The Pitted Ware Culture site Korsnäs in Södermanland, Sweden presents a, for the region, unique amount of preserved organic material suitable for chemical analyses. Human and faunal skeletal material has been subjected to stable isotope analysis with the aim of examining whether the diet of the Korsnäs people correlates with the seal-based subsistence of Pitted Ware Culture groups on the Baltic islands. Further, the relationship between the faunal assemblage and the human diet has been studied, and the debated question of whether the Pitted Ware people kept domestic pigs has been addressed. Ten new radiocarbon dates are presented, which place the excavated area of the site in Middle Neolithic A, with a continuity of several hundred years. The results show that the diet of the Korsnäs people was predominantly based on seal, and seal hunting was probably an essential part of the Pitted Ware Culture identity. Based on the dietary pattern of the species, it is argued that the pigs were not domestic. The faunal assemblage, dominated by seal and pig bones, does not correlate with the dietary pattern, and it is suggested that wild boar might have been hunted and sacrificed and/or ritually eaten on certain occasions.

Durante el desarrollo de la presente tesis doctoral se han estudiado las posibles alteraciones causadas por los residuos orgánicos generados por los cultivos marinos de peces en jaulas flotantes, enfatizando en los efectos sobre algunos de los productores secundarios asociados. Varios de los impactos en el ambiente provocados por los cultivos en jaulas flotantes han sido previamente estudiados por nuestro grupo de investigación, por lo que con este trabajo se pretende profundizar y ampliar estos conocimientos, para a continuación poder conformar un modelo holístico del sistema. / The present thesis involved the study of the organic wastes generated by marine culture of fish floating cages, emphasizing in their effect on the associated secondary producers. Several of the impacts on the environment caused by floating cages fish farms have been previously studied by our research group, in that sense, this work deepen in the understanding of those impacts, and ultimately will allow figuring a holistic modeling of the system.

Historical evidence from contemporary documents established that Irish migrants to London during the Great Irish Famine (1845-1852) were likely to come from low socio-economic groups in south-west Ireland, and has characterised mid-19th-century health status and living conditions in both locations. Using samples from 119 individuals from the Catholic cemetery at Lukin Street, London (1843-1854) and 20 from the Union Workhouse Famine cemetery, Kilkenny, Ireland (1847-51), mean bone collagen isotope values were established for the well-documented Irish pre-Famine potato-based diet (δ¹⁵N 10.6‰, δ¹³C -19.1‰), and the diet of contemporaneous Londoners (δ¹⁵N 12.6‰, δ¹³C -19.1‰). The introduction of maize as a short-term Famine relief food was identified in three Kilkenny juveniles with bone collagen δ¹³C above -17‰, and incremental dentine collagen demonstrating temporal changes in δ¹³C consistent with dietary change from C3 to C4 plants. Bone collagen values for two Lukin Street individuals were consistent with high marine protein consumption. Techniques developed in this study to sample increments of dentine representing nine months or less of life have improved temporal resolution not only for migration events but also short-term dietary changes and physiological status during childhood. Combining epigraphic, osteological and archaeological evidence, individual 'lifeways' have been constructed using isotope data and provide insights into the connection between health, diet and skeletal manifestations of deprivation during childhood and adolescence. New models are investigated for examining maternal and infant health using dentine collagen increments formed in utero and combining dentine and bone collagen values to explore the effects of nutritional stress on bone turnover.

This thesis reports an investigation of Iron Age diet in Britain using carbon and nitrogen stable isotope data obtained from skeletal material from four locations across England and southern Scotland. Both human and animal bone Collagen has been analysed from Wetwang in East Yorkshire and other sites in East Lothian, Hampshire and Cornwall. Animal bone from Dorset has also been included. The aims of the study were to characterize British Iron Age diet in general isotopic terms and also to provide a contextual base for future analysis which allows an understanding of both inter- and intra-site variation in such data for this and other periods. The comparisons across the locations allowed consideration of geographical variability within England and southern Scotland and included material from coastal sites (Cornwall and East Lothian), from sites with easy access to rivers and estuaries (Hampshire) and an inland site where access to water would have been more difficult (Wetwang). All human groups were consuming high levels of animal protein and there was very little evidence for the consumption of aquatic resources. There was significant variation in 815N values between the locations, which was reflected both in the humans and the herbivores, such that it is likely to be related to environmental rather than to dietary differences. Intra-site group comparisons at Wetwang showed very little variation within the cemetery population IM according to age, sex, subjective status category or site phase. The data were very consistent within the populations, although those for Hampshire displayed more variation in nitrogen.

River export has a strong influence on the productivity of coastal waters. During storm events, rivers deliver disproportionate amounts of nutrients and organic matter to estuaries. Anthropogenic changes to the land use/cover (LULC) and water use also have a strong influence on the export of nutrients and organic matter to estuaries. This study specifically addressed the following questions: 1) How does river water chemistry vary across LULC patterns in the Mission and Aransas river watersheds? 2) How do fluxes of water, nutrients, and organic matter in the rivers vary between base flow and storm flow? 3) How do variations in nutrient/organic matter concentrations and stable isotope ratios of particulate organic matter (POM) in Copano Bay relate to river inputs? Water was collected from the Mission and Aransas rivers and Copano Bay from July, 2007 through November, 2008 and analyzed for concentrations of nitrate, ammonium, soluble reactive phosphorus (SRP), dissolved organic nitrogen, dissolved organic carbon, particulate organic nitrogen, particulate organic carbon (POC), and the stable C and N isotope ratios of the POM. The first half of the study period captured relatively wet conditions and the second half was relatively dry compared to long term climatology. Riverine export was calculated using the USGS LOADEST model. The percentage of annual constituent export during storms in 2007 was much greater than in 2008. Concentration-discharge relationships for inorganic nutrients varied between rivers, but concentrations were much higher in the Aransas River due to waste water contributions. Organic matter concentrations increased with flow in both rivers, but POM concentrations in the Aransas River were two fold higher due to large percentages of cultivated crop land. Values of [delta]¹³C-POC show a shift from autochthonous to allochthonous organic matter during storm events. Following storm events in Copano Bay, increases and quick draw down of nitrate and ammonium concentrations coupled with increases and slow draw down of SRP illustrate nitrogen limitation. Organic matter concentrations remained elevated for ~9 months following storm events. The [delta]¹³C-POC data show that increased concentrations were specifically related to increased autochthonous production. Linkages between LULC and nutrient loading to coastal waters are widely recognized, but patterns of nutrient delivery (i.e. timing, duration, and magnitude of watershed export) are often not considered. This study demonstrates the importance of sampling during storm events and defining system-specific discharge-concentration relationships for accurate watershed export estimation. This study also shows that storm inputs can support increased production for extended periods after events. Consideration of nutrient delivery patterns in addition to more traditional studies of LULC effects would support more effective management of coastal ecosystems in the future. / text

Η περιοχή μελέτης καλύπτει ένα μέρος των ανθρακικών αποθέσεων της Κεντρικής και Εξωτερικής Ιόνιας ζώνης οι οποίες αποτέθηκαν από το Τριαδικό έως το Ηώκαινο. Γεωγραφικά οριοθετείται, κατά τον άξονα Ανατολή – Δύση, από τον εθνικό δρόμο Άρτας – Ιωαννίνων και το Ιόνιο Πέλαγος, και κατά Βορά – Νότο από νοητούς, παράλληλους προς τον Ισημερινό άξονες που διέρχονται από την Άρτα και την Ηγουμενίτσα. Η περιοχή βρίσκεται ανάμεσα στις συντεταγμένες 20ο 12΄ και 21ο 00΄ Ανατολικά, και 39ο 00΄ με 39ο 30΄ Βόρεια και καλύπτεται από τα ακόλουθα γεωλογικά φύλλα του Ι.Γ.Μ.Ε, κλίμακας 1:50.000: Άρτα, Καναλάκι, Πάργα, Θεσπρωτικό και Παραμυθιά. Από την μικροφασική ανάλυση και την ανάλυση φασικών ζωνών που προηγήθηκε σε συνδυασμό με την βιοχρονολόγηση εξάγεται το συμπέρασμα ότι κατά το Α.Τριαδικό αποτέθηκαν μικριτικοί και κατά θέσεις λιθοκλαστικοί ασβεστόλιθοι σε περιβάλλον υφαλοκρηπίδας περιορισμένης κυκλοφορίας. Από το Α.Τριαδικό και μέχρι το τέλος του Λιασίου αποτίθενται σε όμοιες περιβαλλοντικές συνθήκες grapestones, rudstones, floatstones και grainstones. Από το Λιάσιο και μέχρι το Σαντώνιο αποτίθενται mudstone – wackestone και σπανιότερα packstone σε περιβάλλον πρόσθιας κατωφέρειας έως και υφαλοκρηπίδας ανοιχτής θάλασσας. Από το Καμπάνιο έως το Πριαμπόνιο, όπου τοποθετείται και το τέλος της ανθρακικής ιζηματογένεσης στην Ιόνιο ζώνη, αποτίθενται εναλλαγές από mudstone – wackestone και floatstone – packstone σε περιβάλλον πρόσθιας κατωφέρειας και βαθύτερο όριο υφαλοκρηπίδας. Στρωματογραφικά οι αποθέσεις της περιοχής μελέτης αποτελούνται από τέσσερις συνολικά ακολουθίες 3ης τάξης, δύο χαμηλής στάθμης (LST), μία υψηλής στάθμης (HST) και μια επικλυσιγενής (TST). Ο συνολικός όγκος των μελετηθέντων ιζημάτων ανέρχεται σε 3064,796 χλμ3, καταλαμβάνοντας χρονικό διάστημα από το Ανώτερο Τριαδικό έως το Παλαιογενές, από τα όποια 1398,050 χλμ3 αποτελούνται από τους ασβεστόλιθους του Ιουρασσικού οι οποίοι λόγω της απουσίας το Ammonitico Rosso δεν διαχωρίζονται. Επιπλέον 796,777 χλμ3 αποτελούνται από τους ασβεστόλιθους της Βίγλας οι οποίοι μαζί με τις πελαγικές αποθέσεις του Μέσου – Άνω – Ιουρασσικού απαρτίζουν την πελαγική ακολουθία 2ης τάξης. Τέλος 449,921 χλμ3 και 420,048 χλμ3 ανήκουν στους ασβεστόλιθους το Α.Κρητιδικού και του Παλαιογενούς οι οποίοι απαρτίζουν την δεύτερη ακολουθία 3ης τάξης. Οι αποθέσεις του Τριαδικού λόγω του άγνωστου υποβάθρου τους και τις ευδιάλυτης φύσης τους δεν συμπεριλήφθηκαν στους υπολογισμούς όγκου. Από την μελέτη με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης προέκυψε ότι διεργασίες όπως μικριτίωση, ανακρυστάλωση, προσαύξηση και νεομορφισμός του υλικού τσιμεντοποίησης είναι καθολικές για όλα τα δείγματα. Σε κάποια δείγματα παρατηρήθηκαν πυριτικά συσσωματώματα τα οποία συνδέονται με την δράση θειοβακτηριδίων. Επίσης στο σύνολο των δειγμάτων παρατηρήθηκε ασήμαντο από άποψη υδραυλικών χαρακτηριστικών μεσοκρυσταλλικό και μεσοκοκκώδες πορώδες. Το πιο σημαντικό πορώδες παρατηρήθηκε σε δείγματα wackestone του Παλαιογενούς το οποίο συνίσταται από πορώδες διαλυσιγενών καναλιών, βιοδιάτρησης και ενδοκοκκώδες παρουσιάζοντας αυξημένο ενδιαφέρον από άποψη υδροχωριτικότητας και διαπερατότητας. Από την μελέτη των αργιλικών ορυκτών προκύπτει ότι τα ιζήματα το Μέσου Ιουρασσικού βρέθηκαν σε στάδιο Μέσης διαγένεσης και σε θερμοκρασίες που δεν υπερέβησαν τους 100 0C. Τα μεταγενέστερα ιζήματα βρεθήκαν όπως αναμένονταν σε ζώνες ασθενέστερης διαγένεσης με αποκορύφωμα τα ιζήματα του Παλαιογενούς που βρέθηκαν μόνο στο στάδιο της πρώιμης διαγένεσης ή ρηχής ταφής. Οι συνθήκες διαγένεσης κρίνονται ανεπαρκής για την ωρίμανση και γένεση υδρογονανθράκων. Από τη ανάλυση σταθερών ισοτόπων και οργανικού άνθρακα εξάγεται το συμπέρασμα ότι κανένα από τα δείγματα που μελετήθηκαν δεν συνδέεται με κανένα τρόπο με μητρικό πέτρωμα υδρογονανθράκων. Επίσης από ανάλυση μάζας πετρώματος δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ως προς την θερμοκρασία που επικρατούσε στο περιβάλλον απόθεσης, λόγω των διαγενετικών αλλαγών. Όλα τα δείγματα που εξετάστηκαν έχουν δ τιμές μέσα στο εύρος των κανονικών πελαγικών αποθέσεων. Η υπό αμφισβήτηση παραδοχή ότι από τα παλαιότερα σε νεότερα πετρώματα το περιεχόμενο σταθερών ισοτόπων γίνεται ελαφρύτερο, δεν επιβεβαιώθηκε και επιπρόσθετα από τα αποτελέσματα τεκμηριώνεται η μη ορθότητα της παραδοχής. Το ποσοστό οργανικού άνθρακα καθορίζεται από τις οξειδωτικές ή αναγωγικές συνθήκες που επικρατούσαν και από τη δράση θειοβακτηριδίων και παραμένει εξαιρετικά χαμηλο στο σύνολο των δειγμάτων (<0,05 %). Η Ιόνιος ζώνη αναπτύχθηκε πάνω από ένα παθητικό περιθώριο με υπόβαθρο παλαιοζωικά μεταμορφωμένα πετρώματα τα οποία δεν έχουν επιφανειακές εμφανίσεις. Αρχικά και μετά από ηπειρωτική διάρρηξη αποτέθηκαν εβαποριτικά και ανθρακικά ιζήματα σε περιβάλλον περιορισμένης υφαλοκρηπίδας με εκτεταμένες και διάσπαρτες υπεράλμυρες λίμνες (sabkhas). Μετά από μία σύντομη περίοδο επιφανειακής έκθεσης η στάθμη της θάλασσας αυξήθηκε και αποτέθηκαν κανονικής αλμυρότητας ασβεστόλιθοι υφαλοκρηπίδας σε όλη τη διάρκεια του Λιασίου (Κ.Ιουρασσικό, κυρίως οι λεγόμενοι ασβεστόλιθοι ‘‘Παντοκράτορα’’). Στη συνέχεια και μέχρι το Σαντώνιο (Α.Κρητιδικό) αποτίθενται πελαγικοί ασβεστόλιθοι σε περιβάλλον υφαλοκρηπίδας ανοιχτής κυκλοφορίας με γεωμετρία ράμπας ίσης κλίσης (homoclinal ramp). Το περιβάλλον παραμένει ίδιο, με κάποιες μικρές τροποποιήσεις, όπως μεταβολή της κλίσης σε συνάρτηση με τη απόσταση από την ακτή και μικρή μείωση της στάθμης της θάλασσας, μέχρι το τέλος του Ηωκαίνου (Παλαιογενές) οπότε γίνεται μετάβαση σε κλαστική ιζηματογένεση. Από όλα τα δείγματα που μελετήθηκαν αυτά που δείχνουν να έχουν εκτεθεί σε θερμοκρασίες πάνω από 90-100 0C είναι ηλικίας Ιουρασσικού ή παλαιότερα. Στη περιοχή μελέτης όλα τα δείγματα που μελετήθηκαν έχουν περιεκτικότητα σε οργανικό υλικό μέχρι 0,05 % το οποίο είναι πολύ χαμηλότερο από το ελάχιστο απαιτούμενο 0,7 % για να είναι πιθανή ή γένεση υδρογονανθράκων. Επιπλέον οι τιμές δ του σταθερού ισοτόπου 13C απέχουν πολύ από τις τιμές -18 ‰ έως -27 ‰ οι οποίες χαρακτηρίζουν τα μητρικά πετρώματα υδρογονανθράκων. Για τους παραπάνω λόγους πιθανά μητρικά πετρώματα φαίνεται να είναι οι Τοάρσιας ηλικίας, λεγόμενοι “Κατώτεροι σχιστόλιθοι με Poseidonia”, και οι πλούσιες σε οργανικό υλικό παρενστρώσεις που βρίσκονται μέσα στα Τριαδικής ηλικίας ιζήματα. Σημαντικό είναι ότι καμία από τις παραπάνω αποθέσεις δεν έχουν επιφανειακή εμφάνιση στην περιοχή μελέτης. Ταμιευτήρια πετρώματα μπορεί να είναι είτε οι ημιπελαγικές αποθέσεις του Α.Κρητιδικού και του Παλαιογενούς είτε οι μεταηωκαινικές κλαστικές αποθέσεις. Ολοκληρώνοντας το ρόλο καλυμμάτων μπορούν να παίξουν τόσο οι πελαγικές αποθέσεις από το Μ.Ιουρασσικό έως το Κ.Κρητιδικό όσο και οι μεταηωκαινικές κλαστικές αποθέσεις. / PhD Thesis title is “The sedimentological evolution of the Ionian basin during Triassic to Eocene and the possible existence of hydrocarbon plays in the central part of the basin”. The main target of the study is to reveal, in every detail, the sedimentation pattern during the above mentioned time interval. The study area is located in western Greece (Fig. 1). The sediments of the Ionian basin were studied in fifty outcrops and a number of 300 samples were collected (Fig 2). Thin sections were prepared for all the samples and they were studied under polar microscopy. The samples were classified using Dunham’s (1965) classification chart. Afterwards, SMF and FZ, after Flugel (1972) and Wilson (1975), were determined. In addition, stable isotope analysis; clay mineral analysis, organic carbon analysis and micropaleontological study were contacted. The Triassic rocks crop out sparsely and only in signs due to their stratigraphic position, the oldest rocks, and their soluble nature. The outcrops are consisted of chaotic masses with no preferred orientation and no primary structures, like bedding (Getsos et al., 2004). Often they have suffered extensive dissolution and collapsing giving rise to the formation “Solution Collapse Breccias” (Pomoni-Papaioannou, 1980; Pomoni-Papaioannou, 1985; Karakitsios & Pomoni-Papaioannou 1998). Extensive outcrops characterize lower Jurassic sediments with great thickness, completely absence of bedding or other similar primary structure and abundant fragments and fragmentation effects. Karstification, calichification and pedogenesis are common. The sediments were studied in the following six different outcrops: T45, T5, T6, T30, T33, and T38. Samples were studied under polar microscope and their sedimentological and diagenetical pattern were revealed. The studied Early to Late Cretaceous Vigla’s formation appear as extensive outcrops of thin to medium bedded limestones with an average thickness of 200-400 m. Samples were collected from fifteen outcrops around the study area and they were studied under polar microscope. The results of the sedimentological analysis were further combined with the results of low resolution stable isotope analysis, organic carbon and clay mineral analysis. The Paleogene limestones appear as extensive outcrops consisted of intercalations of thin bedded pelagic limestones and medium to thick bedded coarse bioclastic – lithoclastic limestones. Their thickness varies between 180 and 440 m. Triassic. The studied sediments are contributed to four 3rd order sequences, two low stand systems tracts (LST), one of high stand systems tract (HST) and one transressive systems tract (TST). The total volume of studied sediments amounts in 3000 km3, occupying the Late Triassic – Paleogene time interval. The first LST has a duration of 45 million years and average thickness more than 3000 metres. It is consisted of the Triassic rocks and the Early Jurassic shallow shelf limestones, the so called “Pantokrator Limestones”. The HST is constituted of the Late Jurassic to Late Cretaceous (Santonian) pelagic limestones with an average thickness of 600 metres. The duration of the sequence is almost 80 million years. Between the above mentioned sequences the TST were deposited. The deposition took part during the Middle Jurassic and duration was almost 20 million years with a maximum thickness of no more than 200 metres. Finally the last LST sequence is constituted by the Late Cretaceous (Campanian) to Paleogene (Eocene) limestones with an average thickness of 400 m. and 45 million years duration. The study of samples under SEM has revealed a common diagenetic pattern. It is consisted of early diagenetic micritization and early diagenetic neomorphism and recrystallization. In a small number of samples pyrite was studied. Usually pyrite is the product of sulphate reduction bacteria. The microporosity is mainly intecrystall and it has no importance for reservation and fluid circulation. The most important porosity was observed in samples consisted of wackestones and packstones Paleogene in age and it was consisted of solution channels, borings and intraparticle. Clay mineral analysis have revealed the Middle Jurassic sediments suffered the Middle diagenesis stage and their temperatures did not exceed 100 0C. The newer sediments reached up to the Middle stage as well with only exception the Paleogene sediments which suffered only Early diagenesis or “Shallow burial stage”. The diagenetical conditions are insufficient for the maturation and genesis of hydrocarbons. Oxygen and carbon stable isotopes analysis and organic carbon analysis has revealed that the studied sediments do not constitute oil source rocks or reservoirs. The obtained δ values of the studied sediments are within the -+ 4 ‰ which is the characteristic of the normal pelagic limestones. The organic carbon analysis was contacted with the wet oxidation method. The organic carbon content of the whole sediments is very low and do not exceeds the 0.05% value. The Ionian basin was developed on a Mesozoic passive margin. The basement is studied only in signs in nearby areas (Albania) and it is consisted of metamorphosed Palaeozoic rocks. The first sediments deposited were carbonates and sulfates. The depositional environment was restricted circulation shelf and tidal flats and evaporates on sabkhas – Salinas. During the transgressive phase the environment was deep shelf margin and it was part of a homoclinal ramp system (middle ramp). The homoclinal ramp was covered until the initialization of the deposition of the last LST phase when the environment was transformed into a distally steepened ramp or rimmed shelf. Afterwards the carbonate sedimentation came to an end and the clastic sedimentation was established in a foreland basin. The studied sediments with depositional age after the Middle Jurassic have been exposed in temperature much less than 100 0C and as a consequence they are immature. The older sediments have suffered diagenetical temperature almost 100 0C or more and as consequence they are mature. The organic carbon content, as have already been mentioned, is maximum 0.05 %. This value is much lower than minimum hydrocarbon source rock organic carbon content (0.7%). Furthermore the δ values of the carbon stable isotope are much heavier than the values -18 to -27 ‰ which are the typical values of the source rocks. Taking into account the above facts the possible source rocks of the studied area could be the Toarcian age “Lower Posidonia Shales” and the rich in organic matter clayey intercalation of Triassic age. These possible source rocks do not crop out anywhere in the study are. Potential reservoirs can be the hemipelagic LST sequence of Late Cretaceous – Paleogene age or the clastic post Eocene sediments. Potential seal rocks are the pelagic HST sequence of Middle Jurassic – Late Cretaceous limestone and the fine-grained post Eocene clastic sediments.

No description available.

No description available.

Le bison est un taxon couramment représenté dans les gisements archéologiques du Pléistocène récent européen. Il est omniprésent dans les assemblages paléolithiques des plaines méridionales d’Europe orientale où les économies préhistoriques sont généralement considérées comme spécialisées dans l’acquisition de ce boviné. La « spécialisation économique » implique l’acquisition et la consommation quasi-exclusive d’un taxon au sein des populations animales disponibles. Le complexe de sites épigravettien ancien d’Amvrosievka, particulièrement riche en vestiges osseux de bisons, permet de vérifier si cette notion est ou non applicable aux populations épigravettiennes des steppes du nord de la mer Noire. La synthèse des travaux éthologiques modernes montre que les bisons présentent une grande diversité comportementale, principalement liée à l’environnement, aux conditions climatiques locales et à la densité des populations. La caractérisation du comportement des bisons des steppes chassés par les Préhistoriques d’Amvrosievka s’est donc imposée afin de pouvoir déterminer les modalités d’acquisition de ce taxon. Deux volets ont ainsi été documentés à travers l’analyse des vestiges osseux : l’étude intra et interindividuelle des signatures isotopiques – teneurs isotopiques en carbone, oxygène et strontium de la bioapatite de l’émail dentaire ; composition isotopique en azote et en carbone du collagène de la dentine et de l’os – et l’analyse palethnographique basée sur une étude archéozoologique. Cela nous a permis de restituer certains aspects de la paléoéthologie du bison des steppes – particulièrement son caractère non migrateur – ayant eu des répercussions directes sur les comportements cynégétiques et les économies des chasseurs d’Amvrosievka. En comparant ces résultats avec les données connues pour d’autres gisements contemporains ainsi que pour d’autres sociétés de chasseurs dans lesquelles le bison est particulièrement bien représenté dans les assemblages fauniques, nous avons discuté des modalités de chasse et des économies préhistoriques en lien avec cet animal emblématique. / Bison are one of the most abundant and widely distributed large mammals during the Late Pleistocene and are commonly found in archaeological sites. This large bovid is omnipresent in Palaeolithic faunal assemblages from the Southern Plains of Eastern Europe, where Palaeolithic economies are considered to specialise in bison hunting. Amvrosievka is a complex of Epigravettian sites, particularly rich in bison remains; thus, it provides a good context for verifying the applicability of this notion to the northern Black sea economies. A synthesis of recent ethological analyses demonstrates the behavioural diversity of bison, linked mainly to local environmental variability, climatic conditions and population density. It was therefore necessary to reconstruct the behaviour of the steppe bison hunted at Amvrosievka before attempting to identify the acquisition strategies used. There are two distinct aspects to this research: an intra- and interindividual study of isotopic signatures – carbon, oxygen and strontium isotope ratios from enamel bioapatite; nitrogen and carbon isotope ratios from bone and dentin collagen –, and a palethnological analysis, based on the zooarchaeological study of the faunal remains. Aspects of steppe bison palaeoethology are identified that had a direct impact on the choice of hunting strategy and subsistence economy of the Epigravettian occupants of Amvrosievka: in particular, the non migratory behaviour of steppe bison is shown to have affected the seasonality of acquisition as well as hunting and butchering strategies developed by the Epigravettians. Finally, through a comparison of the faunal data from Amvrosievka with published records from other sites where bison is well represented in the archaeofaunal material, we discuss Prehistoric acquisition strategies and subsistence economies related to this emblematic species. / Réalisé en cotutelle avec le Département de Préhistoire du Muséum national d’Histoire naturelle (Paris, France), École doctorale « Sciences de la nature et de l’Homme » (ED 227)

Cette recherche doctorale a été réalisée dans le cadre d’un projet de sauvetage archéologique à Villa de Álvarez, dans l’état de Colima (Mexique). Dans la zone géographique à l’étude, plusieurs traces indiquant la présence de contextes funéraires ont été relevées par le passé, mais aucun de ces sites n’a fait l’objet d’un rapport archéologique. L’état de Colima est connu pour ses tombes à puits (tumbas de tiro), ses céramiques de manufacture typique, ainsi que pour les fameux « chiens de Colima ». Malgré la relation entre ces objets et les contextes funéraires, peu d’études se sont attardées à comprendre la composante biologique de ces contextes, c’est-à-dire les êtres humains. Ainsi, la richesse du projet de sauvetage archéologique nous a donné l’opportunité de structurer un projet de recherche de thèse doctorale beaucoup plus profond en ce qui concerne un des sujets les plus importants de cette région mésoaméricaine : les traditions funéraires. C’est de cette façon, à la lumière des résultats particuliers obtenus sur le site du Tropel, que nous avons décidé de travailler les liens culturels existants entre ce dernier, la région de Colima, l’Ouest mésoaméricain et l’aire culturelle dans son ensemble. La campagne de fouille ainsi menée a permis la récupération de vingt-six individus de différents sexes et âges. Au moins quatre périodes d’occupation ont été enregistrées sur le site. La présence humaine sur le site s’étend donc de 339AD à 682 AD (datations au radiocarbone sur trois individus du site El Tropel), ce qui correspond à la phase archéologique Comala à Colima. L’abondance d’artefacts de cette phase dans les quatre strates culturelles du site a permis de réaliser une datation relative en relation avec l’apparition et la fréquence de céramiques d’autres phases culturelles connues : Ortices, Colima, Armería y Chanal. Concernant les pratiques funéraires, la fouille a permis de constater le traitement des cadavres avant, pendant et après l’enterrement des défunts. Bien que des contextes funéraires similaires aient déjà été mentionnés dans la région, aucun d’entre eux n’a pu être identifié clairement. Ces traitements funéraires démontrent l’existence chez les anciens habitants de Colima d’une transmission des connaissances concernant l’anatomie, les processus de décomposition des cadavres, et même possiblement d’un culte des os humains. Une étude ostéologique a été menée sur les squelettes afin de documenter les aspects démographiques, pathologiques, sociaux et économiques de la population du site. Parmi les éléments les plus significatifs de l’étude, il est possible de mentionner la présence de certaines pathologies peu connues dans cette région de la Mésoamérique telles que la syphilis et la tuberculose. Des déformations crâniennes ont aussi été observées, ainsi que la présence d’un déformateur crânien en céramique. De plus, de nombreuses données ont été relevées concernant la présence d’os wormiens sur les crânes déformés artificiellement. Finalement, des analyses d’isotopes stables ont été pratiquées sur des os des individus, ainsi que sur des os de chiens et de cerfs retrouvés sur le site, afin de mieux connaître l’alimentation et la vie des communautés anciennes de la région. / This doctoral research was conducted in the frame of an archaeological project salvage in the Colima state, Mexico. The rescue took place in an archaeological site located in the municipality of Villa de Álvarez, Colima. This region had been excavated before and the presence of funerary contexts was attested, nevertheless no archaeological records were reported for these projects. The Colima region is known for the presence of shaft tombs, for its prehispanic pottery industry and for the so called “perros de Colima”. Curiously, although these elements are intimately related to funeral contexts, there are very few archaeological studies dedicated to the biological component of funerary practices, the human beings. The field research project gave us the possibility to go deeper in a wider dissertation project in which the main subject was the funerary traditions, one of the most emblematic subjects in this Mesoamerican region. The main goal of this dissertation structure was to establish the value of findings from el Tropel through its cultural links with the local region, the West Mesoamerica and the whole cultural area. Twenty-six individuals of different sexes and ages were recovered during the excavations. At least four different periods of occupation were registered in this place. The identified cultural phases let us know that the continual occupation of this site goes from 339 AD to 682 AD (C14 dates were obtained from the bones of three individuals from el Tropel), these dates correspond to the Comala phase. The large amount of archaeological materials from this phase in four cultural strata gave us the basis to understand a relative dating which keeps relation with the appearance and frequency of four other cultural phases characterized by their ceramics: Ortices, Colima, Armería and Chanal. Within the funeral practices we registered the existence of funerary treatments that were practiced before, during, and after the burial of the deceased. These practices had not been identified although similar funeral contexts had been already been reported in this archaeological region. The funeral treatments analyses demonstrated the transmission of knowledge concerning the human anatomy, the cadaveric processes and probably a tradition of special cult to the bones. We practiced also an osteological study of the twenty-six individuals to get demographic, pathological, social and economical data. Among the most out-standing aspects about health, we registered the presence of some pathologies little known for this Mesoamerican region, syphilis and tuberculosis. For the biocultural customs we identified the practice of cranial intentional deformation and also the presence of a “cranial deformation machine” made of ceramics. From this practice we also observed the relationship between cranial deformation and wormian bones formation within the sutural lines. This work includes the analyses of carbon and nitrogen stable isotopes made over the bones of humans, dogs and deers from el Tropel, and the results answered some basic important questions about consumption patterns, economy, social life and food habits. / Este trabajo de investigación doctoral fue realizado en el marco de un proyecto de salvamento arqueológico llevado a cabo en el centro del municipio de Villa de Álvarez, en el estado de Colima, México. El salvamento se realizó en un sitio arqueológico conocido como “el Tropel”. En la zona de investigación se tenían noticias de la presencia de múltiples áreas funerarias de las cuales no existen informes arqueológicos. El estado de Colima es conocido por ser una de las regiones en las que se han encontrado tumbas de tiro, por su cerámica de extraordinaria manufactura y por los llamados perros de Colima. Curiosamente a pesar de que estos elementos están relacionados con contextos funerarios existen muy pocos estudios que enfoquen su atención en el componente biológico de estos, los seres humanos. El proyecto de investigación de campo dio las posibilidades para plantear un proyecto mucho más extenso que dio la oportunidad de profundizar en uno de los temas más relevantes en esta región mesoamericana: las tradiciones funerarias. Fue así que a la luz de los hallazgos particulares del sitio del Tropel se pudieron establecer los lazos que unen a un pequeño sitio arqueológico con la complejidad cultural que supone Mesoamérica. Como resultado de la temporada de excavación fueron recuperados 26 individuos de diferentes sexos y edades. Al menos dos diferentes periodos de ocupación fueron registrados en este sitio. El rango de tiempo que abarca la ocupación del sitio va desde el 339 dC hasta el 682 dC, (fechas C14 procedentes de los huesos de tres individuos del sitio el Tropel) estas fechas corresponden a la fase Colima, en la arqueología de Colima. Los contextos funerarios excavados pudieron ser fechados relativamente gracias a la presencia de ofrendas en forma de vajilla realizada en cerámica cuyo tipo fue identificado como Colima. En cuanto a las prácticas funerarias pudo registrarse la existencia de tratamientos funerarios antes, durante y después del enterramiento de los difuntos. Estas prácticas no habían sido identificadas aunque similares contextos funerarios ya habían sido reportados en la región. Los tratamientos funerarios demuestran que existió una transmisión de conocimientos en torno a la anatomía, los procesos de descomposición de los cadáveres y desde luego, es posible también, a un culto especial a los huesos. Un estudio de osteología fue realizada en los esqueletos para conocer aspectos demográficos, de salud-enfermedad, sociales y económicos. En cuanto a costumbres bioculturales se registró la práctica de la deformación craneal y además la presencia de un deformador craneal manufacturado en cerámica. Así mismo se registraron datos acerca de la preeminencia de huesos wormianos en cráneos deformados artificialmente. En los huesos de los individuos así como de perros y venados fueron practicados análisis de isótopos estables cuyos resultados responden una serie de preguntas acerca de la alimentación y la vida de las antiguas comunidades que habitaron la región.