Ο σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας είναι η μελέτη της συλλογιστικής πορείας του Πρόκλου, έτσι όπως διαμορφώνεται στο έργο του Εις τας Πλάτωνος Πολιτείας υπόμνημα, όσον αφορά στις έννοιες της παιδείας και της πολιτικής. Η έννοια της παιδείας εξετάζεται από τον νεοπλατωνικό φιλόσοφο μέσα από το πρίσμα των προτροπών και των απαγορεύσεων που έχει προτείνει ο Πλάτωνας στο έργο του Πολιτεία για την ορθή διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων, όπως για παράδειγμα ο «εξορισμός» της ποίησης του Ομήρου από την παιδεία των νέων, εξαιτίας της χρήσης της έννοιας της μίμησης και των μύθων. Η μουσική αναδεικνύεται ως βασικό και ιδιαιτέρως σημαντικό μάθημα στην παιδεία των νέων μέσα από την επιλογή των κατάλληλων αρμονιών και ρυθμών. Ο Πρόκλος σχολιάζει εκτενώς την καινοτόμα άποψη του Πλάτωνα για την κοινή παιδεία που θα πρέπει να λάβουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες μέσα στην πόλη, ώστε να επιτευχθεί η δυναμική συμμετοχή και ανάληψη των πολιτικών καθηκόντων από όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως. Η έννοια της πολιτικής εξετάζεται από τον νεοπλατωνικό φιλόσοφο μέσα από την έννοια της δικαιοσύνης, η οποία κατέχει κεντρικό ρόλο στην Πολιτείαν του Πλάτωνα, καθώς και μέσα από την αναλογία της τριμερής διάκρισης των μερών της ψυχής και των μερών της πόλης με σκοπό να καταστεί σαφές ότι κάθε άνθρωπος και κατ’ αναλογίαν κάθε πόλη διακατέχονται από την αρετή της δικαιοσύνης μόνο όταν τα μέρη τους συμβιώνουν αρμονικά. Σε αντίθετη περίπτωση επέρχονται παθογενείς καταστάσεις τόσο στην ψυχή όσο και στην πόλη. Τέλος, ο Πρόκλος αναφέρεται διεξοδικά και στην μεταβολή των πολιτευμάτων στην Πολιτείαν του Πλάτωνα, επιχειρώντας να τονίσει ότι η ελλιπής και η μη ορθή παιδεία των νέων θα οδηγήσει σε διχοστασία τους άρχοντες με αποτέλεσμα την κατάλυση της άριστης πολιτείας. Η παιδεία λοιπόν, αποτελεί εκείνον τον θεσμικό και γνωσιολογικό παράγοντα που κατά την γνώμη του Πρόκλου, στηριζόμενος στις απόψεις του Πλάτωνα, θα επιτύχει να αναδείξει εκείνους τους ηγέτες οι οποίοι θα είναι ικανοί για την πολιτική και πολιτιστική ανασυγκρότηση της κοινωνίας. / The purpose of the present M.A. dissertation is to study the reasoning process of Proclus about the concepts of education and politics, as they discussed in Plato’s Republic. The concept of education is examined by the Neo-Platonic philosopher through the prism of prompts and prohibitions that have proposed by Plato for the proper conformation of the personality of young people, such as the “exile” of Homer’s poetry because of the use of the concepts of imitation and myths. The music is emerging as an essential and very important lesson in the education of young people through the selection of the appropriate harmonies and rhythms. Proclus has also commented extensively on the innovative aspect of Plato on the common education which should take both men and women in the city, so as to achieve active involvement and commitment of the political duties of all citizens. The concept of policy considered by the Neo-Platonic philosopher through the concept of justice, which has central role in Plato’s Republic, and through the tripartite separation of the soul and the city in order to make clear that every person and every city, in the basis of their analogy, possess the virtue of justice only when their parts coexist harmoniously. Otherwise, occurre pathogenic conditions both in the soul and in the city. Finally, Proclus refers thoroughly to the change of political regimes in Plato’s Republic, attempting to emphasize that the incomplete and incorrect education of young people will lead to controversies between rulers, resulting in the destruction of the excellent state. Education, therefore is that institutional and epistemic agent that will succeed to highlight those leaders who will be able in the political and cultural reconstruction of the society.

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή έχει ως στόχο να μελετήσει την έννοια του σωκρατικού δαιμονίου όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως στον φιλόσοφο Πρόκλο, καθώς επίσης να εντοπίσει το περιεχόμενο, την έκταση και τις προθέσεις αλλά και τους μεθοδολογικούς τρόπους με τους οποίους ο ίδιος ο νεοπλατωνικός σχολάρχης θεωρούσε ότι έπρεπε να προσεγγισθεί η παιδαγωγική σχέση ανάμεσα στον Σωκράτη και στον Αλκιβιάδη, ώστε να κατανοηθεί το βαθύτερο περιεχόμενό της. Ως κείμενο αναφοράς και ανάλυσης έχουμε το υπόμνημα του Σχολάρχη της Ακαδημίας: Εἰς τὸν Πλάτωνος πρῶτον Ἀλκιβιάδην , 85.19-93.28, σ’ ένα εδάφιο του πλατωνικού διαλόγου Αλκιβιάδης Ι (103 a-b), στο οποίο παρουσιάζεται η αφετηρία της επικοινωνίας ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Αλκιβιάδη, η επικοινωνιακή σχέση δηλαδή μεταξύ δασκάλου – μαθητή, η οποία τροφοδοτείται επαναληπτικά και από την θεϊκή έμπνευση του Σωκράτη, από το σωκρατικό δαιμόνιο. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας μας επιχειρούμε μια αναδρομική έρευνα στην έννοια του σωκρατικού δαιμονίου όπως αυτή εμφανίστηκε στην σύγχρονη ιστορία – πορεία της φιλοσοφικής έρευνας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη εισαγωγή στον πλατωνικό διάλογο Αλκιβιάδης Ι και στο υπόμνημα του Πρόκλου Εἰς τὸν Πλάτωνος πρῶτον Ἀλκιβιάδην αναδεικνύοντας το συνθετικό φιλοσοφικό εγχείρημα του νεοπλατωνικού φιλοσόφου. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μία απόπειρα σχολιασμού ενός ευσύνοπτου τμήματος του υπομνήματος του Πρόκλου, με κύριο στόχο να δοθούν απαντήσεις στις «κατηγορίες» που απέδιδαν ορισμένοι στην θεία αυτή έμπνευση του Σωκράτη ως προς την διαφθορά του νεαρού Αλκιβιάδη. Στην συνέχεια, επιχειρήσαμε να οδηγηθούμε σε ορισμένα συμπεράσματα (καταρρίπτοντας τις κατηγορίες), καθώς επίσης έγινε μία προσπάθεια καταγραφής των εννοιών που συναντήσαμε. Προχωρήσαμε επίσης στην σύνταξη ενός ευσύνοπτου φιλοσοφικού λεξικού των εννοιών που χρησιμοποίησε ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος στην προσπάθειά του να αναδείξει την θεϊκή αυτή έμπνευση του Σωκράτη ως μία δύναμη αγαθή και προνοητική με «προβλεπτικό» και «γνωστικό» χαρακτήρα, που κατ’ επέκταση καθιστά την σχέση διδασκάλου – μαθητή παιδαγωγικώς και προσωπικώς αναγκαία και θείων προδιαγραφών. Η εν λόγω εργασία ανήκει κυρίως στους θεωρητικούς κλάδους της φιλοσοφίας της θρησκείας και της μεταφυσικής, αλλά και συγχρόνως εντάσσεται στην ιστορία της φιλοσοφίας, καθότι παρουσιάζει ένα στάδιο της εξέλιξης μιας θεωρίας που αναπτύχθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. / The main aim of this M.A dissertation is to explore the sense of the daimonion of Socrates as it was mainly examined by the philosopher Proclus. We will try to identify the content, scope and intentions, but also the methodology by means of which the Neoplatonist scholarch himself approached the pedagogical relationship between Socrates and Alcibiades, in order to understand its deeper content. Our textual source is Proclus' Commentary on Plato's Alcibiades I, 85.19-93.28, which refers to Alcibiades I, 103 a-b. This is the starting point of communication between Socrates and Alcibiades, that is to say the communicative relationship between the teacher and the student, the content of which is repeatedly defined by the divine inspiration of Socrates, the Socratic daimonion. In the first chapter of our study, we attempt a retrospective research on the concept of Socrates’ daimonion as it appeared in the frame of modern philosophical research. The second chapter is a brief introduction to the Platonic dialogue Alcibiades I and to Proclus’ Commentary on Plato's Alcibiades I, highlighting the synthesis which is evident in the philosophical project of the Neoplatonist philosopher. The third chapter is an attempt to analyze a brief part of Proclus' commentary, aiming to provide answers to "accusations" attributed by some against Socrates’ divine inspiration with reference to the corruption of the young Alcibiades. We also attempt to describe the relevant concepts and reach some conclusions after the refutation of these accusations. We also proceed to a compilation of a concise philosophical dictionary of concepts-terms used by the Neoplatonist philosopher in his attempt to prove the divine inspiration of Socrates to be both a good and providential power with the possibility to acquire foreknowledge. This in turn makes the relationship between the teacher and the student pedagogically and personally necessary and gives it divine properties. The dissertation belongs to philosophy of religion, metaphysics, and history of philosophy, as well, since it examines a stage in the evolution of a theory developed in the 4th century B.C.

Η εργασία αφορά στο πώς προσλαμβάνει ο Πρόκλος τους πλατωνικούς Νόμους μέσα από τους οποίους αντλεί διάφορες θεματικές ενότητες, οι οποίες συνθέτουν την πλατωνική φιλοσοφία στο σύνολό της. Αναδύονται τα θέματα της πλατωνικής ψυχολογίας, θεολογίας και κοσμολογίας και δίδονται σε αυτά κοινωνικές προεκτάσεις φέροντας τον αναγνώστη πλησίον της πλατωνικής θεώρησης περί της παιδείας και της ανίχνευσης των θείων αρχετύπων των αρετών και της κοινωνικής δικτύωσης. Τέλος, η εργασία στο σύνολό της συνιστά έναν φόρο τιμής προς την Φιλοσοφία ως πνευματική-διαλεκτική πράξη και ως διακριτό επιστημονικό κλάδο. / The essay describes how Proclos receives and analyses the platonic Laws, through which he draws various topics, which compose the platonic philosophy as a whole. They emerge the subjects of platonic psychology, theology and cosmology and they acquire social extensions, bringing the reader close to the platonic view of education and to the recognition of the divine origines-archetypes of virtues and of the social networking. In the end, the essay as a whole constitutes a tribute to the Philosophy as an intellectual-dialectic practice and as a discrete scientific branch.