Suite à une immigration massive pendant les deux dernières décennies, la société grecque connaît de grands changements démographiques et se trouve face à des enjeux politiques, économiques, sociaux et donc aussi éducatifs. Face à une telle conjoncture le système scolaire oscille entre une organisation centralisée et traditionnelle, et l’adoption de mesures ponctuelles et progressistes qui visent d’une part à l’intégration des enfants d’immigrés et d’autre part à une meilleure collaboration entre les familles, les enseignants et l’institution scolaire. Se situant dans ce cadre marqué par des mutations sociales et éducatives, la présente étude a comme objectif de décrire, de comprendre et d’expliquer le rapport à l’école primaire des parents grecs et des parents immigrés, qui constituent par ailleurs la première génération migratoire en Grèce. Le rapport parental à l’école est examiné plus en termes de processus et de relations qu’en termes de situations. Par ailleurs, nous avons considéré qu’il ne peut être saisi, détecté et compris que par l’étude du rapport des parents aux savoirs scolaires, à l’institution scolaire elle-même ainsi qu'aux enseignants. Notre intérêt a porté sur les perceptions parentales concernant les savoirs dispensés par l’école primaire, sur les logiques familiales relatives à l’accompagnement scolaire de l’enfant et sur les contacts et les interactions des parents avec les enseignants. La recherche a été axée sur trois hypothèses de travail. La première hypothèse, portant sur le rapport parental aux savoirs scolaires, suggère que les parents immigrés favoriseraient plutôt les connaissances pratiques et intellectuelles, tandis que les parents grecs demanderaient de l’école primaire une éducation dite générale. La deuxième hypothèse repose sur l'idée que les parents grecs s’impliqueraient davantage dans la scolarité de leurs enfants et entreraient en contact avec l’institution scolaire plus souvent que les parents immigrés ; ces derniers ne se rendent dans l’institution scolaire que sur invitations ou convocations du personnel éducatif. Enfin, la troisième hypothèse concerne le rapport des parents avec les enseignants. Nous supposons que les parents grecs entretiendraient des relations plus amicales avec les enseignants que les parents immigrés, dont le rapport aux enseignants serait empreint de réticence et de soumission. Du fait que chaque groupe, que ce soit celui des parents grecs ou des parents immigrés, est profondément hétérogène et qu’il faut aussi tenir compte de la subjectivité des acteurs, l’accent est mis sur les différences et les contrastes entre les comportements, les réactions, les opinions, les perceptions et les choix de chaque acteur. Ce travail s’attache à analyser les expériences des parents, leurs logiques, leurs objectifs et leurs stratégies comportementales. En effet, nous partons du principe que l’acteur social, c’est-à-dire dans notre cas les parents, est porté par des désirs, des ambitions et des objectifs, qu'il est ouvert au monde social dans lequel il est actif et où il occupe une place singulière. Le rapport des parents à l’école est donc étudié en mettant en évidence la subjectivité de chaque acteur social inscrite dans des situations scolaires et sociales authentiques. Nous avons mené une recherche qualitative dans un quartier de la ville d’Athènes marqué par une forte hétérogénéité culturelle. La méthode choisie a été l’enquête et la technique celle de l’entretien semi-directif. Plus spécifiquement, conformément à certains critères d’échantillonnage, nous avons interviewé 41 parents (20 parents grecs et 21 parents immigrés) appartenant à différents milieux socio-économiques. L’analyse des entretiens s’est appuyée sur la technique de l’analyse de contenu de type thématique, qui permet une meilleure exploration des valeurs, des attitudes, des comportements, des relations et des opinions. Ainsi, tout en respectant les limites de généralisation que la recherche qualitative impose, nous avons dégagé certaines tendances générales, qui caractérisent et décrivent le rapport des parents grecs et immigrés à l’école primaire. Plus spécifiquement, la majorité des parents grecs interviewés attribuent une grande importance à la fonction socialisatrice de l’école primaire. Ils sous-estiment les savoirs pratiques et considèrent que l’école primaire a surtout comme vocation l’éducation générale des enfants. Leur rapport à l’institution scolaire prend plusieurs formes et dépend des plusieurs facteurs. En général, tant le fonctionnement de l’institution scolaire que l’hétérogénéité culturelle des classes sont vivement critiqués par les parents grecs, qui pourtant se rendent souvent dans l’espace scolaire et expriment toujours leurs mécontentements et leurs reproches. Les relations des parents grecs avec les enseignants sont décrites comme fréquentes, proches et souvent amicales. Ainsi, le rapport parent/enseignant se marque de solidarité, de soutien et de compréhension mutuelle. En revanche, les parents immigrés valorisent les apprentissages pratiques, qui pourraient faciliter l’insertion et même garantir la réussite professionnelle de leurs enfants. Leur rapport à l’institution scolaire est marqué d’ambiguïté ; la plupart des parents immigrés ne se rendent à l’espace scolaire que très rarement et toujours dans les dates prévues par l’école. Pourtant, ils disent qu'ils sont satisfaits du fonctionnement de l’école et ils affirment se sentir les bienvenus en son sein. Les relations des parents immigrés avec les enseignants sont décrites comme distantes, officielles et parfois inexistantes. Ainsi, la plupart des discours parentaux esquissent un rapport qui est marqué par de réticence, du repli et de la soumission aux demandes des enseignants. Le rapport à l’école des parents grecs et immigrés s’avère donc complexe, car influencé par de nombreux facteurs, et souvent contrasté et plein d’antithèses. L’expérience migratoire apparaît comme un facteur qui influence, détermine, voire règle les logiques familiales dans leurs rapports à l’institution scolaire, les objectifs parentaux face à l’éducation procurée par l’école et les comportements des parents à l’occasion des contacts et des interactions avec les enseignants. En guise de conclusion, il convient de noter que le fait d’être ou de se sentir étranger émerge à travers cette étude comme un facteur important et décisif concernant le rapport des parents à l’école et comme un fait social total dans la trajectoire de vie et dans l’expérience des acteurs. / Η ελληνική κοινωνία γνωρίζει σήμερα μεγάλες δημογραφικές αλλαγές ως συνέπεια της μαζικής μετανάστευσης των δύο τελευταίων δεκαετιών και βρίσκεται αντιμέτωπη με κοινωνικά, πολιτικά και εκπαιδευτικά διακυβεύματα. Συγχρόνως, το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε μια συντηρητική και συγκεντρωτική οργάνωση από τη μια και στην υιοθέτηση από την άλλη προοδευτικών μέτρων που αποσκοπούν στην ένταξη των παιδιών των μεταναστών και στην καλύτερη συνεργασία των οικογενειών με τους εκπαιδευτικούς και το σχολικό θεσμό. Στόχος αυτής της μελέτης είναι να αποτυπώσει, να κατανοήσει και να εξηγήσει τη σχέση των Ελλήνων και των μεταναστών γονέων με το δημοτικό σχολείο. Η έρευνα αυτή επιχειρεί, λοιπόν, να περιγράψει και να προσδιορίσει τις οικογενειακές λογικές που σχετίζονται με την παρακολούθηση και τη φοίτηση εν γένει του παιδιού στο σχολείο, τους στόχους και τις αξιολογήσεις των γονέων σχετικά με την παρεχόμενη εκπαίδευση αλλά και τις σχέσεις των γονέων με τους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι παράμετροι αυτές θεωρήθηκε ότι διαμορφώνουν και σκιαγραφούν τη σχέση των γονέων με το σχολείο και μας οδήγησαν στην διατύπωση τριών βασικών υποθέσεων. Σύμφωνα με την πρώτη υπόθεση η σχέση των Ελλήνων γονέων με τη σχολική γνώση είναι διαφορετική από εκείνη των μεταναστών γονέων, οι οποίοι αποτελούν, πρέπει να τονίσουμε, και την πρώτη γενιά μεταναστών στην Ελλάδα. Οι μετανάστες γονείς εκδηλώνουν μια προτίμηση στις πρακτικές γνώσεις που θα μπορούσαν να εισαγάγουν το παιδί γρηγορότερα και ευκολότερα στην αγορά εργασίας, ενώ οι Έλληνες γονείς θεωρούν ότι το δημοτικό σχολείο πρέπει να προσφέρει γενικές γνώσεις και πάντως όχι τόσο εξειδικευμένες γνώσεις. Σύμφωνα με τη δεύτερη υπόθεση οι Έλληνες γονείς, συγκριτικά με τους μετανάστες, εμπλέκονται πιο δυναμικά και πιο ενεργά στη σχολική ζωή του παιδιού τους και έρχονται συχνότερα σε επαφή με το σχολικό θεσμό. Τέλος, η τρίτη υπόθεση εστιάζει στις σχέσεις των γονέων με τους εκπαιδευτικούς, ο οποίες θεωρείται ότι κινούνται σε φιλικά επίπεδα Αντίθεση εκείνες των μεταναστών γονέων εμφανίζουν στοιχεία συγκράτησης, επιφυλακτικότητας και συχνά υποταγής στη θέληση και στις απαιτήσεις των εκπαιδευτικών. Αναγνωρίζοντας την εσωτερική ετερογένεια της εκάστοτε ομάδας δρώντων υποκειμένων αλλά και την υποκειμενικότητα του κάθε γονέα, η μελέτη επικέντρωσε στις διαφορές και στις αντιθέσεις που παρουσιάζουν οι συμπεριφορές, οι αντιδράσεις, οι απόψεις, οι αντιλήψεις και οι επιλογές των Ελλήνων και των μεταναστών γονέων σχετικά με τις σχολικές γνώσεις, το σχολικό θεσμό και τους εκπαιδευτικούς. Γενικά η έρευνα αυτή εστίασε στις εμπειρίες των γονέων, στις αντιλήψεις τους σχετικά με την εκπαίδευση, στις λογικές τους, στις δραστηριότητές τους αλλά και στις στρατηγικές συμπεριφοράς τους. Το δρών υποκείμενο, ο εκάστοτε γονέας στην περίπτωση αυτή, γίνεται αντιληπτό ως ένα άτομο το οποίο επηρεάζεται, κατευθύνεται, και τελικά λειτουργεί με βάση τις επιθυμίες του, τις φιλοδοξίες του και τους στόχους ζωής που έχει θέσει, καθώς το υποκείμενο είναι ανοιχτό στην κοινωνία αναλαμβάνοντας ποικίλες δράσεις και καταλαμβάνοντας μια θέση μοναδική κάθε φορά. Στα πλαίσια αυτής της έρευνας η σχέση των γονέων με το σχολείο μελετήθηκε ως μια διαδικασία δυναμική και όχι στατική, η οποία καθορίζεται και διαμορφώνεται τόσο από την υποκειμενικότητα του κάθε δρώντος υποκειμένου, όσο και από τη αυθεντικότητα των σχολικών καταστάσεων και συμβάντων. Με αφετηρία αυτές τις θεωρητικές συνισταμένες πραγματοποιήθηκε μια ποιοτική έρευνα σε περιοχή του κέντρου της Αθήνας που παρουσιάζει αυξημένα ποσοστά πολιτισμικής ετερογένεια γιατί ακριβώς η πλειοψηφία των κατοίκων της έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο. Επιλέχθηκε η μέθοδος της διερεύνησης και η τεχνική της συνέντευξης. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με κάποια δειγματοληπτικά κριτήρια, διενεργήθηκαν 41 συνεντεύξεις σε Έλληνες και μετανάστες γονείς (21 μετανάστες γονείς και 20 Έλληνες γονείς), οι οποίοι ανήκουν σε διάφορες κοινωνικοοικονομικές ομάδες. Η πρώτη επαφή με τις οικογένειες έγινε μέσω του δασκάλου και κατόπιν οι συνεντεύξεις διενεργήθηκαν στα σπίτια των γονέων. Προκειμένου για την ανάλυση των συνεντεύξεων προτιμήθηκε η ανάλυση περιεχομένου θεματικού τύπου, η οποία επιτρέπει την καλύτερη αποτύπωση και κατανόηση των αξιών, των συμπεριφορών, των σχέσεων, των αντιλήψεων και των απόψεων των υποκειμένων που συμμετείχαν. Από την ανάλυσή μας προκύπτει η πολυπλοκότητα που διέπει τη σχέση των γονέων με το σχολείο αλλά και η πολλαπλότητα των παραγόντων που τη διαμορφώνουν, τη χαρακτηρίζουν και την προσανατολίζουν. Όπως αποδεικνύεται κάθε δρών υποκείμενο αντιλαμβάνεται, ερμηνεύει και ενεργεί απέναντι στις διάφορες καταστάσεις ανάλογα με τις εμπειρίες, τα βιώματα, τις προσωπικές διαδρομές του αλλά και τις επιρροές που δέχεται από τις ποικίλες ομάδες στις οποίες ενδέχεται να ανήκει (πολιτισμικές, κοινωνικές, θρησκευτικές…). Δεχόμενοι ex definition ότι η ποιοτική έρευνα δεν επιδέχεται γενικεύσεις, με την προσπάθειά μας αυτή επιδιώξαμε να εμβαθύνουμε, να προσδιορίσουμε και να ερμηνεύσουμε τις λογικές που συγκροτούν και κατευθύνουν τη σχέση των γονέων με το σχολείο. Αρχικά λοιπόν αξίζει να σημειώσουμε πώς τόσο οι Έλληνες όσο και οι μετανάστες γονείς επιδεικνύουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη σχολική ζωή των παιδιών τους και παρουσιάζονται πρόθυμοι να συνεργαστούν με τους εκπαιδευτικούς. Εντούτοις, η σχέση των Ελλήνων γονέων με το σχολικό θεσμό εμφανίζεται συχνά αντίθετη από εκείνη των μεταναστών γονέων. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των συνεντεύξεων, οι Έλληνες γονείς διαμορφώνουν μια σχέση στενή αλλά συγχρόνως και πολύ επικριτική απέναντι στο σχολικό θεσμό. Αντίθετα, οι μετανάστες γονείς παρουσιάζονται ευχαριστημένοι από τη λειτουργία του σχολικού θεσμού παρόλο που όπως δηλώνουν οι επαφές τους είναι σχετικά περιορισμένες. Η αντίθεση που χαρακτηρίζει τη σχέση με το σχολείο των Ελλήνων και των μεταναστών γονέων αντικατοπτρίζεται επίσης και στις αντιλήψεις και τις αξιολογήσεις των γονέων τις σχετικές με τη σχολική γνώση. Οι περισσότεροι Έλληνες γονείς που συμμετείχαν στην έρευνα αυτή εμφανίζονται να επιθυμούν μια ολοκληρωτική σχολική εκπαίδευση για τα παιδιά τους, τονίζοντας σε πολλές περιπτώσεις τη σημαντική κοινωνικοποιητική λειτουργία του δημοτικού σχολείου. Οι μετανάστες γονείς αντίθετα αναπτύσσουν μια πιο χρηστική, η καλύτερα ωφελιμιστική σχέση με τις σχολικές γνώσεις, συνδέοντας τες άμεσα με την επαγγελματική επιτυχία των παιδιών τους. Οι σχέσεις με τους εκπαιδευτικούς παρουσιάζονται εξίσου αντιθετικές για τους Έλληνες και τους μετανάστες γονείς. Οι πρώτοι διατηρούν τις περισσότερες φορές στενές και φιλικές σχέσεις με το δάσκαλο ή τη δασκάλα του παιδιού τους, ενώ παράλληλα απέναντι στα όποια σχολικά προβλήματα δεν διστάζουν να εκφράσουν την αλληλεγγύη και την υποστήριξή τους στους εκπαιδευτικούς. Από την άλλη μεριά, οι μετανάστες γονείς χαρακτηρίζουν τις σχέσεις τους με τους εκπαιδευτικούς ως απόμακρες και τυπικές και δεν διστάζουν να εκφράσουν την έντονη κριτική τους για τον τρόπο συμπεριφοράς ή διδασκαλίας των εκπαιδευτικών. Μέσα από αυτήν την μελέτη, λοιπόν, η οποία δίνει ιδιαίτερο βάρος στην υποκειμενικότητα των ατόμων και απορρίπτει τις ντετερμινιστικές και κουλτουραλιστικές εξηγήσεις, η μετανάστευση αναδεικνύεται σε ένα κοινωνικό γεγονός ιδιαίτερης σημασίας για τη ζωή των ατόμων. Όπως αποδεικνύεται, η εμπειρία της μετανάστευσης επηρεάζει τις οικογενειακές λογικές που αφορούν τη γονική σχέση με το σχολικό θεσμό, προσανατολίζει τους γονικούς στόχους που σχετίζονται με τη σχολική εκπαίδευση και ρυθμίζει τις συμπεριφορές των γονέων ως προς τις επαφές και τις σχέσεις τους με τους εκπαιδευτικούς. Κλείνοντας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε, σύμφωνα πάντοτε με τις απαντήσεις, τα σχόλια, τις εξηγήσεις, τις περιγραφές και τις ερμηνείες των γονέων, ότι το να είναι ή το να νιώθει ένα άτομο ξένο μέσα σε μια δεδομένη κοινωνία ενδέχεται να οδηγήσει στην υιοθέτηση οικογενειακών λογικών απέναντι στο σχολείο οι οποίες να διαφοροποιούνται των γηγενών γονέων, οι οποίοι δρουν και αναπτύσσουν σχέσεις μέσα στο ίδιο κοινωνικό και απέναντι στο ίδιο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

Οι ασύρματες κινητές υπολογιστικές συσκευές (tablets) και οι εφαρμογές τους αποτελούν μια σημαντική πρόκληση για τα εκπαιδευτικά συστήματα, αφού διαφοροποιούν και επεκτείνουν τις χρήσεις των τεχνολογιών για μετάδοση και αναζήτηση πληροφοριών και για ανθρώπινη επικοινωνία και συνεργασία. Οι συσκευές αυτές είναι μεταφέρσιμες και λειτουργικές παντού, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να συνδεθούν σε κινητά ή ασύρματα δίκτυα με σκοπό την ανταλλαγή οποιασδήποτε φύσης δεδομένων. Οι δυνατότητές τους αυτές, η φορητότητα και η συνδεσιμότητα, καθιστούν τις συσκευές αυτές εργαλεία που εν δυνάμει μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την εκπαίδευση και συνακόλουθα τη μάθηση. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας είναι η ανάλυση της χρήσης των κινητών υπολογιστικών συσκευών στη σχολική τάξη και η μελέτη των δυνατών μαθησιακών χρήσεων των κινητών υπολογιστικών συσκευών στο δημοτικό σχολείο. Οι κινητές υπολογιστικές συσκευές, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, είναι δυνατό να αποτελέσουν εργαλείο διδασκαλίας και μάθησης σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα του προγράμματος σπουδών. Πιο συγκεκριμένα, στόχοι της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη του τρόπου αλληλεπίδρασης και συνεργασίας μαθητών δημοτικού σχολείου με τις κινητές υπολογιστικές συσκευές, η αναζήτηση αποτελεσματικού τρόπου ενσωμάτωσης των συσκευών αυτών στη μαθησιακή διαδικασία, με τη χρήση διαφορετικής κατηγορίας εφαρμογών, με στόχο την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων τους και η διερεύνηση της αποδοχή της συγκεκριμένης τεχνολογίας από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του δημοτικού σχολείου. Για το σκοπό αυτό, σχεδιάστηκε και αξιολογήθηκε ένα εκπαιδευτικό σενάριο, οι δραστηριότητες του οποίου αφορούσαν διαφορετικές μαθησιακές περιοχές του προγράμματος σπουδών του Δημοτικού Σχολείου. Αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητες των κινητών υπολογιστικών συσκευών και αναδείχθηκαν οι δυνατότητές τους που υποστηρίζουν και πλαισιώνουν τη μαθησιακή διαδικασία. Το εκπαιδευτικό σενάριο υλοποιήθηκε στο 42ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας, και συγκεκριμένα στα δύο τμήματα της Τετάρτης Τάξης του σχολείου, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης στα πλαίσια μιας συμμετοχικής εθνογραφικής μελέτης περίπτωσης. Από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας φαίνεται πως οι κινητές υπολογιστικές συσκευές μπορούν να καταστούν ένα χρήσιμο και αποτελεσματικό εργαλείο που προάγει τη συνεργασία των παιδιών όταν αυτά δουλεύουν σε ομάδες, αρκεί να γίνει από τον εκπαιδευτικό ο κατάλληλος σχεδιασμός και η διαδικασία να υποστηρίζεται από τις κατάλληλες εφαρμογές. Ακόμη, οι εφαρμογές που φαίνεται να ενισχύουν ή να αναπτύσσουν την εποικοδομητική συνεργασία των μαθητών είναι οι εφαρμογές προσομοίωσης, χωρίς να σημαίνει πως οι άλλου τύπου εφαρμογές δεν προάγουν τη συνεργασία και την ορθολογική χρήση των συσκευών. Επιπλέον, είναι σημαντικός ο προσεκτικός σχεδιασμός μαθησιακών δραστηριοτήτων για στόχους του αναλυτικού προγράμματος σπουδών του δημοτικού σχολείου από άρτια, στην πράξη, επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς που γνωρίζουν τις ανάγκες της τάξης και των μαθητών τους. Τέλος, μαθητές και εκπαιδευτικοί φαίνεται να είναι θετικοί στην ορθολογική ενσωμάτωση των συσκευών στην εκπαιδευτική διαδικασία. / -

Το θέμα της εργασίας μας αναφέρεται στο πολιτισμικό κεφάλαιο και στις εκπαιδευτικές προσδοκίες γηγενών μαθητών δημοτικού σχολείου και μαθητών προερχόμενων από οικογένειες μεταναστών. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να διερευνηθούν: α) οι διαφοροποιήσεις και οι ομοιότητες μεταξύ του πολιτισμικού κεφαλαίου των γηγενών μαθητών και των μαθητών προερχόμενων από οικογένειες μεταναστών της ΣΤ’ τάξης δημόσιων δημοτικών σχολείων της περιοχής της Πάτρας, β) κατά πόσο το πολιτισμικό κεφάλαιο των μαθητών αυτών συσχετίζεται με τις προσδοκίες τους για το εκπαιδευτικό τους μέλλον και γ) η συσχέτιση του μορφωτικού επιπέδου και του επαγγέλματος των γονέων των μαθητών (γηγενών και προερχόμενων από οικογένειες μεταναστών) με τις προσδοκίες τους για το εκπαιδευτικό μέλλον των παιδιών τους. Η έρευνά μας, βασισμένη στο θεωρητικό πλαίσιο του Pierre Bourdieu, διεξήχθη με τη χρήση δύο ερευνητικών «εργαλείων»: του ερωτηματολογίου και της ημιδομημένης συνέντευξης. Τα ερευνητικά μας ευρήματα δείχνουν ότι οι διαφοροποιήσεις μεταξύ του πολιτισμικού κεφαλαίου των γηγενών μαθητών και των μαθητών προερχόμενων από οικογένειες μεταναστών είναι περισσότερες σε σχέση με τις ομοιότητες που παρουσιάζουν και εστιάζονται, μεταξύ άλλων, στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και στα πολιτισμικά αγαθά που υπάρχουν στο σπίτι τους. Οι γηγενείς μαθητές φαίνεται να συσσωρεύουν μεγαλύτερο όγκο «εγγενούς» και «αντικειμενοποιημένου» πολιτισμικού κεφαλαίου από την οικογένειά τους σε σύγκριση με τους μαθητές με μεταναστευτικό υπόβαθρο, το οποίο αποτυπώνεται στις επιλογές τους και στις δράσεις τους. Επιπλέον, προκύπτει ότι το πολιτισμικό κεφάλαιο των γηγενών μαθητών και των μαθητών με μεταναστευτικό υπόβαθρο στις περισσότερες εκφάνσεις του συσχετίζεται με τις εκπαιδευτικές τους προσδοκίες. Οι εκπαιδευτικές προσδοκίες των γονέων των μαθητών ανεξαρτήτως της εθνικής τους προέλευσης και του μορφωτικού τους υπόβαθρου φαίνεται ότι είναι πολύ υψηλές. Διαπιστώνεται επίσης ότι το μορφωτικό επίπεδο και το επάγγελμα των γονέων των μαθητών συσχετίζεται με τις προσδοκίες τους για το εκπαιδευτικό μέλλον των παιδιών τους. / The subject of our paper refers to cultural capital and educational expectations of primary school native students as well as students come from immigrant families. This paper aims to investigate: a) differences and similarities between native students and students come from immigrant families who study at the 6th grade of state primary schools in Patras area, b) to what extent their cultural capital is correlated with their expectations concerning their educational future and c) the correlation of educational level and occupation of students’ parents (natives and those come from immigrant families) with their expectations concerning the educational future of their children. Our research, based on the theoretical framework of Pierre Bourdieu, was carried out by means of two research “tools”: questionnaire and semi-structured interview. Our research findings show that there are more differences than similarities between cultural capital of native students and students come from immigrant families and they are focused, among others, on reading extracurricular books and cultural goods which exist into their house. Native students seem to accumulate larger volume of “embodied” and “objectified” cultural capital from their family compared to students with immigrant background, which is imprinted on their choices and their actions. In addition, it is evident that cultural capital of native students and students with immigrant background is correlated in most of its manifestations with their educational expectations. Educational expectations of students’ parents regardless of their national origin and their educational background seem to be very high. It is also revealed that educational level and occupation of students’ parents is correlated with their expectations concerning their children’s educational future.

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί ο σχεδιασμός του γλωσσικού μαθήματος στο Δημοτικό Σχολείο και ειδικότερα, ο τρόπος διδασκαλίας της γραμματικής της ελληνικής γλώσσας στους μαθητές. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται ο ορισμός της έννοιας γραμματική και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο διδασκαλίας της λειτουργικής γραμματικής και φυσικά η αποτελεσματικότητα της στην επίδοση των μαθητών. Επιπλέον, η διδασκαλία της λειτουργικής γραμματικής συνδέεται με την ανάπτυξη διδακτικών σεναρίων αναφορικά με το γλωσσικό μάθημα. Επιχειρείται, λοιπόν, ο σχεδιασμός κάποιων ενδεικτικών διδακτικών σεναρίων για το γλωσσικό μάθημα για τη Γ΄, Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ Τάξη του Δημοτικού Σχολείου με εστίαση στη διδασκαλία της λειτουργικής γραμματικής. / The purpose of this thesis is the teaching of the language in Primary School and in particular, the instruction method of the Greek language’s grammar. More specifically, the objective is to develop the concept of grammar and to put special emphasis on the teaching of functional grammar and subsequently on its effectiveness on students’ progress. In addition, the instruction of the functional grammar is associated with the development of instructional scenarios in regard to the linguistic subject. It is therefore attempted the design of some prime examples of instructional scenarios for the Third, Fourth, Fifth and Sixth Class of Primary School with a focus on the instruction of functional grammar.

Πρόσφατα, υπό την επιρροή Διεθνών Οργανισμών και της ΕΕ, η Γερμανία και η Φινλανδία πήραν μέτρα που αφορούν την ανάπτυξη και εξασφάλιση της ποιότητας στην εκπαίδευση γενικά, και στη σχολική μονάδα ειδικότερα. Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται η συγκριτική προσέγγιση του γερμανικού και του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος στο παράδειγμα της εκπαιδευτικής αξιολόγησης, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στη Γερμανία (Βάδη – Βυρτεμβέργη) και στη Φινλανδία. Και οι δύο χώρες αποτελούν μέλη της Ε.Ε. με ισχυρή κρατική πρόνοια αλλά με διαφορετικές ιστορικές, εθνικές καταβολές και διαφορετικό κοινωνικό οικονομικό και πολιτικό υπόβαθρο. / In recent years, under the influence of International Institutes and the EU, initiatives have been taken in Germany and Finland concerning the quality assurance and quality development of education at both the level of the school system and the level of the individual school. In the present study a comparative approach of the German and Finnish educational systems is attempted, in the paradigm of educational school evaluation, focusing on the primary education in Germany (Baden-Wuertemberg) and in Finland. The two countries constitute members of the EU with strong social welfare system but with specific historic and national heritage and different social, economic and political background.

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το νεοσύστατο θεσμό των 961 Δημοτικών Σχολείων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ), ο οποίος υλοποιείται από το σχολικό έτος 2010-2011 και βασίζεται στη φιλοσοφία του Ολοήμερου Σχολείου. Με το νέο θεσμό επιχειρείται η αναβάθμιση του σημερινού σχολείου και η μετατροπή του σε ένα «Νέο Σχολείο» που θέτει στο επίκεντρο τον μαθητή. Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας, γίνεται αρχικά ιστορική αναδρομή στο θεσμό του Ολοήμερου Σχολείου στην Ελλάδα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι βασικές αρχές του «Νέου Σχολείου», οι στόχοι του, ο συνολικός σχεδιασμός για την υλοποίησή του και αναζητούνται επιρροές ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών. Ακολουθεί η λεπτομερής παρουσίαση του θεσμού των Δημοτικών Σχολείων με ΕΑΕΠ, προσεγγίζονται κριτικά οι αλλαγές που εισάγονται και οι επιμέρους στόχοι του. Οι προβληματισμοί που αναδύονται αποτελούν το έναυσμα για την εμπειρική διερεύνηση του θεσμού. Στο ερευνητικό μέρος της εργασίας επιδιώκεται η ολόπλευρη και σε βάθος μελέτη του θεσμού, γι’ αυτό υιοθετήθηκε ποιοτική μεθοδολογία. Για τη συλλογή του ερευνητικού υλικού χρησιμοποιήθηκε η ημιδομημένη συνέντευξη και η ανάλυσή του έγινε με την τεχνική της ανάλυσης περιεχομένου. Η έρευνα εστιάζεται σε μία γεωγραφική περιοχή και συγκεκριμένα στα έντεκα Δημοτικά Σχολεία με ΕΑΕΠ του νομού Ηλείας. Μέσα από τις εμπειρίες και τις απόψεις των Διευθυντών των συγκεκριμένων σχολείων, επιχειρείται η διερεύνηση: α) του τρόπου πρόσληψης και ερμηνείας των αλλαγών, β) των δυσκολιών υλοποίησης του θεσμού και γ) της επίτευξης ή μη των διακηρυγμένων στόχων του. / The present study discusses the newly introduced institution of 961 Primary Schools with Unified Revised School Curriculum (EAEP), which has been implemented since the 2010-2011 school year and is based on the philosophy of the “All Day School”. This new institution aims at the upgrade of today’s school and its transformation to a “New School” where the pupil is the main focus. In the theoretical part of the study we attempt a historic retrospect of the institution of “All Day Schools” in Greece. Then we present the basic principles and aims of the “New School” as well as the overall planning for its realization and we investigate any influences by European and/or International Organizations. An exhaustive presentation of the institution of EAEP Primary Schools follows, and the changes introduced as well as the individual aims are critically examined. The speculations arising from the starting point for the empirical investigation of the institution. In the research part of the study we seek an all-encompassing, in-depth examination of the institution through qualitative methodology. The collection of the research material was done via semi-structured interviews and its analysis via content analysis. The research focuses on a particular geographic region and specifically on the 11 EAEP Primary Schools of the Prefecture of Ilia. Through the views and experiences of the Headmasters of these schools we attempt to investigate: a) The reception and interpretation of the changes, b) the problems in the implementation of the institution and c) the achievement or not of its intended aims.

Στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης στο χώρο της εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα στα ολιγοθέσια σχολεία δημιουργήσαμε δύο διδακτικά σενάρια (διδακτικό υλικό και δράσεις βασισμένα κυρίως στις τεχνολογίες) στο μάθημα της Γλώσσας για τις τάξεις Γ΄- Δ΄ και Ε΄- Στ΄. Σε ένα ολιγοθέσιο σχολείο το πρόβλημα διαχείρισης της διδακτέας ύλης, η περιορισμένη θεματολογία των σχολικών εγχειριδίων σχετικά με τα ενδιαφέροντα των μαθητών, η ελλιπής υλικοτεχνική υποδομή, η δυσκολία πρόσβασης εξαιτίας των καιρικών συνθηκών δυσχεραίνουν τις συνθήκες διδασκαλίας για τον εκπαιδευτικό και τους μαθητές. Η δημιουργία διδακτικών σεναρίων συνοδεύτηκε από εφαρμογή σε ολιγοθέσιο σχολείο, προκειμένου να σχολιαστούν τα αποτελέσματα (παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου) σύμφωνα με τους τιθέμενους στόχους. Τα συμπεράσματα της εφαρμογής συνδυάστηκαν με υλικό προϋπάρχουσας δοκιμαστικής εφαρμογής διδακτικού σεναρίου σε διαφορετικό ολιγοθέσιο δημοτικό σχολείο. / In the context of lifelong learning in education and more specifically in small primary schools we created two learning scenarios (teaching material and activities based mainly on technologies) in the subject of language for the 3rd- 4th and 5th - 6th grades of primary school. In a small primary school the management problem of the curriculum, the limited themes of textbooks on students' interests, the lack of logistical infrastructure, the difficulty in accessing due to weather conditions hinder the teaching conditions for the teachers and the students. The creation of learning scenarios was accompanied by implementation in small primary school, in order to comment on the results (spoken and written word) according to the defined goals. The conclusions of the implementation were combined with preexisting material of pilot learning scenario in different small primary school.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία μεταρρύθμιση στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών των Μαθηματικών, διεθνώς, ως προς την θέση που κατέχουν τα Στοχαστικά Μαθηματικά (Στατιστική και Πιθανότητες) σε αυτά. Στη χώρα μας αυτή η αλλαγή συντελείται με την εισαγωγή του νέου Α.Π.Σ. (2011) των Μαθηματικών για την υποχρεωτική εκπαίδευση, στο οποίο η Στατιστική κατέχει ιδιαίτερη θέση. Για να μπορέσει, όμως, το νέο Α.Π.Σ. να εφαρμοστεί με αποτελεσματικότητα είναι απαραίτητο πρώτα οι δάσκαλοι να έχουν κατανοήσει σε βάθος το αντικείμενο της Στατιστικής που καλούνται να διδάξουν. Με αφορμή την διαπίστωση αυτή, στην παρούσα διατριβή διερευνήθηκαν οι γνώσεις που χρειάζεται να έχουν οι υποψήφιοι δάσκαλοι και αξιολογήθηκαν οι υπάρχουσες γνώσεις τους σε σχέση με την ύλη της Στατιστικής που καλούνται να διδάξουν μετά το πέρας των σπουδών τους αλλά και υπό το πρίσμα του Στατιστικού Γραμματισμού. Για τον προσδιορισμό των γνώσεων που χρειάζονται να έχουν οι υποψήφιοι δάσκαλοι αναλύθηκαν τα Α.Π.Σ. (Ελλάδας και χωρών του εξωτερικού) και τα σχολικά εγχειρίδια ως προς τη θέση της Στατιστικής σε αυτά. Επιπλέον, διερευνήθηκαν οι Μεγάλες Ιδέες της Στατιστικής μέσω της βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Η διαμόρφωση του θεωρητικού πλαισίου στηρίχτηκε στο πώς ορίζεται η γνώση για την διδασκαλία των Μαθηματικών αλλά και ειδικότερα της Στατιστικής, στην έννοια του Στατιστικού Γραμματισμού και στον διαχωρισμό της γνώσης στην εννοιολογική και διαδικαστική διάσταση της. Η μεθοδολογική προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε εντάσσεται στην ποιοτική έρευνα και βασίστηκε σε έναν αναδυόμενο ερευνητικό σχεδιασμό. Για τους σκοπούς της έρευνας κατασκευάστηκε και διανεμήθηκε ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις ανοικτού τύπου σε 100 υποψήφιους δασκάλους και στη συνέχεια διενεργήθηκαν συνεντεύξεις με 15 από αυτούς. Για την ανάλυση των απαντήσεων των συμμετεχόντων χρησιμοποιήθηκε η ταξινομία SOLO (Biggs & Collis, 1982, 1991) σε συνδυασμό με μία μέθοδο αξιολόγησης που έχει προταθεί από την Garfield (1993). Μέσω των αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας αναδείχθηκε ότι η στατιστική γνώση του περιεχομένου των συμμετεχόντων δεν ήταν επαρκής ενώ η παιδαγωγική γνώση του περιεχομένου τους ήταν ελλιπής. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες αντιμετώπισαν δυσκολία στο να αξιολογήσουν τις λανθασμένες απαντήσεις μαθητών και να προτείνουν την ενδεδειγμένη λύση. Επιπροσθέτως, σε αρκετές περιπτώσεις επαναλάμβαναν τα λάθη και τις παρανοήσεις των μαθητών. Προέκυψε, επομένως, ότι δεν είναι σε θέση να αναπτύξουν τον Στατιστικό Γραμματισμό στους μελλοντικούς μαθητές τους. Έχοντας ως βάση αυτά τα αποτελέσματα διατυπώθηκε μία ολοκληρωμένη πρόταση εισαγωγής, στα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, μαθημάτων που το περιεχόμενο τους θα εστιάζει στην μάθηση και την διδασκαλία της Στατιστικής για το Δημοτικό σχολείο. / This thesis explores the knowledge needed for teaching statistics at the elementary (primary) school level. It is a fact, that statistics has a relatively short history in the elementary school curriculum, compared with mathematics. Recent research in statistics education has prompted a worldwide move away from the teaching of statistical skills, towards a deeper understanding of statistical notions aiming to the statistical literacy of students and subsequently adults. The new nationally mandated curriculum of Greece reflects this move. Consequently, little is known about the knowledge needed to teach statistics effectively. An analytic study of the current literature, including national standards and school textbooks, was conducted to identify the important aspects of statistical knowledge for teaching. Ideas from three contemporary areas of research, namely teacher knowledge (content and pedagogical) in relation to mathematics and statistics, statistical literacy and procedural and conceptual knowledge are incorporated in a framework for exploring knowledge for teaching statistics and for assessing this kind of knowledge. The study’s methodological approach is based on an emergent research design. A written assessment instrument was developed and administered to a sample of 100 prospective elementary school teachers. The purpose of the instrument was to gather data in order to describe teachers’ conceptions for teaching statistics at the level of elementary school. A subset of the sample (n = 15) was interviewed to provide deeper insight into their conceptions and to assure reliability of the instrument. The data produced in response to the written item were examined in light of the Structure of the Observed Learning Outcome (SOLO) taxonomy (Biggs & Collis, 1982, 1991) and a scoring method offered by Garfield (1993). The results of this study indicate that prospective elementary school teachers may not be prepared to teach statistics at the level of depth that is needed according to the new curriculum. Their statistical content knowledge is not enough while their pedagogical content knowledge is limited. In particular, participants showed difficulties in judging students’ answers and identifying students’ misconceptions. There are several implications that are drawn from the results including the importance of a statistics course during teacher preparation programs and careful consideration during the creation of curricular materials, like new textbooks.

Στην παρούσα μελέτη περίπτωσης ερευνήσαμε τους τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευόμενοι του παραρτήματος του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Πάτρας (2012 – 2013), το οποίο λειτουργεί στο Κατάστημα Κράτησης Πάτρας, συμμετέχουν στη διαμόρφωση της γνώσης, που έχουν τη δυνατότητα να συγκροτήσουν, αλλά και τους παράγοντες που οριοθετούν αυτή τη διαδικασία, και κατ' επέκταση το περιεχόμενο αυτής της γνώσης. Επιπλέον, κρίναμε σκόπιμη και τη διερεύνηση της επίδρασης της λειτουργίας του παραρτήματος του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Πάτρας (2012 – 2013) στο πειθαρχικό έργο του Καταστήματος Κράτησης Πάτρας. Για την επίτευξη του ερευνητικού μας σκοπού, πραγματοποιήσαμε 15 ημιδομημένες συνεντεύξεις με τους εκπαιδευόμενους, που φοιτούσαν στο συγκεκριμένο ΣΔΕ την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας, την προϊσταμένη του ΣΔΕ και την υπεύθυνη του Καταστήματος Κράτησης για την εκπαίδευση των κρατουμένων. Στο περιεχόμενο των συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκε ποιοτική ανάλυση περιεχομένου. Η ανάλυση έδειξε ότι οι εκπαιδευόμενοι του ΣΔΕ συμμετέχουν στη διαμόρφωση της γνώσης, που έχουν τη δυνατότητα να συγκροτήσουν, μέσα από μία σειρά τρόπων. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή φάνηκε να οριοθετείται από ορισμένους περιορισμούς και απαγορεύσεις που επιβάλλονται στους εκπαιδευόμενους, κυρίως από το πλαίσιο της φυλακής. Τέλος, κατά τη λειτουργία του ΣΔΕ, διαπιστώθηκε η εφαρμογή ενός αριθμού πειθαρχικών τεχνικών, οι οποίες επιδρούν θετικά στο πειθαρχικό έργο της φυλακής. / In this present case study we researched the ways in which the students of the department of the Second Chance School of Patras (2012-2013), which operates in the Prison of Patras, participate in the formation of knowledge and have the capability of composing, also the factors which limit this process as well as the content of knowledge. Furthermore, we decided that it was also necessary to research the effects of the operation of the department of the Second Chance School of Patras (2012-2013) on the disciplinary work of the Prison of Patras. To achieve the goal of our research we took 15 semi-structured interviews from the students who attended the Second Chance School at the time the research was conducted, the Head Director of the Second Chance School and the Head Manager of Education of the Prison of Patras. We analyzed the content of the research in detail. The analysis conveyed that the students of Second Chance School took part in the formation of knowledge which they have the capability of obtaining in a variety of ways. However, the procedure seemed to be limited by certain limits and prohibitions which are imposed on the students basically from the framework of the prison. Finally, during the operation of Second Chance School a number of disciplinary techniques were established which had a positive effect on the disciplinary work of the prison.

Η συγκεκριμένη εργασία διερευνά τη δυνατότητα εκπονήσεως ενός πραξιοκεντρικού προγράμματος για το Νηπιαγωγείο. Αρχικά, μελετάται η εξελικτική πορεία των προγραμμάτων προσχολικής αγωγής μέχρι και σήμερα. Στη συνέχεια, διερευνάται η δυνατότητα και ο τρόπος εκπονήσεως ενός τέτοιου αυτενεργητικού προγράμματος στα πλαίσια του σύγχρονου Νηπιαγωγείου. Ο συγγραφέας, συγκεκριμένα, επικεντρώνεται στην προσπάθεια διαμόρφωσης προγραμμάτων προσχολικής αγωγής προκειμένου να βοηθηθούν τα νήπια να γίνουν παραγωγικά και υπεύθυνα μέλη της κοινωνίας. Άλλωστε με την εισαγωγή του παιδιού στο Νηπιαγωγείο, παρατηρείται μετάβασή απ’ το οικογενειακό περιβάλλον, στο άγνωστο περιβάλλον του κοινωνικού πλαισίου. Κατά συνέπεια, αρχίζει να προγεύεται τους κανόνες της κοινωνικής ή ηθικής συμβίωσης και να σχηματοποιεί τις βάσεις της προσωπικότητάς του. Επιπροσθέτως, επισημαίνεται ότι οι παιδαγωγικώς κατάλληλες ευκαιρίες για σκέψη, μάθηση, δράση και συμμετοχή εξασφαλίζονται μόνο σε ένα καλώς οργανωμένο και σκοπίμως διαρθρωμένο παιδαγωγικό περιβάλλον. Έτσι, προϋπόθεση των παραπάνω αποτελεί η εφαρμογή ενός προγράμματος στο Νηπιαγωγείο, που «αναδύεται και βιώνεται», «συν- δημιουργείται» από τα νήπια και τη νηπιαγωγό, με τις πράξεις τους και τις επιδράσεις τους καθώς και με την αλληλοεμπλοκή της ζωής τους. Κατά την άποψή μας, όποιο πρόγραμμα και αν επιλέξει μια νηπιαγωγός να εφαρμόσει, πρέπει να θέτει ως βασική αρχή τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν τα νήπια πρωτοβουλίες, καθώς και να έχουν την ευθύνη για τη μάθησή τους. Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι η κρισιμότητα της πρώιμης αυτής ηλικίας των παιδιών «απαιτεί» ιδιαίτερη προσοχή και έμφαση στα εφαρμοζόμενα προσχολικά προγράμματα, διότι αυτά θα «αναδείξουν» τους πολίτες του 21ου αιώνα. / The particular work investigates the possibility of development of an action- central program for the Kindergarten. Initially, is studied the evolutionary course of programs of preschool education until today. Afterwards, are investigated the possibility and the way of development of such auto- energetic program in the frames of modern Kindergarten. The writer, concretely, is focused in the effort of configuration of programs of preschool education so that they be helped the infants become productive and responsible members of society. Moreover, with the import of child in the Kindergarten, is observed passage by the familial environment, in the unknown environment of social frame. Accordingly, it begins tasting the rules the social or moral living together and it shapes the bases of his personality. Besides, it is pointed out that the pedagogically suitable occasions for thought, learning, action and attendance are ensured only in a well organised and deliberately structured pedagogic environment. Thus, condition more constitutes the application of program in the Kindergarten, that “emerges and experiences”, “plus is created” by the infants and the nursery teacher, with their action and their effects as well as with the entanglement of their lives. At our opinion, any program if a nursery teacher selects to applying, it should it places as basic beginning the possibility of undertaking the children’s initiatives, as well as of having the responsibility for their learning. Finally, it’s judged advisable that the gravity of this precocious age of children “requires” particular attention and accent in the applied preschool programs, because these would “elect” the citizens of 21st century.