Syftet med denna studie är att undersöka hur elever med ADHD och dyslexi på mellanstadiet, deras vårdnadshavare och lärare upplever att de sociala relationerna dem emellan påverkar elevernas läs- och skrivutveckling. Studiens frågeställningar är följande: Vilka framgångsfaktorer ser eleverna, deras vårdnadshavare och lärare som betydelsefulla för att eleven ska lyckas med sin läs- och skrivutveckling? Vilka utmaningar ser informanterna att det finns i arbetet med elevens läs- och skrivutveckling? Hur upplever lärarna och vårdnadshavarna att samarbetet mellan skolan och hemmet påverkar elevens läs- och skrivutveckling? För att kunna uppnå syftet och besvara frågeställningarna har en kvalitativ studie genomförts, datainsamlingen har skett genom semistrukturerade intervjuer. Den insamlade empirin har analyserats genom en tematisk analysmodell. Resultatet visar att eleverna, vårdnadshavarna och lärarna upplever att deras sociala relationer dem emellan påverkar elevernas läs- och skrivutveckling. En framgångsfaktor för att eleverna ska kunna lyckas med sin läs- och skrivutveckling är att lärarna har kunskap om och visar intresse för elevernas diagnoser ADHD och dyslexi. Pedagogiska strategier och kompensatoriska hjälpmedel är ytterligare två faktorer som är betydelsefulla för att eleverna ska lyckas med sin läsning och skrivning. Utmaningar i elevernas läs- och skrivutveckling är att få vuxna att ha positiva förväntningar på eleverna, att skolan hittar strategier för att identifiera elevernas svårigheter tidigt och att alla vuxna i skolan visar förståelse och inte ifrågasätter eleverna och vårdnadshavarna. Eleverna med ADHD och dyslexi möter ofta utmaningar både socialt och kunskapsmässigt i skolan. Därför blir ett nära samarbete mellan hemmet och skolan betydelsefullt för elevernas läs- och skrivutveckling. Vårdnadshavarna behöver känna att skolan känns öppen, tillgänglig och inbjudande.

Omkring hälften av alla kroniskt sjuka uppvisar bristande följsamhet till sin behandlingsplan. Med en äldre befolkning ökar prevalensen av kroniskt sjuka och komorbiditet vilket ställer höga krav på följsamheten. Patienters svårigheter att följa medicinska ordnationer och föreskrifter har traditionellt sett beskrivits som ett problem orsakat av patienterna själva. Idag menar förespråkare att ansvaret för att uppnå god följsamhet istället bör delas mellan patient och vårdpersonal. Syftet med denna litteraturöversikt är att genom ett patientperspektiv belysa faktorer som påverkar patienters följsamhet i samband med kroniska sjukdomar. Tillvägagångssättet för att finna relevanta studier har varit sökningar i databaserna PubMed och Cinahl. Enbart kroniska sjukdomar som är livsstilsförankrade och vars prognos är påverkbar av patientens egenvård ansågs relevanta för litteraturstudien. Av samtliga 10 kvalitetsgranskade och analyserade studier var två kvantitativa. Studiernas resultat analyserades för att finna kongruenta faktorer mellan de olika patientgrupperna. Materialet kategoriserades enligt fyra teman: Strukturella faktorer, Kommunikation, Kunskap samt Inre resurser. Gemensamt för många studier var att patienterna ansåg sig missnöjda med information och möjligheten att delta i behandlingen. Vidare begränsades patienterna av strukturella barriärer som bristande kontinuitet och begränsade kommunikationsmöjligheter med vårdpersonalen. Många patienter hade bristande kunskaper kring sjukdomssymtom, läkemedel och biverkningar vilket bidrog till förväxlingar och missförstånd. Litteraturöversiktens resultat tyder på att kroniskt sjuka patienter, oberoende av sjukdomsdiagnos, i stor utsträckning upplever likartade faktorer som påverkar deras följsamhet till föreskriven behandling. / About half of the patients with chronic diseases fail to comply adequately with their prescribed regimens. Increasing prevalence of chronic disease and comorbidity, places high demands on patients’ adherence. Patients’ difficulties to follow ordinations and prescriptions have traditionally been described as a problem caused by the patients themselves. Today, proponents believe that the responsibility for achieving good adherence instead should be shared between patients and health professionals. The purpose of this literature review is to, from a patient perspective, examine factors that influence patients' adherence associated with chronic diseases. The procedure for finding relevant studies has been searches in the two databases PubMed and Cinahl. Only chronic diseases affected by lifestyle changes and whose prognosis is influenced by patient self-care were considered appropriate. Of all 10 reviewed studies, two were quantitative. The results were analyzed to find congruent factors affecting adherence between the different patient groups. The material was categorized into four themes: Structural factors, Communication, Knowledge and Inner resources. Common to many studies was that patients felt dissatisfied with the information given and the opportunity to participate in treatment. Furthermore, patients were limited by structural barriers such as lack of continuity and limited communication with caregivers. Many patients had a lack of knowledge about symptoms, medications and side effects, which contributed to confusion and misunderstanding. The results indicate that chronically ill patients, to a large extent and independent of disease diagnosis, are experiencing similar factors that affect their adherence to prescribed treatments.

Bakgrund: Psykisk ohälsa och substansbruk utgör båda separat globala hälsoproblem. Samsjuklighet i form av psykisk ohälsa och substansbruk är vanligt förekommande och komplexiteten av denna sjukdomsbild utgör utmaningar för hälso- och sjukvården.  Syfte: Studiens syfte var att beskriva upplevelser av möten med omvårdnadspersonal bland personer med samsjuklighet i form av psykisk ohälsa och substansbruk.  Metod: En allmän litteraturstudie genomfördes, i enlighet med Nio-Stegsmodellen av Polit och Beck. Denna översikt inkluderade och metodiskt analyserade nio originalartiklar, med användning av innehållsanalysmetodiken som beskrivits av Graneheim och Lundman.  Resultat: Tre huvudkategorier framträdde: Personen bakom substansbruket, Vårdrelations betydelse och Utmaningar kopplade till samsjuklighet, tillsammans med sex underliggande subkategorier.  Slutsats: Personer med samsjuklighet i form av psykisk ohälsa och substansbruk utgör en komplex patientgrupp. Studiens resultat tyder på att vårdsystemets utformning och upplevd bristande kunskap hos omvårdnadspersonalen utgör hinder för dessa patienter att erhålla adekvat vård. Det krävs en ökad kunskap och förståelse hos omvårdnadspersonal för de unika utmaningar som dessa personer står inför för att bättre kunna möta deras behov. Ytterligare forskning på detta område behövs därmed för att förbättra vården av denna patientgrupp. / Background: Mental health and substance use both separately constitute global health challenges. Comorbidity of mental health issues and substance use is common, and the complexity of this clinical picture poses challenges for healthcare.  Aim: The study's aim was to describe experiences of encounters with nursing staff among individuals with comorbidity of mental illness and substance use.  Method: A general literature review was conducted, adhering to the Nine-Step model by Polit and Beck. This review included and methodically analyzed nine original articles, employing the content analysis methodology outlined by Graneheim and Lundman.  Results: Three main categories were identified: The person behind the substance use, The significance of the care relationship, and Challenges related to comorbidity, along with six associated subcategories.  Conclusions: People with comorbidity in the form of mental disorder and substance use constitute a complex patient group. This study’s results imply that the design of the healthcare system and the perceived lack of knowledge among nursing staff pose barriers for these patients to receive adequate care. There is a need for increased knowledge and understanding among nursing staff regarding the unique challenges faced by these people to better meet their needs. Further research in this area is therefore needed to improve the care of this patient group.

<p>Hronična bubrežna bolest (HBB) je globalni zdravstveni problem ne toliko zbog svoje masovnosti, koliko zbog hroničnog, progresivnog toka i udrženosti sa značajnim komorbiditetima. Anemija u sklopu HBB povezana je sa smanjenim kvalitetom života, povećanjem kardiovaskularnog morbiditeta, kognitivnim poremećajima, povećanjem broja hospitalizacija i sa povećanim mortalitetom. Incidencija anemije raste sa napredovanjem HBB, tako da u petom stadijumu zahvata gotovo sve obolele. Hepcidin je centralni regulator metabolizma gvožđa u organizmu, koji može uticati na razvoj i lečenje anemije u sklopu HBB. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi nivo hepcidina kod ispitivanih bolesnika, kao i njegova povezanost sa parametrima metabolizma gvožđa, markerima inflamacije i odgovorom na agense za stimulaciju eritropoeze (ESA). Istovremeno smo želeli da utvrdimo koji faktori utiču na nivo hemoglobina u ispitivanoj populaciji, kao i &scaron;ta utiče na indeks rezistencije na eritropoetin (ERI). U ispitivanje je uključeno 77 bolesnika koji su lečeni hroničnim programom hemodijalize, tokom najmanje tri meseca pre uključivanja u ispitivanje. Ispitanicima je metodom ELISA određen nivo hepcidina u serumu. Ostali ispitivani podaci su dobijeni anamnezom, fizikalnim pregledom, analizom medicinske dokumentacije i standardnim laboratorijskim ispitivanjima. Sprovedenim ispitivanjem smo utvrdili postojanje pozitivne korelacije između serumskog nivoa hepcidina i interleukina-6, dok ostali ispitivani parametri inflamacije nisu korelirali sa nivoom hepcidina. Od parametara metabolizma gvožđa, sa serumskim nivoom hepcidina pozitivno su korelirali nivo gvožđa u serumu, feritin i saturacija transferina, dok je utvrđena negativna korelacija sa transferinom i ukupnim kapacitetom za vezivanje gvožđa. Serumski nivo hepcidina pozitivno je korelirao sa prosečnom nedeljnom dozom ESA. Nije utvrđena korelacija sa ERI, ukupnom dužinom lečenja sa ESA, kao ni sa vrstom ESA. Od svih ispitivanih parametara koji su značajno korelirali sa nivoom hepcidina u serumu, multivarijantna analiza je izdvojila jedino nivo feritina kao signifikantan i nezavisan činilac. Hemoglobin u krvi bolesnika koji su uključeni u ispitivanje nezavisno pozitivno korelira sa vrednostima leukocita i albumina u serumu. Vrednosti ERI u ispitivanoj grupi pozitivno koreliraju sa paratiroidnim hormonom, a negativno sa vrednostima leukocita i indeksom telesne mase.</p> / <p>Chronic kidney disease (CKD) is a global health problem not so much because of its massiveness, as a chronic, progressive course and association with significant comorbidities. Anemia associated with the CKD leads to reduced quality of life, increase in cardiovascular morbidity, cognitive impairment, an increase in the number of hospitalizations and increased mortality. The incidence of anemia increases with the progression of CKD, and in the fifth stage affects almost all the patients. Hepcidin is a central regulator of iron metabolism in the body, which may affect the development and treatment of anemia in CKD. The aim of this study was to determine the level of hepcidin in the patients, as well as its association with parameters of iron metabolism, markers of inflammation and response to erythropoiesis-stimulating agents (ESA). Also, we wanted to determine what factors influence the level of hemoglobin in the study population, as well as what affects the erythropoietin resistance index (ERI). The study included 77 patients who were treated with chronic hemodialysis for at least three months prior to inclusion in the study. Serum hepcidin levels were determined by the ELISA procedure. Other test data were obtained by anamesis, physical examination, analysis of medical history and standard laboratory tests. In our study we have found a positive correlation between serum levels of hepcidin and interleukin-6, while the other parameters of inflammation did not correlate with the level of hepcidin. Serum hepcidin levels were positively correlated values of serum iron, ferritin, transferring saturation, and negatively correlated with transferring and total iron binding capacity. Serum hepcidin levels positively correlated with average weekly dose of ESA. There was no correlation with ERI, the total length of treatment with ESA, as well as the type of ESA. Of all the tested parameters that were significantly correlated with the level of hepcidin in serum, multivariate analysis has allocated only ferritin level as a significant and independent factor. The hemoglobin in the blood of the patients involved in the study, positively correlated with the values of the white cell count and serum albumin. ERI values in the study group positively correlated with parathyroid hormone, and negatively with the values of leukocytes and body mass index.</p>

När vi som lärare och blivande speciallärare ser att den beprövade erfarenheten inte räcker för att alla elever ska nå en snabb och säker ordavkodning behöver vi kunskap baserat på vetenskaplig grund för att kunna ge elever i läs- och skrivsvårigheter rätt stöd och hjälp vilket är en utmaning för lärare och forskare. Då tidigare forskning har visat att ett auditivt vitt brus har en påverkan på koncentrationen för elever med ADHD, skulle det också, med tanke på komorbiditeten mellan läs- och skrivsvårigheter och uppmärksamhets- och koncentrationssvårigheter kunna ha en liknande effekt på läsning för elever med läs- och skrivsvårigheter och/eller dyslexi.    Syftet med studien är att undersöka om ett vitt auditivt brus och ett visuellt pixel-brus har någon påverkan på elevers ordavkodning, läsförståelse och arbetsminne och om det kan användas som ett pedagogiskt redskap/assisterande verktyg i undervisningen för elever med läs- och skrivsvårigheter i årskurs 4 – 6. I denna studie används tester i ordavkodning och läsförståelse med och utan auditivt vitt brus i hörlurar, samt för arbetsminnet med och utan visuellt pixel-brus på skärm för att få ett mätbart resultat. För att få förståelse av deltagarnas egna upplevelser av brusen och dess eventuella användbarhet har även intervjuer om brusen använts.   Resultatet visar att både det auditivavita bruset och det visuella pixel-bruset har en positiv påverkan på elever i fonologiska svårigheter, både vid ordavkodning och när den fonologiska förmågan prövas. Då studiens resultat bland annat visar att bruset påverkar avkodningen mest skulle det kunna betyda att elever i lässvårigheter kan öka sin läsförmåga genom att tillföra auditivt vitt brus eller visuellt pixel-brus. Den grupp av elever som enligt resultatet verkar bli allra mest hjälpta av de båda brusen är den som uppvisar svårigheter med både ordavkodning, uppmärksamhet och koncentration. Dock får elever med enbart svårigheter med ordavkodningen också positiv effekt vilket tyder på att brusen kan ha en användbarhet, främst inom det specialpedagogiska området.

Studien har syftat till att undersöka samband mellan samsjuklig psykologisk problematik och katastroftänkande hos ungdomar utifrån ett transdiagnostiskt perspektiv. Katastroftänkandets roll för förändring av social ångest och depressiva symtom undersöktes utifrån en studie av internetbaserad KBT-behandling mot social fobi (N=18).  Resultatet indikerar att ungdomar med hög initial nivå av katastroftänkande har större reduktion av depressiva symtom än ungdomar med låg nivå av katastroftänkande. Detta talar för att hänsyn bör tas till grad av katastroftänkande vid utformning av behandling för personer med social fobi, särskilt vid samsjuklighet med depression. Kopplingen mellan katastroftänkande och samsjuklighet undersöktes utifrån en tvärsnittsstudie av gymnasieungdomar (N=713).  Resultatet visar på en koppling mellan katastroftänkande och social rädsla, sömnproblematik och nedstämdhet. / This study was aimed at examining the relationship between co-existing psychological problems and catastrophizing in adolescents from a transdiagnostic perspective. The role of catastrophizing for the change of social anxiety and depression was analyzed in an internet based CBT-treatment for social phobia (N=18). The results indicate that adolescents with high initial level of catastrophizing have a larger reduction of depression than adolescents with low initial level of catastrophizing. This suggests that catastrophizing should be considered when specifying treatment for social phobia, especially if it co-occurs with depression. The relationship between catastrophizing and comorbidity was analyzed in a cross-sectional study of adolescents (N=713). The result suggests that catastrophizing is associated with the level of social fear, sleep problems and depression.

<p>Hronične inflamatorne bolesti disajnih organa su&nbsp;jedan od vodećih uzroka morbiditeta i mortaliteta&nbsp;&scaron;irom sveta. I pored stalnog napretka u naučnim&nbsp;istraživanjima, u otkrivanju molekularnih i ćelijskihmehanizama koji doprinose progresiji bolesti, uvođenju novih prognostičkih biomarkera, novim&nbsp;metodama detektovanja infektivnih uzročnika,&nbsp;primeni novih moćnih bronhodilatatornih,&nbsp;antiniflamatornih i antiinfektivnih lekova, hronične&nbsp;plućne bolesti i danas u dvadeset prvom veku beleže&nbsp;stalan porast broja obolelih i umrlih. Prema savremenom tumačenju HOBP je&nbsp; heterogena bolest koja je udružena sa brojnim komorbiditetima i&nbsp;sistemskim manifestacijama. Zajednički faktori rizika&nbsp;su osnova za javljanje udruženih hroničnih bolesti. Komorbiditeti i akutne egzacerbacije doprinose&nbsp;ukupnoj težini bolesti . S obzirom da se HOBP&nbsp;manifestuje i izvan pluća kod svakog pacijenta je&nbsp;potrebno proceniti postojanje sistemskih&nbsp;manifestacija&nbsp; i tragati za komorbiditetima. U reviziji&nbsp;&bdquo;Globalne strategije za dijagnozu, lečenje i prevenciju hronične opstruktivne bolesti pluća H GOLD&ldquo;&nbsp; iz 2011. godine navedene sledeće pridružene bolesti za&nbsp;kojima je potrebno aktivno tragati: kardiovaskularne&nbsp;bolesti, disfunkcija skeletnih mi&scaron;ića, metabolički&nbsp;sindrom, osteoporoza, depresija i karcinom pluća.&nbsp;Bronhiektazije sepredstavljaju hronično oboljenje&nbsp;pluća koje se karakteri&scaron;e abnormalnim pro&scaron;irenjem&nbsp;lumena bronha koje je uzrokovano slabljenjem ili&nbsp;destrukcijom mi&scaron;ićnih i elastičnih komponenti&nbsp;bronhijalnog zida, smanjenim klirensom mukusa i&nbsp;čestim infekcijama respiratornog trakta. Bronhiektazije se nekim svojim&nbsp; kliničkim&nbsp;karakteristikama preklapaju&nbsp; sa hroničnom opstruktivnom bolesti pluća. Metabolički sindrom&nbsp;predstavlja skup metaboličkih poremećaja koji&nbsp;povećavaju rizik za razvoj kardiovaskularnih bolesti i tipa 2 &scaron;ećerne bolesti. Za na&scaron;e istraživanje smo&nbsp;koristili definiciju NCEPHATPIII prema kojoj se metabolički sindrom zasniva na prisustvu tri od pet&nbsp;komponenti: Abdominalna gojaznost (obim struka&nbsp;preko 102 cm za&nbsp; mu&scaron;karce i preko 88 cm za žene),&nbsp;povi&scaron;ene vrednosti triglicerida na&scaron;te preko 1,7 mmol/l ili od ranije lečen poremećaj, snižen nivo HDL&nbsp;holesterola manje od 1,03 mmol/l za mu&scaron;karce i&nbsp;manje od 1,29 mmol/l za žene ili već lečen&nbsp;poremećaj, povi&scaron;en sistolni krvni pritisak preko 130 mmHg i/ili dijastolni preko 85 mmHg ili već lečena&nbsp;hipertenzija, povi&scaron;en nivo glukoze na&scaron;te preko 5,6 mmol/l ili već postojeći tip 2 &scaron;ećerne bolesti.&nbsp;Istraživenje je sprovedeno u Institutu za plućne&nbsp;bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici. Cilj je bio&nbsp;da se utvrdi učestalost metaboličkog sindroma i&nbsp;komponenti među bolesnicima sa HOBP i&nbsp;bronhiektazijama. Sledeći cilj je bio da analizira&nbsp;i uporedi&nbsp; zastupljenosti metaboličkog sindroma i pojedinih komponenti među ispitivanim grupama u&nbsp;odnosu na pol, starost bolesnika i dužinu lečenja&nbsp;HOBP. Bilo je uključeno ukupno 193 ispitanika. Od&nbsp;ovog broja 163 su činili bolesnici od HOBP i&nbsp;bronhiektazija&nbsp; koji su bili podeljeni u tri grupe:&nbsp;pacijenti oboleli od hronične opstruktivne bolesti&nbsp;pluća (n=55, grupa 1), pacijenti oboleli od bronhiektazija (n=50, grupa 2) i pacijenti sa&nbsp;udruženom hroničnom opstruktivnom bolesti pluća i&nbsp;bronhiektazijama (n=58, grupa 3). Kontrolna grupa,&nbsp;koja je označena kao grupa 4, formirana je od 30&nbsp;ispitanika bez bronhiektazija i hronične opstruktivne bolesti pluća, tako da je ukupan broj ispitanika u&nbsp;istraživanju bio 193. Učestalost metaboličkog&nbsp;sindroma prema kriterijumuma NCEP/ATP III kod&nbsp;bolesnika hroničnim bolestima respiratornog sistema&nbsp;(hroničnom opstruktivnom bolesti pluća,&nbsp;bronhiektazijama i udružena ova dva oboljenja) je&nbsp;iznosila je kod 37,3 % . Metabolički sindrom je bio&nbsp;učestaliji kod ispitanika sa hroničnim opstruktivnom<br />bolesti pluća i/ili bronhiektazijama u odnosu na&nbsp;ispitanike iz kontrolne grupe bez&nbsp; hroničnih bolesti&nbsp;respiratornog trakta. Kod bolesnika sa hroničnom&nbsp;opstruktivnom bolesti pluća dokazano je prisustvo&nbsp;metaboličkog sindroma kod 38,2%&nbsp; ispitanika, kod&nbsp;bolesnika sa bronhiektazijama kod 54% ispitanika i&nbsp;IV kod pacijenata sa udruženom hroničnom&nbsp;opstruktivnom bolesti pluća i bronhiektazijama kod&nbsp;36,2% ispitanika. Prosečan broj komponenti&nbsp;metaboličkog sindroma kod bolesnika sa hroničnom&nbsp;opstruktivnom bolesti pluća je iznosio 2,18, kod&nbsp;bolesnika sa bronhiektazijama je bio 2,56, a kod&nbsp;bolesnika sa udružena ova dva oboljenja 2,1.<br />Komponente metaboličkog sindroma nisu učestalije i&nbsp;nisu statistički vi&scaron;e kod bolesnika sa udruženom&nbsp;hroničnom opstruktivnom bolesti pluća i&nbsp;bronhiektazijama u odnosu na obolele sa HOBP i&nbsp;bronhiektazijama kao samostalnim oboljenjima.<br />Razlika u pojedinačnim vrednostima komoponenti&nbsp;metaboličkog sindroma i učestalosti pojedinih&nbsp;komponenti među posmatranim grupama bolesnika sa<br />hroničnim plućnim bolestima nije statistički značajna.&nbsp;Učestalost metaboličkog sindroma kod bolesnika sa&nbsp;hroničnim bolestima respiratornog sistema nije u vezi sa polom i ne zavisi od starosti ispitanika. Nije&nbsp;dokazano da je metabolički sindrom učestaliji kod&nbsp;mu&scaron;karaca i i nije dokazano da je učestaliji kod&nbsp;ispitanika koji imaju vi&scaron;e od &scaron;esdeset i pet godina&nbsp;u odnosu na mlađe bolesnike među ispitivanim.&nbsp;Učestalost metaboličkog sindroma kod ispitanika sa&nbsp;hroničnom opstruktivnom bolesti pluća ne zavisi od&nbsp;dužine lečenja hronične opstruktivne bolesti pluća.&nbsp;Dokazano je da učestalost&nbsp; metaboličkog sindoma&nbsp;nije veća kod bolesnika kojima je dijagnoza bolesti postavljena pre vi&scaron;e od pet godina i koji se od HOBP&nbsp;leče duže od pet godina. Na osnovu rezultata koje&nbsp;smo dobili u na&scaron;em istraživanju zaključili smo da&nbsp;hronične plućne bolesti, bronhiektazije i hronična&nbsp;opstruktivna bolest pluća, predstavljaju stanja sa povi&scaron;enim kardiometaboličkim rizikom.</p><p>&nbsp;</p> / <p>Chronic inflammatory diseases of the respiratory&nbsp;organs are one of the leading morbidity and&nbsp;mortality causes all over the world. Despite the&nbsp;steady advance in scientific research, discovery&nbsp;of&nbsp; the disease-progression-contributing molecular<br />and cellular mechanisms, introduction of novel&nbsp;prognostic biomarkers, new detection methods of&nbsp;infectious agents, application of&nbsp; new, potent&nbsp;bronchodilation, anti-inflammatory and anti-infectious drugs,&nbsp; a constant&nbsp; increase in&nbsp; the&nbsp;number of the affected and deceased from chronic&nbsp;pulmonary diseases has still been permanently<br />evidenced in the 21st century. In a modern&nbsp;concept, the chronic obstructive pulmonary<br />disease (COPD) is understood as a heterogenous&nbsp;disorder associated with numerous comorbidities&nbsp;and systemic manifestations. Common risk factors&nbsp;represent the basis for concomitant chronic&nbsp;diseases to develop. Comorbidities and acute&nbsp;exacerbations contribute to the overall disease&nbsp;severity. As a COPD may develop extrapulmonary manifestations as well, each&nbsp;patient should be evaluated for systemic&nbsp;manifestations and comorbidities. The 2011&nbsp;update of the &bdquo;Global Strategy for Chronic&nbsp;Obstructive Lung Disease Diagnosis,&nbsp;Management, and Prevention &ndash;GOLD&rdquo; lists the&nbsp;following comorbidities to be actively searched&nbsp;for: cardiovascular diseases, skeletal muscle<br />dysfunction, metabolic syndrome, osteoporosis,&nbsp;depression, and lung cancer. Bronchiectases&nbsp;represent a chronic lung disorder marked by&nbsp;VII excessively dilated bronchial lumen&nbsp; induced by&nbsp;weakened or destructed muscular and elastic&nbsp;components of the bronchial wall, reduced mucus&nbsp;clearance, and recurrent respiratory infections.&nbsp;Bronchiectases and COPD have some clinical&nbsp;features in common. The metabolic syndrome is a&nbsp;group of metabolic disorders which increase the&nbsp;risk of&nbsp; cardiovascular diseases and type 2&nbsp;diabetes. In our investigation, we utilized the&nbsp;NCEP HATPIII definition of the metabolic&nbsp;syndrome based on the presence of three of five&nbsp;components: abdominal obesity (&gt; 102 cm and &gt;<br />88 cm waist&nbsp; measure for males and females&nbsp;respectively), elevated (&gt;1.7 mmol/l) triglyceride&nbsp;levels on an empty stomach, or a former history of&nbsp;the disorder treatment, reduced&nbsp; HDL cholesterol&nbsp;(&lt; 1.03 mmol/l and &lt;1.29 mmol/l for males and&nbsp;females respectively), or a former history of the&nbsp;disorder treatment, elevated systolic blood<br />pressure of &gt;130 mmHg and/or diastolic blood&nbsp;pressure of &gt; 85 mmHg, or a former history of&nbsp;treated hypertension, elevated glucose levels&nbsp; (&gt;5.6 mmol/l), or already existing type 2 diabetes&nbsp;mellitus. The investigation has been carried out in<br />the Institute for Pulmonary Diseases of&nbsp;Vojvodina, Sremska Kamenica, aimed at 1)<br />establishing the frequency of the metabolic&nbsp;syndrome and its components among the patients&nbsp;with COPD and bronchiectases; 2) analyze and&nbsp;compare the frequency of metabolic syndrome&nbsp;and its components in the examined groups related&nbsp;to the patients&rsquo; sex, age, and COPD treatment&nbsp;length. The study included 193 subjects, 163 of&nbsp;whom suffered from COPD and bronchiectases,&nbsp;classified into three groups: COPD patients (n=55,&nbsp;Group 1), patients with bronchiectases (n=50,&nbsp;Group 2), and patients with concurrent COPD and&nbsp;bronchiectases (n=58, Group 3). The control&nbsp;group, designated as Group 4, included 30&nbsp;subjects&nbsp; free of bronchiectases and COPD, so the&nbsp;total of 193 subjects were included in the&nbsp;investigation. The NCEP/ATP III criteria<br />established metabolic syndrome frequency among&nbsp;the patients with chronic respiratory diseases&nbsp;(COPD, bronchiectases, and concomitant COPD&nbsp;and bronchiectases) amounted to 37.3 % . The&nbsp;metabolic syndrome was more frequent in the&nbsp;patients with COPD and/or bronchiectases than in&nbsp;the control group patients free of any chronic&nbsp;respiratory disease. The metabolic syndrome was&nbsp;VIII confirmed in 38.2% of COPD patients, 54% of the&nbsp;patients with bronchiectases, and in 36.2% of the<br />patients with&nbsp; concomitant COPD and&nbsp;bronchiectases. The mean number of the<br />metabolic syndrome components was&nbsp; 2.18 in&nbsp;COPD patients,&nbsp;&nbsp; 2.56 in patients with<br />bronchiectases, and 2.1 in patients with&nbsp;concomitant COPD and bronchiectases. The<br />metabolic syndrome components were neither&nbsp;more frequent, nor statistically higher in the&nbsp;patients with concomitant COPD and&nbsp;bronchiectases as compared to the patients with a&nbsp;single presence of any of the two diseases. The&nbsp;difference in the single values of the metabolic&nbsp;syndrome components and the frequency of&nbsp;certain components in the examined groups of the&nbsp;patients with chronic pulmonary diseases was not&nbsp;statistically significant. Among the patients with&nbsp;chronic respiratory diseases, no correlation was&nbsp;observed between the metabolic syndrome&nbsp;frequency and the patients&rsquo; sex or age. The&nbsp;metabolic syndrome was not confirmed to be&nbsp;more frequent in males, or in&nbsp;&nbsp; &gt;65 yr old patients,&nbsp;as compared to younger patients. Among COPD<br />patients, no correlation was registered between the&nbsp;metabolic syndrome frequency and&nbsp;&nbsp; COPD&nbsp;treatment duration. It was confirmed that the&nbsp;metabolic syndrome frequency was not higher in&nbsp;the patients with &lt;5Hyear long COPD treatment<br />than in those treated for COPD longer. On the&nbsp;basis of the results obtained in our investigation,&nbsp;we conclude that chronic respiratory diseases,&nbsp;COPD and &nbsp;bronchiectases, are the conditions with&nbsp;a higher cardiometobolic risk.</p>

<p>UVOD: Moždani udar spada u grupu masovnih nezaraznih bolesti, koje se smatraju najče&scaron;ćim oboljenjima savremenog čoveka. On predstavlja jedan od najče&scaron;ćih uzroka mortaliteta i invaliditeta u savremenom svetu. Među brojnim pratećim komplikacijama moždanog udara, navode se psihički poremećaji: depresija, anksioznost i psihotični poremećaji. Utvrđivanje povezanosti moždanog udara sa psihičkim poremećajima, kao i mehanizma njihovog nastanka predstavlja značajan doprinos boljem razumevanju ovog veoma čestog oboljenja, a njihov rani tretman omogućio bi brži i potpuniji oporavak nakon moždanog udara. CILJ: Utvrditi karakteristike psihičkog funkcionisanja osoba nakon ishemičnog moždanog udara, utvrditi uticaj lokalizacije lezije na nastanak određenih psihičkih poremećaja nakon moždanog udara, utvrditi uticaj vaskularnog statusa na nastanak psihičkih poremećaja, te utvrditi korelaciju između psihičkih komplikacija moždanog udara i brzine i stepena oporavka op&scaron;te životne aktivnosti. MATERIJAL I METODE: Istraživanje je izvedeno kao prospektivna studija, obuhvatilo je 101 pacijenta oba pola obolelih od moždanog udara, koji su hospitalno lečeni na Klinici za neurologiju u Novom Sadu. Svim pacijentima je uzeta anamneza o toku bolesti, faktorima rizika za moždani udar, kao i laboratorijska dijagnostika. Svim pacijentima načinjena je kompjuterizovana tomografija (CT) mozga (ili magnetna rezonanca - MRI mozga), ultrazvučni pregled karotidnih arterija, vertebrobazilarnih i krvnih sudova Willisovog poligona. Stepen neurolo&scaron;kog deficita i praćenje funkcionalnog oporavka u akutnoj fazi i nakon 3 meseca vr&scaron;eno je primenom Skale Moždanog Udara Nacionalnog Instituta za Zdravlje (NIHSS), Rankinove skale i Bartelovog indeksa. Svim pacijentima je načinjena eksploracija psihičkog statusa u akutnoj fazi bolesti primenom Bekove Skale Depresije 2 (BDI-2), Skale procene anksioznosti kao stanja i odlike (STAI), Skale pozitivnih i negativnih sindroma (PANSS) i Kornelovog regrutnog indeksa (CSI). Kontrolno testiranje gore navedenim testovima obavljeno je nakon 3 meseca. Od statističkih metoda kori&scaron;ćena je deskriptivna statistika: tabelarni prikazi učestalosti i procentualna izraženost kod neparametrijski (nominalno ili ordinarno) organizovanih varijabli. Za ukr&scaron;ten prikaz dve varijable kori&scaron;ćene su tabele kontingencije. Takođe su kori&scaron;ćene mere centralne tendencije (aritmetička sredina) i mere disperzije (standardna devijacija) kod parametrijski korektno uređenih varijabli. Pored toga, kori&scaron;ćen je Hi-kvadrat test za utvrđivanje razlika između grupa za varijable nominalnog nivoa merenja, Kramerovo V za utvrđivanje povezanosti između nominalnog nivoa merenja, Pirsonov koeficijent korelacije r, za utvrđivanje povezanosti između varijabli intervalnog nivoa merenja, te analiza varijanse (ANOVA) za utvrđivanje značajnosti razlika između aritmetičkih sredina vi&scaron;e grupa. REZULTATI: U ispitivanje je uključen 101 pacijent, 65.3% mu&scaron;kog pola, 34.7% ženskog pola. Prosečna starost bila je 60.69 godina (medijana=62.00, standardna devijacija =10.828, statistička gre&scaron;ka=1.077). 38.6% je imalo lokalizaciju u desnoj hemisferi velikog mozga, 34.7% u levoj hemisferi, 4% u cerebelumu, 11.9% u moždanom stablu, dok je 10.9% imalo vi&scaron;estruku lokalizaciju infarkta. 39.6% je imalo teritorijalni infarkt, a 59.4% lakunarni infarkt. Distribucija faktora rizika za moždani udar bila je uobičajena za podneblje na kojem je vr&scaron;eno istraživanje. 26.7% je imalo uredan nalaz na karotidnim krvnim sudovima, 26.7% je imalo difuznu ateromatozu, 27.7% je imalo stenozu ACI &lt;70% , dok je 18.8% pacijenata imalo stenozu ACI&gt;70%. U odnosu na nalaz u VB slivu, 52.5% je imalo uredan nalaz, a 47.5% patolo&scaron;ki nalaz (stenozu i difuznu ateromatozu). 54.5% pacijenata je imalo uredan nalaz na arterijama Willisovog poligona, a 45.5% je imalo patolo&scaron;ki nalaz (stenozu i difuznu ateromatozu). 5.9% je imalo depresivni poremećaj, 29.7% anksiozni poremećaj, 9.9% neurotski poremećaj i 2% psihotični poremećaj. U odnosu na pol, depresivni poremećaj javlja kod 3% mu&scaron;karaca i 11.4% žena, anksiozni kod 25.8% mu&scaron;karaca i 37.1% žena, neurotski kod 7.6% mu&scaron;karaca i 14.3% žena i psihotični kod 3% mu&scaron;karaca, dok kod žena nije zabeležen. U odnosu na životno doba, kod mlađih od 45 godina depresija nije bila prisutna, anksioznih je bilo 30%, 10% psihotičnih, dok neurotičnih nije bilo. U grupi 46-65 godina depresivnih je bilo 6.9%, anksioznih 22.4%, neurotičnih 12.1%, a psihotičnih 1.7%. U grupi starijih od 65 godina, depresivnih je bilo 6.1%, anksioznih 42.4%, neurotičnih 9.1%, dok psihotičnih nije bilo. Distribucija odgfovora dobijenih na BDI-2 skali ukazivala je na veću učestalost depresivnog poremećaja kod lezija u levoj hemisferi velikog mozga. Distribucija odgovora dobijenih primenom STAI ukazivala je na veću učestalost anksioznog poremećaja kod lezija desne hemisfere. Distribucija odgovora dobijenih primenom CSI ukazivala je na veću učestalost neurotskog poremećaja kod vi&scaron;estrukih lezija. Distribucija odgovora dobijenih primenom PANSS ukazivala je na veću učestalost psihotičnog poremećaja kod lezija desne hemisfere. Upoređivanje lezije na karotidama i psihičkih poremećaja pokazalo je na progresivni porast učestalosti psihičkih poremećaja sa težinom lezije na karotidnim krvnim sudovima, kao i na potpuno odsustvo psihičkih poremećaja kod osoba koje su imale uredan nalaz na karotidama. Praćenje uticaja psihičkih poremećaja (sumarno i pojedinačno) na funkcionalni oporavak pacijenata nakon moždanog udara, nije pokazalo statistički značajan uticaj. Zabeleženo je statistički značajno udruženo pojavljivanje depresivnog i anksioznog, depresivnog i neurotskog i anksioznog i neurotskog poremećaja, bez značajne interakcije navedenih poremećaja sa psihotičnim poremećajem. ZAKLJUČAK: Kod pacijenata sa ishemičnim moždanim udarom najveća je učestalost anksioznog poremećaja, zatim depresivnog poremećaja, a najređe se javlja psihotični poremećaj. Depresivni i anksiozni poremećaj značajno su če&scaron;ći kod žena, dok se psihotični poremećaji isključivo javljaju kod mu&scaron;karaca. Depresivni poremećaj značajno se če&scaron;će javlja u srednjem i starijem životnom dobu, anksiozni poremećaj se če&scaron;će javlja u mlađem i srednjem životnom dobu, dok se psihotične manifestacije javljaju najče&scaron;će u srednjem životom dobu. Depresivni i anksiozni poremećaj jednako se često javljaju kod pacijenata sa teritorijalnim i lakunarnim infarktom, dok se psihotične manifestacije isključivo javljaju kod pacijenata sa teritorijalnim infarktom. Ne postoji značajna korelacija između prisustva faktora rizika za moždani udar i pojave psihičkih poremećaja, iako je upadljivo odsustvo psihičkih poremećaja kod pacijenata bez faktora rizika za moždani udar. Nakon 3 meseca od moždanog udara nije primećena značajnija regresija simptoma psihičkih poremećaja. Anksiozni poremećaj i psihotične manifestacije se statistički značajno če&scaron;će javljaju kod infarkta u desnoj hemisferi, dok za depresivni poremećaj nije potvrđeno statistički značajno če&scaron;će pojavljivanje kod infarkta u levoj hemisferi. Psihički poremećaji kod pacijenata sa moždanim udarom če&scaron;će se javljaju kod pacijenata sa lezijama u karotidnom slivu, &scaron;to se povećava sa težinom lezije i veličinom stenoze. Ne postoji statistički značajna korelacija između lezija krvnih sudova u vertebrobazilarnom slivu i Willisovom poligonu sa pojavom psihičkih poremećaja. Nije dokazan značajan uticaj psihičkih poremećaja na oporavak bolesnika nakon moždanog udara. Dokazan je visok stepen udruženog javljanja depresivnog i anksioznog poremećaja.</p> / <p>INTRODUCTION: Stroke belongs to noninfectious diseases, which are considered the most common diseases of modern man. It is one of the most common causes of mortality and disability in the modern world. The many associated complications of stroke include mental disorders: depression, anxiety and psychotic disorders. Determining the relationship between stroke and mental disorders, as well as enlightening their underlying mechanism, represents a significant contribution to a better understanding of this very frequent disease, and an early treatment of these associated disorders should allow a faster and more complete recovery from stroke. OBJECTIVE: To determine characteristics of mental functioning after ischemic stroke, to determine the impact of lesion localization on development of certain mental disorders after stroke, to determine the impact of vascular status on development of mental disorders, and to determine the correlation between the associated mental disorders and the speed and degree of recovery of general life activities. MATERIALS AND METHODS: The research was conducted as a prospective study that included 101 ischemic stroke patients of both sexes, hospitalized at the Clinic of Neurology in Novi Sad. Data about the course of disease and stroke risk factors was collected and laboratory diagnostics was performed in all patients. All patients underwent brain computed tomography (CT) (or magnetic resonance imaging - MRI), and ultrasound examination of carotid and vertebrobasilar arteries and the circle of Willis. The degree of neurological deficit and functional recovery in the acute phase and at 3-month follow-up were assessed using the National Institute of Health Stroke Severity (NIHSS) scale, the Rankin scale, and the Barthel Index. All patients underwent psychological exploration of the mental status in the acute phase of stroke by using the Beck Depression Inventory 2 (BDI - 2), the State-Trait Anxiety Inventory (STAI), the Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS), and the Cornell Services Index (CSI). Follow-up testing with the same tests was performed after 3 months. Statistical analysis included methods of descriptive statistics: tabular presentation of the frequency and percentages in case of nonparametric (nominal or ordinal) variables. Contingency tables were used to present relationships between two variables. In addition, measures of central tendency (arithmetic mean) and measures of dispersion (standard deviation) were used for parametric variables. The chisquared test was used to determine differences between groups for nominal measurement variables, Cramer&rsquo;s V was used to examine association between nominal levels of measurement. Association between interval measurement variables was measured by the Pearson correlation coefficient (r), and significance of differences between arithmetic means of more groups was determined by the analysis of variance (ANOVA). RESULTS: The study included 101 patients, 65.3% male and 34.7% female. The average age of patients was 60.69 years (median=62.00, standard deviation=10.828, statistical error=1.077). Stroke localizations were as follows: the right cerebral hemisphere in 38.6%, the left hemisphere in 34.7%, the cerebellum in 4%, the brainstem in 11.9%, and 10.9% of patients had multiple localizations. In 39.6% of patients, stroke was territorial, and in 59.4% lacunar. The distribution of risk factors for stroke was typical for the study area. Normal carotid arteries were found in 26.7%, 26.7% had diffuse atheromatosis, 27.7% had &lt;70% ACI stenosis, and 18.8% had &gt;70% ACI stenosis. As regards VB circulation, 52.5% had normal findings and 47.5% had pathological findings (stenosis and diffuse atheromatosis). As regards the circle of Willis, 54.5% had normal findings and 45.5% had pathological findings (stenosis and diffuse atheromatosis). Regarding mental functioning, 5.9% had depressive disorder, 29.7% had anxiety disorder, 9.9% had neurotic disorder, and 2% had psychotic disorder. In relation to sex, mental disorders were present as follows: depressive disorder in 3% of men and 11.4% of women, anxiety disorder in 25.8% of men and 37.1% of women, neurotic disorder in 7.6% of men and 14.3% of women, and psychotic disorder in 3% of men and none of women. With respect to age, among patients under 45 years of, age none had depressive disorder, 30% had anxiety disorder, 10% had psychotic disorder, and none had neurotic disorder. In the group of patients aged 46-65 years, 6.9% had depressive disorder, 22.4% had anxiety disorder, 12.1% had neurotic disorder, and 1.7% had neurotic disorder. In the group above 65 years of age, 6.1% had depressive disorder, 42.4% had anxiety disorder, 9.1% had neurotic disorder, and none had psychotic disorder. The distribution of responses obtained on the BDI-2 showed a higher prevalence of depressive disorder in patients with lesions in the left cerebral hemisphere. The distribution of responses obtained on the STAI showed a higher prevalence of anxiety disorder in patients who had lesion of the right hemisphere. The distribution of responses obtained on the CSI showed a higher prevalence of neurotic disorder in those who had multiple lesions. The distribution of responses obtained by the PANSS indicated a higher prevalence of psychotic disorder in those with lesion of the right hemisphere. Comparison of carotid artery lesions and mental disorders showed a progressive increase in the prevalence of mental disorders with increasing severity of the lesions, as well as a complete absence of mental disorders in people who had normal findings on carotids. The follow-up results showed that mental disorders (generally and individually) did not have a statistically significant effect on functional recovery of stroke patients. There were statistically significant comorbidities of depressive disorder and anxiety disorder, depressive disorder and neurotic disorder, and anxiety disorder and neurotic disorder, and no significant interactions of any of these disorders with psychotic disorder. CONCLUSION: In patients with ischemic stroke, anxiety disorder has the highest prevalence, followed by depressive disorder, whereas psychosis is the rarest. Depressive and anxiety disorders are significantly more common in women, while psychotic disorder occurs exclusively in men. Depressive disorder is significantly more common in the middle and old ages, anxiety disorder is more frequent in the younger and middle ages, while psychotic manifestations occur most often in the middle age of life. Depressive and anxiety disorders are similarly prevalent in patients with territorial and lacunar strokes, while psychotic manifestations occur exclusively in patients with territorial stroke. There is no significant correlation between the presence of stroke risk factors and mental disorders, although there is an evident absence of mental disorders in patients without stroke risk factors. Three months after stroke, no significant regression of the symptoms of mental disorders was observed. Anxiety disorder and psychotic manifestations are significantly more common in right hemispheric stroke, while as regards depressive disorder, there is no statistically significant association with left-hemispheric stroke. Mental disorders in stroke patients are more common in those with carotid lesions and increase in severity with increasing severity of lesion and degree of stenosis. There are no statistically significant correlations between lesions in the vertebrobasilar circulation or the circle of Willis and development of mental disorders. No significant impact of mental disorders on recovery from stroke was found. A high prevalence of comorbid depressive and anxiety disorders was proven/confirmed.</p>

<p>Булимија је у великом броју случајева праћена учесталим повраћањем, које у дужем временском периоду може резултирати иреверзибилним губитком зубних ткива и хиперсензитивношћу, као и квантитативним и квалитативним променама нестимулисане и стимулисане пљувачке. Циљ истраживања је био да се утврди присуство, локализација и степен денталних ерозија употребом BЕWЕ (Basic Erosive Wear Examination) индексног система, као и утврђивање вредности индекса меких наслага и гингивалног индекса папиларног крварења код пацијената са булимијом праћеном повраћањем и здравих испитаника. Циљ лабораторијских испитивања је био да се утврди количина и pH вредност нестимулисане и стимулисане пљувачке, као и концентрације јона калцијума, фосфата, бикарбоната и урее код пацијената са булимијом праћеном повраћањем и здравих испитаника. У истраживању је учествовало 30 испитаника оболелих од булимије праћене повраћањем и 30 здравих испитаника, а коришћене су анкетне методе (упитник), клиничко и лабораторијско испитивање. Клинички преглед обухватио је ектраоралну и интраоралну инспекцију, уз бележење статуса зуба и примену BЕWЕ индекса, индекса меких наслага и индекса гингивалног крварења. Лабораторијске методе подразумевале су обраду узорковане пљувачке уз утврђивање количине пљувачке, pH вредности и концентрације електролита. На основу резултата спроведеног истраживања утврђено је да пацијенти оболели од булимије праћене повраћањем значајно чешће имају денталне ерозије у односу на контролне испитанике, да су еродоване лезије тежег степена у булимичној групи што је праћено интензивнијим болним сензацијама на надражај, као и да су оне значајно чешће локализоване на оралним површинама зуба у оболелој групи. Утврђено је и да булимични испитаници имају више вредности гингивалног индекса папиларног крварења у односу на контролну групу, док су анализе пљувачке указале да булимични испитаници имају значајно мању количину нестимулисане пљувачке, значајно ниже pH вредности у обе фракције пљувачке, више концентрације калцијума у нестимулисаној пљувачки, ниже концентрације фосфата у обе фракције, ниже концентрације бикарбоната у нестимулисаној фракцији и ниже вредности урее у обе фракције пљувачке.</p> / <p>Bulimija je u velikom broju slučajeva praćena učestalim povraćanjem, koje u dužem vremenskom periodu može rezultirati ireverzibilnim gubitkom zubnih tkiva i hipersenzitivnošću, kao i kvantitativnim i kvalitativnim promenama nestimulisane i stimulisane pljuvačke. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi prisustvo, lokalizacija i stepen dentalnih erozija upotrebom BEWE (Basic Erosive Wear Examination) indeksnog sistema, kao i utvrđivanje vrednosti indeksa mekih naslaga i gingivalnog indeksa papilarnog krvarenja kod pacijenata sa bulimijom praćenom povraćanjem i zdravih ispitanika. Cilj laboratorijskih ispitivanja je bio da se utvrdi količina i pH vrednost nestimulisane i stimulisane pljuvačke, kao i koncentracije jona kalcijuma, fosfata, bikarbonata i uree kod pacijenata sa bulimijom praćenom povraćanjem i zdravih ispitanika. U istraživanju je učestvovalo 30 ispitanika obolelih od bulimije praćene povraćanjem i 30 zdravih ispitanika, a korišćene su anketne metode (upitnik), kliničko i laboratorijsko ispitivanje. Klinički pregled obuhvatio je ektraoralnu i intraoralnu inspekciju, uz beleženje statusa zuba i primenu BEWE indeksa, indeksa mekih naslaga i indeksa gingivalnog krvarenja. Laboratorijske metode podrazumevale su obradu uzorkovane pljuvačke uz utvrđivanje količine pljuvačke, pH vrednosti i koncentracije elektrolita. Na osnovu rezultata sprovedenog istraživanja utvrđeno je da pacijenti oboleli od bulimije praćene povraćanjem značajno češće imaju dentalne erozije u odnosu na kontrolne ispitanike, da su erodovane lezije težeg stepena u bulimičnoj grupi što je praćeno intenzivnijim bolnim senzacijama na nadražaj, kao i da su one značajno češće lokalizovane na oralnim površinama zuba u oboleloj grupi. Utvrđeno je i da bulimični ispitanici imaju više vrednosti gingivalnog indeksa papilarnog krvarenja u odnosu na kontrolnu grupu, dok su analize pljuvačke ukazale da bulimični ispitanici imaju značajno manju količinu nestimulisane pljuvačke, značajno niže pH vrednosti u obe frakcije pljuvačke, više koncentracije kalcijuma u nestimulisanoj pljuvački, niže koncentracije fosfata u obe frakcije, niže koncentracije bikarbonata u nestimulisanoj frakciji i niže vrednosti uree u obe frakcije pljuvačke.</p> / <p>Bulimia is in many cases followed by frequent vomiting, which in long term can result in irreversible loss of dental tissue and hypersensitivity, as well as quantitative and qualitative changes of unstimulated and stimulated saliva. The aim of the research was to determine the presence, localization and degree of dental erosion using BEWE (Basic Erosive Wear Examination) index system, as well as to determine the values of soft debris index and papilla bleeding index in patients with purging bulimia and healthy subjects. The aim of laboratory research was to determine the amount and pH value of unstimulated and stimulated saliva, as well as the concentration of calcium, phosphate, bicarbonate and urea in patients with purging bulimia and healthy subjects. The study involved 30 bulimic patients and 30 healthy subjects. Used methods were survey (questionnaire), clinical and laboratory testing. The clinical examination included extraoral and intraoral inspection, assessment of dental status and application of BEWE index, soft debris index and papilla bleeding index. Laboratory methods involved the processing of sampled saliva and determination of saliva quantity, pH value and electrolyte concentrations. On the bases of conducted research, it has been found that purging bulimic patients have significantly more dental erosion than control subjects, that eroded lesions are more severe in the bulimic group, followed by more intense pain sensations on the stimulants, and that erosions are significantly more often located on oral surfaces of the teeth in the diseased group. It has been found that bulimic patients have higher values of papilla bleeding index then control subjects, while analyzes of saliva indicated that bulimic subjects had a significantly lower amount of unstimulated saliva, a significantly lower pH value in both salivary fractions, higher calcium levels in nonstimulated saliva, lower concentrations of phosphate in both fractions, lower bicarbonate concentrations in the unstimulated fraction and lower urea values in both salivary fractions.</p>

<p>Za poremećaje iz grupe koja je u DSM-IV označena pod nazivom Deficit pažnje i poremećaji sa nasilničkim pona&scaron;anjem, a to su Deficit pažnje/Hiperaktivni poremećaj (ADHD), Poremećaj u vidu protivljenja i prkosa (ODD) i Poremećaj pona&scaron;anja (CD), može se reći da kao jedno od svojih osnovnih obeležja imaju i međusobni komorbiditet. I istraživačka praksa i iskustva kliničara ukazuju na to da je za ova tri poremećaja karakteristična tendencija da se javljaju mnogo če&scaron;će u kombinaciji, nego kao zasebni psihopatolo&scaron;ki entiteti.<br />Imajući u vidu čest komorbiditet, a uzimajući u obzir i činjenicu da među autoritetima na području bavljenja problematikom vezanom za poremećaje iz ove grupe ne postoji saglasnost po pitanju međusobnog odnosa ova tri poremećaja (ni u poslednjim izdanjima DSM i ICD klasifikacionih sistema ovi poremećaji ne tretiraju se na isti način), ovim istraživanjem nastojalo se utvrditi u kojoj meri su ADHD, ODD i CD zaista tri jedinstvena i nezavisna složaja pona&scaron;anja, ili se pre mogu tretirati kao jedan op&scaron;tiji psihopatolo&scaron;ki fenomen.<br />Na uzorku od 1471 deteta dve uzrasne kategorije, a prosečnog uzrasta od 9 godina i 4 meseca, primenjene su skale procene prisustva pona&scaron;anja karakterističnih za ADHD, Poremećaj u vidu protivljenja i prkosa i Poremećaj pona&scaron;anja. Skale su popunjavali učitelji dece. Od instrumenata je kori&scaron;ćena i skraćena forma treće revizije Konersove skale koju su popunjavali i učitelji, ali i deca iz starije grupe (sve tri skale kori&scaron;ćene u istraživanju visoke su kriterijumske validnosti). Na osnovu pravila za skorovanje, izdvojena je grupa od 373 dece koja manifestuju bihevioralne indikatore nekog od tri navedena psihopatolo&scaron;ka fenomena ili vi&scaron;e njih istovremeno. Na osnovu analize međusobnih preklapanja ispitivanih entiteta, može se zaključiti da je deficit pažnje, posmatran kao zasebna dimenzija, najmanje komorbidan od svih ispitivanih fenomena. Hiperaktivnost, posmatrana samostalno ili u kombinaciji sa deficitom pažnje, mnogo vi&scaron;e je povezana sa ostalim problemima, nego &scaron;to je to deficit pažnje. Poremećaj pona&scaron;anja i Poremećaj u vidu protivljenja i prkosa gotovo su uvek povezani, ili međusobno ili sa kombinovanim ADHD podtipom, odnosno sa izdvojenom dimenzijom hiperaktivnosti.<br />Rezultati konfirmatorne faktorske analize pokazali su da je model sa najboljim indeksima podesnosti bifaktorski model sa 4 faktora (deficit pažnje, hiperaktivnost, prkosno i suprotstavljajuće pona&scaron;anje i problemi u pona&scaron;anju), &scaron;to bi značilo da četiri izdvojena faktora predstavljaju fenomene koje karakteri&scaron;u pona&scaron;anja specifična za svaki od njih posebno, ali su ta pona&scaron;anja istovremeno i zajednički indikatori jednog generalnog faktora. Hiperaktivnost je u najvećoj meri zajednički fenomen sva tri poremećaja koja su predmet proučavanja u ovom radu, dok je nepažnja u najmanjoj meri zajednička svim poremećajima. U daljem toku statističke obrade podataka, primenjena je analiza latentnih profila. Rezultati ove analize saglasni su sa rezultatima dobijenim na osnovu analize komorbidnih stanja, kao i sa rezultatima konfirmatorne faktorske analize. Deficit pažnje, hiperaktivnost, prkosno i suprotstavljajuće pona&scaron;anje i problemi u pona&scaron;anju predstavljaju bihevioralne dimenzije koje su često povezane, pri čemu je komorbiditet svih navedenih problema zajedno posebno čest, kao i kombinacija hiperaktivnosti i deficita pažnje. Na osnovu svih sprovedenih analiza nameće se zaključak da ADHD, ODD i Poremećaj pona&scaron;anja pre predstavljaju različite dimenzije jednog generalnog psihopatolo&scaron;kog fenomena, nego &scaron;to ih možemo posmatrati kao entitete potpuno nezavisne jedan od drugog.<br />Suprotno postavljenoj hipotezi, uzrast se nije pokazao kao značajan faktor za manifestovanje pona&scaron;anja koja su tipična za Poremećaj u vidu protivljenja i prkosa i Poremećaj pona&scaron;anja. Potvrđena je pretpostavka o tome da deficit pažnje tokom vremena perzistira kod dece i ispoljava se u istoj meri, ali ne i pretpostavka o tome da dolazi do redukcije motornog nemira kako dete biva starije. Deca sa pona&scaron;anjima koja karakteri&scaron;u svaki od tri poremećaja imaju značajno slabije &scaron;kolsko postignuće u odnosu na kontrolnu grupu dece, pri čemu je saznanje o &scaron;kolskom uspehu deteta značajnije povezano sa učiteljskom procenom pona&scaron;anja dece nego sa samoprocenom samih učenika. Gradska sredina pokazala se kao značajan faktor za manifestovanje pona&scaron;anja karakterističnih samo za kombinovani ADHD podtip. Kao varijabla od značaja za ispoljavanje problematičnih pona&scaron;anja, pokazao se obrazovni nivo roditelja, i oca i majke. &Scaron;to su roditelji vi&scaron;eg obrazovnog nivoa, deca u manjoj meri manifestuju pona&scaron;anja koja su tipična za neki od tri poremećaja.<br />Rezultati dobijeni ovim istraživanjem jasno ukazuju na neophodnost posmatranja tri poremećaja iz grupe Deficit pažnje i poremećaji sa nasilničkim pona&scaron;anjem kroz drugačiju prizmu, a ne samo uzimajući u obzir kategorijalni pristup. U daljim istraživanjima problematike deficita pažnje i poremećaja sa nasilničkim pona&scaron;anjem u na&scaron;oj sredini, bilo bi poželjno uzorkom obuhvatiti decu iz vi&scaron;e od dve uzrasne kategorije, kao i decu iz velikih gradova, a svakako da bi uključivanje kliničkog uzorka dece u značajnoj meri doprinelo daljem rasvetljavanju međusobnog odnosa ADHD-a, Poremećaja u vidu protivljenja i prkosa i Poremećaja pona&scaron;anja.</p> / <p>One of the main features for the DSM-IV Attention Deficit and Disruptive Behavior Disorders (Attention Deficit/Hyperactivity Disorder, Conduct Disorder and Oppositional Defiant Disorder) is their mutual comorbidity. Both research and clinical practice showed that ADHD, ODD and CD typically occur in combination and that noncomorbid ODD, ADHD or CD are fairly rare. The overlap between those diagnosis is very well established. Regarding the frequent comorbidity, together with the fact that there is no consensus among authorities in the field (the specific criteria for diagnosing ADHD, ODD or CD vary between the guidelines adopted in the United States &ndash; DSM, and those used in Europe and in other international communities - ICD), one of the aims of this study was to determine whether ADHD, ODD and CD are really three unique and independent behavioral psychopathological entities, or those three can be treated as one more general psychopathological phenomenon.<br />The research was conducted on a convenience sample of N=1471 children (N=760 boys), with an average age of 9 years and 4 months. The presence of characteristics of ADHD, Oppositional Defiant Disorder and Conduct Disorder was measured with three scales &ndash; IVJER, CDRS-IV and ODDRS. These scales have been administrated to teachers. Third revision of the Conners Rating Scale (CRS) was also used in this study &ndash; both teacher report short form and self-report short form. Based on the rules for scoring the rating scales used in this research, a group of 373 children, who exhibit behavioral indicators of one of the three psychopathological phenomena listed above or several of them simultaneously are identified. On the basis of an analysis of the mutual overlapping of the examined entities, it can be concluded that the attention deficit, observed as a separate dimension, is the least comorbid of all the investigated phenomena. Hyperactivity, observed alone or in combination with attention deficit, is much more associate with other problems than attention deficit alone. Conduct Disorder and Oppositional Defiant Disorder are almost always in correlation, either with each other or with a combined ADHD subtype, or with a separate dimension of hyperactivity.<br />The results of the Confirmatory Factor Analysis (CFA) showed that the model with the best goodness-of-fit indices is the bifactor model with 4 factors (attention deficit, hyperactivity, defiant and oppositional behaviors and behavioral problems), which means that four separate factors represent phenomena which are characterized by behaviors specific to each of the factors, but, at the same time, these behaviors are the common indicators of the general factor. Hyperactivity is largely a common characteristic of all three disorders from the group, while attention deficit is at least common to all disorders. The results of the Latent Class Analysis (LCA) are consistent with the results obtained from the analysis of the mutual overlapping of the examined entities, as well as with the CFA results. Attention deficit, hyperactivity, defiant and oppositional behaviors and severe conduct problems are behavioral dimensions which are often in correlation, with the comorbidity of all these problems together being particularly common, along with the combination of hyperactivity and attention deficit. The research findings showed that ADHD, ODD and Conduct Disorder are more likeley to represent the different dimensions of a general psychopathological phenomenon, than being the entities completely independent of each other.<br />In contrast to the hypothesis, age did not prove to be a significant factor in the manifestation of behavior that is typical of Oppositional Defiant Disorder and Conduct Disorder. It is confirmed that attention deficit persists over time in children and is demonstrated to the same extent, but it is not confirmed that there is a reduction in hyperactivity as the child gets older. Children with behaviors that characterize each of the three disorders have significantly lower school achievement than the control group of children, whereby the knowledge about the child&rsquo;s school achievement is significantly more associate with the teacher&#39;s assessment of the child&rsquo;s behavior rather than with the self-evaluation of the students themselves. The urban environment proved to be a significant factor in the manifestation of behavior typical only of the combined ADHD subtype. As a variable of significance for the manifestation of problematic behaviors, the educational level of parents has been demonstrated. It is less likely for children to manifest behaviors that are typical of one of the three disorders, if the parents&rsquo; educational level is higher.<br />The research findings clearly point to the necessity of observing three disorders from the group Attention Deficit and Disruptive Behavior Disorders through a different prism, not just taking into account the categorical approach. The further research in the field of problem behaviors in our community, should include children from more than two age categories, as well as children from large cities. Clinical samples of children will significantly contribute to further clarification of the relation between ADHD, ODD and Conduct Disorder.</p>