- / -

- / -

- / -

- / -

- / -

- / -

Το δελφικό παράγγελμα «γνώθι σαυτόν» που υπήρχε στην είσοδο του ναού του Απόλλωνα αποδίδεται στον Θαλή ή στον Χείλωνα. Συνδέεται με τον κύκλο των εφτά σοφών, προσώπων που καλύπτει το πέπλο του μύθου. Το συγκεκριμένο παράγγελμα παραπέμπει στη γνώση του εαυτού, του εγώ, των διαθέσεων, των ικανοτήτων, των δυνατοτήτων, των αδυναμιών, των λαθών. Ο Σωκράτης επιδίωξε ένα είδος ηθικής και γνωσιολογικής αυτογνωσίας, υπό την έννοια, να γνωρίζει κανείς αυτό που κάνει και να έχει συνείδηση μέχρι πιο σημείο φτάνει η γνώση των ικανοτήτων, του χαρακτήρα και της προσωπικότητας. Ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει τι κάνει, γιατί η γνώση δίνει αξία στην πράξη, οδηγώντας τον στην αρετή, εφόσον η αρετή είναι η γνώση, φτάνοντας στην επίγνωση των γνωστικών του ορίων με την γνώση της αγνοίας του. Η ψυχολογία του βάθους από την πλευρά της με την ανακάλυψη του ασυνείδητου δίνει νέες διαστάσεις στην αυτογνωσία. Αυτός που θέλει να αναλύσει τους άλλους, οφείλει πρώτα να αναλυθεί ο ίδιος. Ο εσωτερικός εαυτός είναι κρυμμένος στο ασυνείδητο και πολλές πτυχές της προσωπικότητας του ατόμου είναι άγνωστες. Παράλληλα η έρευνα της αυτογνωσίας δείχνει, ότι εκείνο που γνωρίζει το άτομο για τον εαυτό του, προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο τον βλέπουν οι άλλοι. Στο σημείο αυτό αναδύονται τα ζητήματα της απαραβίαστης εσωτερικότητας και της μη προσπελάσιμης ιδιωτικότητας του εγώ από άλλους νόες, το προνόμιο της πρωτοπρόσωπης αυθεντίας του εγώ, σε αντιπαράθεση με το δόγμα της διαφάνειας του νου, προεκτείνοντας το πρόβλημα της αυτογνωσίας στο πεδίο της φιλοσοφίας του νου, χωρίς να περιθωριοποιείται η προσέγγιση της ενδοσκόπησης, η οποία παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την έρευνα του εαυτού. Φιλοσοφική συμβουλευτική: η σύνδεση ηθικής φιλοσοφίας - συμβουλευτικής δημιουργεί μια νέα προσέγγιση στην εξέταση του ανθρώπινου βίου αναφορικά με την φροντίδα του εαυτού και την επιμέλεια της ψυχής. Αποτελεί την νέα έκφραση της παλιάς παράδοσης του κλασικού ανθρωπιστικού πολιτισμού που ερευνά το νόημα της ζωής, την αναζήτηση της σοφίας και της ευτυχίας. Αφετηρία της προσέγγισης είναι η σωκρατική διδασκαλία που συμβουλεύει τους αθηναίους να φροντίζουν την ψυχή τους περισσότερο από το σώμα τους. Ειδικότερα στους πλατωνικούς διάλογους εξετάζεται το θέμα της άγνοιας της άγνοιας (διπλής άγνοιας) του ανθρώπου αναφορικά με τον εαυτό του και τα πράγματα. Ο άνθρωπος νομίζει, ότι ξέρει την αλήθεια μην έχοντας συνείδηση της άγνοιας του. Επίσης το θέμα της φροντίδας και της επιμέλειας του εαυτού είναι καθοριστικό για τον πολίτη και την πόλη. Προέλευση – προϊστορία του σωκρατικού διάλογου – σωκρατική ποίηση. Ο σωκρατικός διάλογος δίνει αττική μορφή στο ιωνικό πνεύμα, ενσωματώνοντας το ιδεώδες της επιστημονοκότητας των Ιώνων φιλόσοφων στη διαλογική μορφή ώστε να βρει απήχηση στα ελληνικά δεδομένα. Σε αυτό το κλίμα η φιλοσοφική αναζήτηση επικεντρώνεται προς τον άνθρωπο, διαμορφώνοντας ηθικές προσεγγίσεις. Η νέα τάση – φιλοσοφική ψυχολογική θεραπεία – η έννοια και ο μύθος της «διανοητικής ασθένειας» - πνευματική καθοδήγηση – λύση του προβλήματος. Θεραπεία για λογικούς, η συναισθηματική αγωνία δεν συνιστά ψυχική ασθένεια, η ζωή δεν είναι ασθένεια. Αλλαγή ερμηνείας σε καταστάσεις που προκαλούν ψυχολογικά αδιέξοδα, μετατροπή στρεβλών πεποιθήσεων, επαναπροσδιορισμός της πραγματικότητας. Αρχαία τάση στην φιλοσοφική ψυχολογική θεραπεία – « οι λόγοι οι καλοί». Ο Σωκράτης υποστηρίζει, ότι η φιλοσοφία θεραπεύει την ψυχή με «τους λόγους τους καλούς» τις φιλοσοφικές αναλύσεις που αποσκοπούν στην κατάκτηση της σωφροσύνης. Της γνώσης του αγαθού και του κακού, που οδηγεί τον άνθρωπο στην πνευματική υγεία και ευδαιμονία. Η φράση γρίφος «να κάνει κανείς τα δικά του» από τον Χαρμίδη του Πλάτωνα, υπό ψυχολογική ερμηνεία σημαίνει «επικεντρώνω στον εαυτό μου», αποτελώντας φράση κλειδί της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Σωκρατικές ερωτήσεις: αποτελούν το ουσιαστικότερο μέρος των συζητήσεων. Ο Σωκράτης υποβάλλει ερωτήσεις ασταμάτητα, οι οποίες απαιτούν απαντήσεις. Οι σωκρατικές ερωτήσεις κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, η πρώτη αφορά τα πραγματολογικά φαινόμενα των ερωτήσεων, η δεύτερη τα συντακτικά και η τρίτη τα σημασιολογικά. Επικούρεια φιλοσοφία – Στωική φιλοσοφία (ο δρόμος προς την ευδαιμονία) Η ηθική επικεντρώνει στο ευ ζην, εφόσον έχει αποφανθεί σχετικά για τις σωστές πράξεις. Ο Επίκουρος υποστήριζε ότι αιτία της ανθρώπινης δυστυχίας είναι οι εσφαλμένες αντιλήψεις, θεωρώντας τη φιλοσοφία μονόδρομο προς την ευτυχία. Οι Στωικοί υποστήριζαν, ότι η αρετή ή η φρόνηση είναι αρκετή για την ευδαιμονία, όπως και ότι η αρετή είναι από μόνη της το αγαθό. Γνώμονας της ανθρώπινης ζωής είναι η ενάρετη συμπεριφορά. Ο Επίκουρος θεωρούσε, ότι κάθε νεογέννητο πλάσμα κλείνει προς την ηδονή ενστικτωδώς, (φροϋδική αρχή της ηδονής). Οι στωικοί θεωρούσαν ότι το πρώτο ένστικτο αφορά την αυτοσυντήρηση ( το τηρειν εαυτό), (φροϋδική αρχή της αυτοσυντήρησης). Προφανώς οι δυο αρχές της ηδονής και της αυτοσυντήρησης αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοσχετιζονται. Οι Σκεπτικοί: Οι Πυρρωνειοι Σκεπτικοί ισχυρίζονταν, ότι επί παντός θέματος οδηγουνταν στην μη τοποθέτηση ή αναστολή της κρίσης (εποχή), δηλαδή σε προσωρινή στάση απέναντι στα πράγματα, που απελευθερώνει τον άνθρωπο από το άγχος και την ταραχή. Στωική φιλοσοφία – Συμβουλευτική πρακτική: Η Στωική φιλοσοφία άσκησε τη φιλοσοφία ως εγκόσμια τέχνη, αφιερωμένη στην βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. «Ιατρείο εστίν άνδρες το του φιλόσοφου σχολείον», ο πελάτης δια του διάλογου θεραπεύεται από τον φόβο και την ταραχή. Ελληνορωμαϊκή περίοδος – παραμυθητικός λόγος ως τέχνη της αλυπίας. Διατριβές που θεματοποιούν την θεραπεία της ψυχής από τη λύπη – παραμυθία της φιλοσοφίας. Σύγχρονη φιλοσοφική συμβουλευτική – ανοιχτός διάλογος – κριτική εξέταση ιδεών στα υπό διερεύνηση θέματα. Γνωστική ψυχολογία: ασχολείται με το πως οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται, μαθαίνουν, θυμούνται και σκέπτονται. Ο γνωστικός ψυχολόγος μελετά πως οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα διάφορα σχήματα, γιατί θυμούνται, γιατί ξεχνούν, γιατί φοβούνται, γιατί τα δεδομένα των αισθήσεων κρίνονται συχνά παραπλανητικά, πως μαθαίνουν οι άνθρωποι τη γλώσσα, πως επιλύουν καθημερινά προβλήματα. Η φιλοσοφία προκάτοχος της ψυχολογίας: ορθολογισμός έναντι εμπειρισμού. Γνωστικές λειτουργίες – προσοχή – συνείδηση – αντίληψη – μνήμη Γνωστική θεραπεία – « τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των ανθρώπων επηρεάζονται από την αντίληψη τους για τα γεγονότα». Η μετατροπή, μεταβολή των ερμηνειών οδηγεί σε αλλαγή νοηματοδότησης και ορθολογική εκτίμηση τους. Πεποιθήσεις - αυτόματες σκέψεις – ενδιάμεσες πεποιθήσεις – πυρηνικές πεποιθήσεις. Παγίδες ζωής – σχήματα της παιδικής ηλικίας που έχουν αντίκτυπο σε όλη τη ζωή. Αυτοδιαχείριση – δυναμικό αυτορρυθμιζόμενο μοντέλο, όπου ο εγγενής μηχανισμός της αυτορρύθμισης χρειάζεται έξωθεν συστηματική παρέμβαση για να επιτελέσει το ρόλο του ως ρυθμιστικού στοιχείου προσαρμογής, επιτρέποντας στο άτομο να ανακτήσει τη λειτουργικότητα του. Αυτογνωσία – η έννοια της αυτογνωσίας στο γνωσιακό ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο – ο θεραπευμένος δεν είναι το μόνο πρόσωπο που αλλάζει στην διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Η αυτογνωσία είναι περισσότερο υπόθεση του θεραπευτή, ο οποίος μέσα από την δική του γνώση του εαυτού του, θα οδηγήσει τους άλλους στην αυτοανακάλυψη. Λήψη αποφάσεων και λογική σκέψη Ο άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα ορθολογικός αναφορικά με τη λήψη αποφάσεων, δεν είναι όμως και απαραίτητα ανορθολογικός, εμφανίζει περιορισμένη ορθολογικότητα, είναι ορθολογικός εντός ορίων. Ο προβληματισμός του ανθρώπου, σχετικά με το θέμα της αυτογνωσίας, ιστορικά ξεκινά με το διάσημο απόφθεγμα «γνώθι σαυτόν» που βρισκόταν έξω από το μαντείο των Δελφών. Η επιρροή του αποφθέγματος είναι καταλυτική για την πορεία της ανθρώπινης σκέψης, καθώς μετακινεί το φιλοσοφικό ενδιαφέρον από τον κόσμο στον άνθρωπο. Η προέλευση του αποφθέγματος είναι θεϊκή και χάνεται στην ιστορία, περνά μέσα από το μύθο των επτά σοφών και καταλήγει στον Σωκράτη. Τον άνθρωπο που ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας θεώρησε ως τον πιο σοφό ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο Σωκράτης , ο άνθρωπος που κατά τον Κικέρωνα «κατέβασε την φιλοσοφία από τον ουρανό στη Γη», θεμελίωσε την ηθική σκέψη. Όμως, ο σοφότερος των σοφών ισχυρίζεται, πως διακατέχεται από απόλυτη άγνοια, και μοιάζει να είναι ένας από εμάς, μιλάει με ανθρώπους από εμάς και συναναστρέφεται αποκλειστικά ανθρώπους σαν εμάς, αποφεύγει επιδεικτικά τους επίσημους σοφούς, αδιαφορεί για τους ειδήμονες και επαΐοντες, περιφέρεται στην αγορά και συχνά χάνεται στον δρόμο. Όμως η σκέψη του θεμελιώνει το ανθρωποκεντρικό ιδεώδες και αλλάζει την πορεία της φιλοσοφικής θεώρησης. Είναι δυνατόν να έχει υπάρξει ένας τέτοιος άνθρωπος; Και μάλιστα να είναι και ένας από εμάς; Η διαδικασία της αυτογνωσίας συνδέεται με την επιμέλεια της ψυχής, το διαχρονικό αίτημα της ανθρωπότητας σε κάθε εποχή, η φροντίδα του εαυτού υπήρξε κεντρικής σημασίας, με την ανθρώπινη σκέψη να ισορροπεί πολλές φορές ανεπιτυχώς μεταξύ φιλοσοφίας, θρησκείας, επιστήμης. Η αρχαία φιλοσοφία επιμελείται την ψυχή με «τους λόγους τους καλούς», τους φιλοσοφικούς λόγους που καλλιεργούν την ανθρώπινη σκέψη, οδηγώντας τον άνθρωπο από την ταραχή δια της αυτογνωσίας στην ευδαιμονία. Η γνωστική ψυχολογία ακολουθώντας και υιοθετώντας την φιλοσοφική προσέγγιση στην θεραπευτική πράξη κινείται προς τον εξορθολογισμο των ανθρώπινων επιλογών, της στάσης του ανθρώπου απέναντι στον κόσμο και τον εαυτό του. Περνώντας μέσα από την πορεία της αυτογνωσίας ο άνθρωπος φροντίζει τον εαυτό του και τους γύρω του. Το αίτημα και το πρόβλημα της αυτογνωσίας συνίσταται στην σύλληψη μιας εξ αποκαλύψεως θεϊκής αλήθειας του θεού του φωτός ή συνίσταται ως μια καθημερινή ανάγκη και απαίτηση του απλού ανθρώπου, ο οποίος αξιοποιώντας τις γνωστές του ικανότητες αυτενεργεί πνευματικά εστιάζοντας στον εαυτό του; Η μέριμνα του εαυτού αποτελεί την μέριμνα του κόσμου. Μπορεί ο απλός άνθρωπος να κάνει τη διαφορά στα πράγματα; Μήπως η λαϊκή σοφία μέσα από την αφοπλιστική απλότητα της μεταφέρει νοήματα και ιδέες που μπορούν να οδηγήσουν στη λύση ανεξιχνίαστων πανανθρώπινων μυστήριων; Η πνευματική συνειδητοποίηση, αφύπνιση που οδηγεί στην γνώση και την μέριμνα του εαυτού αποτελεί το κλειδί που διαθέτει ο κάθε άνθρωπος για την κατάκτηση της ευδαιμονίας, της ευδαιμονίας που αποτελεί προσωπική και παγκόσμια υπόθεση. Αν η γνώση του εαυτού προσεγγιστεί ως εσωτερική διαδικασία και ιδιωτική υπόθεση του εγώ, προσκρούει, τουλάχιστον θεωρητικά, στο τοίχος των ασυνείδητων ψυχικών διεργασιών, των τυφλών σημείων του ψυχισμού. Είναι τα σημεία του ψυχισμού, που ο άνθρωπος δεν θέλει να ξέρει ή αγνοεί ή που προτιμά να ξεχνά, που αν μάθει ενδέχεται να αποδιοργανωθεί , καθώς έχει μάθει να αποδέχεται όχι τον εαυτό του, αλλά ένα μοντέλο εαυτού που έχει προκύψει μέσα από κοινωνικές συμβάσεις. Παράλληλα ο άνθρωπος συχνά διακατέχεται από την τάση να ξεπεράσει τον εαυτό του για να αποδείξει κάτι στους άλλους και στον εαυτό του ή να αλλάξει τον εαυτό του, να ξεφύγει από τον εαυτό του ή να μην είναι ο εαυτός του και να γίνει κάποιος άλλος. Αν η γνώση του εαυτού προσεγγιστεί ως διαδικασία που στοιχειοθετείται μέσα από την άποψη των άλλων, των τρίτων προσώπων, αλλά αφορά το πρώτο πρόσωπο, δηλαδή του εγώ, προκύπτει το εμπόδιο της πρώτο- πρόσωπης αυθεντίας, κατά το οποίο αμφισβητείται, κατά πόσο οι εξωτερικοί παράγοντες μπορούν να τοποθετηθούν σε μια εσωτερική κατάσταση, όταν δεν έχουν πρόσβαση σε αυτή. Το καθεστώς της πρώτο-πρόσωπης ιδιωτικότητας δεν μεταβάλλεται, δεν προσεγγίζεται από άλλους νόες. Η σχέση εγώ- εαυτού είναι τόσο άγνωστη και απροσπέλαστη για τόγα άλλους, όσο άγνωστη και απροσπέλαστη είναι η σχέση εγώ-ασυνείδητου. Η γνώση των άλλων για τον εαυτό κάποιου συνίσταται στις ταυτότητες που του προσδίδουν οι τρίτοι, και στους ρόλους που τον βλέπουν να παίζει, μέσα από τον τρόπο με τον οποίο εκλαμβάνουν τον κόσμο τους και τον κόσμο και όχι τον κόσμο του αλλού. / --

Στην παρούσα έρευνα αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε ένα ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά δημοτικού. Ο στόχος ήταν η κατανόηση από μέρους των παιδιών των αλλαγών που έχουν συντελεστεί στο κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, λόγω της οικονομικής κρίσης και η ενδυνάμωσή τους για σωστή διαχείριση των παραπάνω αλλαγών. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ένα ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα έξι συναντήσεων βασισμένο στις αρχές της Θετικής ψυχολογίας και της Γνωσιακής – Συμπεριφοριστικής ψυχολογίας. Οι συμμετέχοντες διδάχτηκαν στρατηγικές και δεξιότητες διαχείρισης της οικονομικής κρίσης. Από τη στατιστική ανάλυση των ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων των ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν από τους συμμετέχοντες στο ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα εξήχθησαν τα παρακάτω συμπεράσματα: Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες έμαθαν τις έννοιες των βασικών όρων της οικονομικής κρίσης. Εξέφρασαν τα συναισθήματά τους και αντιλήφθηκαν τις σωματικές αντιδράσεις που τα συνοδεύουν. Επίσης, φάνηκε μια τάση ανάπτυξης των τριών αξόνων της Θετικής ψυχολογίας δηλαδή, της ικανοποίησης από τη ζωή, της ευτυχίας και της αισιοδοξίας τους. Τέλος, έδειξαν κατανόηση των στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων. / In this survey was developed and implemented a psycho educational program for primary school children. The goal was the understanding, from the children, of changes that have occurred in the social and family environment due to the economic crisis and their empowerment for proper management of these changes. A six meetings psycho educational program has been designed and implemented based on the principles of positive psychology and cognitive-behavioral psychology. Participants were taught strategies and economic crisis management skills. From the statistical analysis of qualitative and quantitative data of the questionnaires that were completed by the participants, the following conclusions were reached: Most of the participants learned the concepts of key terms of the economic crisis. They expressed their feelings and perceived physical reactions that accompany them. Moreover a development trend of the three pillars of positive psychology was demonstrated, that is, life satisfaction, happiness and optimism. Finally, they showed understanding of problem solving strategies.

Σκοπός της έρευνας είναι η ανάδειξη στοιχείων και όψεων της υποκειμενικότητας των παιδιών πολιτισμικά διαφορετικών ομάδων σε μια χώρα υποδοχής, των κοινωνικών διαμεσολαβήσεων που τη διαμορφώνουν μέσω των υποκειμενοποιήσεων που συνεπάγονται, καθώς και των υποκειμενικών νοηματοδοτήσεων ως προς την εθνική καταγωγή και την προσωπικότητά τους. Επιπρόσθετο σκοπό αποτελεί η σύγκριση σε όλα τα πιο πάνω επίπεδα των αποτελεσμάτων σε δύο χώρες υποδοχής μεταναστών, την Ελλάδα και την Κύπρο. / The aim of the study is to investigate and to define subjectivity aspects of children from culturally different groups in a receiving country. The definition of subjectivity derives from the investigation of social mediations, subjectifications, and children’ s subjective opinions for their national and personal orientation. An additional aim is to compare the results of the study in two immigrant receiving countries, Greece and Cyprus.

Η εργασία αυτή αποτελεί μία από τις πρώτες που ασχολήθηκαν με τη διερεύνηση του τρόπου ζωής των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, οι οποίοι υποβάλλονται σε μέθοδο υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας με αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή έχουν υποβληθεί σε επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού στον Ελλαδικό χώρο και συγκρίνει τα αποτελέσματα με τα υπάρχοντα από ανάλογες εργασίες που έχουν επιτελεστεί στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική. Στο πρώτο μέρος της διατριβής έγινε αναφορά: α) στους νεφρούς και στη λειτουργία τους και β) στη διαχρονική εξέλιξη των μεθόδων υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Στο δεύτερο μέρος αναφέρθηκαν τα γενικά χαρακτηριστικά των ασθενών σε υποκατάσταση και στη συνέχεια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανάλογα με την μέθοδο υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, αιμοκάθαρση ,περιτοναϊκή κάθαρση ή μεταμόσχευση Στη συνέχεια για κάθε ομάδα ασθενών προσδιορίστηκαν: α) δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, τόπος κατοικίας, γραμματικές γνώσεις, χρονικό διάστημα σε υποκατάσταση) β) επαγγελματική κατάσταση γ) δραστηριότητες και φυσική κατάσταση δ) κοινωνική κατάσταση (σεξουαλική ζωή, συμμετοχή στις κοινωνικές εκδηλώσεις, ικανοποίηση από τη ζωή, τις κοινωνικές παροχές, την ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα, σχέσεις με οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον ) ε) ψυχολογική κατάσταση ως προς το άγχος και την κατάθλιψη και ζ) έγινε σύγκριση των αποτελεσμάτων με αυτά από ανάλογες εργασίες που έχουν επιτελεστεί στον Ευρωπαϊκό και στον βόρειο-αμερικανικό χώρο. Από τα αποτελέσματα της διατριβής προκύπτει ότι από τις διάφορες μεθόδους αντιμετώπισης της ΧΝΝ τελικού σταδίου, η νεφρική μεταμόσχευση φαίνεται να υπερέχει, συμβάλλοντας σε καλύτερο βαθμό συνολικής αποκατάστασης, αφού εξασφαλίζει βελτιωμένη φυσική κατάσταση, καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και κοινωνική ευεξία. Ακολουθούν οι ασθενείς υπό ΣΦΠΚ οι οποίοι φαίνεται να έχουν καλύτερη ψυχολογική προσαρμογή με λιγότερο stress, άγχος και κατάθλιψη, μεγαλύτερη αυτονομία και ανεξαρτησία. Αυτό τους διευκολύνει για καλύτερη κοινωνική προσαρμογή με μεγαλύτερες δυνατότητες και ευκαιρίες απασχόλησης και κοινωνικής δραστηριοποίησης. Αντίστοιχα η ζωή των ασθενών υπό ΑΚ επηρεάζεται ιδιαίτερα, ο τρόπος ζωής αλλάζει δραματικά σε όλους τους παραπάνω τομείς, αν και δείχνουν να προσαρμόζονται καλύτερα στις αντίξοες συνθήκες που βιώνουν έναντι των ασθενών άλλων χωρών. Πιο αναλυτικά τα αποτελέσματα της διατριβής ήταν τα παρακάτω: - Οι ασθενείς των ομάδων ΑΚ και ΣΦΠΚ είναι κυρίως ηλικιωμένα άτομα, ενώ οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς είναι άτομα νεαρής ηλικίας. Ως προς την οικογενειακή κατάσταση και τον τόπο κατοικίας και οι τρεις ομάδες ακολουθούν την κατανομή του γενικού πληθυσμού. Οι γραμματικές γνώσεις των ασθενών των ομάδων ΑΚ και ΣΦΠΚ είναι κυρίως επιπέδου δημοτικού σχολείου, ενώ των μεταμοσχευμένων ασθενών επιπέδου γυμνασίου. Μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε θεραπεία υποκατάστασης παρουσιάζουν οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς. - Οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς παρουσιάζουν καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και ακολουθούν οι ασθενείς υπό ΣΦΠΚ, ενώ το ποσοστό των ασθενών υπό Α/Κ που εργάζεται είναι πολύ μικρό. - Προβάδισμα στις δραστηριότητες, φυσική κατάσταση έχουν και πάλι οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς έναντι των άλλων ομάδων και ακολουθούν οι ασθενείς υπό ΣΦΠΚ. - Οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς παρουσιάζουν καλύτερο επίπεδο κοινωνικής κατάστασης. - Σε καλύτερη ψυχολογική κατάσταση βρίσκονται οι ασθενείς υπό ΣΦΠΚ και ακολουθούν με μικρή διαφορά οι μεταμοσχευμένοι. - Αντίστοιχα αποτελέσματα δίνουν έρευνες που έχουν γίνει σε ασθενείς σε άλλες Ευρωπαϊκές και Βόρειο-Αμερικανικές χώρες αν και οι ασθενείς της παρούσας έρευνας και των τριών ομάδων δείχνουν να έχουν καλύτερους δείκτες αναφορικά με τις παραπάνω παραμέτρους και να προσαρμόζονται καλύτερα στις αντίξοες συνθήκες που βιώνουν, έναντι των ασθενών άλλων χωρών. / The present work is one of the first dealing with the study of the lifestyle of patients with end stage renal failure, under renal function substitution with haemodialysis or peritoneal dialysis or successful kidney transplantation, in Greece, and compares this data with existing results from Europe and North America. In the first part of the thesis there is a presentation of: a) the kidneys and their function and b) the evolution of renal function substitution methods through time. In the second part, the general characteristics of the included patients are reported, followed by the specific characteristics due to the renal substitution methods, haemodialysis, peritoneal dialysis or transplantation. In every group of patients the following parameters were determined: α) demographic data (age, family status, place of living, education, time in renal substitution) β) job status γ) activities and physical status δ) social status (sex life, participation in social events, satisfaction due to life, social benefits, medical and nursery care, relations with friends and relatives) ε) psychology due to stress and depression ζ) comparison of these results with other from Europe and North America. The results of this work reveal that renal transplantation preponderates all other substitution methods for renal function, since it guarantees improved physical status, better job rehabilitation and social welfare. Patients in peritoneal dialysis come next in adaptation, with lesser stress anxiety and depression, bigger autonomy and independence. They have more possibilities and opportunities to work and participate in social activities. On the contrary, the lifestyle of renal patients under dialysis is more negatively affected and their lives changes dramatically in all of the above sections; even though they seem to adapt better in the adverse conditions they are dealing with. In detail, the results of this work are: - Patients under haemodialysis (HD) or peritoneal dialysis (PD) are older people, while transplanted patients are younger. All patients follow the general population distribution, as for family status and place of living. The education level of the HD and PD patients is mostly elementary, while, most transplanted patients have a high school degree. These patients have spent longer periods under renal substitution. - Transplanted patients present better job rehabilitation, followed by patients in PD, while the percentage of working patients in HD is too small. - Transplanted patients have a better physical condition, followed by PD patents. - Transplanted patients are in a better level of social status compared with other renal patients. - Patients in PD seem to have a better psychological profile slightly higher than transplanted patients. - Similar results are presented in other studies from Europe and North America, although patients of all groups, in the present work, show better indices as for the above parameters and adapt better in adverse living conditions, compared with patients of other countries.