Θεωρώντας ότι ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια στο παζλ του πολιτισμού ενός λαού αποτελεί η μουσική, στην παρούσα έρευνα μελετώνται οι μουσικές προτιμήσεις Ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου και η σχέση τους με την ελληνική μουσική. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θεωρούμε ότι παρουσιάζει η εξέταση των μουσικών προτιμήσεων των αλλοδαπών μαθητών και του πως αυτές επηρεάζονται από τον πολιτισμό της χώρας υποδοχής. Το θέμα αυτό είναι πολυδιάστατο καθώς σχετίζεται με ποικίλους παράγοντες. Επιπλέον, η μουσική σε σχέση με τη διαπολιτισμική εκπαίδευση είναι ένα θέμα το οποίο συναντάται ελάχιστα στην ελληνική βιβλιογραφία και θεωρούμε ότι θα ήταν καλό να ερευνηθεί περαιτέρω το συγκεκριμένο ζήτημα. / Considering that one of the most important pieces in the puzzle of a certain people’s culture is music, in the current research we study the musical preferences of greek and foreign studends attending the 5th and 6th class of primary school and their relation to greek music. We consider of significant importance that we examine the musical preferences of foreign students and how they are affected by the culture of the host country. This issue is multifaceted since it is related to many factors. Moreover, music in relation to cross-cultural education is an issue that is found rarely in greek bibliography and we believe that further investigation would provide profitable results.

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το θέμα της Παιδικής Ελευθερίας. Εξετάζει επί της ουσίας, τη δυνατότητα των μαθητών να είναι ελέυθεροι μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αναλύει το κατά πόσο οι μαθητές μπορούν, στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ιδιαίτερα σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα, να εκφράζονται ελεύθερα, να αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους χωρίς περιορισμούς, να ασκούν την κριτική τους ικανότητα, να εκφράζουν την ιδιαίτερη κουλτούρα τους και να συμμετέχουν ελεύθερα σε συλλογικές διαδικασίες στην τάξη. / The present thesis focuses on the issue of children's freedom. It is studied the possibility that students have to be free in the context of the educational process. It examines students' capacity into school in multicultural environment, to express their opinion in a free way, to develop their personality without limits, to be able to criticize situations, to express their culture and be able to take part in group processes into class.

Η έννοια του εαυτού, με βασικές συνιστώσες την αυτοεκτίμηση και την αυτοαντίληψη έχει κατά τις τελευταίες αποτελέσει αντικείμενο έντονης ερευνητικής δραστηριότητας. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τισ δύο αυτές συνιστώσες είναι πολλοί ανάμεσά τουσ και η πολιτισμική ταυτότητα του ατόμου. Όπως είναι γνωστό η κοινωνία μας μετατρέπεται σε διαπολιτισμική με αποτέλεσμα η ανάγκη για περαιτέρω έρευνα να είναι μεγάλη. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η πτυχιακή μου εργασία πραγματεύεται τις έννοιες της αυτοεκτίμησης και της αυτοαντίληψης Ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών τησ Ε' τάξης του δημοτικού σε συνάρτηση με τις προσδοκίες των συμμαθητών τους. Επιπρόσθετα αυτό που εξετάζεται στην παρούσα εργασία είναι και ο βαθμός που οι μαθητές αυτοί ανταποκρίνονται στισ προσδοκίες που έχουν από αυτούς οι συμμαθητές τους. / The selfmeaning, with major components selfesteem and selfconcept has been an object of intense research activity during the last decades. There are many factors that infect these two components, such as a person's cultural identity. As it is known, our society turns out to be a multinational society and as a result of that,the need for more research is huge. According to the paragraph above, this project refers to the Greek and foreign students' selfesteem and selfconcept in relation to their classmates' expectations. In addition, the grade of respons to these expectations will be examined in this project.

Το μεταναστευτικό ρεύμα των τελευταίων δεκαετιών έχει επηρεάσει σε παγκόσμιο επίπεδο τη σύνθεση των κοινωνιών και τις έχει μετατρέψει σε πολυπολιτισμικές. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των πολιτισμών είναι εμφανή και απαιτούν να δοθούν λύσεις, έτσι ώστε η αλληλεπίδρασή τους να μην αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη των διομαδικών σχέσεων. Η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει έντονα μια νέα πραγματικότητα: την πολυπολιτισμικότητα, που είναι αποτέλεσμα της συμβίωσης του γηγενούς πληθυσμού με τις κοινότητες των μουσουλμάνων, των τσιγγάνων, των παλλινοστούντων ομογενών και των προσφύγων, των οποίων ο αριθμός συνεχώς διευρύνεται τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας οξύτατα προβλήματα. Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι η συνεχής αύξηση της γλωσσικής και πολιτισμικής ανομοιογένειας της ελληνικής κοινωνία, που οδηγεί σε νέους κοινωνικούς, πολιτικούς και εκπαιδευτικούς προβληματισμούς. Η εκπαιδευτική κοινότητα έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με πληθώρα προβλημάτων και καλείται να ανταποκριθεί στη νέα πραγματικότητα που δημιουργείται από τη παρουσία παιδιών με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο στις σχολικές τάξεις. Επομένως, ο πολιτισμικός πλουραλισμός στο χώρο του σχολείου έχει δημιουργήσει νέες ανάγκες στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, οι οποίες υπαγορεύουν μια παιδαγωγική ίσων ευκαιριών, μια παιδαγωγική κοινωνικής ένταξης των «διαφορετικών», η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικές και πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση στοχεύει στην εποικοδομητική συμβίωση, σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον που βασίζεται στην αποδοχή και το σεβασμό του διαφορετικού. Επιδιώκει να εμποδίσει το σχηματισμό στερεότυπων και προκαταλήψεων απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς και να υπερβεί κάθε μορφή εθνοκεντρικής αντιμετώπισης. Στο παραπάνω πλαίσιο κοινωνικών συνθηκών αναπτύσσονται στερεότυπα και προκαταλήψεις για το «διαφορετικό», οι οποίες όμως αποτελούν εμπόδιο στην επαφή των ατόμων. Τα στερεότυπα δημιουργούνται σε μικρή ηλικία, αλλάζουν με δυσκολία, ενώ η αλλαγή τους είναι παράλληλα αποτέλεσμα ευρύτερων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών συνθηκών. Από τη συνύπαρξη των γηγενών και των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών στο χώρο του σχολείου προκύπτουν προβλήματα στις διομαδικές τους σχέσεις. Η ύπαρξη των στερεοτύπων στις σχέσεις των γηγενών και των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών, οι οποίες καθορίζονται και διαμορφώνονται από το γεγονός ότι τα άτομα ανήκουν στην ίδια ή σε διαφορετικές ομάδες, αποτελεί το σκοπό της εργασίας μας. Σκοπός μας είναι να ανιχνεύσουμε το βαθμό και την ένταση των στερεοτυπικών αντιλήψεων που εμφανίζονται στο χώρο του σχολείου, τόσο από τους γηγενείς προς τους πολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές όσο και από τους πολιτισμικά διαφορετικούς προς τους γηγενείς μαθητές. / The immigration stream of the last decades has influenced in an international level the synthesis of societies and has turned them into multicultural ones. The problems that rise from the interaction of civilizations are obvious and demand solutions, so that their interaction facilitates the evolution of intergroup relationships. The Greek society faces a new reality: the multiculturalism, which comes as a result of cohabitation of the local people with the Muslims communities, the Gypsies, the repatriated citizens and the immigrants whose popular number is increasingly rising in the past years, having as a result tremendous problems. Therefore, the Greek society suffers linguistic and cultural gaps that lead to different arising problems on social, political and educational bases. The educational society faces various problems and it is called to respond to a new reality that is created by the presence of students with different cultural background at school. Thus, due to multiculturalism at school new needs has risen in the Greek educational system. These needs require for all the students to be equal and a pedagogical social adjustment of the non native students which will take into account their social and cultural diversities. The intercultural education aims at the beneficial cohabitation, in a multicultural environment that focuses on the admission and the respect of different cultures. Furthermore, it targets at preventing the creation of stereotypes and prejudice against cultures and individuals. While debating the aforementioned matter of social conditions, stereotypes and prejudice are evolving, bringing obstacles in the relationships among individuals. Stereotypes appear in childhood, they are difficult to subdue changes and can be influenced by both social, economic and politic conditions as well. Having the natives and non native students interacting together at school, it is for sure that problems will rise as far as their intergroup relationships are concerned. Our research focuses on the potential stereotypes that are evolved in the relationships between native and multiculturally different students, which are defined and reshaped by the fact that the individuals belong to the same or different groups. Our goal is to detect the magnitude and the growth of stereotypes that appear at school, concerning the behaviour of native students towards the culturally different ones and vice versa.

H πολυπολιτισμικότητα, τόσο στην κοινωνία όσο και στην εκπαίδευση, είναι μία πραγματικότητα στον 21ο αιώνα και σημαντικές αλλαγές έχουν γίνει στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της πολυπολιτισμικής, πια, ελληνικής τάξης. Σημαντικές αλλαγές έχουν γίνει και στην εκπαίδευση των μελλοντικών δασκάλων. Καθώς οι εκπαιδευτικοί αποτελούν κινητήριο δύναμη του εκπαιδευτικού συστήματος ο εμπλουτισμός των Προγραμμάτων Σπουδών των Παιδαγωγικών Τμημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης. Mε γνωστικά αντικείμενα συναφή με τη διαπολιτισμικότητα θεωρήθηκε ότι θα δώσει στους μελλοντικούς δασκάλους τις δεξιότητες, τη γνώση και τις πρακτικές που χρειάζονται για να κατανοήσουν τη δική τους ταυτότητα καθώς και την ταυτότητα των διαφοροποιημένων μαθητών τους με σκοπό μια αποτελεσματική διδασκαλία για όλους τους μαθητές. Η παρούσα εργασία μελετάει τη συμβολή του Προγράμματος Σπουδών στη διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα των μελλοντικών δασκάλων, αποφοίτων του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πατρών. Εξετάζει την πορεία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πατρών, τις απόψεις των μελλοντικών δασκάλων πάνω σε διάφορα θέματα που σχετίζονται με τη διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα καθώς και τις απόψεις τους σε θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξη αλλά και τον τρόπο εργασίας με αλλόγλωσσους μαθητές. Η συλλογή δεδομένων έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίου που δόθηκε σε τεταρτοετής φοιτητές κατά τη διάρκεια των τελευταίων πρακτικών ασκήσεων. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι ο περαιτέρω εμπλουτισμός του Προγράμματος Σπουδών των δασκάλων τόσο για την απόκτηση θεωρητικών γνώσεων όσο και για την απόκτηση διδακτικών δεξιοτήτων πάνω στη διαπολιτισμική εκπαίδευση είναι αναγκαίος. / Multiculturalism, not only in society but also in education, is a reality in the 21st century and important changes have become in the structure of our educational system in order to corresponds to the challenges of the multicultural Greek classroom. Important changes have also taken place in the education of pre-service teachers While teachers have an important role in the educational system, the enrichment of the undergraduate educational programmes of studies in Greek University Departments of Elementary Education with subjects related to intercultural education is seen as affording pre-service teachers with skills, knowledge and practices needed to understand their own identity as well as the identity of their diverse students with the aim of an effective teaching and learning for all students. This thesis seeks to set out how the undergraduate programme affects the intercultural competence and readiness of pre-service teachers, who will graduate from the Department of Elementary Education in University of Patras. It looks at the development of intercultural education in the undergraduate educational programme and examines the opinions of pre-service teachers about issues related to intercultural competence and readiness. It also focuses on how they feel about working in a multicultural class. The questionnaire was given to students who were in the last year of their studies during their supervised teaching practice at schools. The analysis of the results showed that further enrichment of the educational programme of pre-service teachers in theoretical knowledge and practical experience in intercultural education is necessary.

Αντικείμενο της παρούσης ερευνητικής εργασίας αποτελεί η πραγμάτευση της ταυτότητας του «άλλου», του ξένου, μέσα στο πλαίσιο των κειμένων της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ως αντικείμενο μελέτης η αρχαία τραγωδία και αναπόσπαστο τμήμα των προγραμμάτων σπουδών στη Μέση Εκπαίδευση, αλλά και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εντοπίσουμε πώς ακριβώς αντιμετωπίζουν οι τραγικοί ποιητές τη διαφορετική εθνικότητα μέσα στα κείμενά τους και, επομένως, πώς αυτή η αντιμετώπιση καταγράφεται, κατ’ επέκταση, στο γενικότερο αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Το ζήτημα αυτό παρουσιάζει αυξημένη σημασία, πέρα από τη φιλολογική του πλευρά και το ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, από τη στιγμή που η σύγχρονη εποχή αποζητά σημεία αναφοράς και δείκτες αποδοχής ή όχι του «άλλου» στην ανάγκη της να αποσαφηνίσει το δικό της πολυπολιτισμικό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα. Τελικός σκοπός, λοιπόν, αυτής της εργασίας είναι να φανεί πώς μπορεί η αρχαία τραγωδία να συμβάλλει, ως έργο πνευματικό και διδακτικό, στο γενικότερο δημόσιο διάλογο περί πολυπολιτισμικότητας και διαπολιτισμικών κοινωνιών. Τι άλλο από τα ίδια τα κείμενα της αρχαίας τραγωδίας αποτελούν τον οδηγό μας σε αυτήν την έρευνα. Στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής προσέγγισης που αποπειραθήκαμε οφείλαμε να δώσουμε το λόγο στους ίδιους τους τραγικούς ήρωες. Ακολουθήσαμε, λοιπόν, όπως γίνεται έτσι, αντιληπτό, τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου, η οποία θέτει το ίδιο το κείμενο στο επίκεντρο της έρευνάς της. σε συνδυασμό με τη μέθοδο ανάλυσης των δομών του βάθους και της επιφάνειας ενός κειμένου. Το τελικό αποτέλεσμα από την ανάλυση που επιχειρείται στην εργασία αυτή δεν μπορεί παρά να είναι θετικό για τη διαπολιτισμική προσέγγιση των έργων του πνεύματος. Όπως θα φανεί και στην εξέλιξη της εργασίας, το εθνικό στοιχείο, αν και υπάρχει μέσα στην αρχαία τραγωδία και κάνει αισθητή την παρουσία του, ωστόσο, δεν αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη και τον προσδιορισμό των πραγμάτων. / The main object of this paper is the negotiation of the identity of the “other” in the context of the texts of ancient Greek tragedy. As studied ancient tragedy and an integral part of the curriculum in secondary education, but also in most countries of the world, there is a particular interest to identify how exactly facing the tragic poets of different nationalities within their texts and, therefore, how these responses are recorded thus the overall ancient culture. This question is increasingly important, beyond the literally side and the interest in ancient Greek literature, since the modern era longs benchmarks and indicators of acceptance or not of the “other” in the need to clarify its own multicultural and intercultural character. The ultimate goal, therefore, of this paper is to show how the ancient tragedy to contribute, as spiritual and educational work in the more general debate on multiculturalism and intercultural societies. The texts of the ancient tragedy will be our guide in this research. In the context of intercultural approach we attempted ought to give the floor to the same tragic heroes. Followed, then, as is so understood, the method of content analysis, which sets the text itself at the center of the investigation in combination with the method of analysis of the structures of the surface and depth of a text. The final result of the analysis in this paper can only be positive for the intercultural approach of literally works. As will be seen in the evolution of our research, the national element, though present in the ancient tragedy and makes its presence felt, however, is not the decisive factor for the development and identification of what is happening in the plays.

Βρισκόμαστε στον 21ο αι. και η εκπαίδευση εξακολουθεί να αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού, όπως αναφέρει ο Σουμάχερ, η εκπαίδευση αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ενός πολιτισμού ( Σουμάχερ, 1980) αλλά και δέκτης όλων των κοινωνικών αλλαγών. Η μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών είχε ως φυσικό επακόλουθο, μεταξύ άλλων, την αλλαγή της σύστασης του μαθητικού πληθυσμού. Αποτελώντας οι μαθητές από ξένες χώρες το 6% του συνόλου των μαθητικού πληθυσμού, προέκυψε η ανάγκη ενσωμάτωσης κι ένταξής τους στα ελληνικά σχολεία. Οι πρώτες προσπάθειες στερούνταν «ευαισθησίας» απέναντι στα πραγματικά προβλήματα των μαθητών. Με τις τελευταίες, όμως, μεταρρυθμίσεις, τα νέα σχολικά εγχειρίδια και αναλυτικά προγράμματα αλλά και τη θέσπιση νόμων, γίνεται μια πιο συνειδητή προσπάθεια εφαρμογής της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Στην παρούσα εργασία εξετάσαμε τη δυνατότητα εφαρμογής της μέσα από τα ανθολόγια κείμενα του δημοτικού σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την ανάλυση περιεχομένου των κειμένων και των δραστηριοτήτων κι ακολουθώντας το παράδειγμα της συγκεφαλαίωσης, εξετάσαμε κατά πόσο η διαπολιτισμική εκπαίδευση περιορίζεται στην ύπαρξη κάποιων στοιχείων προσθετικής/ τουριστικής προσέγγισης ή στην προβολή ουσιαστικών στοιχείων διαπολιτισμικότητας. Παράλληλα, εξετάστηκε και η ύπαρξη κειμένων/ δραστηριοτήτων που προβάλλουν στοιχεία της ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Από την έρευνα προέκυψε πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και της μετασχηματιστικής προσέγγισης. Περισσότερο προβάλλονται στοιχεία υψηλής διαπολιτισμικότητας, στοιχεία οικουμενικά που αφορούν όλους τους ανθρώπους και λιγότερο στοιχεία προσθετικής προσέγγισης. Άλλωστε, όπως αναφέρουν και οι Bullivant (1997) και Triandis (1997) η προσθήκη στο Α.Π. τέτοιων επιφανειακών τουριστικών στοιχείων της κουλτούρας μιας γλωσσικά ή πολιτισμικά διαφορετικής ομάδας δε θα οδηγήσει τα παιδιά στην κατανόηση των πολιτισμικών διαφορών ούτε θα τα απαλλάξει από προκαταλήψεις και θα καταλήξει σε αρμονικές σχέσεις και στη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των μελών των διαφορετικών ομάδων (Αραπατζή, 2008). Σύμφωνα, δε, με τον ορισμό της UNESCO « πολιτισμός είναι το σύνολο των μοναδικών πνευματικών, υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών πτυχών που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία ή μια κοινωνική ομάδα. Αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο την τέχνη και τη λογοτεχνία αλλά επίσης και μορφές ζωής, θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, συστήματα αξιών, παραδόσεις και μορφές πίστης» ( Πανταζής, 2003β:68). Το περιεχόμενο των ελληνικών κειμένων είναι κυρίως ήπιο, ενώ οι αρνητικές αναφορές σε άλλους λαούς περιορίζονται σε μερικά κείμενα από την ελληνική ιστορία. Επίσης, σημαντικός αριθμός κειμένων με εθνικιστικό περιεχόμενο προβάλλουν έντονα και στοιχεία υψηλής διαπολιτισμικότητας. Η παρουσίαση, συνεπώς, του πολιτιστικού παρελθόντος του ελληνικού πολιτισμού ενισχύει μεν την εθνική και πολιτιστική ταυτότητα, αποφεύγει όμως τα ακραία και σοβινιστικά στοιχεία που χωρίζουν τους λαούς. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε πως τα νέα ανθολόγια παρουσιάζονται σαφώς βελτιωμένα. Επιτρέπουν στα παιδιά να αναγνωρίσουν ως θετικό κοινωνικό φαινόμενο τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων, επισημαίνουν συμπεριφορές που αναπαραγάγουν στερεότυπα και προκαταλήψεις, επισημαίνουν την αρνητική στάση απέναντι στο διαφορετικό κι αντιπροτείνουν «ορθές» στάσεις και συμπεριφορές που προάγουν το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την αλληλοκατανόηση, τη συνεργασία, την κοινωνική και παγκόσμια ειρήνη, την αγάπη σε διάφορες μορφές. Προάγουν αυτό που ο Hohmann ορίζει ως «παιδαγωγική της συνάντησης» και «παιδαγωγική των συγκρούσεων». Η παιδαγωγική της συνάντησης προάγει τη διαπολιτισμική ανταλλαγή και το διαπολιτισμικό εμπλουτισμό ανάμεσα στις εθνοπολιτισμικές ομάδες και η παιδαγωγική των συγκρούσεων χρησιμοποιεί μεθόδους για την εξάλειψη του εθνικιστικού και εθνοκεντρικού τρόπου σκέψης, του ρατσισμού, της εχθρότητας για τον άλλο (Δαμανάκης, 1997). Φυσικά, πάντα υπάρχει περιθώριο για βελτίωση. Ο νόμος 2413/96 περί της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και οι επίσημες διακρατικές συμφωνίες υπαγορεύουν την ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτισμικών και γλωσσικών ομάδων στα επίσημα αναλυτικά προγράμματα και στα εγχειρίδια των μαθητών. Επομένως, θα μπορούσε να αποφευχθεί η άνιση αντιπροσώπευση των λαών στα κείμενα. Θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερα στοιχεία από πολιτισμούς και άλλων λαών και όχι κυρίως δυτικοευρωπαϊκών. / Faced with increasing and changing diversity as a result of immigration, Greek educational system has been called to respond to the needs of the entire student population, which is not characterized by homogeny. In this essay we examined the goals, principals, dimensions, policies and legislation concerning Greek intercultural education and its influence οn the writing of the new “anthologies” (literature books), which are used in Greek primary schools. How possible is it to apply intercultural education through these textbooks? What kind of intercultural references are prevailing? The contributions approach, the additive or the transformational approach? At the same time we examined the existence of Greek /national elements in these texts. What kind of “nationalism” is prevailing? mild or strong? To analyze our material we used the method of qualitative content analysis. Our results showed that the new textbooks have been certainly affected by the principles and the legislation of multiculturalism, as the references of “high interculturalism’’ are prevailing. There are not many references of additive or contributions approach, while the presence of “strong national elements” is not intense. The references of mild nationalism is more increased.

- / -

- / -

Οι σημερινές κοινωνίες λόγω των συνεχών μετακινήσεων των ατόμων μοιάζουν περισσότερο με παγκόσμιο χωριό. Η πολυπολιτισμική ποικιλομορφία χαρακτηρίζει πια τις περισσότερες χώρες αλλά και την Ελλάδα και αποτελεί παράγοντα που έχει επιπτώσεις στη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Η ισχύς του σχολείου δικαιολογείται από τη σημασία του για την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και το καθιστά σημαντικό κοινωνικό δικαίωμα για όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από τις πολιτισμικές τους καταβολές. Οι ανωτέρω προϋποθέσεις αφορά όλους τους τύπους σχολείων, ιδιαίτερα όμως των ολιγοθέσιων. Αυτά έχουν στόχο να προσφέρουν μέσω των εκπαιδευτικών τους ποιοτική εκπαίδευση σε μαθητές διαφορετικών ηλικιών σε δυσπρόσιτες περιοχές. Ο διευθυντής των σχολικών αυτών μονάδων δεν ασκεί μόνο διοικητικά καθήκοντα αλλά ανάλογα με του τύπο του σχολείου (μονοθέσιο, διθέσιο, τριθέσιο) έχει την ευθύνη δύο, τριών ή και όλων των τάξεων. Η ύπαρξη αλλοδαπών μαθητών στα ολιγοθέσια σχολεία της χώρας μας προσθέτει ένα ακόμα παράγοντα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο διευθυντής των σχολικών αυτών μονάδων. Η συγκεκριμένη μελέτη προσπαθεί να διερευνήσει τις στάσεις και τις αντιλήψεις 9 προϊσταμένων ολιγοθέσιων σχολείων της Αχαΐας σχετικά με ζητήματα που αφορούν τις συνθήκες και τους τρόπους λειτουργίας τους σε συνάρτηση με την παρουσία αλλοδαπών μαθητών. Το ερευνητικό εργαλείο που επιλέχθηκε ήταν η ημιδομημένη συνέντευξη. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι προϊστάμενοι νιώθουν μεγάλο βάρος ευθύνης λόγω του όγκου των υποχρεώσεων της ταυτόχρονης διδασκαλίας στην οποία θα πρέπει να ανταποκριθούν και των διοικητικών καθηκόντων. Η παρουσία των αλλοδαπών μαθητών μεγαλώνει το αίσθημα της ευθύνης γύρω από το πώς θα συνδεθούν οι ικανότητες των νεοφερμένων μαθητών μεταναστών ή προσφύγων με την ευρύτερη κοινωνική δομή ώστε να έχουν αποτελεσματικότερη ένταξη. Έτσι, υπάρχουν ζητήματα που αφορούν το πώς θα συνεργαστεί το σχολείο και πώς θα γίνει η προσέγγιση με ανθρώπους πολύ χαμηλών προσδοκιών και υψηλών επιπέδων κοινωνικής απόρριψης όπως είναι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες. Θετικό στοιχείο στην προσπάθεια επίλυσης των ζητημάτων που προκύπτουν είναι το καλό κλίμα ανάμεσα στα μέλη της σχολικής μονάδας αλλά και με την τοπική κοινωνία. / Multiculturalism is a phenomenon in many countries around the world including Greece, especially in the last two decades. Today as Greek schools are no longer characterized by homogeny in their population at the cultural and linguistic level important changes have come about in the structure of our educational system in order to correspond to the challenges of the multicultural Greek classroom. These changes concern all types of schools and especially multigrade schools. The Headmaster of these schools is not only responsible for administrative duties but also for one, two or all the classes depending on the type of school which increases pressure on teaching time. The appearance of foreign students in multigrade schools increases the obligations of the Headmasters. This thesis seeks to set out the opinions of nine Headmasters of multigrade schools in Achaia about issues related to the efficiency of multigrade schools with the presence pf foreign students via semi structured interviews. Our results showed that the presence of foreign students increases the sense of responsibility about how to connect the skills of newly arrived immigrant or refugee students in the broader social structure to succeed in a more effective integration of these students. Also, Headmasters feel a heavy responsibility because of the volume of simultaneous teaching commitments that they will have to meet in conjunction with their administrative duties. A positive element in solving the issues raised is the fact that having a good atmosphere among the members of the school and the local community can and does deal with the various issues that arise from the presence of immigrant and refugee children in the multigrade schools that took part in this study.