The aim of this thesis is to examine the current Dutch modal particles and ascertain if this word class is fully translatable into Czech and Slovak language. The first, theoretical part of this thesis focuses primarily on the Dutch modal particles as such; explains what is modality, classifies particles as a word class, describes the characteristics of modal particles, which specific words are considered as modal particles, what kinds of modal particles exist in the Dutch language and what are their attributes both from a pragmatic and syntactic perspective. The theoretical part explains in detail the ways in which modality is expressed in Czech and Slovak, what kinds of particles in these two languages exist, and if there exist modal particles, which words are considered as these. In the conclusion of the theoretical part of the thesis is summarized what do have these three languages in common in this area, whether by the term modal particles is understood the same word class in each of these languages and whether it appears that the Dutch modal particles do have in Czech and Slovak their exact equivalents and are therefore fully translatable into these two languages. This claim will be verified in the practical part of the thesis. In the second, practical part of the thesis are the Dutch modal...

Eleven official languages are spoken in South Africa. Misunderstandings during communication seems to be inevitable. The researcher or psychologist often does not speak or have full command of the language of the group that is being investigated, and therefore has to rely on interpreters to understand the internally experienced world of these persons. Trained interpreters are scarce and this study endeavours to determine the extent of the validity of translations done by the available interpreters. This is done by means of a psychological-systemic perspective. The nature of this study is qualitative. Fifteen interviews were conducted with trauma patients at the Maxilla- and Face Surgery Department of the Garankuwa Hospital. Only eleven of these were useable. Mouth injuries etc. affected the quality of the other interviews not used. Four nurses from this department interviewed the patients and wrote up the interpreted answers on a semi-structured interview schedule made available by the researcher. A verbatim translation of the interviews was made from the tape recordings. Units of meaning were assigned and a comparison of the interpreted and the verbatim translations were made. Three perceptual styles were used to identify how much of the meaning the interpreter included (sharpening), excluded (levelling) and changed (assimilation) during the translation. The translation-interpretation process is analysed against the contextual background and paradigms of the participants The results make it clear that South Africa indeed has a problem with the validity of the outputs of interpreters being used as well as the availability of interpreters and their subject-specific training. Copyright 2005, University of Pretoria. All rights reserved. The copyright in this work vests in the University of Pretoria. No part of this work may be reproduced or transmitted in any form or by any means, without the prior written permission of the University of Pretoria. Please cite as follows: Barsby, A 2005, Die rol van tolke in onderhoudvoering : ‘n sielkundig-sistemiese perspektief en geldigheidsbepaling (Afrikaans), MA dissertation, University of Pretoria, Pretoria, viewed yymmdd < http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-10172005-152643 / > / Dissertation (MA (Research Psychology))--University of Pretoria, 2006. / Psychology / unrestricted

In hierdie studie word ondersoek ingestel na die rolspelers in die Afrikaanse literêre sisteem wat tot kanonisering aanleiding gee. Die literêre sisteem word gekarteer deur die publikasies, resepsie daarvan en openbare debatte daaroor vir die tydperk 2000–2009 te ondersoek. Daar word aandag gegee aan die uitgewersbedryf; mediapraktyke; literêre pryse; vertalings; bloemlesings; literatuurgeskiedenisse; skryfskole; verwerking van literêre werke vir film en die uitvoerende kunste; die impak wat die sensuurwetgewing op die status van skrywers en die bedryf gehad het; leeskringe en ’n aantal kleiner rolspelers soos boeksubsidies, biblioteke, literêre tydskrifte, skrywersverenigings en literêre toerisme. Daar word verder ook aandag gegee aan die wyse waarop hiërargieë in die sisteem tot stand kom, kanonisering bewerkstellig word, knelpunte in die magspel tot uiting kom in veral openbare debatte, en die wyse waarop eksterne faktore op die sisteem inspeel. Die studie wys op die fyn netwerk wat onstaan as verbande tussen verskillende rolspelers in die literêre sisteem van nader ondersoek word. / Thesis (PhD)--University of Pretoria, 2013. / gm2013 / Information Science / unrestricted

Thesis (MPhil (Afrikaans and Dutch))--University of Stellenbosch, 2010. / ENGLISH ABSTRACT: Lewis Carroll’s classic children’s tale Alice’s Adventures in Wonderland, as well as its sequel, Through the Looking-Glass and What Alice Found There, have the reputation of being the most quoted and translated texts of all time, after the Bible and Shakespeare. The status of the Alice books as timeless classics is confirmed by the numerous translations and adaptations of the texts that have already been made and is still being made. In this study, a descriptive investigation of André P. Brink’s Afrikaans translation of Carroll’s classic children’s books is undertaken in order to investigate whether the translation is still suitable for Afrikaans readers today. Brink’s Afrikaans translation of Alice’s Adventures in Wonderland was published in 1965, and his translation of Through the Looking-Glass and What Alice Found There in 1968. Firstly, an overview of the most important theoretical contributions to translation studies since the nineteen-eighties is given to provide a foundation for the investigation and description of translations. Relevant terminology, such as adequacy and acceptability, will be explained. Emphasis will especially be placed on the interaction between the theoretical contributions, which will serve as a basis for the conclusion drawn regarding the suitability of the translation. The conclusion will be based on an application where the translation will be investigated. The translation is studied from a theoretical point of view on macrostructural as well as microstructural level. In the macrostructural analysis, references to the title, cover pages, illustrations, chapter titles, and the (in)visibility of the translator will be made. The microstructural analysis comprises an investigation of how Brink dealt with translation problems that arose during the particular translation. As a result of the investigation of the translation, conclusions can be drawn regarding the suitability of the translation for current readers. A recommendation on the possibility of a retranslation is also offered. / AFRIKAANSE OPSOMMING: Lewis Carroll se klassieke kinderverhaal Alice’s Adventures in Wonderland en die opvolg Through the Looking-Glass and What Alice Found There, het die reputasie as die tekste wat, naas die Bybel en Shakespeare, die meeste aangehaal word en vertaal word van alle tekste. Die status van die Alice-verhale as tydlose, klassieke verhale word bevestig deur die verskeie vertalings en verwerkings daarvan wat reeds gedoen is en steeds onderneem word. In hierdie studie word ’n beskrywende ondersoek van André P. Brink se Afrikaanse vertaling van Carroll se verhale onderneem om vas te stel of die vertalings vir huidige lesers steeds gepas is. Brink se Afrikaanse vertaling van Alice’s Adventures in Wonderland is reeds in 1965 gepubliseer en die vertaling van Through the Looking-Glass and What Alice Found There in 1968. ’n Oorsig oor die vernaamste vertaalteoretiese bydraes sedert die tagtigerjare word eerstens gebied as gronding vir die bestudering en beskrywing van vertalings. Relevante terminologie, waaronder geskiktheid en aanvaarbaarheid, kom ook aan bod. Daar word veral klem gelê op die interaksie tussen die teoretiese bydraes, wat gesamentlik dien as ’n grondslag vir die gevolgtrekking wat gemaak word oor die gepastheid van die vertaling. Die oordeel oor die gepastheid, al dan nie, van die vertaling word gegrond op ’n toepassing waar die vertaling bestudeer word. Die vertaling word vanuit ’n vertaalteoretiese oogpunt op makro- sowel as mikrovlak bestudeer. Op makrovlak word daar onder andere verwys na die titel, voorblaaie, illustrasies, hoofstuktitels en die (on)sigbaarheid van die vertaler. Die bestudering van die vertaling op mikrovlak behels ’n ondersoek na Brink se hantering van vertaalprobleme wat in die betrokke vertaalsituasie ontstaan. Na aanleiding van die bestudering van die vertaling kan daar afleidings gemaak word oor die gepastheid daarvan vir huidige lesers en word ’n aanbeveling gemaak oor die moontlikheid van ’n hervertaling.

In deze scriptie wordt binnen het theoretische kader van de descriptieve vertaalwetenschap onderzocht hoe eigennamen uit The Fellowship of the Ring door J.R.R. Tolkien worden vertaald naar het Nederlands en het Afrikaans. De namen worden verzameld in een drietalig corpusonderzoek en daarna gecategoriseerd volgens type en de door Jan Van Coillie (2006) beschreven vertaalstrategieën. De resultaten van de twee vertalingen worden dan vergeleken en gepresenteerd met enkele illustratieve voorbeelden uit beide vertalingen. Het resultaat van de analyse toont aan dat de Afrikaanse vertaling meer doelcultuur-gericht is dan de Nederlandse en dat de vertaaloplossingen in de Afrikaanse vertalingen minder consequent zijn uitgevoerd. / This essay studies how proper names in The Fellowship of the Ring by J.R.R. Tolkien are translated into Dutch and Afrikaans through the theoretical framework of Descriptive Translation Studies. The names are collected in a three-language corpus study and then categorised by type of name and translation strategy as described by Jan Van Coillie (2006). The results from the two translations are then compared and presented with a few illustrative examples from both translations. The results from the analysis show that the Afrikaans translation is more target culture-oriented than the Dutch translation and that the Afrikaans translation contains less consistent translation solutions.

Die rol wat die tolk vervul, is sentraal tot die sukses van die kommunikasie waarby sprekers van verskillende tale betrokke is. Professionele liggame en instellings vereis van ʼn tolk om tydens enige tolkgeleentheid aan etiese kodes en praktykstandaarde te voldoen. Hierdie etiese kodes en praktykstandaarde is rigtinggewend in dié opsig dat dit in ʼn mate voorskryf hoe die tolk sy rol moet benader en vervul. Wat egter opgesluit is in dergelike voorskrifte is die voortdurende ondersteuning van die sogenaamde ‘kanaal’-rol, waarin die tolk as onsigbare ‘masjien’ gesien word. Die uitdaging wat dus aan die tolk gestel word, is om binne sy moontlike unieke omgewing slegs volgens die voorskriftelike kanaal-rolbeskrywing te funksioneer. Wat in die literatuur oor die onderwerp bevind is, is dat die verwagtinge wat deur so ʼn voorskriftelike rolbeskrywing aan die tolk gestel word, nie noodwendig haalbaar is in die praktyk nie. In die lig hiervan bring hierdie studie die rol van die opvoedkundige tolk op die voorgrond. Gemeenskapstolking in die breë verwys na tolking wat alle sosiaal-geörienteerde tolking saamvat, insluitend tolking wat verband hou met opvoeding of opleiding. Hierdie studie ondersoek gemeenskapstolktipes om vas te stel wat die ooreenkomste en verskille tussen die onderskeie tipes gemeenskapstolking is, en bevind dat opvoedkundige tolking uniek van aard is en dus ʼn unieke benadering noodsaak. Dit sluit aan by Mullamaa (2006:25) se siening dat ʼn sosiale ommekeer in tolknavorsing plaasgevind het en dat daar tans ʼn groter bewustheid van die kompleksiteit van tolking gekweek word. Toury (1995:53) en Pym (2010) ondersteun hierdie siening en voer aan dat die taalpraktisyn homself as deel van die sosiale omstandighede van die kommunikasiegeleentheid moet kan handhaaf. Op ʼn teoretiese vlak is Toury (1995:55) se normkonsep ingespan omdat dit kontekssensitief is en die inherente sosiale dinamika waarbinne vertaal- en tolkpraktyke gevestig word, verreken. Geskoei op die teoretiese normmodelle van Toury (1995:55) en Shlesinger (1999:65-77), wat ʼn meganisme daarstel waardeur normatiewe gedrag en rolgedrag gemeet kan word, asook Niska (2002:137-138) se teoretiese tolkrolmodel wat aanvoer dat die gemeenskapstolk homself in ʼn piramiede van betrokkenheid bevind, is bestaande en nuutingesamelde data geanaliseer om vas te stel presies wat die dinamiek is wat verreken behoort te word in die omskrywing van die rol wat opvoedkundige tolk vervul.Daar is bevind dat ʼn definisie van die rol van die opvoedkundige tolk gevind kan word tussen dit wat van die opvoedkundige tolk verwag word en dit wat in die werklikheid geskied. Die studie het bewys dat die rol van die opvoedkundige tolk inderdaad veranderlik is, en dat die wending na ʼn meer sosiaal-dinamiese rolmodel vir tolking ook by die rolvervullingsmodel vir opvoedkundige tolking inpas. Die teorie wat geponeer word, is dat die opvoedkundige tolk homself deurgaans op ʼn dinamiese kontinuum van beweeglikheid bevind waarbinne hy verskeie rolle vervul na gelang die spesifieke behoeftes van die tolkgeleentheid. Aanbevelings word gemaak vir die implementering van ʼn model vir opvoedkundige tolkrolvervulling in Suid-Afrika, asook vir verdere navorsingsmoontlikhede ten opsigte van die tolkrolgesprek. / Thesis (PhD (Linguistics and Literary Theory))--North-West University, Potchefstroom Campus, 2012

Die rol wat die tolk vervul, is sentraal tot die sukses van die kommunikasie waarby sprekers van verskillende tale betrokke is. Professionele liggame en instellings vereis van ʼn tolk om tydens enige tolkgeleentheid aan etiese kodes en praktykstandaarde te voldoen. Hierdie etiese kodes en praktykstandaarde is rigtinggewend in dié opsig dat dit in ʼn mate voorskryf hoe die tolk sy rol moet benader en vervul. Wat egter opgesluit is in dergelike voorskrifte is die voortdurende ondersteuning van die sogenaamde ‘kanaal’-rol, waarin die tolk as onsigbare ‘masjien’ gesien word. Die uitdaging wat dus aan die tolk gestel word, is om binne sy moontlike unieke omgewing slegs volgens die voorskriftelike kanaal-rolbeskrywing te funksioneer. Wat in die literatuur oor die onderwerp bevind is, is dat die verwagtinge wat deur so ʼn voorskriftelike rolbeskrywing aan die tolk gestel word, nie noodwendig haalbaar is in die praktyk nie. In die lig hiervan bring hierdie studie die rol van die opvoedkundige tolk op die voorgrond. Gemeenskapstolking in die breë verwys na tolking wat alle sosiaal-geörienteerde tolking saamvat, insluitend tolking wat verband hou met opvoeding of opleiding. Hierdie studie ondersoek gemeenskapstolktipes om vas te stel wat die ooreenkomste en verskille tussen die onderskeie tipes gemeenskapstolking is, en bevind dat opvoedkundige tolking uniek van aard is en dus ʼn unieke benadering noodsaak. Dit sluit aan by Mullamaa (2006:25) se siening dat ʼn sosiale ommekeer in tolknavorsing plaasgevind het en dat daar tans ʼn groter bewustheid van die kompleksiteit van tolking gekweek word. Toury (1995:53) en Pym (2010) ondersteun hierdie siening en voer aan dat die taalpraktisyn homself as deel van die sosiale omstandighede van die kommunikasiegeleentheid moet kan handhaaf. Op ʼn teoretiese vlak is Toury (1995:55) se normkonsep ingespan omdat dit kontekssensitief is en die inherente sosiale dinamika waarbinne vertaal- en tolkpraktyke gevestig word, verreken. Geskoei op die teoretiese normmodelle van Toury (1995:55) en Shlesinger (1999:65-77), wat ʼn meganisme daarstel waardeur normatiewe gedrag en rolgedrag gemeet kan word, asook Niska (2002:137-138) se teoretiese tolkrolmodel wat aanvoer dat die gemeenskapstolk homself in ʼn piramiede van betrokkenheid bevind, is bestaande en nuutingesamelde data geanaliseer om vas te stel presies wat die dinamiek is wat verreken behoort te word in die omskrywing van die rol wat opvoedkundige tolk vervul.Daar is bevind dat ʼn definisie van die rol van die opvoedkundige tolk gevind kan word tussen dit wat van die opvoedkundige tolk verwag word en dit wat in die werklikheid geskied. Die studie het bewys dat die rol van die opvoedkundige tolk inderdaad veranderlik is, en dat die wending na ʼn meer sosiaal-dinamiese rolmodel vir tolking ook by die rolvervullingsmodel vir opvoedkundige tolking inpas. Die teorie wat geponeer word, is dat die opvoedkundige tolk homself deurgaans op ʼn dinamiese kontinuum van beweeglikheid bevind waarbinne hy verskeie rolle vervul na gelang die spesifieke behoeftes van die tolkgeleentheid. Aanbevelings word gemaak vir die implementering van ʼn model vir opvoedkundige tolkrolvervulling in Suid-Afrika, asook vir verdere navorsingsmoontlikhede ten opsigte van die tolkrolgesprek. / Thesis (PhD (Linguistics and Literary Theory))--North-West University, Potchefstroom Campus, 2012

Deze studie betreft boeken uit de Lage Landen in Zweedse vertaling in de periode 1995-2019. Dit is een voorbeeld van literatuuroverdracht tussen twee perifere talen. Een vergelijking met de overdracht van literatuur uit de Lage Landen naar de centrale talen Engels, Duits en Frans is in de focus. Belangrijke vraagstukken zijn de selectie, de overdracht en de receptie.  Het Nederlands is in de bestudeerde periode steeds in de top tien lijst van talen waaruit boeken in het Zweeds zijn vertaald, alhoewel de bijdrage steeds minder dan 1% van alle boeken in Zweedse vertaling is. Een derde van de in totaal 137 boeken zijn door negen gevestigde auteurs geschreven. De selectie bevat vele oudere boeken met gevestigde waarden, terwijl nieuwe contemporaine auteurs nauwelijks zijn vertegenwoordigd.  De overdracht heeft verschillende patronen voor Nederlandse en Vlaamse schrijvers. Een derde van de boeken verschijnen in het Zweeds zonder eerder in een van de centrale talen te zijn vertaald. Wat betreft de overige boeken zijn de Nederlandse schrijvers meestal eerst in het Duits en de Vlaamse meestal eerst in het Frans vertaald. Nederlandse schrijvers zijn meestal bij grote en Vlaamse meestal bij kleine Zweedse uitgevers gepubliceerd. De receptie wordt in 245 artikelen in de vier grootste Zweedse dagbladen met kwalitatieve en kwantitatieve methodes geanalyseerd. Eerdere studies van de receptie in de centrale talen hebben specifieke kenmerken als typerend voor literatuur in het Nederlands naar voren gebracht. Zulke uitspraken over typische kenmerken werden hier uiterst zelden gevonden. Uit de resultaten blijkt dat de literatuur als kosmopolitisch en niet als vertegenwoordiger van een nationale cultuur wordt behandeld.  . / This study considers books translated from Dutch into Swedish in the period 1995-2019. This is an example of culture transfer between two peripheral languages. The comparison with culture transfer from Dutch to the central languages English, German and French is in the focus. Major issues are the selection, the transfer and the reception.  In the period studied, Dutch is consistently on the top ten list of languages from which books are translated into Swedish, although contributing less than 1% of the total number of translated books. Titles from nine established authors constitute a third of a total of 137 books translated from Dutch to Swedish. The selection contains many older books of established value, whereas new contemporary writers scarcely are represented. The transfer shows different patterns for Dutch and Flemish authors. About one third of the books appeared in Swedish without earlier translation into the central languages. Considering the other titles, German is most often the first language of translation for titles by Dutch authors and French for Flemish authors. Titles of Dutch authors are most often published by large Swedish publishers and those of Flemish authors most often by small publishers.  The reception is studied in 245 articles from the Swedish four largest daily papers using qualitative and quantitative methods. Earlier studies of the reception in the central languages showed that specific characteristics typically were associated with literature in Dutch. This is most rarely found here. The reception studies indicate that the books are considered as cosmopolitan rather than being representative of a national culture.

This thesis concerns Swedish translations of the Dutch independently used modal auxiliary verbs moeten, kunnen and willen in six Dutch novels from the period 1973-2000. Previous research has shown that independent use occurs frequently in Dutch but less frequently in Swedish. But there is still a need for large-scale comparative research.  For this analysis, I have conducted a corpus study based on systematically repeated searches for the three verbs. The goal of the study was to examine how these independently used modal auxiliary verbs were translated into Swedish and what patterns could be seen through this comparative study. Through this comparative study, I wanted to better highlight the differences and similarities between the languages regarding independently used modal auxiliary verbs.  The results showed that independently used modal auxiliary verbs occur more frequently in the corpus in Dutch than in Swedish and that the Dutch independently used modal auxiliary verbs were translated with a corresponding independently used modal in Swedish in about a fourth of the cases. But the results also show similarities in this area. / Deze scriptie betreft Zweedse vertalingen van de Nederlandse zelfstandig gebruikte modale hulpwerkwoorden moeten, kunnen en willen in zes Nederlandstalige romans uit de periode 1973-2000. Eerder onderzoek heeft vastgesteld dat zelfstandig gebruik vlot toegelaten is in het Nederlands maar minder frequent voorkomt in het Zweeds. Toch ontbreekt er grootschalig contrastief onderzoek.  Voor deze analyse werd een corpusonderzoek verricht op basis van systematisch herhaalde zoekopdrachten voor de drie modalen. Het doel van het onderzoek was om na te gaan hoe deze zelfstandig gebruikte modale hulpwerkwoorden in het Zweeds vertaald werden en wat voor patronen men kon zien door dit contrastief onderzoek. Met dit contrastief onderzoek wilde ik de verschillen en gelijkenissen tussen de talen wat betreft zelfstandig gebruikte modale hulpwerkwoorden beter belichten.  De resultaten lieten zien dat zelfstandig gebruikte modale werkwoorden in het corpus vaker voorkomen in het Nederlands dan in het Zweeds en dat de Nederlandse zelfstandig gebruikte modale hulpwerkwoorden in ongeveer een vierde van de gevallen met een corresponderende zelfstandig gebruikte modaal in het Zweeds vertaald werden. Maar de resultaten vertonen ook dat er toch gelijkenissen zijn op dit gebied.

Rekenaars kan ’n nuttige rol speel in vertaling. Twee benaderings is vertaalgeheuestelsels en masjienvertaalstelsels. By hierdie twee tegnologieë word ’n vertaalgeheue gebruik—’n tweetalige versameling vorige vertalings. Hierdie proefskrif bied metodes aan om die kwaliteit van ’n vertaalgeheue te verbeter. ’n Masjienleerbenadering word gevolg om foutiewe inskrywings in ’n vertaalgeheue te identifiseer. ’n Verskeidenheid leerkenmerke in drie kategorieë word aangebied: kenmerke wat verband hou met tekslengte, kenmerke wat deur kwaliteittoetsers soos vertaaltoetsers, ’n speltoetser en ’n grammatikatoetser bereken word, asook statistiese kenmerke wat met behulp van eksterne data bereken word. Die evaluasie van vertaalgeheuestelsels is nog nie gestandaardiseer nie. In hierdie proefskrif word ’n verskeidenheid probleme met bestaande evaluasiemetodes uitgewys, en ’n verbeterde evaluasiemetode word ontwikkel. Deur die foutiewe inskrywings uit ’n vertaalgeheue te verwyder, is ’n kleiner, skoner vertaalgeheue beskikbaar vir toepassings. Eksperimente dui aan dat so ’n vertaalgeheue beter prestasie behaal in ’n vertaalgeheuestelsel. As ondersteunende bewys vir die waarde van ’n skoner vertaalgeheue word ’n verbetering ook aangedui by die opleiding van ’n masjienvertaalstelsel. / Computers can play a useful role in translation. Two approaches are translation memory systems and machine translation systems. With these two technologies a translation memory is used— a bilingual collection of previous translations. This thesis presents methods to improve the quality of a translation memory. A machine learning approach is followed to identify incorrect entries in a translation memory. A variety of learning features in three categories are presented: features associated with text length, features calculated by quality checkers such as translation checkers, a spell checker and a grammar checker, as well as statistical features computed with the help of external data. The evaluation of translation memory systems is not yet standardised. This thesis points out a number of problems with existing evaluation methods, and an improved evaluation method is developed. By removing the incorrect entries in a translation memory, a smaller, cleaner translation memory is available to applications. Experiments demonstrate that such a translation memory results in better performance in a translation memory system. As supporting evidence for the value of a cleaner translation memory, an improvement is also achieved in training a machine translation system. / School of Computing / Ph. D. (Rekenaarwetenskap)