The influence of new media on theatrical practice over the past fifty years has spurred a movement towards theatrical forms which are increasingly organized around the sensory elements of performance. This change is most noticeable in the visual approaches to theatre, and it has produced what I have labeled a theatre of visuality. This thesis argues that the tendencies for visualization found in visual media have extensively marked the performance strategies of contemporary theatre practice, resulting in a shift away from the logocentric dramatic text and towards theatre performance organized around the visual. Looking at four contemporary productions of Georg Buchner’s Woyzeck –Thomas Ostermeier’s Woyzeck (2005), Vesturport’s Woyzeck (2005), Robert Wilson’s Woyzeck (2000), and Josef Nadj’s Woyzeck ou l’Ébauche du Vertige (1994)– this thesis produces a preliminary typology of four distinct visualities/theatrical forms which make up the theatre of visuality: hyperrealism, synesthesia, superficiality, and visual narration. This thesis contributes to the conceptualization and understanding of postdramatic theatre by linking the theatre’s rejection of the text to the increased centrality of the visual in performance, and by tracing these shifts to the influence of visual media.

The influence of new media on theatrical practice over the past fifty years has spurred a movement towards theatrical forms which are increasingly organized around the sensory elements of performance. This change is most noticeable in the visual approaches to theatre, and it has produced what I have labeled a theatre of visuality. This thesis argues that the tendencies for visualization found in visual media have extensively marked the performance strategies of contemporary theatre practice, resulting in a shift away from the logocentric dramatic text and towards theatre performance organized around the visual. Looking at four contemporary productions of Georg Buchner’s Woyzeck –Thomas Ostermeier’s Woyzeck (2005), Vesturport’s Woyzeck (2005), Robert Wilson’s Woyzeck (2000), and Josef Nadj’s Woyzeck ou l’Ébauche du Vertige (1994)– this thesis produces a preliminary typology of four distinct visualities/theatrical forms which make up the theatre of visuality: hyperrealism, synesthesia, superficiality, and visual narration. This thesis contributes to the conceptualization and understanding of postdramatic theatre by linking the theatre’s rejection of the text to the increased centrality of the visual in performance, and by tracing these shifts to the influence of visual media.

Ce mémoire se penche sur l’évolution des stratégies d’autoreprésentation et d’autofictionnalisation dans cinq solos de Marie Brassard entre 2000 et 2011 – Jimmy, créature de rêve, La noirceur, Peepshow, L’invisible et Moi qui me parle à moi-même dans le futur. L’objectif de cette étude est d’analyser comment les masques vocaux contribuent au dévoilement de soi et produisent de ce fait un sentiment d’intimité malgré l’alternance des effets d’identification et de distanciation qu’ils suscitent. Le premier chapitre montre que, par l’ouverture du moi sur le monde au fil des créations, les protagonistes parviennent bientôt à dire « je » sans avoir la consistance d’un personnage, alors que le moi de l’archiénonciatrice se dilate grâce à la perméabilité et aux permutations continuelles des thèmes, des motifs et des personnages. Le second chapitre analyse le décloisonnement spatial qui affecte la scène et la salle comme la performeuse et ses collaborateurs dans l’établissement d’un véritable dialogisme. À partir de l’étude du corps en scène, le dernier chapitre examine les effets du décloisonnement textuel et spatial, et montre que la mise en évidence du triple rôle endossé par Brassard – auteure, actrice et agenceure scénique – oblige à reconsidérer la nature du corps qui s’offre au regard durant la représentation, en invitant le spectateur à s’investir dans le jeu scénique au-delà des évidences. / This dissertation focuses on the development of the strategies of self-representation and autofictionnalisation in five one-woman shows by Marie Brassard between 2000 and 2011 – Jimmy, creature de reve, The Darkness, Peepshow, The Invisible and Me Talking to Myself in the Future. The objective of this study is to analyze the way vocal masks contribute to self-disclosure and thereby produce a feeling of intimacy despite the alternating effects of identification and alienation they engender. The first chapter shows that by opening the “me” to the world through creations, the protagonists soon come to say “I” without having the consistency of a character, while the “me” of the archienonciator expands through continual permeability and permutations of themes, motives and characters. The second chapter analyzes the deregulation affecting the space stage and the audience as well as the performer and her collaborators in the establishment of a genuine dialogism. With the study of the body on stage as its starting point, the last chapter examines the effects of spatial and textual decompartmentalization and shows that the display of the triple role endorsed by Brassard – author, actress and scenic organizer – forces us to reconsider the nature of the body that offers itself to the audience during the performance, inviting the audience member to invest himself in stagecraft beyond what is obvious.

This practice-led research enquiry examines the form and experience of postdramatic theatre and intermediality. Through three practice-led enquiry cycles, the performance, Unstable Acts, was created. The study was designed to introduce the practitioner to a new process of practice within a postmodern aesthetic and to investigate the theory and practice of intermedial performance. Accordingly, Unstable Acts generated moments of praxis concerning postdramatic theatre and intermediality. By analysing this praxis an increasingly complex understanding of de-representational performance, the liminal experience, percipience, reflection and intermediality in postdramatic theatre was developed. In responding to Unstable Acts, the study proposes a working model for the poetics of postdramatic theatre which places intermediality as a formal recurrence of the postdramatic form. The model also proposes that the postdramaturgical strategy of de-representational performance is a central stylistic quality of postdramatic form, and that the liminal experience is central to the postdramatic theatre experience. Connecting de-representation and liminality through queer theory, the model contends that reflection is an important aspect of both the form and experience of postdramatic theatre. In so doing, the study provides a clearer understanding for theorists and practitioners of the poetics of postdramatic theatre and the position of intermediality in postdramatic practice.

The influence of new media on theatrical practice over the past fifty years has spurred a movement towards theatrical forms which are increasingly organized around the sensory elements of performance. This change is most noticeable in the visual approaches to theatre, and it has produced what I have labeled a theatre of visuality. This thesis argues that the tendencies for visualization found in visual media have extensively marked the performance strategies of contemporary theatre practice, resulting in a shift away from the logocentric dramatic text and towards theatre performance organized around the visual. Looking at four contemporary productions of Georg Buchner’s Woyzeck –Thomas Ostermeier’s Woyzeck (2005), Vesturport’s Woyzeck (2005), Robert Wilson’s Woyzeck (2000), and Josef Nadj’s Woyzeck ou l’Ébauche du Vertige (1994)– this thesis produces a preliminary typology of four distinct visualities/theatrical forms which make up the theatre of visuality: hyperrealism, synesthesia, superficiality, and visual narration. This thesis contributes to the conceptualization and understanding of postdramatic theatre by linking the theatre’s rejection of the text to the increased centrality of the visual in performance, and by tracing these shifts to the influence of visual media.

Face à l’opacité interprétative et la faillite du langage auxquelles nous nous heurtons dans l’analyse des œuvres-chocs de Sarah Kane, quelle approche nous permettrait de commenter exhaustivement les formes et les moyens mis en œuvre par la dramaturge pour imprimer sa marque dans l’esprit du spectateur contemporain? Le théâtre postdramatique, paradigme élaboré par Hans-Thies Lehmann, présenterait a priori un dispositif pertinent pour faire lumière sur des problématiques contemporaines cruciales en jeu dans l’œuvre de Kane. Aucunement univoque, car soumis à l’interprétation et à l’engagement du spectateur, le caractère politique des pièces, pourtant spectral, s’avère ici essentiel. Ce spectre politique se laisse percevoir à travers le prisme de la violence et la nécessité du choc semble être son parti pris pour redéfinir le rôle du théâtre dans nos sociétés modernes caractérisées par la circulation massive des images à travers les nouveaux médias. Un lien de coresponsabilité de l’artiste et du spectateur se crée: l’œuvre nous interroge, spectateur/lecteur, sur la part mystérieuse de ce fond de cruauté humaine et sur notre complicité dans l’omniprésence de la violence à travers la consommation de ses produits. Mettant en relief les caractères transgressifs venant bousculer nos affects à travers des références à la « culture d’en bas » et un exercice des limites du spectaculaire centré sur l’obscène et le détournement des codes de la pornographie, cette lecture postdramatique de Cleansed et de Phaedra’s love entend restituer à l’œuvre de Kane son énergie pour un changement qui passe par un éveil des sens. / Faced with the interpretive opacity and failure of language in the analysis of Sarah Kane’s violent plays, what approach could allow us to review the forms and means used by the playwright in order to leave her mark in the mind of the contemporary viewer? The paradigm of the post-dramatic theater, proposed by Hans-Thies Lehmann, constitutes an appropriate device for highlighting the contemporary issues at stake in the work of Kane. Since it strongly depends on the interpretation and the engagement of the viewer, the meaning of the plays are not univocal. Their spectral political nature proves essential here. This political spectrum reveals itself through the prism of violence. The necessity of shock appears to be its bias to redefine the role of theater in modern societies characterized by the flow of images through mass media. A link of co-responsibility between artist and viewer is created. Indeed as viewers/readers, Kane’s plays lead us to question ourselves on the mysterious and intimate depths of human cruelty and our complicity with the omnipresence of violence through consumption of its products. By focusing on the transgressive characteristics of Kane’s dramatic art that shake viewers out of their affective complacency through the references to "culture from below" and through the use of an obscene language and imagery, and through the diversion of pornography’s codes, this postdramatic reading of Cleansed and Phaedra's love intends to restore the energy inherent in Kane’s work. It is an energy that aims for radical change by awakening our senses.

Την εργασία απασχολούν οι τεχνικές του θεάτρου εν θεάτρω στη νεοελληνική δραματουργία που χρησιμοποιεί τον αρχαίο μύθο ως ανακλαστικό καθρέπτη, ο οποίος τέμνει τις πλοκές του έργου-πλαισίου και του εγκιβωτισμένου έργου και αναπτύσσει μια ειρωνική μεταγλώσσα, που διαφοροποιεί αισθητικά και υφολογικά την επική και τραγική ποίηση από τη νεωτερική, μεταπολεμική δραματουργία που τις εγκιβωτίζει. Αφού εκτεθούν τα προβλήματα που προκύπτουν από την ευρυχωρία του όρου μεταθέατρο, που «εγκιβωτίζει» το θέατρο εν θεάτρω, ο τελευταίος εξετάζεται ως ειδική μορφή, φόρμα, υπο-είδος και τεχνική, όπως ορίστηκε από τη δραματουργία του μπαρόκ, εκείνη της ρομαντικής ειρωνείας, του Πιραντέλλο, μέχρι τη μεταμπρεχτική και μεταμπεκετική δραματική παραγωγή, για να δοθεί τελικώς έμφαση στην αποκλειστικά αρχαιόθεμη ελληνική και αλλοδαπή δραματική σχετική παραγωγή. Στο corpus περιλαμβάνονται τρία νεοελληνικά αρχαιόμυθα έργα: Η βουή (1997) του Παύλου Μάτεσι, που εγκιβωτίζει ανολοκλήρωτη παράσταση και την αυτοσχέδια πρόβα της, με απαγγελίες και μίμηση μικροεπεισοδίων από την Ιλιάδα, και ανεκδοτολογικό υλικό από την τρωική περιπέτεια, σε ένα έργο-πλαίσιο που επανεξετάζει το μύθο των Ατρειδών, υιοθετώντας ανοίκειες σε αυτόν δομές˙ Η τελευταία πράξη (1998) του Ιάκωβου Καμπανέλλη, όπου, με αφορμή το επικό οδυσσεϊκό παρελθόν και μια προγενέστερη πραγμάτευση του μύθου από το συγγραφέα, στήνεται ένα τριπλό θέαμα με ένα εξωσκηνικό δράμα, ένα αθέατο εσωσκηνικό δράμα και μια ανοιχτή προς όλους δοκιμή, με κεντρική μορφή τον αθέατο, διηγητικό Οδυσσέα, που διεκδικεί νέα οδύσσεια μέσω του θεάτρου˙ και Οι ηθοποιοί (2001) του Γιώργου Σκούρτη, όπου οι ηθοποιοί-χαρακτήρες του διεκδικούν με το εγκιβωτισμένο έργο εγκατάσταση στη «σοβαρή μυθολογία», εμφανίζοντας τον προς παράσταση Αγαμέμνονα ως Βίβλο, στις διατάξεις της οποίας υπάγονται τα περιστατικά των τριών τους, προκειμένου να ελεγχθούν οι εκλεκτικές τους συγγένειες με τους ήρωες του οίκου των Ατρειδών. Η μελέτη στα εν λόγω θεατρικά έργα, των χρήσεων των εγκιβωτισμών παραστάσεων και προβών, σε καθορισμένα ή συγκεχυμένα χρονικά και χωρικά πλαίσια, επιχειρεί να εξηγήσει τις δυνατότητες μετατόπισης ηθοποιών και εξωκειμενικών θεατών σε ρητές ή άρρητες μυθοπλασίες, καθώς και τις δυνατότητες παραβίασης του συνόρου μύθου και πραγματικότητας. Εξηγείται κατά πόσον σε επίπεδο υπερκειμενικής ζενετικής διακειμενικότητας τα υποκείμενα έργα καθορίζουν τη μυθοπλασία του έργου-πλαισίου, του εγκιβωτισμένου ή και των δύο, και αν δικαιώνεται ο χαρακτηρισμός υποκείμενο ως ενθυλακωμένο έργο στο υπερκείμενό του πρωτεύον. Η συνεξέταση συμβάλλει στον έλεγχο τού κατά πόσον η εγκιβωτισμένη ή η πλαισιωτική μυθοπλασία, που αρδεύεται από την προϋπάρχουσα κειμενική τραγική, επική ή άλλη κλασική παράδοση, κυρώνει ή υπονομεύει τις τραγικές δέσεις και λύσεις ή διανοίγει προοπτικές σε νέους μύθους. Μέσα από την εξέταση, διαφαίνεται πώς ο χειρισμός του θεάτρου εν θεάτρω γίνεται ένας χειρισμός μιας ρητορικής περί της ύπαρξης, της αναβίωσης ή του θανάτου του αρχαίου μύθου στο πεδίο της νεωτερικότητας. / -

Dans sa période particulièrement dense de production au cours des années 1980 et 1990, le spectacle dit « postdramatique » affirme régulièrement sa volonté de rompre avec toute forme de narration qu’illustrent des formes dramatiques plus conventionnelles. C’est même devenu un topos critique de dire que le théâtre postdramatique échappe à la narration ou la rend problématique, tant pour qualifier sa production (en termes de projet dramaturgique) que sa réception par le public.<p>Cependant, la force du déni installe le doute. Je me suis inquiété de l’insistance avec laquelle une certaine manière de concevoir le théâtre écartait ou s’opposait à un élément aussi structurant et persistant que le récit (en termes culturels, littéraires, dramatiques, …). Après avoir posé les termes de sa définition, j’ai voulu vérifier si le spectacle postdramatique ne contenait vraiment plus aucune forme de récit, quand bien même cette fonction lui serait implicitement ou explicitement contestée. Ma décision de mener l’enquête a été essentiellement provoquée par deux phénomènes :une intuition narrative qui se manifeste quand même vis-à-vis de ces spectacles (sur quoi est-elle fondée ?), et l’existence de textes qui en font le compte-rendu sur un mode narratif à la réception. Par ailleurs, j’ai senti le besoin d’analyser de manière un peu plus fine cette poétique non-narrative déclarée par les auteurs.<p><p>* * *<p><p>During a particularly dense production period running in the 1980s and 1990s, the so-called “postdramatic” theatre regularly attempted to break from all forms of narration utilized in more conventional dramatic forms. It became a recurring critical leitmotif to say that postdramatic theatre either eschewed narration entirely or rendered it problematic, whether as a qualifier to its production (in dramaturgical terms) or to explain audience reaction.<p>However, repeated denial definitely inspires doubt. I was concerned that one particular way of thinking about theatre seemed to refuse or rule out such a consistent and structural element as the narrative (culturally, dramatically, as well as in literary terms). I therefore wished to be sure that certain postdramatic pieces really had not retained any form of storytelling, had the choice been made implicitly or explicitly to exclude it. My decision to begin this investigation was triggered by two specific phenomena: a narrative intuition which manifests itself whether one wants it or not when one sees one of these pieces (what is its foundation?), and the existence of texts produced at the reception level which still seem to form a narrative stream when examined. I also felt the need to undertake a more detailed analysis of this non-narrative poetics as laid out by its creators.<p> / Doctorat en Langues et lettres / info:eu-repo/semantics/nonPublished

Selon différents théoriciens (Guénoun, Lehmann, Ryngaert, etc.), la fin du vingtième siècle se caractérise par l'émergence de nouvelles formes théâtrales, marquées par la contamination des pratiques spectaculaires.<p>Hans-Thies Lehmann reprend la notion de "théâtre postdramatique" proposée par Richard Schechner pour qualifier ces formes métissées de spectacle vivant La thèse défendue est la suivante :le théâtre postdramatique trouve sa spécificité non seulement dans la transgression des codes dramatiques mais surtout dans des processus de réception spécifiques qu'il importe de définir, à l'aide d'outils notamment sémiotiques. Ces processus sont situés et construits par rapport à différents modèles interdisciplinaires. / Doctorat en Information et communication / info:eu-repo/semantics/nonPublished