (54) participants was used from a target population of three-hundred and eighteen (318) participants. The study was informed by multiple theories. The study found that most of the participants perceived corruption as a major problem affecting the education of learners in most public secondary schools in Zimbabwe. It was found out that the adoption of a vibrant and robust anti-corruption strategy is the solution/panacea to solve this problem of rampant corrupt practices in educational institutions. The introduction of anti-corruption education in public secondary schools was singled out to be the ‘pivotal’ strategy that policy makers should adopt to disseminate educative anti-corruption information to learners. It was further established that the ‘Zero Tolerance to Corruption’ policy employed by the Government of Zimbabwe should be strongly supported by a multi-agency response to effectively combat corruption within the education system to propel sustainable learner academic achievement. The study findings further revealed that the public secondary schools lack the necessary anticipated formal anti-corruption education curriculum. The study concludes that anti-corruption education and the adoption of multi-strategies play a central role in combating corruption. Therefore, there is need to strengthen the anti-corruption strategies and support mechanisms currently being employed in Zimbabwe to successfully provide an environment that supports sustainable learner academic achievement. In line with the above, the study recommends the introduction of a formal anti-corruption curriculum in Zimbabwean public secondary schools to combat corruption. In addition, the study recommends further research in this seemingly grey area to contribute to the knowledge body regarding instituting good corporate governance in public secondary schools in Zimbabwe. / Die doel van die studie was om deelnemers se menings oor strategieë te ondersoek vir die bestryding van korrupsie in Zimbabwiese openbare sekondêre skole met die oog om leerders se akademiese prestasie se bevorder. Die studie is by vier (4) uitgesoekte openbare sekondêre skole in die Harare Metropolitaanse Provinsie in Zimbabwe onderneem. Die studie het die gevallestudie as die hoofnavorsingsontwerp geneem en dit is gevorm deur die vertolkende paradigma; kwalitatiewe navorsingsbenaderings is dus gebruik. Niewaarskynlikheid- en waarskynlikheidsteekproefnemingtegnieke is gebruik vir ligging en keuse van deelnemers. 'n Verteenwoordigende steekproef van vier-en-vyftig (54) deelnemers is gebruik uit 'n teikenpopulasie van drie-honderd-en-agtien (318) deelnemers. Die studie is gevorm deur verskeie teorieë. Die studie het bevind dat meeste van die deelnemers korrupsie as 'n groot probleem sien wat die onderrig van leerders in die meeste openbare sekondêre skole in Zimbabwe beïnvloed. Daar is bevind dat die gebruik van 'n dinamiese en robuuste teenkorrupsiestrategie die oplossing/kuur is om hierdie probleem van toenemende korrupsiepraktyke in opvoedkundige instellings op te los. Die inleiding tot teenkorrupsie-onderrig in openbare sekondêre skole is uitgesonder as die vernaamste strategie wat beleidmakers moet aanvaar om opvoedkundige teenkorrupsie-inligting onder leerders te versprei. Daar is verder bevind dat die Zimbabwiese regering se 'Zero Tolerance to Corruption'-beleid sterk ondersteun moet word deur reaksie van verskeie agente om korrupsie in die onderwysstelsel doeltreffend te beveg om leerders se volhoubare akademiese prestasie aan te dryf. Die studie se bevindings het verder getoon dat openbare sekondêre skole nie die noodsaaklike verwagte formele teenkorrupsie onderwyskurrikulum het nie. Die studie het tot die gevolgtrekking gekom dat teenkorrupsie-onderrig en die gebruik van verskeie strategieë 'n sentrale rol speel om korrupsie te beveg. Teenkorrupsiestrategieë en ondersteuningsmeganismes wat tans in Zimbabwe gebruik word, moet dus versterk word om 'n omgewing te skep wat volhoubare akademiese prestasie vir leerders ondersteun. Ooreenkomstig hiermee, beveel die studie die bekendstelling van 'n formele teenkorrupsiekurrikulum in Zimbabwiese openbare sekondêre skole aan om korrupsie te beveg. Die studie beveel verdere navorsing in hierdie oënskynlike grys area aan om tot die kennis van goeie korporatiewe beheer in openbare sekondêre skole in Zimbabwe by te dra. / Inhloso yocwaningo ukuphenyisisa ngemibono yababambi-qhaza ngamasu okulwa nenkohlakalo kwezezimali ezikoleni zikahulumeni zamasekondari eZimbabwe ngombono wokuqhubela phambili ukuphumelela kwabafundi kwezemfundo. Ucwaningo lwenziwe ezikoleni zamasekondari zikahulumeni ezingu 4 ezikhethwe endaweni yedolobhakazi leprovinsi, leHarare iHarare Metropolititan Province eZimbabwe. Ucwaningo lusebenzise i-case study njengedizayini enkulu yocwaningo, kanti futhi lwasekelwa ngulwazi ngenqubo ye-interpretive paradigm; ngakho-ke kusetshenziswe inkambiso ye-qualitative research kucwaningo. Kusetshenziswe amathekniki amasampuli e-non probability kanye ne-probability ezindaweni lapho okukhethwe khona ababambi-qhaza. Kusetshenziswe amasampuli angamashumi amahlanu nane (54) ababambi-qhaza, kwisibalo sethagethi yabantu abangamakhulu amathathu neshumi nesishagalombili (318). Ucwaningo lusekelwe ngamathiyori amaningana. Ucwaningo luthole ukuthi ababambi-qhaza babone inkohlakalo kwezezimali njengenkinga enkulu enomthelela kwimfundo yabafundi ezikoleni zikahulumeni zamasekondari eZimbabwe. Kutholakale ukuthi ukwamukelwa kwesu eliphambili nelinomdlandla lokulwa nenkohlakalo, yisixazululo/ikhambi lokuxazulula le nkinga yenkohlakalo kwezezimali kwizikhungo zemfundo. Ukusungulwa kwenqubo yokulwa nenkohlakalo kwizikole zesekondari zemfundo kahulumeni yisu eliphambili abenzi bomgomo okumele balemukele ukusabalalisa kubafundi ulwazi lokufundisa nokulwa nenkohlakalo. Kuphinde futhi kwatholakala nokuthi umgomo wokungabekezeli neze inkohlakalo ngesaga esithi 'Zero Tolerance to Corruption' nguHulumeni weZimbabwe kumele usekelwe zikhungo ezehlukene ukuze kube nempumelelo ekulweni nenkohlakalo kwinqubo yemfundo, ukuze abafundi bakwazi ukuphumelela ezifundweni zabo. Ucwaningo luveze nokuthi, izikole zesekondari azinayo ikharikhyulamu ehleliwe yokulwa nenkohlakalo kwimfundo. Ucwaningo luphetha ngokuthi imfundo yokulwa nenkohlakalo kanye nokwamukelwa kwamasu amaningana kudlala indima ebalulekile ekulweni nenkohlakalo. Ngakho-ke, kunesidingo sokuqinisa amasu okulwa nenkohlakalo kanye nezindlela zokusekela ezisetshenziswa okwamanje eZimbabwe ukusekela ukuthi kube nesimo esisekela impumelelo yabafundi kwezemfundo. Ngokuhambisana nokungenhla, ucwaningo luncoma ukuthi kusungulwe ikharikhyulamu ehleliwe yokulwa nenkohlakalo ezikoleni zamasekondari zikahulumeni eZimbabwe, ukulwa nenkohlakalo. Kanti futhi nangaphezu kwalokho, ucwaningo luncoma ukuthi kwenziwe olunye ucwaningo kulo mkhakha ongacacile kahle ukungezela ulwazi maqondana nenqubo yokuphatha kahle ezikoleni zikahulumeni zamasekondari eZimbabwe. / Educational Foundations / D. Phil. (Sociology of Education)