- / -

Στη μελέτη αυτή διερευνάται η επίδραση που ασκεί η μονιμότητα και η θητεία του διευθυντή σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη σχολική αποτελεσματικότητα και ενδυνάμωση. Αρχικά, με την επισκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, προσδιορίζονται οι όροι σχολική αποτελεσματικότητα και σχολική ενδυνάμωση, παρουσιάζονται οι μεταξύ τους διαφοροποιήσεις και τα σημεία σύγκλισης και αναλύονται οι παράγοντες ενδυνάμωσης του σύγχρονου σχολείου. Στη συνέχεια, εξετάζεται ο ρόλος του διευθυντή, σύμφωνα με τις θεωρητικές προσεγγίσεις της σχολικής αποτελεσματικότητας και της σχολικής ενδυνάμωσης και η επίδραση της μόνιμης και με θητεία διευθυντικής θέσης στην άσκηση των καθηκόντων που απορρέουν από το ρόλο του. Τέλος, με τη μέθοδο της ανάλυσης των γραπτών τεκμηρίων, επιχειρείται η παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου που αφορά στο διευθυντή σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, από τη θεμελίωση του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα μέχρι τις μέρες μας και ερευνάται η επίδραση που είχε η καθιέρωση της μονιμότητας και της θητείας του διευθυντή στη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού και ενδυναμωμένου σχολείου αυτής της βαθμίδας. / The present study seeks to explore the effects the tenure and non-tenure of the school leader in secondary education have on school effectiveness and school empowerment. Firstly, the terms school effectiveness and school empowerment are designated, their inter-differentiation and their points of convergence are presented and the factors that lead to the empowerment of the contemporary school are analyzed, according to the existing bibliography. Secondly, the role of the school leader, according to the theoretical approaches for school effectiveness and school empowerment, as well as the effect of the tenured and non-tenured position of a school leader on the duties deriving from his/her role, are examined. Finally, the presentation of the Legal framework with regard to the school leader in secondary education is attempted by the method of analysis of the written evidence, from the establishment of the Greek Educational system till nowadays and the effect of the establishment of the tenure and non-tenure of the school leader on the configuration of an effective and empowered school of this level, are also examined.

Η σχολική αποτυχία αποτελεί διαχρονικά το ζητούμενο του εκπαιδευτικού συστήματος. Φαινόμενο πολυσχιδές και πολυδιάστατο προσεγγίζεται ερευνητικά με διαφόρους τρόπους. Στην έρευνά μας επιχειρούμε να συνδέσουμε την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ως φορέα διαμόρφωσης παιδαγωγικών πρακτικών ανάσχεσης του φαινομένου. Αξιοποιώντας το θεωρητικό πλαίσιο του B. Bernstein και εφαρμόζοντας την πολυμεθοδολογική προσέγγιση έρευνας – συνέντευξη και παρατήρηση στο πεδίο – συλλέξαμε τα δεδομένα μας και οδηγηθήκαμε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα. Διαπιστώσαμε ότι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών υπολείπεται στη διαδικασία συγκρότησης παιδαγωγικών πρακτικών που θα συμβάλλουν στον περιορισμό της σχολικής αποτυχίας. Οι κυρίαρχες παιδαγωγικές πρακτικές εμφανίζονται ομοιόμορφα, με επιμέρους διαφοροποιήσεις, αποτελούν διαδικασία μύησης στον κυρίαρχο κώδικα και συμβάλλουν στην πολιτισμική αναπαραγωγή ρυθμίζοντας τη συνείδηση των υποκειμένων. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί μετέρχονται συγκεκριμένες στρατηγικές για τη στήριξη των "αδύνατων" μαθητών, οι οποίες επιφέρουν μια επιπλέον διαστρωμάτωση στην ήδη διαστρωματίζουσα παιδαγωγική πρακτική. / All over the years, school failure has been the aim of the educational system. Being a rather multifaceted and multidimensional phenomenon, school failure can be approached in various ways. This research attempts to associate facing school failure with in-service training which can be regarded as an agent to eliminate it. Utilizing B. Berstein’s theoretical framework and applying mixed methodology in our research – interview and observation in the field – we collected our data and reached certain conclusions. We found that in-service training falls short of establishing pedagogical practices that could help to reduce school failure. Dominant pedagogical practices are common, having only a few variations, and conductive to cultural reproduction as they influence the consciousness of the subjects. Finally, teachers use certain strategies to support weak students causing an additional stratification to pedagogical practice which is already stratifying

Η εξελικτική πορεία του μαθητικού πληθυσμού της χώρας όσον αφορά στην επαγγελματική του ανάπτυξη βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο στην ηλικία των 14 περίπου χρόνων καθώς το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα ο μαθητής καλείται να λάβει αποφάσεις για την εκπαιδευτική και επαγγελματική του πορεία. Η «επαγγελματική ωριμότητα» περιγράφει και προσδιορίζει το βαθμό της επαγγελματικής ανάπτυξης του ατόμου και έχουν διερευνηθεί, σε διεθνές κυρίως επίπεδο, παράγοντες οι οποίοι τη διαμορφώνουν. Η παρούσα ερευνητική εργασία έχει ως στόχο τη διερεύνηση της σχέσης της επαγγελματικής ωριμότητας με τη σχολική επίδοση μαθητών της Γ’ Γυμνασίου καθώς και με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση των γονέων τους, δυο παράγοντες οι οποίοι αφενός δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς και αφετέρου τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών είναι αντικρουόμενα. Το δείγμα αποτελείται από 189 μαθητές και μαθήτριες της Γ’ Γυμνασίου και τα δεδομένα της έρευνας συλλέχθηκαν με χρήση της Κλίμακας Επαγγελματικής Εξέλιξης (ΚΕΕ) σε συνδυασμό με κάποιες, δημογραφικού τύπου, ερωτήσεις. Με τη βοήθεια του συντελεστή συσχέτισης ρ-Spearman έγιναν οι αναλύσεις. Τα αποτελέσματα έδειξαν συνάφεια ορισμένων διαστάσεων της επαγγελματικής ωριμότητας κυρίως με τη σχολική επίδοση των μαθητών. Η εργασιακή κατάσταση των γονέων αφήνει ανεπηρέαστη την επαγγελματική ωριμότητα, ενώ το μορφωτικό επίπεδό τους φαίνεται να συσχετίζεται ελάχιστα, αλλά στατιστικώς σημαντικά, τόσο με την κλίμακα «πληροφόρηση» όσο και την κλίμακα «αναζήτηση πληροφοριών» της ΚΕΕ. / Vocational development of Greek pupil population is in a nodal point at the age of 14, after which the students have to make crucial decisions regarding their educational and vocational future. The term “Vocational maturity” is used to describe and determine the degree of vocational development of an individual, and its formative factors have been investigated, mostly in international level. This study investigates the relation between the vocational maturity of students at the 3rd class of secondary school in Greece (Gymnasio) and their school performance, as well as the socioeconomic level of their parents. This study focuses on those two formative factors of vocational maturity for two reasons: firstly because they have not been investigated adequately so far, and secondly because the existing findings from previous studies are conflicting. The sample used in this study consists of 189 students of the 3 rd class of “Gymnasio” and the data were collected using the Scale of Vocational Development in combination with some demographic questions. For the analysis, the Spearman's rank correlation coefficient (Spearman’s ρ) was used. The results indicated that there is a moderate correlation between some dimensions of vocational maturity and the school performance of the questioned students. On the contrary, their vocational maturity appears unaffected by their parents’ professional status, while their parents’ educational level correlates slightly with the dimensions “pliroforisi” (the equivalent of dimension World of Work Information-WW of Supers’ CDI-s form) and “anazitisi plirophorion” (the equivalent of dimension Career Exploration-CE of Supers’ CDI-s form) of the Scale of Vocational Development.

- / -

Στην συγκεκριμένη εργασία γίνεται απόπειρα να διερευνηθούν κάποιες πτυχές των κοινωνικών ανισοτήτων και της σχέσης που έχουν με την λεγόμενη σχολική αποτυχία. Έτσι, επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση των συγκεκριμένων θεμάτων κάτω από το πρίσμα της δομολειτουργιστικής και της αλτουσεριανής οπτικής ενώ γίνεται εκτενής αναφορά και στη θεωρία του πολιτιστικού κεφαλαίου. Γίνεται προσπάθεια να εξεταστεί το ζήτημα της ισότητας των εκπαιδευτικών ευκαιριών και η σχέση που μπορεί να έχει με την έννοια της κοινωνικής ισότητας ενώ επιχειρείται να συνδεθεί η μορφή κοινωνικής οργάνωσης με την «ιδεολογία των χαρισμάτων». Τέλος η θεωρητική προσέγγιση που υιοθετείται συνδέεται με την σχολική πραγματικότητα μέσα από την μελέτη στοιχείων που σχετίζονται με τη Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη Για τον σκοπό αυτό εξετάζονται στοιχεία που αντλούνται μέσα από συνεντεύξεις ωρομισθίων εκπαιδευτικών που εργάζονται σε αυτή και αφορούν την δυσκολία να ξεπεραστούν οι κοινωνικές ανισότητες μέσα από τον σχολικό θεσμό, το πώς αυτές συνδέονται και δικαιολογούνται με/από την σχολική αποτυχία, την προσπάθεια του ελληνικού κράτους να θεσπίσει θεσμούς υποστηρικτικούς των μαθητών καθώς και την άποψη και την γενικότερη στάση των καθηγητών για την λειτουργία των θεσμών αυτών, μέσα στις διαμορφωμένες κοινωνικές συνθήκες. / The present work is an attempt to be explored some aspects of the social inequality and the relationship it has with the so-called school failure. So, there is a theoretical approach to the specific issues under the light of functionalism and Althusser’s point of view and is also made an extensive reference to the theory of cultural capital. It’s an attempt to address the issue of equal educational opportunities and the relationship it may has with the notion of social equality while there is an attempt to link the form of social organization with the "ideology of gifts”. The theoretical approach that is adopted is then connected to the school reality through the study of factors associated with Additional Teaching Support and through the thoughts of some hourly-paid teachers employed there. These factors are related to the difficulty of overcoming the social inequalities within the educational institution, how these are justified from school failure, the attempt of the Greek state to establish institutions supportive of students and the view and the general attitude of teachers for the operation of these institutions, within the specific social context.

Εξαιτίας της διαπολιτισμικής πραγματικότητας, στις επικοινωνιακές σχέσεις που δημιουργούνται μέσα στη σχολική κοινότητα, τα ερεθίσματα που ανταλλάσσονται αποκωδικοποιούνται βάσει του τρόπου που έχει κατακτήσει ο καθένας στα πλαίσια της δικής του κοινωνίας. Το γεγονός αυτό οδηγεί τόσο τους μαθητές όσο και τους εκπαιδευτικούς στο να αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα ερεθίσματα που δέχεται ο ένας από τον άλλο. Οι αντιλήψεις που σχηματίζονται έχουν ως αποτέλεσμα προσδοκίες, δηλαδή, προβλέψεις για μελλοντικές συμπεριφορές που αναμένουν να εμφανιστούν. Οι αντιλήψεις και οι προσδοκίες με τη σειρά τους φαίνεται να αποτελούν παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη σχολική πορεία του μαθητή. / The communicative relationships that exist into the school community have changed because of the intercultural reality, causing effects to the stimuli that the persons involved in school exchange. The stimuli are decoded due to the way that each person is used to decode them in the terms of his own community. This fact lead both students and teachers to percept the stimuli they exchange in a different way each other. The perceptions that are shaped have as a result the creation of expectations. By expectations we mean the predictions about future behaviors that we expect to appear. The perceptions and the expectations seem to be factors that could affect the school progress of the student.

Η ιστορική έρευνα της εκπαίδευσης των αρχών του 20ου αιώνα αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και δύσκολο εγχείρημα. Η απουσία ιστορικών αρχείων με επαρκή και αξιόπιστα δεδομένα, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα των ερευνητών. Στην εργασία αυτή διερευνάται το Δημοτικό Σχολείο Μοίραλι Αχαΐας από το 1908 μέχρι το 1936, με βάση το αρχείο του σχολείου (Μαθητολόγια, Βιβλία Προόδου μαθητών και άλλα έγγραφα). Εξετάζονται η οργάνωση, η διοίκηση, η εποπτεία και η λειτουργία του σχολείου σε σχέση με το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό συγκείμενο της εποχής. Η φοίτηση των μαθητών, η σχολική διαρροή και αποτυχία και οι διαφοροποιήσεις των δύο φύλων στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελούν τους άξονες ανάλυσης. Παρουσιάζονται τα ευρήματα και ερμηνεύονται σε σχέση με το τοπικό συγκείμενο και την ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική. Το Δημοτικό Σχολείο Μοίραλι Αχαΐας παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά των σχολείων εκείνων που βρίσκονται σε περιοχές όπου δεν ισχύει η «έξοδος από την αγροτική παραγωγή» και η χρήση του σχολικού μηχανισμού ως ιμάντα κοινωνικής κινητικότητας. Διαπιστώνεται επίσης η καθοριστική επίδραση του «πολιτικού συγκείμενου» στη λειτουργία του σχολείου ως αποτέλεσμα της γενικότερης επίδρασής του στην εκπαίδευση και τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. / The historical research of education in the beginning of the 20th century constitutes a particularly interesting and challenging issue. The lack of historical archives can be considered as the most important problem encountered by researchers. This paper presents a research on the Elementary School Moirali Achaias from 1908 to 1936, based on the school’s archive (School registers, files concerning the students’ Progress and other documents). The organization, the administration, the supervision and the functioning of the school are discussed in relationship to the political, financial and social context of the period. The students’ learning process, school drain and failure and the differentiations of the two sexes in the educational procedure constitute the axes of analysis. Findings are presented and interpreted in relation to the surrounding context and the chosen educational politic. The Elementary School Moirali Achaias presents those characteristics shared by all schools in areas where there is no chance of “escaping from the agricultural production” or using the school mechanism as a factor of social mobility. The decisive influence of the “political context” on the school’s functioning is also ascertained as a result of its’ general influence on education and educational reforms.

Σύμφωνα με τα ευρήματα τεσσάρων καταγραφών που έγιναν στην Πάτρα κατά την περίοδο 1978-2003, ο επιπολασμός του πρόσφατου (διαγνωσμένου στα 2 τελευταία χρόνια) και του οποτεδήποτε διαγνωσμένου κατά τη διάρκεια της ζωής συριγμού/άσθματος παιδιών σχολικής ηλικίας έχει αυξηθεί, αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό. Ανάλογη αύξηση παρατηρήθηκε και στον επιπολασμό της ρινοεπιπεφυκίτιδας και του εκζέματος όπως καταγράφηκε σε τρεις αποτυπώσεις στο διάστημα 1991-2003. Σκοπός: Διερευνήθηκε ο επιπολασμός του συριγμού/άσθματος, της ρινοεπιπεφυκίτιδας και του εκζέματος στο ίδιο αστικό περιβάλλον το 2008. Μέθοδος: Χρησιμοποιώντας πανομοιότυπη μεθοδολογία με τις προηγούμενες συγχρονικές αποτυπώσεις, μοιράσθηκε γραπτό ερωτηματολόγιο που απευθυνόταν στους γονείς παιδιών Τρίτης και Τετάρτης τάξης Δημοτικού Σχολείου (8-9 ετών) το 2008 και υπολογίσθηκε ο πρόσφατος και ο οποτεδήποτε διαγνωσμένος κατά τη διάρκεια της ζωής επιπολασμός των τριών νοσημάτων. Τα ευρήματα συγκρίθηκαν με εκείνα των προηγούμενων καταγραφών (1978: N=3003, 1991: N=2417, 1998: N=3076 και 2003: N=2725). Αποτελέσματα: Ο επιπολασμός του πρόσφατου άσθματος κατά τα έτη 1978, 1991, 1998, 2003 και 2008 (Ν=2688) ήταν 1.5%, 4.6%, 6.0%, 6.9% και 6.9% αντίστοιχα (p τάσης διακύμανσης διορθωμένο ως προς το φύλο <0.001). Οι αντίστοιχες τιμές για συριγμό/άσθμα οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της ζωής στις καταγραφές της περιόδου 1991-2008 ήταν 8.0%, 9.6%, 12.4% και 12.6% (p τάσης διακύμανσης διορθωμένο ως προς το φύλο <0.001). Ανεξαρτήτως φύλου, το διαγνωσμένο άσθμα ελαττώθηκε στα παιδιά με πρόσφατο συριγμό/άσθμα κατά 17% (p <0.001) την περίοδο 2003-2008, όμως δε συνέβη το ίδιο σε εκείνα με αποδραμόντα συριγμό/άσθμα (6.6%, p=0.16). Ο επιπολασμός της ρινοεπιπεφυκίτιδας οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της ζωής τα έτη 1991, 1998, 2003 και 2008 ήταν 2.1%, 3.4%, 4.6% και 5.1% αντίστοιχα (p τάσης διακύμανσης διορθωμένο ως προς το φύλο <0,001). Οι αντίστοιχες τιμές για έκζεμα οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της ζωής ήταν 4.5%, 6.3%, 9.5% και 10.8% (p τάσης διακύμανσης διορθωμένο ως προς το φύλο <0.001). Η αναλογία αγόρια:κορίτσια του πρόσφατου και οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της ζωής συριγμού/άσθματος, ρινοεπιπεφυκίτιδας και εκζέματος αυξήθηκε κατά τη διάρκεια των 30 ετών παρακολούθησης του άσθματος και των 17 ετών παρακολούθησης της αλλεργίας (p τάσης διακύμανσης <0.001). Επίσης παρατηρήθηκε αύξηση της ρινοεπιπεφυκίτιδας και του εκζέματος στα παιδιά με πρόσφατο συριγμό/άσθμα (p τάσης διακύμανσης διορθωμένο ως προς το φύλο <0.001) κατά την περίοδο 1991-2008. Το ποσοστό του συριγμού/άσθματος που μπορεί να αποδοθεί στην αλλεργία (πρόσφατος συριγμός/άσθμα με ρινοεπιπεφυκίτιδα ή/και έκζεμα οποτεδήποτε στη διάρκεια της ζωής) αυξήθηκε περαιτέρω κατά την περίοδο 2003-2008 (p <0.05, p τάσης διακύμανσης <0.001 για την περίοδο 1991-2008). Συμπεράσματα: Ο επιπολασμός του συριγμού και του άσθματος κορυφώθηκε κατά την περίοδο 2003-2008 στην Πάτρα, ενώ η αναλογία αγόρια:κορίτσια αυξήθηκε. Αντίθετα, παρατηρήθηκε συνεχής αύξηση του επιπολασμού των αλλεργικών εκδηλώσεων –ρινοεπιπεφυκίτιδα και έκζεμα– στο διάστημα 1991-2008. Η συχνότητα του συριγμού/άσθματος που μπορεί να αποδοθεί στην αλλεργία, μετά από μια απότομη κλιμάκωση κατά την περίοδο 1991-2003, συνέχισε να αυξάνεται στο διάστημα 2003-2008, αλλά με βραδύτερο ρυθμό, παρά τη διατήρηση του επιπολασμού του συριγμού/άσθματος σταθερού στη διάρκεια αυτής της πενταετίας. / According to four surveys conducted in the city of Patras, Greece, during 1978-2003, the prevalence of current (diagnosed in the last 2 years) and lifetime wheeze/asthma at schoolage has risen, albeit at a decelerating rate. A similar increase occurred in the prevalence of lifetime rhinoconjunctivitis and eczema in the three more recent surveys during 1991-2003. Aim: We examined the prevalence of wheeze/asthma, rhinoconjunctivitis and eczema in the same urban environment in 2008. Methods: Using identical methodology with the previously conducted cross-sectional surveys, a parental written questionnaire was distributed in 2008 to Third and Fourth grade schoolchildren (8-9 year-old) and the current and lifetime sex-specific prevalence of the three diseases was calculated and compared with the findings of the previous surveys (1978: N=3003; 1991: N=2417; 1998: N=3076; and 2003: N=2725). Results: The prevalence rates of current wheeze/asthma in 1978, 1991, 1998, 2003 and 2008 (N=2688) were 1.5%, 4.6%, 6.0%, 6.9% and 6.9%, respectively (sex-adjusted p for trend <0.001). Respective values for lifetime (ever had) wheeze/asthma in the 1991-2008 surveys were 8.0%, 9.6%, 12.4% and 12.6% (sex-adjusted p for trend <0.001). Irrespective of sex, diagnosed asthma declined during 2003-2008 among current wheezers by 17% (p<0.001); however, this was not the case among non-current wheezers (6.7%, p=0.16). The prevalence rates of lifetime rhinoconjunctivitis in 1991, 1998, 2003 and 2008 were 2.1%, 3.4%, 4.6% and 5.1%, respectively (sex-adjusted p for trend <0.001). The respective values for lifetime eczema were 4.5%, 6.3%, 9.5% and 10.8% (sex-adjusted p for trend <0.001). The male:female ratio of current and lifetime wheeze/asthma, rhinoconjunctivitis and eczema increased during the 30-year surveillance period of wheeze/asthma and the 17-year surveillance period for allergic disease (p for trend <0.001). Among current wheezers/asthmatics there was an increase in lifetime rhinoconjunctivitis and lifetime eczema (sex-adjusted p for tend <0.001) over the period 1991-2008. The proportion of wheeze/asthma attributable to allergy (current wheeze/asthma with lifetime rhinoconjunctivitis and/or eczema) increased further during 2003-2008 (p <0.05, p for trend during 1991-2008 <0.001). Conclusions: Childhood wheeze and asthma have reached plateau during the 2003-2008 period in Patras, Greece. The diagnosis of asthma declined among schoolage but not preschool wheezers during the same period, while the male:female ratio increased. On the other hand, there was a continuous increase in the prevalence of allergic manifestations, i.e. rhinoconjunctivitis and eczema, during 1991-2008. The frequency of wheeze/asthma attributable to allergy, after a steep rise in 1991-2003, continued to increase during 2003-2008 –albeit at a decelerating rate–despite the wheeze/asthma plateau which occurred over this 5-year period.

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη σχολική και κοινωνική ενσωμάτωση 5 κωφών & βαρήκοων μαθητών που φοιτούν σε περιβάλλον ενσωμάτωσης σε ένα γενικό δημοτικό σχολείο μιας τοπικής περιοχής. Από τους μαθητές που μελετήθηκαν οι 2 παρακολουθούσαν το περιβάλλον της γενικής τάξης με παράλληλη στήριξη ορισμένες ώρες του σχολικού ωραρίου από ειδική δασκάλα. Οι υπόλοιποι 3 μαθητές του σχολείου παρακολουθούσαν κάποιες ώρες του σχολικού ωραρίου τμήμα ένταξης και τις υπόλοιπες συνεκπαιδεύονταν στη γενική τάξη με τους ακούοντες συμμαθητές τους. Για τη μελέτη της σχολικής και κοινωνικής ενσωμάτωσης των κωφών & βαρήκοων μαθητών χρησιμοποιήθηκαν οι ποιοτικές μέθοδοι της παρατήρησης και των ημιδομημένων συνεντεύξεων από τους δασκάλους των μαθητών και το διευθυντή του σχολείου. Συνολικά, έλαβαν χώρα 5 παρατηρήσεις, μία σχολική ημέρα για κάθε παιδί. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως η επιτυχία ή η βελτίωση της ήδη υπάρχουσας σχολικής και κοινωνικής ενσωμάτωσης των κωφών & βαρήκοων παιδιών επηρεάζεται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες όπως είναι: (α) το επίπεδο της απώλειας της ακοής, (β) η ενίσχυση του παιδιού με φροντιστηριακά μαθήματα στο σπίτι, (γ) η πρόβλεψη για στήριξη από ειδικό προσωπικό (όπως λογοθεραπευτή) εντός και εκτός του σχολείου, (δ) η καλύτερη και μεγαλύτερη υλικοτεχνική υποδομή, (ε) η στάση των δασκάλων απέναντι στους κωφούς & βαρήκοους μαθητές & η σχετική γνώση και ενσυναίσθησή τους και (στ) η στάση των μαθητών χωρίς προβλήματα ακοής απέναντι στους κωφούς & βαρήκοους συμμαθητές τους. / The present study examines school (academic progress included) and social integration of 5 deaf and hard of hearing students who are educated in mainstreaming in a general elementary school of a local area. Two students attended general class where special teacher offered her parallel support for some hours of the school day. The rest of the students (that means: 3) were educated for some hours of the school day in the special class for deaf and hard of hearing students and for the rest of the school day the latters were educated parallel with their classmates without hearing disabilities in the general class. We examined school and social integration of deaf and hard of hearing students using the qualitative methods of observation and interviews with the teachers of the students and the head of the school. Five observations took place (observation of a whole school day for each student). Results showed that the success or the improvement of school and social integration of deaf and hard of hearing students depends on different parameters like: (a) the level of hearing loss, (b) additional educational support of the child at home, (c) additional support by special staff (like speech therapist) in and out of the school, (d) better and bigger infrastructure of the general school, (e) the attitudes of the teachers at their students with hearing loss as well as their relative knowledge and self-consciousness and (f) the attitudes of the rest of the schoolmates without hearing disabilities at their deaf and hard of hearing peers.