One of the most difficult, but -at the same time- interesting questions in morphological theory is the relation between inflection and derivation. This question lies at the heart of the problem of the architecture of the morphological component and thus raises important issues such as: (a) the relation between the lexicon and the grammar, and (b) the model which best accounts for the relevant facts. In the present thesis, the aim is to examine certain morphological phenomena which reveal the close relation between the two processes, and to show that both should be accounted for in the morphological component. Three aspects of the problem are exhaustively discussed, drawing data from Standard Modern Greek and Griko: (a) the relation between conversion and inflectional classes in Standard Modern Greek, (b) the evolution of derivational affixes into inflectional ones in Griko and (c) the appearance of inflection inside derivation in both Griko and Standard Modern Greek. The analysis of the data is given within a Construction Morphology (CM) framework. CM offers important insights into the problem since it has a strong lexicalist orientation with both inflection and word formation within the lexicon, and the proposed word-formation schema (construction) is applicable to both derivation and inflection. The CM framework provides effective solutions to the problems discussed in the relevant chapters and paves the way for the analysis of similar phenomena. It should be mentioned that the contribution of the present thesis to the relevant discussion can be described in two points: (a) it presents some data that have not been described before and offers an up-to-date analysis, (b) it examines the relation between the two processes within the CM framework. / Ένα από τα πιο δύσκολα αλλά και ενδιαφέροντα ζητήματα που έχουν απασχολήσει τη μορφολογική θεωρία τα τελευταία χρόνια είναι η σχέση των διαδικασιών της κλίσης και της παραγωγής. Η εξέταση του συγκεκριμένου ζητήματος αποτελεί ουσιαστικής σημασίας πρόβλημα καθώς έχει σημαντικές προεκτάσεις ως προς (α) τη σχέση μεταξύ της γραμματικής και του λεξικού και (β) τα μοντέλα μορφολογικής περιγραφής. Οι στόχοι στην παρούσα διατριβή είναι: (α) να καταδειχτεί ότι η κλίση και η παραγωγή παρουσιάζουν μία αλληλεπίδραση κατά το σχηματισμό λέξεων, και (β) να περιγραφθεί η σχέση των δύο τομέων και να αναλυθεί μέσα στο πλαίσιο της Construction Morphology (CM). Εξετάζεται το συγκεκριμένο ζήτημα κυρίως μέσα από δεδομένα της διαλέκτου Griko και της Κοινής Νέας Ελληνικής (ΚΝΕ) και παράλληλα γίνεται σύγκριση με άλλες ΝΕ διαλέκτους και ευρωπαϊκές γλώσσες. Η ανάλυση είναι δομημένη πάνω σε τρία διαφορετικά θέματα: πρώτα, εξετάζεται η σχέση κλίσης και μετάπλασης στην ΚΝΕ, έπειτα, εξετάζεται ένα παραγωγικό μόρφημα το οποίο εμφανίζει κλιτικές ιδιότητες στη διάλεκτο Griko και τέλος εξετάζεται η εμφάνιση κλίσης μέσα σε παράγωγους σχηματισμούς τόσο στη Griko όσο και στην ΚΝΕ. Αυτά τα θέματα έχουν ένα κοινό προσανατολισμό καθώς καταδεικνύουν ότι οι δύο διαδικασίες αλληλεπιδρούν πολύ στενά και ως εκ τούτου μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκουν στον ίδιο τομέα της γραμματικής. Τα δεδομένα που εξετάζονται στην παρούσα διατριβή αναλύονται μέσα στο πλαίσιο της CM. Το συγκεκριμένο μοντέλο αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάλυση των συγκεκριμένων δεδομένων για δύο λόγους: (α) έχει έντονα λεξικαλιστικό προσανατολισμό και (β) προτείνει ένα φορμαλισμό για το σχηματισμό λέξεων (σχήμα) το οποίο μπορεί να αποδώσει τόσο τις κλιτικές όσο και τις παράγωγες δομές. Η συμβολή της συγκεκριμένης διατριβής έγκειται σε δύο διαφορετικούς τομείς: (α) στην εξέταση δεδομένων που δεν έχουν εξεταστεί στο παρελθόν, με στόχο να κάνει λεπτομερή περιγραφή και ανάλυση, (β) στην εξέταση του θεωρητικού ζητήματος της σχέσης μεταξύ των δύο διαδικασιών μέσα στο μοντέλο της Construction Morphology.

Το Νεοχώρι ή Νιχώρ ή απλώς χωριό, όπως το λένε οι κάτοικοί του, είναι το, υψομετρικά, υψηλότερο χωριό της Οίτης, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της τοποθεσίας του ως το «τρίτου τ’ αρανού». Το Νεοχώρι βρίσκεται 56 περίπου χιλιόμετρα Νοτιοδυτικά της Λαμίας, της πρωτεύουσας του Νομού Φθιώτιδος και αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Υπάτης. Το χωριό αυτό πλέον κατοικείται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες και δεν έχει μόνιμους κατοίκους. Η γεωγραφική του θέση και οι ιδιάζουσες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τις περασμένες δεκαετίες επηρέασαν και τα γλωσσικά του χαρακτηριστικά. Οι παλαιότεροι κάτοικοί του αποτελούσαν μια κλειστή και σχεδόν νομαδική κτηνοτροφική κοινότητα, η οποία τους χειμερινούς μήνες κατέβαζε τα κοπάδια στον κάμπο και τα καλοκαίρια τα ανέβαζε στο βουνό ενώ συχνή ήταν και η ενασχόλησή της με την γεωργία. Τα λήμματα του λεξικού έχουν καταγραφεί με την ακόλουθη τυπολογία: Αρχικά δηλώνεται το λήμμα. Το λήμμα δίνεται με τη φωνολογική του απόδοση αλλά με την ορθογραφία της Νέας ελληνικής. Στη συνέχεια εμφανίζεται η φωνολογική απόδοση του λήμματος σύμφωνα με το φωνητικό αλφάβητο (βλ παράδειγμα 6). Ο τόνος του λήμματος βρίσκεται πριν από την τονισμένη συλλαβή. Η γραμματική κατηγορία του λήμματος εμφανίζεται μετά τη φωνολογική απόδοσή του, όπως φαίνεται στο παράδειγμα (6). Μετά τη δήλωση της γραμματική κατηγορίας του λήμματος, όταν χρειάζεται, ακολουθούν γραμματικές παρατηρήσεις σχετικές με πιθανές ανωμαλίες που παρουσιάζει το λήμμα στο κλιτικό του παράδειγμα (βλ παράδειγμα 10). Σε αρκετές περιπτώσεις, μετά τη δήλωση της κατηγορίας του λήμματος, δίνονται πληροφορίες σχετικές με το πραγματολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται το λήμμα. Οι κατηγορίες αυτές είναι η κτηνοτροφία (κτην), η γεωργία (γεω), η τυροκομία (τυρ) και οι ύβρεις (υβρ) (βλ παράδειγμα 8). Στη συνέχεια ακολουθεί το ερμήνευμα ή τα ερμηνεύματα. Εάν υπάρχει και δεύτερο ερμήνευμα το οποίο συνδέεται με κάποια σημασιολογική σχέση με το πρώτο, όπως η μεταφορά ή η μετωνυμία, δηλώνεται μέσα σε παρένθεση στο τέλος του ερμηνεύματος (βλ παράδειγμα 11). Μετά το ερμήνευμα υπάρχουν πληροφορίες σχετικές με την ύπαρξη συνωνύμων (συν) ή αντωνύμων (αντ) μέσα στο λεξικό. Τα συνώνυμα και τα αντώνυμα εμφανίζονται με πλαγιογράμματη γραφή, όπως στο παράδειγμα (7). Σε αρκετές περιπτώσεις μέσα σε παρένθεση δηλώνεται κάποια λέξη, η οποία δεν είναι συνώνυμη ή αντώνυμη, αλλά ανήκει στο ίδιο εννοιολογικό πλαίσιο (βλ παράδειγμα 9). Άλλου τύπου παρατηρήσεις σχετικές με το ερμήνευμα δίνονται σε παρένθεση μετά την παράθεσή του, όπως στο παράδειγμα 13. Τέλος, ακολουθεί ένα ή περισσότερα παραδείγματα για το κάθε ερμήνευμα. / -

Στόχος της προκείμενης έρευνάς μου είναι η περιγραφή του φωνηεντικού συστήματος της Παφίτικων λαμβάνοντας υπόψη σημαντικές παραμέτρους που επηρεάζουν την πραγμάτωση των φωνηέντων. Να υπογραμμίσω ότι ως αντικείμενο της εργασίας επιλέχθηκαν τα φωνήεντα (και όχι τα σύμφωνα) διότι αυτά εμφανίζουν κάποιες σημαντικές ιδιότητες για την έρευνά μου. Πρωτίστως, τα φωνήεντα είναι ο ‘πυρήνας’ των συλλαβών, οι οποίες πολλές φορές αποτελούνται από μόνο ένα φωνήεν. Επίσης, χρησιμοποιούνται συχνότερα από τα σύμφωνα και μεταφέρουν περισσότερη ακουστική ενέργεια. Η ομάδα των φωνηέντων είναι πιο ομοιογενής όσον αφορά τα φωνητικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία είναι απλά και σταθερά. Συνάμα, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από τα σύμφωνα και είναι φορείς του τονισμού (προσωδία) κατά την ομιλία. Η εργασία βασίζεται στην ανάλυση γλωσσικού υλικού ορισμένου αριθμού πληροφορητών της δεύτερης κυρίως γενιάς Κυπρίων με κοινή καταγωγή από την πόλη και επαρχία της Πάφου. Οι λόγοι που με οδήγησαν στην επιλογή του Παφίτικου ιδιώματος ποικίλουν. Αρχικά, η συγκεκριμένη πόλη είναι μικρή, απομονωμένη από τον υπόλοιπο κορμό του νησιού και με μια κοινωνία σαφώς πιο κλειστή και μια οικογένεια πιο συντηρητική και παραδοσιακή. Σημαντικός επίσης παράγοντας για την επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής αποτέλεσε το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα 18 ιδιώματα που τείνουν να εμφανίζονται στο νησί παρουσιάζοντας φωνολογικές και μορφολογικές διαφορές σε σχέση με άλλες περιοχές και έτσι απώτερος σκοπός ήταν να αναδειχθεί η θέση της στη τοπική γλωσσική κοινότητα. Επιπλέον, παρόλο που οι μελέτες για την Κυπριακή διάλεκτο είναι άφθονες, δεν σημειώνεται στη βιβλιογραφία καμία μελέτη για το Παφίτικο ιδίωμα και έτσι θεώρησα ενδιαφέρον να μελετηθεί η έντονη και βαρετή ντοπιολαλιά που ακούγεται με περιέργεια και προκαλεί πειράγματα. Αναλυτικότερα, στόχος της παρούσας εργασίας είναι: α) να εξετάσει την πραγμάτωση των πέντε φωνηέντων σε τρία είδη λόγου (φυσικός λόγος, συνομιλία κατά τη διάρκεια map task test και αναγνωσμένος λόγος) και να εντοπίσει διαφορές λαμβάνοντας υπόψη γλωσσικές και εξωγλωσσικές παραμέτρους που σχετίζονται με το φωνητικό περιβάλλον, τον τόνο καθώς επίσης και τη θέση της συλλαβής και β) να επισημάνει που εντοπίζονται και που οφείλονται οι διαφοροποιήσεις. Βασική υπόθεση της παρούσας έρευνας είναι η εξής: α) αναμένουμε ότι ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο είδος λόγου, δηλαδή στον αυθόρμητο φυσικό λόγο και στο λόγο που εκφωνήθηκε κατά τη διάρκεια map task tests ότι θα εμφανίζονται ομοιότητες με βάση τη διάκριση γλωσσικών και εξωγλωσσικών παραμέτρων, καθώς τα map task tests είναι μια διαδικασία παραγωγής φυσικού λόγου. Τα map task tests σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποσπάσουν συγκεκριμένα παραδείγματα αυθόρμητης γλωσσικής συμπεριφοράς, σε ελεγχόμενες συνθήκες. Αντιθέτως, έντονες διαφοροποιήσεις αναμένουμε να εντοπίσουμε μεταξύ φυσικού και αναγνωσμένου λόγου. Η παρούσα εργασία θα προσπαθήσει να ανταποκριθεί στα ερωτήματα και στις υποθέσεις που διατυπώθηκαν. / --

Η εργασία εξετάζει το μορφολογικό φαινόμενο της παραδειγματικής ομοιομορφίας στο ονοματικό κλιτικό σύστημα πλήθους νεοελληνικών διαλέκτων τόσο από συγχρονική όσο και διαχρονική σκοπιά και ερμηνεύει τους λόγους εμφάνισής του. / The paper examines the morphological phenomenon of paradigm leveling as it manifests itself within the nominal inflectional paradigm of several modern Greek dialects, both from a synchronic and diachronic perspective, and explains the reasons which lead to its appearance.

- / -

H εργασία πραγματεύεται την γλωσσική αλλαγή, η οποία τροφοδοτείται από την επαφή γλωσσικών συστημάτων στη μορφολογία των ονομάτων των Επτανησιακών διαλέκτων, οι οποίες έχουν επηρεαστεί από δύο Ρωμανικές διαλέκτους, την Ιταλική και τα Βενετσιάνικα. Θα δούμε ότι τα δομικά χαρακτηριστικά της γλώσσας αποδέκτη που είναι η Ελληνική, διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο για το τελικό αποτέλεσμα της διαδικασίας του δανεισμού. Επίσης, θα γίνει σαφές ότι η επίγνωση από την πλευρά των ομιλητών της δομής της γλώσσας πηγής (Ρωμανική) είναι εξέχουσας σημασίας για την επιλογή της εκάστοτε στρατηγικής δανεισμού. Το πεδίο της ονοματικής κλίσης είναι ιδιαιτέρως προσοδοφόρο, όπως θα αποδειχθεί, για την εξέταση και τον έλεγχο των μορφολογικών θεωριών που έχουν διαμορφωθεί μέχρι ώρας, καθώς θα διευκολύνουν το έλεγχο και το βαθμό εφαρμογής συγκεκριμένων προσεγγίσεων που έχουν διατυπωθεί μέσα στο θεωρητικό πλαίσιο της γλωσσικής επαφής. / --

Η δυνατότητα δανεισμού των διαφόρων λεξικών και ελεύθερων λειτουργικών κατηγοριών είναι ένα ζήτημα που έχει κατά καιρούς απασχολήσει έντονα την διεθνή βιβλιογραφία στον χώρο της επαφής γλωσσών. Με την παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή: (α) εξετάζω την δυνατότητα δανεισμού των διαφόρων λεξικών και ελεύθερων λειτουργικών λέξεων, (β) διερευνώ την αξιοπιστία και την καθολικότητα ορισμένων ευρέως διαδεδομένων κλιμάκων δανεισιμότητας, όπως είναι για παράδειγμα οι κλίμακες των Haugen (1950), Muysken (1981), Matras (2007) κ.λπ., (γ) ελέγχω τους παράγοντες οι οποίοι έχει προταθεί ότι επηρεάζουν την διαδικασία, και προτείνω τους παράγοντες εκείνους οι οποίοι την καθορίζουν. Για τον λόγο αυτό, διερευνώ και συγκρίνω τον λεξιλογικό δανεισμό (α) της Γκρίκο από τις Ρομανικές διαλέκτους, (β) της Καππαδοκικής από την Τουρκική, και (γ) της Κρητικής τόσο από τις Ρομανικές διαλέκτους, όσο και από την Τουρκική. Εξετάζω πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για την καθεμιά από τις μελετώμενες λεξικές κατηγορίες να γίνουν αντικείμενο δανεισμού, καθώς και τους παράγοντες που φαίνεται να επιδρούν στην δανεισιμότητα των στοιχείων. Προτείνω μια κοινή κλίμακα δανεισιμότητας, για όλα τα συστήματα που μελέτησα, της μορφής (ονόματα > ρήματα > επίθετα > επιρρήματα), και με αυτό τον τρόπο δείχνω ότι ορισμένες λέξεις είναι ευκολότερα δανείσιμες από άλλες. Τα βασικά ευρήματα της έρευνας αυτής ενισχύουν την άποψη ότι καμία γενίκευση με απόλυτη ισχύ δεν μπορεί να υπάρξει στο χώρο της γλωσσικής επαφής. Η ένταση της επαφής (intensity of contact) (Thomason Kaufman, 1988; Thomason, 2001) φαίνεται να είναι ο καθοριστικός παράγοντας που μπορεί να εξηγήσει την μεγάλη διαφοροποίηση η οποία καταγράφεται μεταξύ του λεξικού και του δομικού δανεισμού. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εξηγηθεί γιατί για παράδειγμα στην Γκρίκο και τα Καππαδοκικά, όπου η διγλωσσία και ο δανεισμός είναι ιδιαίτερα εκτεταμένα, τα ελέυθερα λειτουργικά στοιχεία γίνονται εύκολα αντικείμενο δανεισμού, ενώ αντίθετα στη Κρητική, όπου το επίπεδο της διγλωσσίας είναι εμφανώς μικρότερο, ο δανεισμός των ελεύθερων λειτουργικών στοιχείων είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Επιπλέον, η διαφοροποίηση που καταγράφεται ως προς τον δανεισμό των ελεύθερων λειτουργικών στοιχείων μεταξύ της Γκρίκο και της Καππαδοκικής, δείχνει ότι ο δανεισμός δεν εξαρτάται μόνο από εξωγλωσσικούς παράγοντες (π.χ. ένταση της επαφής), αλλά σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από εργολαβικούς παράγοντες όπως είναι η τυπολογική απόσταση (typological distance) και η δομική (α)συμβατότητα (structural (in)compatibility) μεταξύ των σε επαφή συστημάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η απουσία δανεισμού προθέσεων στην Καππαδοκική, γεγονός που εμφανώς οφείλεται στην ιδιότητα της Τουρκικής να έχει μόνο μεταθέσεις. / A prevailing issue of debate in language contact studies involves the borrowability of various lexical and free grammatical categories. In this MA Thesis (a) I examine the borrowing of different lexical and free functional words, (b) I investigate the reliability of well-known borrowability scales, like those that have been formulated by Haugen (1950), Muysken (1981), Matras (2007), etc, and (c) I examine the factors that determine the borrowing process. For this purpose, I examine data from the Modern Greek Dialects. More specifically, I examine the borrowing of (a) Romance words in Griko, (b) Turkish words in Cappadocian, and (c) both Romance and Turkish words in Cretan. I investigate how easy the borrowing of a particular lexical and free functional word- category can be as well as the language-contact factors affecting the process. I propose a common borrowability scale for the lexical categories (nouns > verbs > adjectives > adverbs) for all of the dialectal varieties that I have studied, and I show that certain words are relatively easy to be borrowed. My main findings show that no absolute generalization can be drawn within the language contact domain. The intensity of contact factor (Thomason & Kaufman, 1988; Thomason, 2001) seems to be the key factor in explaining the split between lexical and structural borrowing. It explains why, for example, both in Griko and Cappadocian, where bilingualism and borrowing is vastly extensive, free-functional-words are borrowed with ease, whereas in Cretan, where the level of bilingualism is obviously less extensive, the borrowing of free-functional-words is extremely restricted. Moreover, the differentiation between the borrowing of free-functional words in Griko versus that in Cappadocian shows that borrowing depends not only on external factors (e.g. the intensity of contact) but also on intralinguistic factors such as the typological distance and the structural (in)compatibility of the systems in contact. A concrete example is the absence of borrowed prepositions in Cappadocian due to Turkish containing only postpositions.

Στην παρούσα έρευνα, επιχειρείται η διερεύνηση των στάσεων μαθητών ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού Σχολείου σε δύο νεοελληνικές διαλέκτους, τη διάλεκτο των Κυδωνιών (Αϊβαλί)-Μοσχονησίων και τη διάλεκτο του Πόντου. Ειδικότερα, μελετάται η ύπαρξη εγγραφών, η ανάδυση τάξεων ενδεικτικότητας και η παρουσία μεταπραγματολογικών στερεοτύπων. Παράγοντες όπως ο τόπος καταγωγής και το επάγγελμα των γονέων φαίνεται να επιδρούν στη διαμόρφωση συγκεκριμένων γλωσσικών στάσεων. Ουσιαστικά, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι οι μαθητές που κατοικούν στο χωριό, των οποίων οι γονείς ασκούν επαγγέλματα υψηλότερης αυτονομίας, έχουν θετική στάση απέναντι στις δύο διαλέκτους. Τέλος, μέσα από τη σύνδεση γλωσσικών τύπων με κοινωνικές σημασίες έγινε φανερή η ύπαρξη εγγραφών, δύο τάξεων ενδεικτικότητας και μεταπραγματολογικών στερεοτύπων. / This study attempts to investigate 6th grade primary education student attitudes towards two modern greek dialects, dialect of Kydonies (Aivali)-Moschonisi and Pontic dialect. Specifically, I study the existence of enregisterments, the emergence of orders of indexicality and the presence of metapragmatic stereotypes. Factors such as region and profession of students’ parents seem to formulate specific language attitudes. In fact, the results of the present study show that students who live in village, whose parents occupy with professions of higher autonomy, have positive attitude towards both Aivalic and Pontic dialect. Finally, connecting linguistic forms with social meanings indicate the presence of enregisterments, two orders of indexicality as well as metapragmatic stereotypes.

Στην παρούσα εργασία μελετήθηκε το θέμα της φωνηεντικής ιεραρχίας στην Ελληνική και τις διαλέκτους της και ο ρόλος της στην αντιμετώπιση της χασμωδίας. Η χασμωδία δημιουργείται στην ελληνική λόγω της γειτνίασης φωνηέντων και λύνεται μέσω φωνολογικών διαδικασιών όπως η έκθλιψη, η αφαίρεση, η εισαγωγή / επένθεση, η συνίζηση, η τροπή, η φωνηεντική αρμονία, η αφομοίωση κ.ά.Υπάρχουν όπως αναφέρθηκε μέσω και παραδειγμάτων και οι περιπτώσεις διατήρησης της χασμωδίας. Εξετάσαμε την κλίμακα ηχηρότητας η οποία καθορίζει τον ισχυρό ή ασθενή χαρακτήρα του φωνήεντος ανάλογα με τη θέση που κατέχει στην εν λόγω κλίμακα. Το ποιο από τα φωνήεντα θα φύγει εξαρτάται από τη θέση που κατέχει στην κλίμακα ισχύος ή κλίμακα ηχηρότητας. Η εν λόγω κλίμακα καθορίζεται ως η ακόλουθη: a > o > u > e > i ή i > e. Εξετάσαμε επίσης τον τρόπο με τον οποίο η ισχύς αυτή επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως η σύνταξη, το είδος του λόγου, ο τόνος, ο βαθμός ανοίγματος των φωνηέντων, η θέση τους στη λέξη, ο τόπος άρθρωσής τους, το λόγιο στοιχείο, ο μορφολογικός ρόλος, η σημασιολογία καθώς και ο παράγοντας σύνθεση, και επομένως είναι αυτοί οι παράγοντες βάσει της έρευνάς μας και πάντα με βάση τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας που φαίνεται ότι καθορίζουν την ισχύ ή όχι της ιεραρχίας και τη διατήρηση ή όχι του φαινομένου της χασμωδίας. Επίσης αναφέρθηκε ότι και στα αρχαία ελληνικά αλλά και σε διαλέκτους της ελληνικής συμβαίνουν διαδικασίες φωνολογικές με σκοπό την αντιμετώπιση της χασμωδίας - ενώ παρατηρούμε ταυτόχρονα ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα με αποτέλεσμα να έχουμε και διατήρηση της χασμωδίας. Αναφέρονται παραδείγματα - όσο αυτό είναι δυνατό μέσα από την έρευνα και τις πηγές - ούτως ώστε μέσα πάντα από τα ίδια τα γλωσσολογικά δεδομένα, μέσα από τα κείμενα, να αποδεικνύεται κατά πόσον ισχύουν οι κανόνες και οι θεωρητικές θέσεις. Ξεκινούμε λοιπόν από τη μια μεριά από τις θεωρητικές θέσεις, τους κανόνες και από την άλλη όμως ταυτόχρονα αντλούμε πληροφορίες για το βαθμό εφαρμογής τους από τα ίδια τα γλωσσικά δεδομένα της ελληνικής και των διαλέκτων και από δεδομένα σε παλαιότερες χρονικές φάσεις αποδεικνύοντας μέσα από αυτό και μέσα από την κανονικότητα των φαινομένων διαχρονικά, τη συνέχεια της γλώσσας μας. / The present study explores the validity of vowel hierarchy in Greek and its dialects, as well as its role in dealing with hiatus. Hiatus emerges in adjacent vowels and it is resolved through phonological processes such as vowel deletion, vowel epenthesis, fusion, substitution, vowel harmony, assimilation etc., though there are instances in which hiatus is retained. The Sonority Scale (SS) is also investigated given that the (SS) determines the strong or weak status of the vowel, which, in turn, is driven by the position of the vowel in the SS. In other words, vowel loss is governed by its degree of sonority. In most, studies the vowel SS is considered to be the following: a > o > u > e > i ή i > e. Moreover, we examined the extent to which vowel sonority and the SS are circumscribed by other extra-phonological and phonological factors, such as the syntax, the semantics and the morphology of the language, the general linguistic context, the position of the vowels on the vowel space/ triangle, as well as their place of articulation. Additionally, we discuss phonological processes which repair hiatus occuring in Ancient Greek and its dialects and we test the conditions under which this happens. We present interesting data which lead us to adopt specific theoretical approaches regarding the vowel hierarchy. Finally, we evaluate the validity of the vowel hierarchy in the diachrony of Greek.

Στόχος της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας είναι η περιγραφή και η σύγκριση της μορφολογικής διαδικασίας της σύνθεσης στις νεοελληνικές διαλέκτους όπως προκύπτει από την ανάλυση 2500 συνθέτων από τρεις διαφορετικές διαλέκτους, την Κρητική, την Ποντιακή και την Επτανησιακή. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μία σύντομη επισκόπηση των ορισμών που έχουν προταθεί για τη σύνθεση αναδεικνύοντας τους λόγους που καθιστούν δύσκολη τη διατύπωση ενός ορισμού που να ανταποκρίνεται διαγλωσσικά. Επίσης, παρουσιάζονται οι βασικές ιδιότητες που διέπουν τη σύνθεση της ελληνικής γλώσσας και τα βασικά χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν τη σύνθεση από τις υπόλοιπες μορφολογικές διαδικασίες (π.χ. παραγωγή) αλλά και από τη σύνταξη κυρίως με βάση τις μελέτες της Ράλλη (2007) και Ralli (2013). Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται τα κατηγοριακά σχήματα πάνω στα οποία δομούνται τα σύνθετα στις τρεις υπό εξέταση διαλέκτους και στη συνέχεια συγκρίνεται η παραγωγικότητά τους. Στο τρίτο κεφάλαιο τα σύνθετα ταξινομούνται με βάση τις γραμματικές σχέσεις των συστατικών τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο μελετάται η σχέση μορφής και σημασίας και προτείνεται η διαίρεση των συνθέτων σε τρεις μεγάλες τάξεις: α) διαφανή, β) ημιδιαφανή και γ) αδιαφανή σύνθετα. Στο πέμπτο και έκτο κεφάλαιο εξετάζεται η σχέση της σύνθεσης με την παραγωγή και την κλίση αντίστοιχα μέσα από τα δεδομένα των τριών διαλέκτων. Τέλος, στο έβδομο κεφάλαιο μελετάται η συχνότητα εμφάνισης θεμάτων ξενικής προέλευσης ως συστατικά των συνθέτων στις τρεις αυτές διαλέκτους. / The aim of this master thesis is to describe and compare the morphological process of compounding in Modern Greek dialects based on the analysis of 2500 compounds. Data comes from three dialects, namely, Cretan, Pontic, and Heptanesian. The first chapter briefly presents some of the definitions which have been proposed for compounding highlighting the reasons that make the formulation of a definition that applies cross-linguistically a difficult task. It also presents the basic properties that govern the formation of Greek compounds and the main characteristics that distinguish compounding from the other morphological processes (e.g. derivation) and from syntactic operations based on the studies of Ralli (2007) and Ralli (2013). The second chapter presents the main patterns which are involved in the compounding process and compares their productivity cross-dialectally. In chapter three compounds are classified according to the grammatical relations between their components. The fourth chapter examines the relation between form and meaning and it suggests a division of compounds in three large classes: a) transparent, b) semi-transparent and c)opaque. The next two chapters examine the relation between compounding andderivation and inflection respectively. Finally, chapter seven examines whether stems of foreign origin appear frequently as components of compounds in these dialects.