Εξαιτίας της διαπολιτισμικής πραγματικότητας, στις επικοινωνιακές σχέσεις που δημιουργούνται μέσα στη σχολική κοινότητα, τα ερεθίσματα που ανταλλάσσονται αποκωδικοποιούνται βάσει του τρόπου που έχει κατακτήσει ο καθένας στα πλαίσια της δικής του κοινωνίας. Το γεγονός αυτό οδηγεί τόσο τους μαθητές όσο και τους εκπαιδευτικούς στο να αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα ερεθίσματα που δέχεται ο ένας από τον άλλο. Οι αντιλήψεις που σχηματίζονται έχουν ως αποτέλεσμα προσδοκίες, δηλαδή, προβλέψεις για μελλοντικές συμπεριφορές που αναμένουν να εμφανιστούν. Οι αντιλήψεις και οι προσδοκίες με τη σειρά τους φαίνεται να αποτελούν παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη σχολική πορεία του μαθητή. / The communicative relationships that exist into the school community have changed because of the intercultural reality, causing effects to the stimuli that the persons involved in school exchange. The stimuli are decoded due to the way that each person is used to decode them in the terms of his own community. This fact lead both students and teachers to percept the stimuli they exchange in a different way each other. The perceptions that are shaped have as a result the creation of expectations. By expectations we mean the predictions about future behaviors that we expect to appear. The perceptions and the expectations seem to be factors that could affect the school progress of the student.

Στην Ελλάδα σήμερα παρέχονται σπουδές στον τουρισμό τόσο σε δευτεροβάθμιο/μεταδευτεροβάθμιο επίπεδο όσο και σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στην παρούσα εργασία θα εξεταστεί η ποιότητα της ελληνικής τριτοβάθμιας τουριστικής εκπαίδευσης όσον αφορά την απόκτηση εκπαιδευτικής και διαπολιτισμικής επάρκειας και ετοιμότητας από τους απόφοιτους των Τμημάτων Τουριστικών Επιχειρήσεων των ελληνικών ΤΕΙ σε προπτυχιακό επίπεδο. Ειδικότερα, για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας θα παρουσιαστούν τα προγράμματα σπουδών ενός ελληνικού ΤΕΙ και ενός αντίστοιχου εκπαιδευτικού ιδρύματος της Ελβετίας και θα γίνει συγκριτική ανάλυση των δύο προγραμμάτων σπουδών ως προς την παρεχόμενη εκπαιδευτική και διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα. / In Greece today tourism studies are offered at secondary / post-secondary level and tertiary level. In this work we examine the quality of the tourism studies offered by the greek higher education system at the Departments of Tourism Enterprises in the Technological Educational Instituts (TEI) at bachelor level as far as obtaining educational and intercultural competence and preparedness is concerned. Specifically, for the purposes of this work, the study courses of one greek TEI and one corresponding educational establishment in Switzerland will be presented and a comparative analysis of the two courses will be held concerning the educational and intercultural competence and readiness they provide.

Σήμερα διανύουμε μια νέα εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από πολιτισμική και εθνική ανομοιογένεια. Η πολυπολιτισμική σύνθεση της κοινωνίας και η συνακόλουθη αρχή του σεβασμού της διαφορετικότητας έχουν εμφανέστατα μεταφερθεί στην εκπαίδευση, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κοινωνικό περιβάλλον όπου συντελείται. Οι δημογραφικές αλλαγές έχουν προφανώς αντίκτυπο στο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία προϋποθέσεων αποδοχής και αναγνώρισης του πλουραλισμού και της ετερότητας ως βασικών γνωρισμάτων των σύγχρονων κοινωνιών. Η εκπλήρωση του ρόλου αυτού απαιτεί προσαρμογή του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος στα νέα δεδομένα κοινωνικοποίησης που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Απαιτεί ταυτόχρονα πέρα από την αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου, του Αναλυτικού Προγράμματος και των προσφερόμενων προγραμμάτων και διδακτικού υλικού, τον εφοδιασμό των εκπαιδευτικών και των στελεχών της Εκπαίδευσης με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, οι οποίες θα τον καταστήσουν ικανό να χρησιμοποιεί την κατάλληλη μεθοδολογία και να εφαρμόζει τις απαραίτητες στρατηγικές, ώστε το εκπαιδευτικό και διοικητικό του έργο να είναι αποτελεσματικό. Ο ρόλος του Διευθυντή είναι καθοριστικός για την ομαλή και αποφασιστική λειτουργία του σχολείου. Η Διαπολιτισμική εκπαίδευση μπορεί να επιτύχει τους στόχους της αν υπάρξει αλλαγή στάσεων στο εκπαιδευτικό δυναμικό τόσο στο επίπεδο της διοίκησης όσο και στο επίπεδο της διδακτικής και παιδαγωγικής πρακτικής. Στην παρούσα εργασία το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο κάθε Διευθυντής της κάθε σχολικής μαινάδας διαθέτει τα απαραίτητα προσόντα και τις ικανότητες να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στο έργο του, δηλαδή αν έχει Διαπολιτισμική και διοικητική επάρκεια και ετοιμότητα σε θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξη αλλά και τον τρόπο εργασίας με αλλόγλωσσους μαθητές. / Today we are going through a new area, which is characterized by a cultural and ethnic heterogeneity. The multicultural composure of society and the following principles of respect towards differencicition have obviously transfer to education, which is inseparable linked to the social environment where it takes place. The demographic changes have an obvious impact on the educational system. Which is summoned to a role of creating conditions of acceptance and recognition of pluralism and otherness as the basic characteristics of modern societies. The fulfillment of this role requires adjustments to the educational system itself towards the new data of social inclusion that characterizes our societies. Expect of the simultaneous adjustments to the legal framework, changes are also required concerning the curriculum, the offered programs, the teaching material, the supplement of teachers and executives of education with modern knowledge and abilities which will make them capable of using the right method and following the needed strategies so their educational and leading work is effective. The principals role is defining for the smooth and effective function of a school intercultural education can reach its goals if theirs is a change of attitudes in educational dynamic as much on an executive level as in teaching and educational practice. In this thesis the given question is whether each principal of each school unit has the required qualifications and abilities to react accordingly concerning his work, meaning whether or not he has intercultural and leading capabilities and confidence concerning intercultural issues about working with foreign speaking students.

Η μαζική μετακίνηση των ανθρώπων τόσο μεταξύ των Ευρωπαϊκών όσο και των τρίτων χωρών προς την Ευρώπη, έχουν επηρεάσει τη δημογραφική σύνθεση των χωρών υποδοχής μεταναστών, με αποτέλεσμα την αλλαγή των πολιτισμικών αξιών, την αναδιάρθρωση του δημογραφικού χάρτη και τη μετατροπή των κοινωνιών σε πολυπολιτισμικές. Ανεπηρέαστη δεν έμεινε και η ελληνική κοινωνία, που από μονοπολιτισμική έχει μετατραπεί σε διαπολιτισμική. Οι θεωρίες και οι έρευνες για τη γλώσσα και την ταυτότητα που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα σε μονοπολιτισμικά περιβάλλοντα είναι ανεξάντλητες. Ο σκοπός της μεταπτυχιακής εργασίας είναι να εισάγει τον αναγνώστη στα κύρια σημεία της ανάλυσης γύρω από τη σχέση γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και η διερεύνηση του βαθμού που η ελληνική γλώσσα επηρεάζει τη διαμόρφωση της εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών που ζουν σε διαπολιτισμικές κοινωνίες. Επίσης, να διερευνηθεί ο ρόλος που διαδραματίζει η ταυτότητα και η γλώσσα σε διαπολιτισμικά περιβάλλοντα, εφόσον οι σημερινές σχολικές τάξεις παρουσιάζουν ανομοιογενή χαρακτήρα εξαιτίας της παρουσίας των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών. Για τη διεξαγωγή της έρευνας, σχεδιάστηκε και χορηγήθηκε ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο δόθηκε προς συμπλήρωση στα παιδιά αλλά και στους εκπαιδευτικούς της Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού των αντίστοιχων σχολικών μονάδων. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το Statistical Package for Sciences (S.P.S.S 19.0). Τέλος, παρουσιάζονται διεξοδικά τα αποτελέσματα της έρευνας, όπως και τα συμπεράσματα που προκύπτουν για το πολύκροτο ζήτημα. / The mass movement or people to Europe either from European or from the countries of the Third World have influenced the demographic composition of the host countries, and as a result the cultural values and the demographic map of each country have changed, leading to the transformation of societies into multicultural ones. Of course, the Greek society was not unaffected, being transformed from monoculture to multicultural as well. There have been conducted relentless theories and surveys for the language and identity in monoculture environments so far. The aim of this thesis is to introduce the reader to the main points of the analysis, regarding the relation of language and identity, as well as it investigates to what extent the Greek language influences the formulation of national and multicultural identity of the students who live in multicultural societies. Moreover, it analyses the role of identity and language in intercultural environments provided the current school grades have multicultural character due to the presence of students from different cultural backgrounds. A questionnaire was designed and filled in by students and teachers of fifth and sixth grade of primary school at the respective schools, in order for this survey to be conducted. For the analysis of the data the Statistical Package for Sciences (S.P.S.S 19.0) was used. Finally, the results of the survey are presented thoroughly as well as the final conclusions for this hotly debated issue.

Στα πλαίσια των νέων, διαπολιτισμικών κοινωνιών, παρατηρείται το φαινόμενο του επιπολιτισμού το οποίο προκύπτει από τη δυναμική αλληλεπίδραση διαφορετικών πολιτισμών και τη μεταξύ τους επικοινωνία και οδηγεί το άτομο στο να επιλέξει εκείνη τη στρατηγική επιπολιτισμού που θα το βοηθήσει να προσαρμοστεί και να ενταχθεί στην κοινωνία της χώρας υποδοχής με το μικρότερο κόστος για το ίδιο. Από την άλλη, η θρησκευτικότητα είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο που συναντάται σε επίπεδο κοινωνίας αλλά και σε επίπεδο ατόμου. Οι διάφορες θρησκείες που υπάρχουν ανά τον κόσμο αλλά και τα φαινόμενα θρησκευτικού φανατισμού που έχουν καταγραφεί ιστορικά και παρατηρούνται ξανά τα τελευταία χρόνια, υποδεικνύουν τη δύναμη που ασκούν οι θρησκείες στους πιστούς τους αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας, διαμορφώνοντας στάσεις, ήθη, έθιμα κ.λπ. Η παρούσα εργασία επιχειρεί να ερευνήσει τη σχέση του επιπολιτισμού με τη θρησκευτικότητα στα πλαίσια της διαπολιτισμικής πραγματικότητας. Κυρίως όμως, επιχειρεί να προσδιορίσει τα αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης των θρησκειών της χώρας υποδοχής και των χωρών προέλευσης και πως αυτά τα αποτελέσματα επιδρούν στις θρησκευτικές πεποιθήσεις, συνήθειες και πρακτικές των ατόμων. / In the new, intercultural societies, we observe the phenomenon of acculturation, resulting from the dynamic interaction of different cultures and communication between them and that leads the person to choose the acculturation strategy that will help him adjust and integrate in host country’s society with the lowest cost to itself. On the other hand, religiosity is a timeless phenomenon that occurs in social and individual level. The various religions existing around the world as well as the phenomena of religious fanaticism recorded historically and there again the last years indicate the force exerted by the religions to their believers, but also to society by shaping attitudes, customs etc. This study attempts to examine the relationship of acculturation with religiosity in the context of intercultural reality. However, mostly it seeks to determine the effect of the interaction of religions of the host and home countries and how these results impact on religious beliefs, habits and practices of individuals.

Η παρουσία μαθητών στο ελληνικό σχολείο που προέρχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα έφερε νέα δεδομένα στην άσκηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου και ανέδειξε αιτήματα για ισοτιμία μορφωτικών ευκαιριών για όλους τους μαθητές, για εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών μάθησης, για ανάπτυξη κινήτρων ισότιμης και ενεργούς συμμετοχής όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτά τα σύνθετα αλλά και πολύπλοκα θέματα περιέχονται στο γενικότερο προβληματισμό της αντιμετώπισης ζητημάτων ετερότητας, που ως ευαίσθητοι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε μόνο θεωρητικά αλλά και μέσα από τις πραγματικές συνθήκες της σχολικής τάξης. Με την εργασία αυτή προσπαθούμε να διερευνήσουμε κατ΄ αρχήν πώς είναι αντιληπτή στην ελληνική βιβλιογραφία η εκπαίδευση των μαθητών που προέχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα και κατά πόσο η ένταξή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σχετίζεται με επιβάρυνση της κοινωνικής τους θέσης και τις αντίστοιχες κοινωνικές ανισότητες. Βασική μας υπόθεση στην εργασία είναι ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι προσανατολισμένο προς μια πολιτική αφομοίωσης των μαθητών που προέρχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα , η οποία επιβεβαιώνεται αφ΄ ενός από το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο και αφ΄ ετέρου από το σύνολο της σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας. Σκοπός της εργασίας αποτελεί η εξέταση της ελληνικής βιβλιογραφίας στη διαπολιτισμική εκπαίδευση στο πώς αξιολογεί το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σε ότι αφορά την εκπαίδευση και αντιμετώπιση των γλωσσικά και πολιτισμικά διαφοροποιημένων μαθητών. Γίνεται επίσης μια σύντομη αναφορά στα μοντέλα εκπαίδευσης των μεταναστών μαθητών, τα οποία ακολουθήθηκαν από διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα, για να αναδειχθεί μετά από σύγκριση η σπουδαιότητα του διαπολιτισμικού μοντέλου, το οποίο κρίνεται ως το αποτελεσματικότερο και το καλύτερο σήμερα για την αντιμετώπιση των διακρίσεων όσο και των σχολικών αποτυχιών των μεταναστών μαθητών. Μέσα από βιβλιογραφική διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στη διαδικασία εκπαίδευσης και ένταξης των «άλλων» μαθητών έχουμε σαν στόχο την ανίχνευση των αιτιών μιας σειράς προβλημάτων άμεσα συνδεδεμένων με τη σχολική επίδοση αυτών των μαθητών, ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και να μην οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και τον σχολικό αποκλεισμό. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση οφείλει να δώσει μια απάντηση στην πολυπολιτισμικότητα του ελληνικού σχολείου και θα αφορά όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από εθνικές, γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Πρέπει να καταπολεμήσει την μονοπολιτισμική και εθνοκεντρική λογική, που είναι έντονη στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. / --

Αντικείμενο της παρούσας έρευνας είναι ο τρόπος διδασκαλίας της γραμματικής της ελληνικής γλώσσας στους μαθητές που δεν είναι φυσικοί ομιλητές της. Πιο συγκεκριμένα ερευνάται κατά πόσον στα εκπαιδευτικά υλικά που έχουν παραχθεί από το Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής του ΕΚΠΑ και από το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων του ΕΚΠΑ και αφορούν τη διδασκαλία της γραμματικής σε αλλόγλωσσους ακολουθούνται οι αρχές της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, όπως αυτές καθορίζονται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής σε αλλοδαπούς μαθητές. Η σύγκριση αφορά το υλικό που αναφέρεται στη διδασκαλία του επιθέτου (ονοματική φράση) και του μέλλοντα (ρηματική φράση). Βασίστηκε σε ποιοτικά κριτήρια βάσει των οποίων ερευνήθηκε το εκπαιδευτικό υλικό. Στα συμπεράσματα της έρευνας ελήφθησαν υπόψη οι διαφορετικές ανάγκες που κατά περίπτωση καλύπτουν τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά υλικά. Η έρευνα εντάσσεται στο πλαίσιο του γενικότερου προβληματισμού σχετικά με την παραγωγή κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στους αλλόγλωσσους μαθητές που φοιτούν όχι μόνο στα μειονοτικά αλλά και στα υπόλοιπα ελληνικά σχολεία. Ανάλογο εκπαιδευτικό υλικό χρειάζεται να χρησιμοποιείται από τους συναδέλφους όλων των σχολείων με τη μορφή εναλλακτικού ή παράλληλου υλικού, στο πλαίσιο της ενισχυτικής διδασκαλίας ή και της κανονικής σχολικής τάξης για την ενίσχυση της γλωσσομάθειας των αλλοδαπών μαθητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. / -

Σκοπός της διατριβής ήταν να διερευνηθεί η συγκρότηση των παραδοχών, στάσεων και πρακτικών που συνδέονται με τη διαπολιτισμική ικανότητα των εκπαιδευτών ενηλίκων στο πεδίο της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε μετανάστες εκπαιδευόμενους. Εξετάστηκε η σχέση του βαθμού διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτών ενηλίκων με τις παραδοχές τους σε σχέση με την επαγγελματική τους ταυτότητα, καθώς και με βασικές αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Διερευνήθηκε, επίσης, η συνάφεια της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με επιλογές επαγγελματικής ανάπτυξης που σχετίζονται με θεωρητικές αναφορές σχετιζόμενες με το πλαίσιο της μετασχηματίζουσας μάθησης. Η έρευνα βασίστηκε σε μεθοδολογική τριγωνοποίηση, αξιοποιώντας ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 211 εκπαιδευτές που διδάσκουν την ελληνική γλώσσα ως δεύτερη ή ξένη, παρατήρηση 20 τμημάτων διδασκαλίας, συνεντεύξεις με τους εκπαιδευτές και δείγμα εκπαιδευομένων αυτών των τμημάτων (23 και 47 συνεντεύξεις αντίστοιχα) και συμμετοχική παρατήρηση των συναντήσεων και του εξ αποστάσεως διαλόγου μιας –σε εθελοντική βάση συγκροτημένης– ομάδας 18 εκπαιδευτών. Τα δεδομένα της έρευνας αποτυπώνουν την κυριαρχία, στο μεγαλύτερο μέρος των εκπαιδευτών, μονοπολιτισμικών οπτικών ως προς το στόχο διδασκαλίας της δεύτερης γλώσσας και τη διαχείριση πολιτισμικών πλαισίων αναφοράς. Οι εκπαιδευτές αυτοί υιοθετούν εκπαιδευτικές πρακτικές μετωπικής διδασκαλίας, ενώ, παράλληλα, η διάκριση ανάμεσα σε εκπαιδευόμενους «με» και «χωρίς» κουλτούρα, οδηγεί ένα μέρος τους σε έντονα αρνητικά συναισθήματα και πρακτικές υποτίμησης ορισμένων ομάδων εκπαιδευομένων. Μειοψηφική (της τάξης του 20-25%) εμφανίζεται η ομάδα των εκπαιδευτών που είναι ανοιχτοί στη διαπραγμάτευση των παραδοχών, δημιουργώντας χώρους διαλόγου, αποστασιοποίησης από τις «ασφαλείς παραδοχές» και κριτικού στοχασμού που ενδέχεται να λειτουργήσει μετασχηματιστικά. Οι εκπαιδευτές αυτοί αντιμετωπίζουν τους εκπαιδευόμενους ως ενεργούς συνδημιουργούς γνώσης, υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές, ενώ αναζητούν και αξιοποιούν την ανατροφοδότηση από εκπαιδευόμενους και κριτικούς φίλους, σε συνδυασμό με πρακτικές ενδοσκόπησης, ως στοιχεία της επαγγελματικής τους ανάπτυξης. Από τα δεδομένα της έρευνας αναδεικνύεται, τέλος, η συμβατότητα της μεθοδολογίας ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με εκείνη που οδηγεί σε μετασχηματίζουσα μάθηση, ως προς χαρακτηριστικά όπως ο βιωματικός προσανατολισμός και η εστίαση στην επεξεργασία των παραδοχών αλλά και στην ανάδυση των συναισθημάτων που τις συνοδεύουν. / The purpose of this thesis was to investigate the formation of assumptions, attitudes and practices related to intercultural competence of adult educators in the field of teaching Greek as a second language to immigrant students. The thesis examined the relationship between the degree of intercultural competence of adult educators and their assumptions in relation to their professional identity and basic principles of adult learning. It also investigated the relevance between the development of intercultural competence and professional development options related to the context of transformative learning. The research was based on a methodological triangulation, utilizing questionnaire completed by 211 educators who teach Greek as a second or foreign language, observation of 20 teaching groups, interviews with trainers and trainees sample of the above mentioned groups (23 and 47 interviews respectively) and participatory observation of the meetings and the distance conversation of a voluntary structured group formed by 18 trainers . The research data illustrate that monocultural views in relation to the target of teaching a second language, as well as management of cultural frames of reference, are common for the majority of trainers. These educators adopt frontal teaching educational practices, while at the same time the distinction between learners 'with' and 'without ' culture leads a number of trainers into intense negative emotions and practices of devaluation of certain groups of learners. The group of educators that appear open to assumptions’ negotiation seems to be a minority (approximately 20-25 %). These educators keep a distance from "consolidated assumptions" and create spaces of dialogue and critical reflection, that may have a transformational effect. They treat students as active co-creators of knowledge and adopt a greater degree of participatory training techniques, while seeking and utilizing feedback from students and “critical friends”, combined with introspection practices, as elements of their professional development. From the research data emerges, finally, the compatibility of the methodology for the development of intercultural competence and the methodology that leads to transformative learning, in terms of characteristics such as experiential orientation and focus on treatment of the assumptions and the emergence of feelings that accompany assumptions.

Σκοπός της έρευνας είναι η ανάδειξη στοιχείων και όψεων της υποκειμενικότητας των παιδιών πολιτισμικά διαφορετικών ομάδων σε μια χώρα υποδοχής, των κοινωνικών διαμεσολαβήσεων που τη διαμορφώνουν μέσω των υποκειμενοποιήσεων που συνεπάγονται, καθώς και των υποκειμενικών νοηματοδοτήσεων ως προς την εθνική καταγωγή και την προσωπικότητά τους. Επιπρόσθετο σκοπό αποτελεί η σύγκριση σε όλα τα πιο πάνω επίπεδα των αποτελεσμάτων σε δύο χώρες υποδοχής μεταναστών, την Ελλάδα και την Κύπρο. / The aim of the study is to investigate and to define subjectivity aspects of children from culturally different groups in a receiving country. The definition of subjectivity derives from the investigation of social mediations, subjectifications, and children’ s subjective opinions for their national and personal orientation. An additional aim is to compare the results of the study in two immigrant receiving countries, Greece and Cyprus.

Η εργασία αυτή διαπραγματεύεται το Πρόγραμμα «ΜΕΛΙΝΑ» το οποίο θεωρείται πρωτοποριακό στην Ελλάδα διότι προσφέρει, μέσα από τις δυνατότητες της τέχνης, την ευκαιρία για πολλαπλές αναγνώσεις τόσο των γνωστικών αντικειμένων όσο και των συναισθημάτων των μαθητών που μετέχουν στην επικοινωνία. Η κεντρική ιδέα του προγράμματος είναι το παιδί και η αυτοεκτίμησή του, ο σεβασμός στις ανάγκες του, στις ικανότητές του, στους ρυθμούς και στους χρόνους του, στις ιδιαιτερότητές του. Έτσι, το Πρόγραμμα έχει ως βασικό μέσο τις τέχνες για την προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων, αλλάζοντας τη μεθοδολογία του παραδοσιακού σχολείου και δίνοντας απάντηση στο πώς μπορούν να αναπτυχθούν κανονικά και ισάξια οι γνωστικές, συναισθηματικές, ψυχοκινητικές και κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού, παράλληλα με την απελευθέρωση της φαντασίας και της δημιουργικότητάς του. / This paper discusses the "MELINA" Project, which is considered innovative because it offers in Greece, through the possibilities of art, the opportunity for multiple interpretations of both the subjects and the emotions of the students involved in communication. The central idea is the child and his self-esteem, respect their needs, their abilities, and the pace of the times, the peculiarities. Thus, the program is a key instrument for the arts approach of disciplines, changing the methodology of traditional school and giving answer to that can grow normally and equally cognitive, affective, psychomotor and social skills of the child, along with the release imagination and creativity.