De plus en plus d’études s’accordent à reconnaître dans la métaphore un instrument de la pensée, plutôt qu’une figure de style. En particulier, les métaphores les plus communes et les plus répétées, celles qui font partie du langage quotidien, structurent l’appréhension du monde des membres des communautés linguistiques qui les utilisent. Bien que nous n’ayons pas accès au langage quotidien des anciens Grecs, les textes contiennent un corpus de métaphores récurrentes, extrêmement répandues, qui utilisent la terminologie botanique pour parler des êtres humains. Cette thèse vise à montrer en quoi ces métaphores végétales ont constitué une manière, culturellement déterminée, d’appréhender plusieurs facettes de la vie humaine : le corps et le fonctionnement de humeurs en son sein ; la forme visible de la personne, la manifestation des émotions et celle de la χάρις ; l’innéité ; les rapports de parenté et notamment celui de filiation ; l’identité citoyenne. Centré sur les textes poétiques composés en Grèce entre le VIIIe et le Ve siècle avant notre ère, ce travail convoque tour à tour les écrits médicaux et philosophiques, les représentations religieuses et les mythes de métamorphose, afin d’inscrire les métaphores botaniques étudiées dans des réseaux conceptuels faisant partie du savoir partagé. / As anthropologists, philosophers and linguists have nowadays largely recognized, metaphors are not simply rhetorical embellishments, but a basic mechanism of human thought. Focusing on botanical metaphors occurring in Greek poetry composed between the 8th and the 5th centuries BCE, this dissertation aims to show how knowledge relative to the world of plants was used to understand, conceptualize and represent different aspects of human life. Botanical metaphors are pervasive in archaic and classical poetry. My work locates them against a wider background, comprising other kinds of texts (mainly, philosophy and medicine), myths, and, to a lesser degree, religious representations and practices. Therefore, botanical metaphors appear to be integral to a widespread network of cognitive schemata, sanctioned and transmitted by linguistic practice, and used by Greek speakers to construct their understanding of (some aspect of) human life. As this thesis demonstrates, plants offered convenient models to reason about the functioning of the body and its internal humors as well as the ways in which physical appearance may reveal moral or divine qualities. Botanical knowledge was also used to understand human passions, inborn qualities, kinship ties and civic identities. The overall aim of my dissertation is to offer an “emic” depiction of those domains: that is, a description grounded in Greek speakers’ own conceptual schemata

L’étude porte sur les conceptions philosophiques, physiologiques et cliniques mises en jeu par la question des troubles psychiques chez Galien de Pergame ; elle se fonde sur le commentaire de textes collectés dans l’ensemble du corpus disponible. Les perturbations de l’âme sont dans l’Antiquité le lieu d’un conflit d’autorité entre médecine et philosophie. La participation de Galien à chacun des deux champs de savoir et le manque apparent d’homogénéité de sa conception de l’âme invitent dès lors à questionner la cohérence de ses propos. Le premier chapitre présente son approche théorique du problème et défend l’idée que les perspectives matérialistes et téléologiques sont chez lui compatibles à la fois entre elles et avec son agnosticisme quant à la nature de l’âme. Le deuxième chapitre montre que ce dernier n’est pas un aveu de faiblesse qui serait contredit dans la pratique et récuse l’idée que le médecin ait vocation à se substituer au philosophe. Les deux derniers chapitres en cherchent les raisons et pointent les facteurs de résistance à la constitution d’une psychopathologie englobante ; il est d’abord montré que le médecin approche les affections cognitives et émotionnelles selon des catégories distinctes et limite son intervention aux premières ; une reconstitution détaillée des théories étiologiques à l’œuvre dans la pratique diagnostique et thérapeutique vise ensuite à expliquer pourquoi leur prise en charge est malgré tout conçue comme difficile. L’étude entend par là contribuer à une lecture décloisonnée de l’œuvre galénique et montrer que la tension entre esprit de système et prudence théorique se résout dans la visée pratique du propos. / The study examines Galen of Pergamon’s philosophical, physiological and clinical ideas at play in his approach to psychic disorders; it is based on a commentary of texts collected from the entire available corpus. Disturbances of the soul are giving rise to a conflict of authority between medicine and philosophy in Antiquity. Galen’s engagement in both fields of knowledge as well as apparent tensions within his views on the soul expose the consistency of his works. The first chapter presents his theoretical approach to the problem and argues that the materialistic and teleological perspectives are indeed compatible both with each other and with his agnosticism about the nature of the soul. The second chapter shows that it is not an admission of weakness which would be at odds with his practice; it thus dismisses the idea that the doctor would aim to replace the philosopher. The last two chapters look into the reasons for it and underline a number of factors inhibiting the creation of an overbearing psychopathology; it is first shown that the physician assigns cognitive and emotional disorders to different categories and will mostly take direct action on the first one; a detailed reconstruction of the etiological theories engaged in his diagnostic and therapeutic practice then shows why it is nonetheless deemed difficult to take care of such disorders. The study thus aims at contributing to an unified reading of the Galenic corpus by showing that the tension between systematic thought and theoretical cautiousness finds solution in his practical goal.

La Lycie antique, aire de polyglossie située sur la côte sud-occidentale de l’Asie Mineure, fut un lieu de contact entre le lycien et le grec. La langue lycienne, qui appartient au groupe anatolien des langues indo-européennes, est attestée dans deux cents inscriptions environ et sur des monnaies datant du Ve et du IVe siècle avant J.-C. À partir du IIIe siècle, en effet, le grec s’est imposé dans la région, à l’écrit du moins, au détriment de la langue locale. L’onomastique indigène a cependant persisté en Lycie jusqu’aux premiers siècles de notre ère, comme en témoigne le nombre important d’anthroponymes lyciens que l’on trouve dans les inscriptions grecques des époques hellénistique et romaine. Cette thèse étudie donc le contact entre le lycien et le grec à partir des emprunts onomastiques réciproques, avec quatre objectifs principaux. Le premier est de collecter tous les anthroponymes indigènes de Lycie dans les sources lyciennes et grecques, afin d’en offrir un répertoire complet. Nous offrons ensuite une description phonologique et phonétique du lycien à partir des équivalences onomastiques identifiées, en traitant également de problèmes spécifiques comme celui des consonnes géminées. Il s’agit, troisièmement, d’examiner les différentes formations à l’œuvre dans l’anthroponymie lycienne — noms à un radical, à deux radicaux, raccourcis de composés, Satznamen ou encore noms inanalysables — et les lexèmes employés. Nous étudions, enfin, les processus morphologiques de l’emprunt de noms étrangers en lycien, mais aussi et surtout en grec, où plusieurs suffixes sont utilisés. / Ancient Lycia, a polyglossian area located on the south-western coast of Asia Minor, was a place of contact, especially between Lycian and Greek. The Lycian language, which belongs to the Anatolian group of Indo-European languages, is documented in about two hundred inscriptions and on coins dating from the 5th and 4th centuries B.C. From the 3rd century onwards, Greek became predominant in the region, at least in writing, to the detriment of the local language. However, indigenous names persisted in Lycia until the first centuries A.D., as evidenced by the large number of Lycian personal names found in Greek inscriptions from the Hellenistic and Roman periods. This dissertation therefore studies the contact between Lycian and Greek, drawing on reciprocal name borrowings, with four main objectives. The first one is to collect all the Lycian names from sources in Lycian and in Greek, in order to give a complete repertoire. We then offer a phonological and phonetic description of Lycian, based on the identified name equivalences, while also addressing specific problems such as that of geminated consonants. The third objective is to examine the different formations used in Lycian personal names — one stem names, two stem names, shortened compounds, Satznamen, or unanalysable names — and the lexemes used. Lastly, we study the morphological processes of the borrowing of foreign names in Lycian, but most of all in Greek, where several suffixes are used.

Η Επεξεργασία Φυσικής Γλώσσας (Natural Language Processing, NLP) είναι το επιστημονικό πεδίο που συνδυάζει τη γλωσσολογική γνώση με αυτή της επιστήμης των υπολογιστών. Παρέχει την δυνατότητα επεξεργασίας φυσικών γλωσσών με υπολογιστικά μοντέλα και βοηθά τους χρήστες να πραγματοποιούν πλήθος εργασιών. Η ραγδαία ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού και η αύξηση των χρηστών οδηγεί στην ανάγκη για εξέλιξη της γλωσσικής τεχνολογίας (Language Technology). Μια φυσική γλώσσα που παρουσιάζει ιδιαίτερο και παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι η Αρχαία Ελληνική, η οποία ως αντικείμενο μελέτης και έρευνας προσβλέπει κυρίως στην απόκτηση των γλωσσικών και πολιτιστικών γνώσεων που αποδεδειγμένα έδωσαν τις βάσεις του σημερινού πολιτισμού. Το ενδιαφέρον γύρω από την Αρχαία Ελληνική εντοπίζεται όχι μόνο σε γλωσσολογικό επίπεδο, αλλά και σε λογοτεχνικό, φιλοσοφικό και εκπαιδευτικό που αφορά την εκμάθηση και τη διδασκαλία. Οι έως τώρα προσεγγίσεις είναι αποτέλεσμα κλασσικών ερευνητικών μεθόδων, θεωρητικών και εμπειρικών από ειδικούς, που στερούνται αυτοματοποίησης. Η οποιαδήποτε προσπάθεια υπολογιστικής επεξεργασίας της Αρχαίας Ελληνικής θα πρέπει να ξεπεράσει ζητήματα που τυχόν θα προκύψουν από την ίδια την πολύπλοκη φύση της γλώσσας, τη γραφή, τη δομή, το λεξιλόγιο και την ετυμολογία της. Η διπλωματική αυτή εργασία αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια ανάπτυξης ενός συστήματος μορφολογικής ανάλυσης των ονομάτων της Αρχαίας Ελληνικής. Οι λόγοι επιλογής των ονομάτων είναι ότι αποτελούν μικρό μέρος της γλώσσας , λίγες οι εξαιρέσεις στους κανόνες κλίσης, δεν παρατηρείται αλλομορφία και τέλος η μεγάλη συχνότητα εμφάνισής τους σε Αρχαία Ελληνικά κείμενα. Ο Μορφολογικός Αναλυτής μπορεί να αποτελέσει την υποδομή για περαιτέρω έρευνα στην προσπάθεια κατασκευής ενός πλήρους συστήματος που θα περιλαμβάνει όλα τα μέρη του λόγου και όλα τα επίπεδα ανάλυσης. Μορφολογική ανάλυση (Morphological Parsing) ονομάζεται το πρόβλημα της αναγνώρισης ότι μια λέξη αποσυντίθεται σε μορφήματα και η δημιουργία μια δομημένης αναπαράστασης γι' αυτό το γεγονός. Η διαδικασία της μορφολογικής ανάλυσης προϋποθέτει την αναγνώριση των λέξεων/φράσεων (προ-επεξεργασία δεδομένων) και ακολουθεί η διαδικασία παροχής πληροφοριών για τις λέξεις, δηλαδή η κατασκευή του Μορφολογικού Αναλυτή. Μια προσέγγιση για την κατασκευή του είναι η χρήση λεξικού και των κατάλληλων γραμματικών κανόνων. Με άλλα λόγια, σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε ένα λογισμικό το οποίο έχει ενσωματώσει τους απαραίτητους κανόνες γραμματικής, δέχεται ως όρισμα τον πρώτο τύπου ενός ονόματος και εξάγει πληροφορίες για την κατηγορία κλίσης του αλλά και τους υπόλοιπους τύπους κλίσης του. Δημιουργήθηκε δηλαδή μια βασική εφαρμογή η οποία μπορεί στην συνέχεια να εξελιχθεί και για άλλα μέρη του λόγου με στόχο την όσο το δυνατόν πλήρη δυνατότητα ψηφιακής επεξεργασίας της συγκεκριμένης γλώσσας. Το πρώτο στάδιο εργασιών που περιλαμβάνει η διπλωματική εργασία ήταν η μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, όσον αφορά την Γλωσσική τεχνολογία, καθώς και των κανόνων γραμματικής για τα Αρχαία Ελληνικά ονόματα. Ακολούθησε η ανάπτυξη του λογισμικού που περιλαμβάνει όχι μόνο τους κανόνες κλίσης αλλά και τους αντίστοιχους κανόνες τονισμού των ονομάτων του ήδη πολύπλοκου πολυτονικού συστήματος της Αρχαία Ελληνικής γλώσσας. Επόμενο στάδιο εργασιών ήταν η συλλογή μεγάλου όγκου δεδομένων από κείμενα της Αρχαίας Ελληνικής. Στην συνέχεια, πραγματοποιήθηκε η αυτόματη εξόρυξη πλήθους κειμένων που περιέχονται στον ιστότοπο της ψηφιακής βιβλιοθήκης Perseus. Τελικό στάδιο ήταν η δημιουργία ενός interface που στόχο έχει ένα πιο φιλικό προς τον χρήστη μορφολογικό αναλυτή. / The Natural Language Processing (NLP) is a scientific field that combines linguistic knowledge with the computer science. It enables the process of natural languages with computational models and helps the users to perform numerous tasks. The rapid growth of the Web and the increasing number of users leads to the need for the development of the Language Technology. A natural language of particular and global interest is the Ancient Greek language, which as a subject of study and research is primarily aimed at the acquirement of language and cultural knowledge, provided the foundations of modern culture. The interest in Ancient Greek language is not only found in linguistic level but also in literary, philosophical and educational , both teaching and learning. The approaches, so far, are the result of classical research methods , theoretical and empirical, which lack automation. Any attempt of computational process of the Ancient Greek should overcome issues that could arise from the complex nature of the language itself, the writing, the structure, the vocabulary and the etymology. The M.Sc. thesis is a first attempt to develop a system of morphological parsing of the names (nouns) of the Ancient Greek language. The reason why names are chosen is that they constitute a small part of the language , there are few exceptions to the grammatical (inclination) rules , there is no allomorphism and their high frequency of occurrence in the ancient Greek documents. The morphological parser could be considered as the infrastructure for further research so as to develop a complete system that would include all the parts of speech and all the levels of analysis according to the Language Technology.Morphological parsing is called the problem of the recognition that a word is decomposed into morphemes and the creation of a structured representation of the development of this event. The procedure of the Morphological parsing implies the recognition of the words/ phrases (data pre-processing) providing information about the words , namely the development of the morphological parser. One possible approach to the development of the morphological parser could be the use of dictionary and the appropriate grammatical rules . In other words, there has been designed and created a software which has integrated the necessary grammatical rules , accepting as input the first type of the noun and prints information about the deviation (category and types). There has been created a basic application which could be developed for the rest parts of speech in order to achieve a full digital processing of the particular language.The first stage of the task , included in the thesis, was the study of relevant literature regarding the Language Technology and the grammatical rules of the ancient Greek names. The next step, was the software development that does not only include the deviation rules but also the rules of the polytonic system of the ancient Greek. Subsequently , the collection of the data from ancient Greek documents followed. Then , an automatical extraction of a great number of documents from the website of Perseus digital library was conducted. Finally, an effort to develop an interface was made in order the morphological parser to become user friendly.

Στόχος αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίον ο Βορειοϊρλανδός ποιητής Seamus Heaney, έχοντας επηρεαστεί από τις Ταραχές και την αγριότητα του Ιρλανδικού εμφυλίου πολέμου, αντιλαμβάνεται το σύγχρονο πόλεμο στην Βόρειο Ιρλανδία μέσα από την ποιητική σύνδεσή του με τον αρχαίο μύθο και την αρχαία Ελληνική τραγωδία. Αντικείμενα μελέτης αυτής της εργασίας αποτελούν το θεατρικό έργο The Cure at Troy (1990), που είναι διασκευή του Φιλοκτήτη του Σοφοκλή, και μια σειρά πέντε ποιημάτων, βασισμένων στην Ορέστεια του Αισχύλου, με τίτλο Η Βίγλα των Μυκηνών (Mycenae Lookout) από τη συλλογή Το Αλφάδι (The Spirit Level 1996). Στο πρώτο κεφάλαιο θα γίνει μία σύντομη ιστορική αναδρομή αναφορικά με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικράτησαν για αιώνες και εξέθρεψαν το Ιρλανδικό πρόβλημα. Θα απαντηθεί γιατί στην Ιρλανδία καλλιεργήθηκε η μετάφραση και η διασκευή κλασικών έργων σε τέτοια έκταση, και θα καταδειχθεί ότι μέσα σε αυτό το περιβάλλον καταπίεσης και κοινωνικών διακρίσεων η κλασική παιδεία, με μακραίωνη παράδοση στην Ιρλανδία, συνδυάστηκε με την αμφισβήτηση της Βρετανικής κυριαρχίας επί της νήσου. Ακολούθως θα συζητηθεί για ποιο λόγο, κατά την τελευταία τριακονταετία ειδικότερα, αρκετοί σύγχρονοι Ιρλανδοί ποιητές και θεατρικοί συγγραφείς, σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουν τα διάφορα κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά προβλήματα που απασχολούν τόσο την κοινωνία της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας όσο και αυτήν της Βόρειας Ιρλανδίας (Ulster), στράφηκαν προς την αρχαία Ελληνική τραγωδία, κάνοντας διασκευές και προσαρμόζοντας τα αρχαία κείμενα στις σύγχρονες συνθήκες. Σε αυτή την κατεύθυνση σημαντικό ρόλο έπαιξε ο θεατρικός οργανισμός Field Day, του οποίου η θεματολογία προσανατολίστηκε σε μεταφράσεις και διασκευές αρχαίων ελληνικών τραγωδιών. Στο δεύτερο και το τρίτο κεφάλαιο θα αναλυθούν το θεατρικό έργο The Cure at Troy και τα πέντε ποιήματα της σειράς Η Βίγλα των Μυκηνών, αντίστοιχα, και θα διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους ο ποιητής διαφοροποιείται από τα αρχαία πρωτότυπα έργα. Στη συνέχεια θα εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίον ο Heaney χρησιμοποιεί τα αρχαία έργα για να πραγματευτεί θέματα όπως η σημασία της ‘πληγής’ της Ιρλανδίας και της ‘θεραπείας’, η σύγκρουση μεταξύ προσωπικής ακεραιότητας και πολιτικής σκοπιμότητας, η κοινωνική ευθύνη του ατόμου, η απώλεια της λογικής και της ανθρωπιάς μπροστά στη βιαιότητα του πολέμου. Μέσω του μύθου, ο ποιητής καταγγέλλει την αποικιοκρατία, την εκδικητικότητα, το μίσος, την πολιτική βία, τον πόλεμο και τις συνέπειές τους στη ζωή των συμπατριωτών του. Επίσης θα γίνει εκτενής αναφορά στην έντονη συζήτηση που προκάλεσε το θεατρικό έργο The Cure at Troy σχετικά με το κατά πόσο υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ των αρχαίων και των σύγχρονων πολιτικών καταστάσεων και με το αν οι χαρακτήρες στο έργο του Heaney αντιπροσωπεύουν σύγχρονα ιστορικά πρόσωπα που έλαβαν μέρος στον Ιρλανδικό εμφύλιο πόλεμο. Μέσα από την εις βάθος ανάλυση του θεατρικού έργου και των πέντε ποιημάτων η εργασία θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Heaney χρησιμοποιεί τους τραγικούς χαρακτήρες για να προβάλλει ένα όραμα για το μέλλον και για να εκφράσει την ελπίδα του για εθνική συμφιλίωση και τον πόθο για ειρήνευση και επιστροφή σε μία φυσιολογική ζωή. Τέλος, θα αναδυθεί ο βασανιστικός προβληματισμός που απασχολεί τον Heaney διαχρονικά, αναφορικά με τον ρόλο του ποιητή μέσα σε μια κοινωνία που ταλανίζεται από την κρίση και με το κατά πόσο η ποίηση έχει τη δύναμη να επηρεάζει την κοινωνία χωρίς να παράγει πολιτική προπαγάνδα. / The present thesis studies how Seamus Heaney, having been highly influenced by the ferocity of the ‘Troubles’, perceives the civil war in Northern Ireland through its poetic connection with ancient Greek myth and drama. Study subjects of this thesis are Heaney’s play The Cure at Troy (1990), which is an adaptation of Sophocles’ Philoctetes, and a sequence of five poems by Heaney titled ‘Mycenae Lookout’ (The Spirit Level 1996) which is based on Aeschylus’ trilogy the Oresteia. The first chapter comprises of a short historic retrospection on the political and social conditions that prevailed for centuries and generated the Irish problem. It attempts to answer why the translation and adaptation of classic plays was used so extensively, and it suggests that in an oppressive environment of social and religious discrimination, classical education, of a long tradition in the island, was associated with the questioning of the British rule over Ireland. It will be shown that over the last thirty years in particular, many contemporary Irish poets and playwrights, in an effort to interpret various socio-political problems that concern the Republic of Ireland as well as Northern Ireland (Ulster), have been inspired by ancient Greek drama. Towards this direction, the Field Day Theatre Company has played a crucial role on the reworking of ancient Greek tragedies. An analysis of Heaney’s play The Cure at Troy and of the five poems of Mycenae Lookout will be presented in the second and third chapter, respectively. In both chapters, there will be a discussion on the ways his work is differentiated from the ancient original plays, and on how he treats subjects such as the significance of the ‘wound’ of Ireland and of the ‘cure’, the conflict between personal integrity and political expediency, the responsibility of the individual towards the community, the loss of reason and humanity in times of war. Through the ancient myths the poet denounces colonialism, vindictiveness, bigotry, faction, political violence and their consequences in the life of Irishmen. There will also be an extensive account on the issue of political allegory raised in the play The Cure at Troy, and on whether there is an equivalence between the ancient and the contemporary political situation. The thesis epilogue will come to the conclusion that Heaney uses the tragic characters to project a vision for the future of Northern Ireland, and to express his hope and desire for national reconciliation and peace. Finally, there will emerge the tantalizing problem that has been occupying Heaney’s mind over the years regarding the role of the poet in a community that has been harassed by the war crisis and whether poetry has the power to influence the society without producing political propaganda.

Although mythological monsters have rarely been examined in any collective and comprehensive manner, they constitute an important cosmic presence in archaic and classical Greek poetry. This thesis brings together insights from the scholarly areas of 'monster studies' and the 'sensory turn' in order to offer readings of the sounds made by monsters. I argue that the figure of the monster in Greek poetry, although it has positive attributes, does not have a fixed definition or position within the cosmos. Instead of using definitions of monstrosity to think about the role and status of Greek monsters, this thesis demonstrates that by listening to the sounds of the monster's voice, it is possible to chart its position in the cosmos. Monsters with incomprehensible, cacophonous, or dangerous voices pose greater threats to cosmic order; those whose voices are semiotic and anthropomorphic typically pose less serious threats. The thesis explores the shifting depictions of monsters according to genre and author. In Chapter 1, 'Hesiod's Theogony: The Role of Monstrosity in the Cosmos', I consider Hesiod's genealogies of monsters that circulate and threaten in the nonhuman realm, while the universe is still undergoing processes of organisation. Chapter 2, 'Homer's Odyssey: Mingling with Monsters', discusses the monster whom Odysseus encounters and even imitates in order to survive his exchanges with them. In Chapter 3, 'Monsters in Greek Lyric Poetry: Voices of Defeat', I examine Stesichorus' Geryoneis and the presence of Centaurs, Typhon, and Gorgons in Pindar's Pythian 1, 2, 3, and 12. In lyric, we find that these monsters are typically presented in terms of the monster's experience of defeat at the hands of a hero or a god. This discussion is followed by two chapters that explore the presence of the monster in Greek tragedy, entitled 'Centripetal Monsters in Aeschylus' Prometheus Bound and Oresteia' and 'Centrifugal Monsters in Greek Tragedy: Euripides and Sophocles.' Here, I argue that in tragedy the monster, or the abstractly 'monstrous', is located within the figure of the human being and within the polis. The coda, 'Monstrous Mimesis and the Power of Sound', considers not only monstrous voices, but monstrous music, examining the mythology surrounding the aulos and looking at the sonic developments generated by the New Musicians.

La première naissance du roman de langue grecque a coïncidé avec l’avènement de l’Empire romain, dans un contexte de bouleversement des structures sociales où l’individu tendait à remplacer les valeurs collectives jusqu’alors incarnées par les grands héros épiques ou tragiques : les nombreux personnages de ce nouveau genre littéraire, soumis aux aléas de la Fortune et aux traits de l’Amour dans un monde qui les dépasse, en constituent un marqueur fort. Le récit s’organise désormais autour d’un couple de héros qui s’aiment, d’opposants qui veulent les séparer et d’adjuvants qui essaient de conjurer ceux-ci, sans compter tous les personnages secondaires. Presque disparu à partir du IVe siècle, le roman grec continue d’être lu mais sa production ne refait vraiment surface qu’au XIIe siècle, dans le contexte bien différent de la cour byzantine des Comnènes. Il s’agit alors d’œuvres écrites en langue savante par et pour une élite restreinte et lettrée. Si les topoi de l’ancien roman sont souvent repris (amour, épreuves, séparation, retrouvailles, polythéisme, etc.), des changements sont néanmoins notables sur la forme (versification) comme sur le fond (caractérisation). Les personnages, qui restent un élément constitutif du genre comme support de l’action, reflet d’un ethos, noyau de l’intrigue et vecteur de l’intérêt du lecteur dont ils sont une co-création, y sont moins nombreux mais plus approfondis, agissent moins mais parlent plus. Aussi, dans une perspective de littérature comparée, le propos de notre thèse vise à déterminer, en partant de la notion de mimésis, les procédés d’écriture onomastiques, ecphrastiques et rhétoriques mis en œuvre pour caractériser ces personnages, en tentant de dégager en quoi et pourquoi les personnages des romans byzantins correspondent ou diffèrent de leurs modèles antiques. Nous proposons enfin dans un second volume, avec les annexes et la bibliographie, une traduction des romans byzantins qui n’ont pas été récemment publiés en français. / The earliest birth of the novel in Greek language coincided with the advent of the Roman Empire, in a context of major changes in the social structures where the individual tended to replace collective values until then embodied in the great epic or tragic heroes. The numerous characters of this new literary genre, subjected to Fortune’s vicissitudes and to Eros’s arrows in a world that overwhelms them, represent a strong marker. From then on, the narrative has been organized around a couple of heroes in love, of opponents wanting to separate them and helpers trying to undermine the will of the latter, not to mention all the minor characters. The production of Greek novels sank in the 4th century, though they were still read, to only re-emerge really in the 12th century, in a very different context: the Byzantine court of the Komnenoi, under the form of literary works written in scholarly language by and for a restricted learned elite. Even if the topoi of the ancient novel are often reused (love and lost love reunions, hardships, polytheism, etc.), changes were nevertheless notable on the form (versification) as well as on the substance (characterization). The characters, who remain a constituent element of the genre as agents of the action, reflection of an ethos, core of the plot and vectors of the interest of the reader, by whom they are co-created, are fewer but deeper, they act less but speak more. Thus, from a perspective of compared literature and in the light of the notion of mimesis, our thesis aims at determining the onomastic, ekphrastic and rhetorical writing processes implemented in the crafting of these characters by trying to highlight how and why the characters of the Byzantine novels match or differ from their antique models. In a second volume, for the Byzantine novels with no recent translation into French published yet, we finally propose a personal translation, together with appendices and bibliography.

This thesis analyses the ancient Greek lexica concerning the unique characteristics of the Attic dialects and the atticist lexica. The two most important - The Ecloga of Phrynichus and the so called Antiatticist - are put through the analysis of the differences or similarities they have, how they work with the lexical material, how they define the Standard Attic language, what canonical text they operate with and how would the authors have reacted to each other. The other Attic and Atticist lexica are described by quotes with translations. The thesis also summarizes the present status of research in Greek lexicography. Keywords Ancient Greek lexicography, Atticism, Attic Greek, Phrynichus, Antiatticist, Aristophanes of Byzantium, Moiris.

The thesis comprises an investigation of three aspects of sentence structure in Classical Greek (henceforth CG) dramatic poetry: order of the main sentence elements (subject, verb, and object) within the clause, the emphatic position at the start of the clause, and the structure of inter-clausal linking. It is argued that these three features, usually considered separately, are interdependent, and that intra-clausal word order is directly related to the structure of compound and complex sentences. The discussion undertakes a systematic survey of subject, verb, and object order in a corpus of texts, proposes an explanation for the observed order, and develops a model which explains how prominence within the clause is exploited in clause linking to produce the complement structures observed in Homeric and tragic complementation.

Malgré son caractère d’animal exotique et venu d’ailleurs, le singe a fait l’objet d’une attention toute particulière de la part de la culture grecque et gréco-romaine. L’animal, que l’imaginaire contemporain considère comme le plus proche de l’homme en vertu de ses caractères morphotypiques et éthologiques, était au contraire conçu par les Anciens comme l’être vivant le plus aberrant de l’humanité, justement en raison d’une pareille similarité considérée comme échouée. L’imaginaire grec concernant le singe se nourrit de pratiques relationnelles en grande partie différentes de celles qui peuvent concerner l’observateur moderne : en effet, les Grecs ne connaissaient pas de grands singes, et le représentant prototypique des primates non-humains était pour eux le magot. En analysant le portrait-robot que les sources zoologiques et médicales nous délivrent concernant la forme du singe, son éthologie et sa façon de se déplacer, il est possible de comprendre d’autres aspects apparemment plus obscurs faisant partie des représentations culturelles conçues par les Grecs pour cet animal. Le singe s’intègre en particulier dans les mêmes configurations symboliques que d’autres caractères de l’imaginaire grec, avec une spécificité propre lorsqu’il est associé à des figures imparfaitement viriles ou masculines telles que les enfants ou les eunuques, ainsi que les homosexuels efféminés. Son association à de milieux sociaux d’élite très souvent liés à une vie considérée comme débauchée, sa condition marquée par l’imperfection physique ainsi qu’une soumission au maître toujours jugée comme précaire, font en sorte que le singe soit considéré comme le véritable geloion mimēma de l’être humain et de son modèle de perfection, à savoir le mâle adulte de condition libre. / Despite being an exotic animal and coming from elsewhere, monkeys have been the subject of special attention from Greek and Greco-Roman culture. The animal that the contemporary imagination considers the closest to man by virtue of its morphotypical and ethological characters was, on the contrary, conceived by the ancients as the most aberrant living being when compared to man precisely because of such a failed similarity. Ancient Greek imaginary about monkeys feeds on relational practices largely different from those that may concern human beings nowadays: ancient Greeks indeed did not know any great apes and the prototypical representative of the non-human primates was the Barbary ape. By analysing the information that zoological and medical sources give us concerning both the anatomy and the ethology of monkeys, it is possible to understand other seemingly more obscure aspects that are part of the cultural representations conceived by the Greeks for this animal.In particular, monkeys enter into the same symbolic configurations as other figures in ancient Greek imagery especially when associated with imperfectly virile or masculine figures such as children or eunuchs as well as effeminate homosexuals. The association with elite social circles very often linked to a life considered debauched and their condition marked by physical imperfection in addition to a submission to the master always considered as precarious, make the monkey be considered a real geloion mimēma, a laughable counterfeit of the human being and of his perfect prototype, namely the adult male of free condition.